หนทางสู่สันติภาพir.mcu.ac.th/content/2561/13....

หนทางสสนตภาพผศ.อภรมย สดาค�า

อาจารยผรบผดชอบหลกสตรรฐศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาเขตเชยงใหม

แมวาหนทางสสนตภาพจะมากไปดวยอปสรรคขวากหนาม แตหนทางสสนตภาพกมใชวาจะมดมน

อนธการตลอดเวลากหาไม ผรจ�านวนมากหรอนกปราชญทงโบราณและปจจบน ตางแสวงหาสนตภาพ

ดวยกนทงสน เพยงแตวามนษยในปจจบนมไดใหความสนใจตอภมปญญาของบรรพชนและละเลย

ความสนใจตอค�าชแนะของนกปราชญรวมสมย จงท�าใหเหนวามนษยไมมทางออกหรอไมเปดโอกาสให

สนตภาพไดเกดขนจรง1

ภมปญญาของบรรพชน : โลกนมโอกาสตอนรบการอบตขนของนกปราชญและพระศาสดา

มากมายทไดชแนะหนทางสสนตภาพ เชน

๑. นกปราชญนามวาขงจอ : ขงจอเสนอหนทางสสนตภาพของมวลมนษยชาตดวยการให

แตละคนท�าหนาทของตนใหดทสด บตรท�าหนาทของบตรทด พอแมท�าหนาทของพอแมทด เสนาบด

ท�าหนาทของเสนาบดทด พระราชาท�าหนาทของพระราชาทด

๒. นกปราชญนามวาเลาจอ: เลาจอเสนอหนทางสสนตภาพดวยการใหมนษยประพฤตตน

ใหสอดคลองกบวถธรรมชาต ดวยการออนนอมถอมตน ด�าเนนชวตเรยบงาย ไมมกใหญใฝสง ลดความ

ยโสโอหง

๓. นกปราชญนามวาอารสโตเตล: อารสโตเตลเสนอหนทางสสนตภาพดวยหลกสวรรณมรรคหรอ

หลกแหงพอดหรอการแสวงหาจดลงตวใหพบในแตละเรองทเรยกวา Golden Rule

๔. นกปราชญนามวาเพลโต: เพลโตเสนอหนทางสสนตภาพของมวลมนษยชาตดวยหลกคณธรรม

๔ ประการคอ ปญญา กลาหาญ พอประมาณ ยตธรรม

๕. นกปราชญนามวาโสกราตส: โสกราตสเสนอหนทางสสนตภาพดวยหลกความรคคณธรรม

ความรชนดหยดความชวได

๖. ศาสดาพยากรณนามวาโมเสส: โมเสสเสนอหลกพระบญญต ๑๐ ประการ

๗. พระเยซ : ประกาศกแหงศาสนาครสตตอกย�าพระบญญต ๑๐ ประการและทรงสอนใหรก

เพอนมนษย/เพอนบานดจรกตนเอง ใจทเตมเปยมดวยรกเทานนยอมน�ามาซงสนตภาพ

1 [ออนไลน], (แหลงทมา) : http://www.oknation.net/blog/sainum/2009/09/25/entry-1 [16

พฤศจกายน 2560]

13. �� (154-172).indd 154 30/4/2561 19:36:21

หนทางสสนตภาพ 155

๘. พระบรมศาสดาพระนามวาพระสมณโคดม: พระพทธเจาทรงเสนอหลกมชฌมาปฏปทาและ

หลกเมตตาธรรมในการอยรวมกน ทงเมตตากายกรรม เมตตาวจกรรมและเมตตามโนกรรมเพอสนตภาพ

ของมนษยชาต

ภมปญญาของนกปราชญรวมสมย

โลกยคปจจบนมนกปราชญมากมายทยงเปนความหวงของสงคม หากสงคมไมเพกเฉยตอค�าชแนะ

ของนกปราชญเหลานน คอ

สมเดจพระพทธโฆษาจารย (ประยทธ ปยตโต)

