Om het caudaal deel van de urethra in beeld te brengen is een laterale opname van het abdomen met de achterpoten naar voren gestrekt het meest geschikt. Op deze opname is een urethrasteentje zichtbaar (pijl).

Laterale opname van het abdomen bij een volwassen hond. Er is een grote, goed afgelijnde, ronde massa aanwezig ventraal in het centraal abdomen. De massa verplaatst de lever en de maag naar craniaal en de dunne darmen naar caudaal en naar dorsaal. De meest waarschijnlijke diagnose is een miltmassa. Andere mogelijkheden zijn een testis massa of een mesenteriale massa.

Volwassen hond met een lipoma. Een ronde massa met een vet densiteit is zichtbaar in het centraal abdomen (laterale opname), aan de rechter kant (VD opname). De rechter nier, meestal moeilijk zichtbaar op een VD opname is in dit geval zeer goed te zien door contrast met de vetmassa. Op de laterale opname is er een verlies van contrast in het centraal abdomen (onscherpe aflijning van de abdominale organen).

Volwassen kat met een hernia diaphragmatica. Eén met lucht gevulde tubulaire darmlus (pijl) is zichtbaar gesuperponeerd op de hartschaduw. Op de VD opname is de hartschaduw verplaatst naar rechts en de linker hemithorax is volledg opaak. De aflijning van het diafragma is ventraal (cirkel) en links niet zichtbaar.

Hiatale hernia bij twee katten. (A) Een weke delen opaciteit (asterisk) is aanwezig in het caudodorsaal aspect van de thorax. De pulmonaire vascularisatie is steeds zichtbaar door de massa wat betekent dat er normale long aanwezig is naast de opaciteit. (B) Een met gas gevulde structuur (= de maag) (asterisk) is zichtbaar is het caudodorsaal aspect van de thorax. Het colon transversum (CT) ligt in het craniaal deel van het abdomen.

*

* CT

A

B

Volwassen kat met een peritoneopericardiale hernia diafragmatica. De hartschaduw is sterk vergroot en is heterogeen. Het caudale mediastinum is sterk verbreed op de VD opname (dubbel pijl). Op de laterale opname is een vlies zichtbaar (pijl) tussen de hartschaduw en het abdomen (= embryologisch overblijfsel dat pathognomonisch is voor deze aandoening).

Kat met ruptuur van de ventrale buikwand. De aflijning van de spieren is focaal niet zichtbaar (asterisks). Dunne darmlussen zijn aanwezig in de hernia (pijlen).

* *

Volwassen hond met een peritonitis. Er is een verlies van detail/contrast in het centraal abdomen: de organen in het centraal abdomen vertonen een verminderde aflijning.

Laterale opname van het abdomen na pneumoperitoneografie (inspuiten van gas in de buikholte). Door de aanwezigheid van gas wordt het diafragma zichtbaar.

LEVER

Laterale opname van het abdomen bij een volwassen hond. De lever is sterk vergroot en is regelmatig afgelijnd. De maag is verplaatst naar caudodorsaal en de darmen zijn naar caudaal. De milt is niet zichtbaar.

Laterale opname van het abdomen bij een volwassen hond. De lever is sterk vergroot en is onregelmatig afgelijnd. De maag is verplaatst naar caudodorsaal en de darmen naar caudaal. De milt is niet zichtbaar.

LEVER

MAAG

BLAAS

Vet

Lver

Falciform vet is aanwezig bij alle dieren in variabele hoeveelheid afhankelijk van de voedingstoestand. (A) grote hoeveelheid falciform vet, hypoechogeen tov de lever; (B) grote hoeveelheid falciform vet die maar zeer licht hypoechogeen is tov de lever; (C) kleine hoeveelheid hyperechogeen falciform vet zichtbaar als een driehoek ventraal van de lever.

