Schadecompensatie (en preventie) van beroepsziekten en arbeidsongevallen

Wim Eshuis

Wetenschappelijk bureau voor de vakbeweging

Wim Eshuis Tot 2000: Adviseur FNV 2000-2006: Bureau Beroepsziekten FNV 2006- … : Onderzoek naar schadecompensatie

en preventie (UvA, UM, WBV de Burcht, ETUI) o.a. via: Dossieronderzoek naar leereffecten claims Vergelijking compensatiesystemen NL/EU Casestudie+vragenlijstonderzoek naar preventieve effecten Empirisch onderzoek omvang claimcultuur Onderzoek naar alternatieven voor werkgeversaansprakelijkheid

Lid RVT stichting OPS, lid bestuur IAS, adviseur stichting arbeidsongevallen.

Inhoud

A. schadevergoeding via werkgeversaansprakelijkheid

B . 5 boodschappen over leren van arbeidsongevallen en beroepsziekten

C. alternatieven voor werkgeversaansprakelijkheid

Wat gaat Minister Asscher doen?

Inhoud

A. Schadevergoeding via werkgeversaansprakelijkheid

Letselschade Verlies verdienvermogen/verdiencapaciteit Kosten huishoudelijke hulp Ziektekosten Rechtsbijstand Immateriële schade Verlies zelfwerkzaamheid Economische kwetsbaarheid Nabestaanden Overig

Werkgeversaansprakelijkheid voor schade door arbeidsongevallen en beroepsziekten

NL kent een groot aantal slachtoffers van arbeidsongevallen en beroepsziekten (225.000 met letsel en min. 1 dag verzuim; 20.000 met min ½ jaar verzuim)

20.000 – 250.000 slachtoffers met extra financiële schade

BW 7:658: werkgever is aansprakelijk

Werkgeversaansprakelijkheid is aan vervanging toeKnelpunten (o.a.): Lange duur Kostbaar Bewijsplicht slachtoffer:

Letsel? Ontstaan door werk?

Ondeskundige en partijdige claimbeoordeling Hoogte schadecompensatie=onderhandelbaar Kans op schadevergoeding; Geen recht: 1500

slachtoffers ontvangen jaarlijks een bedrag Nauwelijks tot geen leereffect of preventief effect

OPS-er heeft beperkte kans op schadevergoeding

Anno 2009 hebben 470 werknemers de diagnose OPS. Zij zitten financiëel klem met een arbeidsongeschiktheids-uitkering die iets hoger is dan het bijstandsniveau. 48% van hen heeft de werkgever niet aansprakelijk gesteld (motieven o.a.: verwachte lange duur van de procedure, kosten van de procedure, psychische belasting).

Van de respondenten die de werkgever wel aansprakelijk hebben gesteld heeft 40% na gemiddeld 4,5 jaar een schadevergoeding ontvangen. Eenzelfde percentage is gemiddeld 6 jaar in afwachting van een eventuele schadevergoeding. 20% van de indieners zag de schadeclaim afgewezen Gemiddeld is € 47.368 aan schadevergoeding uitgekeerd. Die schadevergoeding bedraagt minder dan de helft van de werkelijke schade.

B. 5 boodschappen over leren van arbeidsongevallen en beroepsziekten

NL kent jaarlijks meer dan 200.000 kansen om te leren van gevallen, maar doet er te weinig mee.

Te weinig aandacht voor de relatie werk-gezondheid

Slachtoffer wordt nauwelijks tot niet betrokken bij preventie

Slachtoffer raakt geïsoleerd Het huidige compensatiesysteem belemmert

openheid en communicatie

Boodschap 2:

Er bestaat te weinig aandacht voor de relatie werk en gezondheidsklachten

Dhr. X , een uitzendkracht, krijgt een arbeidsongeval bij bodemsanering op een chemiecomplex. Hij gaat naar de 1e hulp. Daar constateert men geen afwijkingen. 1 dag later meldt hij zich toch bij het ziekenhuis van zijn woonplaats (100 km verderop) ivm long+luchtwegklachten en pijn aan zijn arm (die blijkt gebroken te zijn). Hij wordt verwezen naar een UMC.

Medisch specialisten twijfelen over de klachten, de diagnose en twijfelen ook over de oorzaak (blootstelling aan gevaarlijke stoffen? Een paniekaanval?). Ze zijn niet precies op de hoogte van de omstandigheden waaronder het ongeval plaatsvond: ze hebben niet gevraagd om inzage in ongevalsrapport en de aanwezigheid van chemische stoffen en het is hen ook niet aangeboden door het chemiebedrijf.

Mevrouw Y (1947) is sinds 1985 werkzaam als productiemedewerkster bij een bedrijf dat medische producten assembleert. De werkzaamheden van mevrouw Y bestaan uit kwaliteitscontrole; het is zwaar en repeterend werk. Ze verricht meer dan dertig handelingen per minuut.

Als gevolg van deze repetitieve arbeid ontwikkelt ze vanaf 1994 steeds meer RSI-klachten (eerst elleboogklachten, later slijtage aan nek en rug, en schouderklachten). Ze wordt hierdoor uiteindelijk blijvend arbeidsongeschikt.