ดานชาตภม

สมเดจพระพทธโฆษาจารย (ประยทธ ปยตโต) มนามเดมวา ประยทธ อารยางกร เกดเมอ

วนพฤหสบดท ๑๒ มกราคม พ.ศ. ๒๔๘๑ ทตลาดศรประจนต อ�าเภอศรประจนต จงหวดสพรรณบร

เปนบตรคนท ๖ ในจ�านวน ๙ คน ของนายส�าราญ - นางชนก อารยางกร ครอบครวประกอบอาชพ

คาขาย และมกจการโรงสไฟ สมเดจพระพทธโฆษาจารย (ประยทธ ปยตโต) ไดรบอทธพลด�าเนนชวต

ดวยครรลองคลองธรรมจากบดามารดามาแตเยาว

แนวคดสนตวธตามแนวคดของสมเดจพระพทธโฆษาจารย (ประยทธ ปยตโต)

สนตวธในทศนะของพระธรรมปฏก (สมณะศกดในขณะนน) ไดกลาววาทมาของความขดแยงนน

เกดจากตณหา มานะ ทฐซงเปนตวจกรส�าคญทท�าใหมนษยออกไปแสดงบทบาทตาง ๆ ทท�าใหเกดภาวะ

ทเรยกวาลดรอนสนตภาพหรอท�าลายสนต และเนองจากกเลส ๓ อยางนกอตวขนในจตใจของมนษย

พระธรรมปฏก (สมณะศกดในขณะนน) เหนวาการประสานกลมกลนเขาดวยกน (Harmonize)

