Buitencontractuele aansprakelijkheid van de gemeente als vergunningsverlenende overheid (Publius)
Extracontractuele aansprakelijkheid van en voor gemeentemandatarissen en gemeentepersoneel (Publius)
Transcript of Extracontractuele aansprakelijkheid van en voor gemeentemandatarissen en gemeentepersoneel (Publius)
Nazareth, 11 juni 2012
Jonas Riemslagh
Extracontractuele aansprakelijkheid van en voor
gemeentemandatarissen en gemeentepersoneel
/ 2Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Vooraf: over organen en aangestelden
− De gemeente is een rechtspersoon
− Beslissingen worden genomen en daden worden gesteld door
natuurlijke personen
− Traditioneel onderscheid tussen organen en aangestelden
/ 3Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Vooraf: over organen en aangestelden
− Orgaan is vertegenwoordiger van de rechtspersoon
− Historisch: iedereen orgaan?
eenieder die het overheidsgezag uitoefent – hoe klein ook – of die de overheid tegenover derden kan verbinden
− Op heden: enorme mildering (vgl. privaatrechtelijke
vennootschappen)
− Orgaan = mandataris?
− Aansprakelijkheid organen: 1382 BW
/ 4Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Vooraf: over organen en aangestelden
Schadelijder
Orgaan Overheid
1382 BW 1382 BW
regres
/ 5Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Vooraf: over organen en aangestelden
− Aangestelde is in dienst van de rechtspersoon“(…) zij die anderen aanstellen, voor de schade door hun (…) aangestelden
veroorzaakt in de bediening waartoe zij hen gebezigd hebben”
− Rechtstreekse aansprakelijkheid van aangestelde: 1382 BW
− Onrechtstreekse aansprakelijkheid van aansteller: 1384, lid 3 BW
/ 6Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Vooraf: over organen en aangestelden
Schadelijder
Aangestelde Overheid
1382 BW? 1384, lid 3BW
regres?
/ 7Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
4 grote aansprakelijkheidsregimes
− Gemeentemandatarissen
− Burgemeester & schepenen
− Gemeenteraadsleden
− Gemeentepersoneel
− Contractueel
− Statutair
/ 8Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Burgemeester & schepenen:Evolutie regelgeving
− Wet van 4 mei 1999 (wijziging Nieuwe Gemeentewet)
− verplichte verzekering, afgesloten door gemeente
− overheid betrekken in geschil
− burgerrechtelijke aansprakelijkheid geldboetes
− Gemeentedecreet van 15 juli 2005
− Reparatiedecreet van 23 januari 2009
/ 9Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Burgemeester & schepenen:Overzicht
1. Schadeaansprakelijkheid
• verdeling aansprakelijkheid gemeente – mandataris
• verplichte verzekering
• inlichten / betrekken van overheid
2. Aansprakelijkheid voor geldboeten
3. Verzekering voor ongevallen
/ 10Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Burgemeester & schepenen:Schadeaansprakelijkheid
− De gemeente is uitdrukkelijk aansprakelijk voor schade
berokkend bij de normale uitvoering van het mandaat
− Burgemeester & schepenen genieten van gedeeltelijke
immuniteit en zijn enkel aansprakelijk in geval van:− bedrog− zware schuld− herhaalde fout
− Ook voor regres van gemeente op mandataris
− Belangrijke ommekeer?
/ 11Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Burgemeester & schepenen:Schadeaansprakelijkheid
− Verplichte verzekering voor schade berokkend bij de normale
uitoefening van het mandaat en die mandataris “persoonlijk ten
laste komt”
− Art. 45 e.v. Besluit Vlaamse regering van 19 januari 2007 − lichamelijke, materiële of immateriële schade− t.o.v. derden, ook gemeente− niet enkel per ongeluk ontstane schade− rechtsbijstand − geen bedragen in besluit Vlaamse regering, maar polis moet plafond
vermelden− polis mag uitsluitingen bevatten
/ 12Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Burgemeester & schepenen:Schadeaansprakelijkheid
− Inlichten van overheid
− wat bij miskenning inlichtingsplicht?
− Vrijwillige of gedwongen tussenkomst
− eerste aanleg of hoger beroep?