A

Vet

Vet

B

C

>> Echogeniciteit: differentiaal diagnose

•  Lipidose •  Fibrose •  Lymfoom •  Steroid geïnduceerde

hepatopathie •  (cholangio)hepatitis

Bij een hyperechogene lever is de wand van de bloedvaten nauwelijks zichtbaar.

<< Echogeniciteit – differentiaal diagnose

•  Hepatitis •  Stuwing •  Lymfoom •  Leukemie

Bij een hypoechogene lever is de wand van de bloedvaten meer zichtbaar door de verminderde echogeniciteit van het leverparenchym.

Bij de normale kat is de galblaas (pijl) soms zichtbaar op een laterale opname.

Sediment is aanwezig in de galblaas bij 53% van de gezonde honden.

Bij de kat is de galblaas vaak gebilobeerd op echografie.

Mucocele van de galblaas bij een volwassen hond. De galblaas is redelijk groot. De inhoud ervan (gelatineuze mucus) is vast en toont een typisch kiwi-patroon (‘stellate or striated pattern’).

Bij de kat is de milt (pijl) soms zichtbaar op de laterale opname tussen de maag en de nier.

Echografisch beeld van de milt bij een kat met een lymfoom. De milt is

vergroot en vertoont een gemotteld patroon.

Radiografisch beeld (Li-Re laterale opname) van het meest frequente type maagtorsie (270° tegen de klok) samen met een miltorsie. De pylorus (P) is verplaatst naar dorsaal en naar craniaal. Tussen de pylorus en de corpus (C) is er een opake band (pijlen) zichtbaar (‘compartimentalisatie’).

P

C

Echografisch beeld van de milt bij

een hond met milttorsie. De milt is

vergroot en diffuus hypoechogeen.

Meerdere hyperechogene lijnen (=

bloedvaten) zijn zichtbaar in het

parenchym.

Volwassen hond met hemangiosarcoma. In het cranioventraal abdomen is er een weke delen massa. De dunne darm is verplaatst naar dorsaal en caudaal. Er is ook verlies van peritoneaal contrast. Meerdere nodules zijn zichtbaar in de longen.

Hyperechogene letsels in de milt – differentiaal diagnose: –  Neoplasie (mastcel tumor) –  Metastasen –  Infarcten (chronisch) –  Nodulaire hyperplasie –  Myelolipoma

Schietschijflesies in het miltparenchym zijn vaak metastasen.

Intraveneuse urografie (IVU)

•  Dier minstens 12u vasten •  Overzichtsopnamen zonder contrast •  Dikke darm gevuld è laxatief of

colonspoeling •  Anesthesie of diepe sedatie

•  Toedienen van 800 mg Jood/kg IV (cephalic v.) (bolus > infuus)

•  4 fasen:

- vasculaire fase (direct na inspuiten)

- nefrogram (1-3 min)

- pyelogram (5-20 min)

- cystogram (10-40 min)

•  4 fasen: - vasculaire fase (direct na inspuiten) - nefrogram (1-3 min) - pyelogram (5-20 min) - cystogram (10-40 min)

•  Radiografie (standaardopnames + schuine opnames voor ureters) na 1, 3, 5, 10, 20, 40 minuten

•  Compressie abdomen ? Pneumocystrogram blaas ?

Nierparenchym - hyperechogeen cortex - differentiaal diagnose:

•  Acute tubulaire necrose (ethyleen glycol intoxicatie)

•  Amyloïdose

•  Lymfoom

•  Acute interstitiële nefritis

•  Acute glomerulonefritis

•  Fibrose

•  Renale vene thrombose

•  FIP

Microrenalie - differentiaal diagnose:

•  Chronische interstitiële nefritis en

pyelonefritis “end-stage kidney”

•  Nierdysplasie

•  Nierhypoplasie

•  Infarcten

Nierinfarcten zijn gelokaliseerd in de niercortex en hebben de vorm van een omgekeerde driehoek. Acute nierinfarcten zijn hypoechogeen, chronische nierinfarcten zijn hyperechogeen (pijlen).