คอไมมหรอไมเหลอความขดแยง เมอมความขดแยงกจดจนกระทงลงตวคอเขากนไดดทกอยางประสาน

13. �� (154-172).indd 155 30/4/2561 19:36:21

สารนพนธพทธศาสตรบณฑต ๒๕๖๑156

กลมกลนโดยองครวมตาง ๆ อยในต�าแหนงทถกตอง และมความสมพนธทถกตอง พรอมทงท�าหนาท

ถกตองตอกน สงตอประสานกนไดด ซงการสอดประสานจะท�าใหมนษยมการพฒนาจตปญหาให

หลดพนจากความยดถอคบแคบ มสภาพจตทไมเปดกวาง มความคดตบตน อยางไรกตามการสอด

ประสานดงกลาวจะตองสอดคลองกบหลกความคดสากล ๓ ประการ คอ

๑. ความจรงทเปนสากล คอ หลกความจรงทเปนกลางๆ มผลเสมอเหมอนกนแกทกคนทกท

รวมทงทกศาสนา

๒. ความเปนมนษยทเปนสากล คอ ความเปนมนษยทจะตองมองเหน เขาใจใหความนบถอ

เสมอกน การท�ารายและท�าลายชวตมนษย ไมวาจะมสงกดใดหรอความไมดไมงามทงสน

๓. ความมเมตตาทเปนสากล คอ ใหความรสกเปนมตร มความรก ความปรารถนาประโยชนสข

แกมนษยทวทกคนเสมอเหมอนกน โดยไมมการจ�ากดหรอแบงแยก2

ขอสรปส�าคญในการแกไขความขดแยงมอย ๕ ขอ ไดแก

๑. ตองไมตดอย กบความขดแยง หรอ ตกเปนทาสของความขดแยงแตตองไดประโยชน

(ทางปญญา) จากความขดแยงทเกดขนใหได

๒. แกนของปฏบตการในการแกไขปญหาความขดแยงกคอ ตองมเจตนาทด มความปรารถนาด

ตอกน มเมตตาธรรม มงไปสจดหมายทเปนการสรางสรรค และพยายามใชปญญาด�าเนนการใหปฏบต

การดงกลาวประสบความส�าเรจ

๓. ไมมองอกฝายหนงแบบแบงแยก ด�าเนนการทกอยางดวยความเปนมตร สภาพจรงใจและ

มงสการอยรวมกน

๔. สรางบรรยากาศแหงความสมานฉนท ดวยการใหทกฝายสามารถเขาถงกนในวถชวตท

เปนจรง ตามหลกการเอาตวเขาสมาน

๕. ในจดทเปนการแกปญหาใหทกฝายตระหนกในจดมงหมายทเหนอขนไปซงเปนประโยชน

รวมกนของทกฝาย

สาเหตของความขดแยง รบราฆาฟน และสงคราม ทท�าใหไมมสนตภาพตลอดมาทกยคทกสมย

ม ๓ ประการดวยกน คอ อยากได อยากใหญ ใจแคบ หรอ ตณหา มานะ ทฏฐซงตองแกไขดวยมาตรการ

ทางสงคมและดวยวธการตาง ๆ ทเปนทางสนต และทส�าคญทสดคอพฒนามนษย ดวยการศกษา

ทถกตองทงน คนทจดการศกษาตองยอมรบความจรงกอน วาจะเอาอยางนไหม แตรบรองวา ไมวาใคร

จะยอมรบหรอไมกตาม ถาแกกเลส ๓ อยางนไมได เรองกไมจบ อนนคอหลกการทบอกแลววา มนจะ

2 พระธรรมปฏก (ป.อ.ปยตโต), มองสนตภาพโลก ผานภมหลงอารยธรรมโลกาภวตน, (กรงเทพมหานคร:

ส�านกพมพ สหธรรมก จ�ากด, ๒๕๔๒), หนา ๓๗.

13. �� (154-172).indd 156 30/4/2561 19:36:21


ยากหรอไมยาก คณไมมสทธพด เพราะวาถาคณไมท�า มนกไมส�าเรจแค “รวมกนเราอย แยกกนเราตาย”

สรางสนตภาพโลกไมไดแตตองรวมกนเปนหม สความประสานเปนสากลไดบอกแลววา เรองใจแคบน

ส�าคญทสด จงตองขยายออกไปใหเหนอาการดานตางๆ ของการแสดงความใจแคบ คอความหวงแหน

กดกนกนแบบตางๆ ความหวงแหนกดกนมหลายอยาง ทางพทธศาสนาถอเปนเรองส�าคญมาก จะเหน

วาพระพทธศาสนาพยายามสรางสนตสขใหแกมนษยดวยการไมใหมการแบงแยกเบยดเบยน ฉะนน

นอกจากตณหา มานะ ทฏฐ ทจะไมใหขดแยงท�าสงครามรบราฆาฟนกนแลว ยงมหลกตอไปอกชดหนง

ททานวางไวเพอใหเราขจดความใจแคบ และพฒนามนษยไปสความมจตใจไรพรมแดน และอยรวมกน

โดยสนตทานใหหลกไววา มนษยทพฒนาแลวจะตองหมดความใจแคบหรอความหวงแหนกดกนกน ๕

ประการ ทเรยกวา มจฉรยะ ๕ “มจฉรยะ” เราแปลกนวาความตระหน หรอขเหนยว แตค�าวาขเหนยว

ชวนใหคดไปวาเปน ความโลภ3

สมเดจพระพทธโฆษาจารย (ประยทธ ปยตโต) เปนนกปราชญรวมสมย เปนทงนกคด นกวชาการ

นกบรรยาย ผเปนความหวงทางสตปญญาของมนษยชาตในยคปจจบน เสนอหลกการพฒนามนษยโดย

อาศยหลกไตรสกขา คอ ศล สมาธ ปญญาและหลกการวางทาททถกตองตอปญหา และจดการแกไข

ใหถกตองชอบธรรมโดยยดหลกอรยสจในการแสวงหาสนตภาพแนวพทธเถรวาท ทานมผลงานมากมาย

ลวนไดรบการยอมรบจากสงคมเชน พทธธรรม การพฒนาทยงยน

3 พระธรรมปฏก, (ป.อ.ปยตโต), สลายความขดแยง, (กรงเทพมหานคร : ส�านกพมพ สหธรรมก จ�ากด ๒๕๔๖),

หนา ๑๑-๑๕, ๒๒๗.

13. �� (154-172).indd 157 30/4/2561 19:36:21


พระพรหมบณฑต4 (ประยร ธมมจตโต), ศ.,ดร.