Deze beroepsziekte heeft kunnen ontstaan in een bedrijf waarin RSI-klachten veel voorkomen: in een enquête gaf 50% van de werknemers aan deze klachten te hebben. Klachten aan de arm, nek en schouders ontstaan in dit bedrijf door de vele herhalende bewegingen in kortcyclisch lopendebandwerk. Bedrijfsarts: “Ze hadden een schoppende bedrijfsarts nodig, eentje die werknemers aan het werk schopt. Het bedrijf had weinig aandacht voor het ontstaan van de beroepsziekte”.

Boodschap 3:

Het slachtoffer van een arbeidsongeval of beroepsziekte wordt nauwelijks betrokken bij de preventie van ‘zijn’ gebeurtenis (terwijl dat tot betere preventie kan leiden…)

Ambulancechauffeur heeft beschadigd schouderkapsel doordat een brancard bezwijkt onder het gewicht van een zware patiënt. Een interne commissie van experts komt tot de conclusie: er is sprake van een bedieningsfout. De chauffeur ontdekt dat het aan het type brancard ligt (haarscheurtjes). 5 jaar na het voorval zijn de brancards vervangen.

Boodschap 4

Het slachtoffer raakt geïsoleerd

“Ik weet niet hoe dat bij andere bedrijven is, maar ik denk je mag toch wel wat meer respect hebben voor je werknemers; je kunt toch wel eens op bezoek komen, of bellen?”

(Metselaar, blijvend arbeidsongeschikt door bedelving)

“De baas zou ook wel eens hebben kunnen vragen: kun je je redden, hoe is het met je?”

(Dakdekker, tijdelijk arbeidsongeschikt door ongeval)

“Hij vond me maar een aansteller. Uiteindelijk heeft hij me laten vallen door mij uit te lachen omdat ik de weg was kwijtgeraakt.”

(Tapijtlegger met OPS over zijn collega met wie hij meer dan 20

jaar heeft samengewerkt)

Boodschap 5:

Het huidige compensatiesysteem belemmert openheid en communicatie

Schadecompensatie via werkgevers-

aansprakelijkheid leidt tot vechtrelatie: Achterhouden van informatie Betwisting van het voorval Verzwijgen van voorval

Onderaannemer: “Ik heb Chemie NL gevraagd om het ongevalsrapport. Ondanks herhaalde verzoeken heb ik nooit iets ontvangen. Hier ligt de kern van het probleem: er wordt niet gecommuniceerd, dus niemand kan iets leren of verbeteren. Men is bezig met een rookgordijn om claims te voorkomen”

Jurist Chemie NL: “als je onderaannemers een ongevalsrapport te lezen geeft zeg je in feite: “graaien maar”.

OR Chemie NL: “de or is niet op de hoogte van alle ongevalsonderzoeken; er wordt in deze organisatie informatie gefilterd. De or is niet van alles op de hoogte”

De Schade-expert van de verzekeraar waarschuwt voor het accepteren van de aansprakelijkheid:”in dat geval zullen medewerkers worden opgeroepen als getuige en is de kans groot dat een intern ongevalsrapport bekend wordt bij belanghebbende”

Voorwaarden voor preventie :

Openbare registratie en melding Openbaar overleg over maatregelen Betrokkenheid slachtoffer Onafhankelijke claimbeoordeling Specifieke re-integratie

C. Alternatieven voor werkgeversaansprakelijkheid

I. Directe verzekering

II. Contractuele compensatie

III. Voorschot + bemiddelingsregelingen

I. Wettelijk verplichte directe verzekering

Arbeidsongevallen en beroepsziekten Onafhankelijke claimbeoordeling: diagnose op

basis van protocollen en regels door onafhankelijke deskundigen

Standaard vergoedingen Alle werknemers (en zzp) Alle soorten schade Duurzame rechten Snelle(re) afhandeling

Varianten directe verzekeringVariant 1: Vervangend systeem

Vervanging loondoorbetaling-WIA-ziektekosten

Variant 2: Aanvullend systeem

Handhaving loondoorbetaling-WIA-ziektekosten;vervanging aansprakelijkheidsrecht

Vanaf dag 1 Bij werkgerelateerde schade vergoeding van alle schadeposten ipv loondoorbetaling bij ziekte + ziektekostenverzekering

Bij werkgerelateerde schade een soort ‘kop’ bovenop alle bestaande voorzieningen (handhaving loondoorbetaling bij ziekte + ziektekosten verzekering

Na 2 jaar ziekte Bij werkgerelateerde schade vergoeding van alle schadeposten ipv WIA + ziektekostenverzekering

Bij werkgerelateerde schade een soort ‘kop’ bovenop alle bestaande voorzieningen (handhaving WIA en andere regelingen)

II. Contractuele compensatie Onafhankelijke claimbeoordeling: diagnose

op basis van ? Cao biedt ook mogelijkheden (die beter zijn

dan werkgeversaansprakelijkheid) Alle soorten schade Snelle(re) afhandeling Met name kleine schade 1e 2 jaar Beperkingen cao

Dekt niet alle werknemers (en zzp) Beperkte duurzaamheid Wisselingen in baan en cao

III. Voorschotregeling(IAS: mesothelioom en asbestose; Defensie:

Chroom VI)

Aanpassing schadecompensatie via

werkgeversaansprakelijkheid:

1. Onafhankelijke claimbeoordeling: diagnose door onafhankelijke deskundige

2. Voorschot

3. Bemiddeling bij verhalen overige schade (=>

nadelen werkgeversaansprakelijkheid)

Wat gaat Minister Asscher doen?

?