De rechter nier vertoont een massa in zijn middelste/ventraal deel (pijlen). De craniale (Cr) en caudale (Cd) polen zijn normaal. De linker nier is normaal.

Cr

Cd

Volwassen kat met nierlymfoom. De nier is onregelmatig (links), de overgang cortex-medulla is minder zichtbaar en er zijn ronde, hyperechogene nodules verspreid in de niercortex. De aanwezigheid van subcapsulair weefsel wordt ook vaak gezien in lymfoma’s.

Volwassen kat met polycysteuze nieren en peri-renale cysten. Na intraveneuze urografie ziet men ronde, vullingsdefecten van verschillende grote in beide nieren (niercysten). De nieren zijn omgeven door een ronde weke delen opaciteit (peri-renale cysten).

A: twee cysten van verschillende grote bij een kat met polycysteuze nieren (PKD)

B: degeneratieve cysten = kleine cysten bij oudere patiënt (uni- of bilateraal)

A B

Volwassen hond met een niersteen in de linker nier. Op radiografie is een ronde structuur met botdensiteit zichtbaar thv de nier. Op echografie ziet men een hyperechogene, onregelmatige lijn met akoestische schaduw in het nierbekken.

(A)  VD opname met een renale calcificatie (pijl). (B) Laterale opname met een renale calcificatie en ureterolithiase. (C) Hyperchogene zones zijn zichtbaar in de nier. De diagnose van niercalcificaties op echografie is moeilijk omdat vet in het nierbekken ook soms een akoestische schaduw kan geven.

A B

C

•  De ‘medullary rim sign’ is een zeer echogene rand parallel met corticomedullaire overgang

•  Meestal resultaat van een band mineraalafzettingen in de buitenste medullaire tubulaire lumens of de tubulaire basale membranen

•  Vaak gezien bij honden en katten zonder klinische of biochemische tekens van nierziekte

Jonge hond met ectopische ureters.

Beide ureters zijn sterk gedilateerd en

gekronkeld. De rechter ureter lijkt

verder door te lopen dan het caudaal

aspect van de blaas (pijl).

Cystografie In alle gevallen: katheter in de blaas inbrengen en urine aflaten - Negatief contrast: 5-15 mL/kg gas met driewegkraan - Positief contrast (± 25-100mgI/mL): 5-15 mL/kg - Dubbelcontrast (= positief contrast gecombineerd met gas): 2-10 mL positief contrastmiddel + 5-15 mL/kg gas

pneumocystografie dubbele cystografie positieve cystografie

Mislukte cystografie door een menging van urine en contrast medium. De urine werd niet afgelaten vooraleer contrast werd ingespoten. Desondanks zijn er stenen zichtbaar in het midden van de blaas.

Volwassen hond met hernia perinealis en retroflexie van de urineblaas. Men kan de positie van de blaas bepalen door (A) het plaatsen van een katheter, (B) het inspuiten van lucht, (C) het inspuiten van positief contrast.

A B C

Een blaasruptuur wordt het best gediagnostiseerd met een positieve cystografie. Echografie is veel minder gevoelig dan contrast radiografie omdat kleine defecten erg moeilijk op te sporen zijn en omdat « lateral shadowing », zoals daarstraks gezien bij de artefacten, heel gemakkelijk defecten in de blaaswand kunnen nabootsen. Hetgeen gezien kan gezien worden op echografie: abdominale effusie rond de blaas in combinatie met een weinig gevulde blaas, een focale verdikking van de blaaswand en adhesies van het omentum op de plaats van een ruptuur.

Op echografie zijn bloedklonters hyperechogene, onregelmatige afgelijnde densiteiten die geen akoestische schaduw produceren. Ze kunnen het gevolg zijn van trauma, infectie en neoplasie van de blaas. Maar stollingsstoornissen en nieraandoeningen kunnen hier eveneens de oorzaak van zijn.