แนวคดสนตภาพ สนตวธ สมานฉนทและวถแหงความปรองดอง5

วาทกรรมทวาดวยการอยรวมกนอยางมความสขบนบาทฐานของ “สงคมแหงรอยยม” ทไดรบ

การตงชอจากทนทางสงคมดงเดมวา “สยามเมองยม” ซงวาทกรรมทไดรบการน�าเสนอในเบองตนนน

ประกอบดวย

๑) สนตภาพ (Peace) สนตภาพเปนสงคมแหงเปาหมายทมนษยชาตมงหวงทจะอยรวมกน

อยางมความสข นกสนตภาพบางทานอาจจะตความสนตภาพวาเปน “เปาหมาย” ของชวตและสงคม

แตเนองจากสงคมโลกประกอบดวยวฒนธรรม ความเชอ และศาสนาจ�านวนมาก ฉะนน การตความ

ค�าวา สนตภาพจงมกจะมความแตกตางกนในเชงเปาหมาย เชน บางทานจะมองวาสนตภาพคอภาวะ

ทไรซงความขดแยงและความรนแรง บางทานจะตความวาสนตภาพนน มนษยสามารถขดแยงกนได

แตไมควรจะใชความรนแรงเขาเปนเครองมอในการแกไขปญหา การตความตาง ยอมน�าไปสการปฏบต

ทแตกตางกนเชนกน

๒) สนตวธ (Peaceful Means) สนตวธเปนเครองมอทส�าคญอยางยงทจะน�าไปส “สนตภาพ”

ทงมตตาง ๆ ไมวาจะเปนมตภายใน และภายนอก หรอในเชงปจเจก และสงคม ถงกระนน ตวสนตวธ

ควรจะเปนทงเครองมอ (Means) และ เปาหมาย (End) ในตวเดยวกน เพราะการจะไดมาซงสนตภาพ

จ�าเปนทจะตองใชเครองมอทเตมไปดวยสนตภาพเชนเดยวกน อยางไรกด สนตวธโดยเนอแทม ๓ ส�านก

ทงส�านกจดการความขดแยง ส�านกเรยกรองความตองการ และส�านกสนตนยม จะเหนวาในหลาย

4 ราชบณฑต, กรรมการมหาเถรสมาคม, อธการบด มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

5 [ออนไลน], (แหลงทมา) : http://phrae.mcu.ac.th/En/articlecontent_desc.php?article_

id=1208&menutype=1&articlegroup_id=187 [16 พฤศจกายน 2560]