− Beslissing om schade slechts deels te vergoeden
/ 13Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Burgemeester & schepenen:Schadeaansprakelijkheid
3 belangrijke opmerkingen:
− Medebewind
− “Normale uitoefening van het mandaat”
− OCMW-voorzitter, districtsschepenen en voorzitter districtsraad
/ 14Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Burgemeester & schepenen:Schema schadeaanspr.
/ 15Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Burgemeester & schepenen:Geldboeten voor misdrijven
− Gemeente is aansprakelijkheid voor geldboeten voor misdrijven
begaan door mandatarissen bij de normale uitoefening van het
mandaat− de strafrechtelijke immuniteit van de gemeente− de strafrechtelijke aansprakelijkheid van de mandataris− de burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de gemeente voor de geldboeten
− principe− “normale uitoefening van het mandaat”− herhaling− inbreuken op verkeersreglementering− regres− medebewind
/ 16Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Burgemeester & schepenen:Verzekering voor ongevallen
− Bescherming van burgemeester en schepenen
− Ongevallen overkomen in de normale uitoefening van hun
mandaat
/ 17Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Gemeenteraadsleden:Een aansprakelijkheidsregeling light
− Gemeenteraadslid is geen orgaan
− Gemeenteraadslid kan wel schade veroorzaken
− Gemeenteraadslid kan wel ongeval overkomen
− Volledig nieuwe regeling
− inspiratie in OCMW-decreet
/ 18Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Gemeenteraadsleden:Een aansprakelijkheidsregeling light
− Geen uitdrukkelijke aansprakelijkheid gemeente of
gedeeltelijke immuniteit van gemeenteraadslid
− Wel verzekering voor persoonlijke aansprakelijkheid bij de
normale uitoefening van het mandaat
− Gemeente burgerrechtelijke aansprakelijk voor geldboeten
− Verzekering voor ongevallen
− Ook voor leden van districtsraad
/ 19Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Gemeentepersoneel:Contractueel en statutair personeel
/ 20Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Gemeentepersoneel:Contractueel en statutair personeel
− Contractueel gemeentepersoneel
− bescherming art. 18 WAO
− Statutair gemeentepersoneel
− vaak als orgaan
− geen bescherming
− Grondwettelijk Hof: schending van gelijkheidsbeginsel
/ 21Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Contractueel gemeentepersoneel:Gedeeltelijke bescherming
− Contractueel personeelslid is aangestelde van de overheid
− Artikel 18 WAO: bescherming personeelslid
− enkel aansprakelijk in geval van:− bedrog− zware schuld− gewoonlijke lichte schuld
− geldt tegenover derden én gemeente
/ 22Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Contractueel gemeentepersoneel:Gedeeltelijke bescherming
Schadelijder
Personeelslid Overheid
1382 BW?Bescherming 18 WAO 1384, lid 3BW
Regres?Bescherming
18 WAO
/ 23Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Statutair gemeentepersoneel:Gedeeltelijke bescherming
− Wet van 10 februari 2003 betreffende de aansprakelijkheid van en voor personeelsleden in dienst van openbare rechtspersonen
− Algemeen principe: aansprakelijkheid zoals aanstellers
aansprakelijk zijn voor de schade aangericht door hun
aangestelden
− Bescherming personeelslid naar analogie met art. 18 WAO
− enkel aansprakelijk in geval van:− bedrog− zware schuld− gewoonlijke lichte schuld
/ 24Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Statutair gemeentepersoneel:Gedeeltelijke bescherming
− Enkele bijzonderheden in de wet van 10 februari 2003
− regresvordering enkel ontvankelijk na aanbod tot minnelijke schikking
− overheid kan beslissen dat schade slechts deels moet worden vergoed door
personeelslid
− inlichten en betrekken van overheid
/ 25Jonas Riemslagh / 11 juni 2012
Besluit
− Een steeds groter wordende bescherming voor
gemeentemandatarissen en gemeentepersoneel
− impact van besef problematiek
− impact van gelijke behandeling
− soms geruisloos
− Voor de gemeente blijft de aansprakelijkheidsimpact groot
/ 26
referenties
Jonas Riemslagh
Cogels Osylei 61
2600 Antwerpen
t 03 270 33 50
www.publius.be
Jonas Riemslagh / 11 juni 2012