Blaasgruis komt overeen met een diffuse echogene blaasinhoud die meestal te klein is om een acoustische schaduw te veroorzaken. Er komt, in voor de rest volledig normale blazen, regelmatig gruis voor zonder daarom enige klinische betekenis te hebben. Door de blaas op te schudden, door met de transducer op de huid op en neer te duwen, kan men zeer kleine hoeveelheden sediment in beeld brengen die anders op de wand van de blaas blijft kleven en zo onopgemerkt blijft.

Een voorbeeld van het belang van het opschudden van de blaas op het einde van een echografisch onderzoek alvorens met cystocenthese doet, wordt hier geïllustreerd. (A) Het dorsaal aspect van de blaas is hyperechogeen (pijlen). (B) Beeld genomen na het opschudden van de blaas. Men ziet een zeer grote hoeveelheid grove kristallen. (C) De kristallen post-chirurgie.

A

B

C

Op radiografie kunnen blaaststenen radiopaak of radiolucent (zoals ammoniumuraat stenen) zijn. De radiolucente stenen kunnen in beeld gebracht worden door het gebruik van contrastmiddel.

Radiopake en radiolucente blaasstenen, maw ook de stenen die niet op radiografie kunnen gezien worden, worden op echografie gezien als hyperechogene focale zones die een duidelijke acoustische schaduw veroorzaken. De hoeveelheid schaduw is afhankelijk van de compositie en de dichtheid van de steen, maar ook van de positie van de focuspunten en van de gebruikte frequentie van de sonde.

Cystitis is één van de meest geziene blaasaandoeningen. Een chronische cystitis veroorzaakt een verdikking van de blaaswand (pijlen), die meestal gepaard gaat met een verlies van de wandlagen en een onregelmatige aflijning van de binnenwand. De verdikking van de wand is het meest uitgesproken thv de cranioventrale blaastop, maar kan verder uitbreiden in ergere gevallen. De absolute dikte van de blaaswand is op zich niet belangrijk, maar moet wel overal even dik zijn.

Een blaastumor veroorzaakt meestal een verdikking van de blaaswand (= massa) met verlies van de wandlagen. De verdikking van de wand is het meest uitgesproken thv de caudaal aspect van de blaas (blaashals) maar breidt vaak uit naar craniaal.

Volwassen kat met blaastumor A. Pneumocystografie - een weke delen opaciteit is zichtbaar uitgaande van de dorsale wand van de urineblaas (pijl) B. Cystografie - er een vullingsdefect ter hoogte van de dorsale wand van de urineblaas (pijl)

A B

Paraprostaat cyste bij een volwassen hond. Er is een weke delen massa met een gemineraliseerde rand zichtbaar in het caudaal abdomen. Deze massa verplaatst de darmen naar craniaal en naar dorsaal. De urineblaas (niet zichtbaar op dit beeld) is meestal verplaatst naar cranio-dorsaal.

Urethro-cystografie: •  Een foleykatheter wordt in het distaal deel van de urethra ingebracht en het ballonnetje wordt opgeblazen •  Onverdund contrastmiddel wordt aan dosis van 5-10 ml ingespoten •  Tijdens inspuiten foto nemen

Pneumocystografie – er is een blaassteen (pijl) zichtbaar in het midden van de blaas, dat een sterk verdikte wand vertoont.

Laterale opnames ter hoogte van het os penis bij een volwassen hond A: apart ossificatiecentrum caudaal en in het verlengte van het os penis (pijl) B: twee urethrasteentjes (pijlen) ventraal van het os penis

A B

Volwassen hond met ruptuur van de blaaswand. Laterale opname genomen tijdens een retrograde urethrografie. De ingespoten lucht komt rechtstreeks terecht in het peritoneum.