13. �� (154-172).indd 158 30/4/2561 19:36:21


สถานการณนน บางทานมไดสนใจทตววธการ หรอตวสนตวธวาจะท�าใหเกดสนตภาพไดอยางไร แตมก

จะสนใจทตวเปาหมายของการอยรวมกนเปนจดหมายหลก ฉะนน การตความสนตวธในฐานะเปน

เครองมอในการจดการกบความขดแยงเพอกาวไปสสนตภาพมกจะมขอปลกยอยทแตกตางกนในสาระ

ส�าคญ ดวยเหตน เมอวธการเขาถงสนตภาพมความตางกน ตวสนตภาพเองกยอมมความแตกตางกน

ในเปาหมายเชนกน

๓) สมานฉนท (Reconciliation) เนอแทของค�านบางทานตความวา “การคนด” หรอ

“การฟนคนด” โดยเฉพาะอยางยง การประนประนอมกลมผลประโยชน หรอกลมขดแยงใหสามารถ

อยรวมกนไดอยางมความสข แตถงกระนน โดยเนอหาของภาษาไทยนน มนยถง “ความพงพอใจของ

กลมผลประโยชน หรอกลมขดแยงทไดรบการแสดงออกในมตตาง ๆ เชน การแบงปนทรพยากร

เทาเทยมกน ความยตธรรม ความเทยงตรง และความเสมอภาคของกลมคนตาง ๆ ทอาศยอยรวมกน

ในสงคมระดบตาง ๆ ตงแตครอบครว ชมชน สงคม ประเทศ และโลก จะเหนวา ความสมานฉนท

จะเกดขนไดนน มกจะจะองแอบกบปจจยภายนอกทกลมผลประโยชนตองการ และเรยกรอง อยางไร

กด ประเดนวาดวยความสมานฉนท มกจะไดรบการตความโดยมงเนนไปทการสมานเฉพาะในกลมใด

กลมหนงทสามารถประนประนอมผลประโยชนรวมกนได และพยายามทจะกนกลมทเหนตางออกไป

ดวยเหตนจงท�าใหเกดปญหาความขดแยง และความรนแรงตามมา

๔) ความปรองดอง (Harmony) หรออาจจะตความหมายของค�านวา “ประสมกลมเกลยว

เปนหนงเดยวของกลมคนตาง ๆ ในสงคม ซงค�านมนยทสะทอนทงในมตภายใน และภายนอก ถงกระนน

การทจะท�าใหกลมผลประโยชนเกดความรสกทจะเปนหนงเดยวกนกลมอน ๆ ไดนน มกจะตองพงพา

ตวแปรภายนอกเชนเดยวกน ซงประเดนนผเขยนมองวา มความลกซงมากกวาค�าวา ความสมานฉนท

ของกลมคน หรอกลมผลประโยชน แตการจะไดมาซงความปรองดองนน ไมสามารถสรางดวยวตถ หรอ

การขยายพนทของผลประโยชนและความตองการใหเพมมากขนเพอสนองความอยากของคนในสงคม

หรอองคกรเทานน เพราะในความเปนจรงแลว ทรพยากรมจ�ากด แตความตองการของมนษยมไมจ�ากด

หากสถานการณเปนเชนน อาจจะมความจ�าเปนทเราจะตองขยายพนทของความอยากใหเพมมากยงขน

ดงนน การทเราจะขยายพนทความอยากใหแกกลมคนตางๆ ในสงคมอยางไมมทสดนน หากจะมอง

อกนยหนง อาจจะกลายเปนแรงกระตนความอยากใหเพมสงขน โดยทสงคมไมไดใสใจตออนตรายทจะ

เกดขนจากการด�าเนนการในลกษณะดงกลาว จะเหนวา การทสงคมพยายามทจะสรางวาทกรรมทง ๔

ประเดนอยเนองๆ นน ท�าใหเราไดประจกษวา เปนการเรยกรองสงเหลานใหกลบคนมาอยคกบสงคม

ไทยดงทเคยปรากฏ เพราะในโลกของความเปนจรงแลว หากเราพร�าเพรยกเรยกหาสงใดเนองๆ เรามก

จะเหนความส�าคญของสงนน เพอจะไดอยกบสงนน เพราะสงนนอาจจะไมไดอยกบเรา หรอก�าลงจะ

13. �� (154-172).indd 159 30/4/2561 19:36:22


จางหายไปจากเรา ดงเชนทค�าทง ๔ นนปรากฏแกสงคมไทยในสถานการณปจจบนน เราจะกลบไปหา

รากเหงาของสนตภาพในแตละศาสนาไดอยางไรอยางไรกด ในขณะทศาสนากบเผชญหนากบ “กระแส

ของวตถนยมและบรโภคนยม” ทก�าลงแพรหลายอยในสงคมโลกและสงคมไทยในขณะน ไดท�าใหสงคม

ภาคสวนตางๆ ไดตงค�าถามทแหลมคมตอศาสนาเชนเดยวกนวา

๑) ศาสนาจะเปนสวนหนงของการรวมน�าเสนอทางรอด และรวมแกปญหาใหมวลมนษยชาต

ไดอยางไร? จงจะท�าใหมนษยชาตไมตกอยในหวงเหว และหลมพรางของวตถนยมและบรโภคนยม

จนน�าไปสความสามารถทจะรเทาทนโดยไมตกเปนทาสของสงเหลาน และเสพสงเหลานในฐานะเปน

“สงจ�าเปนตอการด�ารงเผาพนธ” และ “สรางสรรคคณประโยชนใหแกตวเองและสงคมโลก”

๒) ศาสนาอาจจะกลายเปนสวนของปญหาหรอไม? อนเนองจากการทศาสนาในแงศาสนา

บคคลในรปขององคกรศาสนาเองไมได ตระหนกร หรอรเทาทนตอกระแสของโลกาภวตน จงไมสามารถ

ปรบตวใหสอดรบกบกระแสของการเปลยนของสงคม และท�าอยางไร ศาสนาจงจะไมกลายเปนภาระ

หรอสวนเกนของสงคมในโอกาสตอไป

๓) ศาสนาพายแพตอลทธบรโภคนยม หรอวตถนยมจรงหรอไม? ตวแปรส�าคญทท�าให

“รองรอยของความพายแพ” คอ การรวมสนบสนนแนวคดและสงเสรมอดมการณดงกลาวทงทางตรง

และทางออม ซงอาจจะเปนไปในรปของการน�าเสนอหลกการและแนวทางผานกจกรรมตาง ๆ ทจบตอง

ไดและไมได โดยมงเนน “ปรมาณ” มากกวา “คณคาแท” ทจะเกดขนแกปจเจกชน และสงคมโดยรวม

หลกการและหลกธรรมเปนหลกทมงสสนตภาพทงสน ปราชญเหลานนกอยทามกลางความขดแยง

ความแตกแยก แตดวยคณธรรม เชน ความอดทน ความเสยสละ ความรกและความร ททานเหลานน

ยดเปนแนวปฏบตและมผปฏบตตามจนกระทงประชาชนยดหลกค�าสอนและวธการของทานเหลานน

และใชเปนแนวทางท�าใหสงคมมความสงบสข แตถามวาปจจบนนหลกค�าสอนหรอแนวทางของ

บรรพชนและปราชญรวมสมยเหลานน ยงสามารถเปนแนวทางแหงสนตภาพไดหรอไม จะบอกวาได

หรอ ไมได ขนอยกบเงอนไขทวาวนนสงคมโลกจะใหความส�าคญเรองสนตภาพมากนอยเพยงใด และจะ

ผลกดนแนวคดของทานเหลานนใหมผลทางปฏบตสสงคมโลกไดอยางไร

13. �� (154-172).indd 160 30/4/2561 19:36:22


มหาตมะคานธ

แนวคดของมหาตมะคานธ

อหงสา คอทางหลก ไมใชทางเลอก6

มหาตมะ คานธ เปนชาวอนเดยทมชวตอยในชวง ค.ศ.๑๘๖๙-๑๙๗๘ ทานไดรบการยกยอง

ใหอยในฐานะบดาของชาตและชาวโลกตางยกยองทานใหอย ในฐานะของมหาบรษผประกาศแหง

สนตวธทงทางภาคทฤษฎและภาคปฏบต ซงทานไดอทศเวลาทงชวตเพออดมการณน

ผลงานส�าคญของมหาตมะ คานธทไดรบการยกยองมาก คอ การททานไดตอสกบความอยตธรรม

ในสงคมทงใน แอฟรกาและอนเดยซงอยภายใตการปกครองขององกฤษในขณะนน ทานเปนผน�า

ขบวนการกเอกราชของอนเดยโดยใชแนวทางอหงสา คอ การไมใชความรนแรงในการเผชญหนากบ

องกฤษ จนในทสดอนเดยไดรบเอกราชจากองกฤษเมอ ค.ศ.1978 ภายใตปญหาความรนแรงทางสงคม

และการเมองระดบตางๆ ทมหาตมะ คานธไดเผชญทานไดใครครวญและคดหาทางแกปญหา ซงในทสด

ทานพบวาอหงสาหรอวธการทไมใชความรนแรงเปนสงทดทสด แตการไมใชความรนแรงหรอสนตวธนน

ไมใชของงายทจะเขาใจและน�ามาสการปฏบตผทจะกระท�าตามวธนใหไดผลจะตองเขาใจถงรากฐานของ

ความคดและตองอาศยก�าลงใจทกลาหาญและมงมนใหการปฏบตไดผลรากฐานความคดแบบอหงสา

ของคานธ ความคดแบบอหงสาของคานธเกยวของกบความคดพนฐานของทาน ซงรอยประสานกบ

แนวความคดหลก ๓ ประการ คอ

๑. สตยะ(Sataya) ๒. อหงสา (Ahimsa)

๓. สตยาเคราะห (Satyagraha) สตยะหรอสจจะ

6 โคทม อารยา. สนตวธ. เอกสาร ๓๐ ป ๑๔ ตลา จดหมายขาวประชาชน ฉบบ ท ๓ วนท ๑ ตลาคม ๒๕๔๖

หนา ๒๓-๒๕.