Volwassen hond met ruptuur van de urethra, laterale opname genomen tijdens een retrograde urethrografie. Er is een zware opstapeling van positief contrastmiddel in het bekken (rondom de proximale urethra) en rondom de urineblaas.

A: op een Li-Re laterale opname (genomen in rechter decubitus) is de pylorus met vocht gevuld en moet niet verward worden met een massa. B: op een Re-Li laterale opname (genomen in linker decubitus) is de pylorus met gas gevuld.

A B

Wanddikte van de maag: max 5 mm (tussen de plooien)

Volwassen hond met cachexie Volwassen hond met ascites

Volwassen hond met peritonitis Jonge hond: normaal beeld van het abdomen

Laterale opname van het abdomen van een volwassen hond met mechanische ileus. Er zijn meerdere sterk gedilateerde dunne darmlussen (> 1.6x hoogte van het vijfde wervellichaam) zichtbaar.

L5

Laterale opname van het abdomen van een volwassen hond met chronische subobstructie veroorzaakt door een intestinaal vreemd voorwerp. Er is verlies van contrast in het centraal abdomen. Een ronde, hyperdense structuur (pijl) is zichtbaar in het centraal abdomen.

2004: > 4.5 mm jejunum > 6.0 mm duodenum

Echografisch beeld van een darminvaginatie bij een hond. (A) Op het longitudinaal beeld zijn twee evenwijdige dunne darmlessen zichtbaar. (B) Op het transversaal beeld, ziet men de intussuscipiens (1), de intussusceptum (2) en hyperechogeen mesenterisch vet met anechogene bloedvaten (3). Er is ook een klein hoeveelheid peritoneaal vocht aanwezig (4).

A B

4 3

2

1

(A) De meeste vreemde voorwerpen zijn hyperechogeen en geven een akoestische schaduw. (B) Andere aspecten zijn mogelijk zoals op dit beeld: het vreemd voorwerp was een ronde speelgoedbal in mousse.

A B

Typisch aspect van een intestinaal lineair vreemd voorwerp bij een kat. De dunne darm is opgestroopt rondom het voorwerp in het centraal abdomen. De darmen hebben een abnormaal grote diameter en een patroon van serosale plooien en golven. Vaak zijn er kleine, druppelvormige gas opaciteiten zichtbaar door de vorm die de darm aanneemt terwijl hij tracht het vreemd voorwerp te laten passeren. Differentiaal diagnose: dunnen darm vergroeingen secundair aan een peritonitis.

Een zwelling tussen de laatste en

voorlaatste rib kan overeen komen met

de aanwezigheid van een vreemd

voorwerp (satéstok). Op dit beeld ziet

men een lineair vreemd voorwerp

(pijlen) (zonder akoestische schaduw)

omgeven door een hypoechogene zone

(oedeem – asterisk)) die uitgaat tussen

twee ribben (pijlpunt)

*

*

De drie tekenen van enteritis op echografie zijn: (1) verdikte darmwand, (2) hyperechogene mucosa, (3) verdikte muscularis (even dik of dikker dan de mucosa).

1

2

3

L 1.49 cm

Echografisch beeld van een intestinaal leiomyosarcoom. Een hypoechogene massa uitgaande van de darmwand (muscularis laag) is zichtbaar. De normale lagen zijn niet meer zichtbaar ter hoogte van de massa.

Echografisch beeld van een hond met intestinaal lymphoma (dwarse doorsnede). De darmwand is symmetrisch verdikt met verlies van de normale darmlagen.

*

*

Op dit echografisch beeld is de wand van de duodenum gekarteld. Deze bevinding is meestal geassocieerd met een pancreatitis of een peritonitis. Als er geen duidelijke oorzaak gevonden kan worden voor deze bevinding, moet het onderzoek na 6-24u herhaald worden.

Echografisch beeld van een lymfangiectasie. Er lopen vertikale lijnen/strepen in de mucosa die overeen komen met gedilateerde lymfevaten.