13. �� (154-172).indd 161 30/4/2561 19:36:22


อนเปนคณธรรมสงสดทคานธยดถอนน หมายถง “ความเจรญอนสงสดทแสดงถงเอกภาพของ

ชวตทงมวล ทานรซงถอสจจะมาแตวยเยาวทงจากอทธพลในครอบครวทมบดาเปนผปกครองรฐทแมจะ

ไมร�ารวย แตมชอเสยงทางดานความซอสตยและรกความเปนธรรม มมารดาทเครงศาสนา รวมทง

ความรตางๆ ททานเรยนรภายใตวฒนธรรมฮนด คานธไดกลาววาสงซงฝงรากลกลงในหวใจของทานคอ

ความรสกทวา ทกสงทกอยางมศลธรรมเปนพนฐานและหวใจของศลธรรมคอ “สตยะ” และเมอทาน

ไดศกษาศาสนาอน ๆ เชน ครสตพทธ ทานกไดถอวา “สตยะ” นเปนเสมอนศาสนา “สตยะ” คอ

การแสดงออกในรปลกษณของความรกและการรบสรรพสตว คานธเสนอในเชงอภปรชญาวา สตยะ

หมายถงพระเปนเจา สงททานแสวงหามาตลอด คอ สจจะการแหงตน (Self-realization) ซงไดแกการ

เผชญหนากบพระผเปนเจา จากประวตของคานธแสดงใหเหนถงการใหความส�าคญตอการรกษา

“สจจะ” ของทาน เมอทานอายได ๑๙ ป ตระกลคานธสงทานไปศกษาตอทองกฤษจนจบปรญญาทาง

กฎหมายและสอบไดเนตบณฑตกอนเดนทางไปศกษาตอทานไดใหสจจะกบมารดาวาจะไมแตะตองสรา

เนอสตวและอสตรซงทานไดรกษาสจจะอยางเตมทสวนเรองของอหงสานน คานธถอวาเปนคณธรรม

อกประการหนงในตวทานนอกจากสจจะความหมายของอหงสานน ทานอธบายควบคไปกบค�าวา

“หงสา” หงสาหรอ “หงสกรรม” คอ การทรมานและหลเกยรตเพอนมนษยดวยกน รวมทงการเบยดเบยน

ทรมานสตวดวยพฤตกรรมของ “หงสกรรม” นเกดขนรอบๆ ตวเรามากมาย เชน การใชวาจาหยาบ

การมองคนในแงผด ๆ ความโกรธ การเหยยดหยาม และทารณกรรมในลกษณะตางๆ ส�าหรบการ

เมนเฉยตอความทกขทรมานของเพอนมนษยดวยกน รวมทงสตวกเปน “หงสกรรม” ดวยเชนกน เชน

ถามลกววปวยไดรบความทรมานรกษาไมหายแมจะพยายามอยางดทสดแลว คานธเหนวาควรท�าลาย

ชวตลกววนนเพอยตความเจบปวดทรมานโดยไมเหนวาเปน “หงสกรรม” ส�าหรบค�าวา “อหงสา” นน

เมอเขาใจค�าวา “หงสกรรม” แลวอหงสาหรอการไมใชความรนแรงจะมความหมายกวางกวาการไมฆา

สตวตดชวตอยางเดยว ตามทเขาใจกน แตเปนเรองละเอยดออนทตองใครครวญในการปฏบตเฉพาะ

กรณ ๆ ไป อหงสาในความคดของคานธนนคอหนทางทจะไปสพระผเปนเจาหรอสจจะ ซงถาโลกน

ปราศจากอหงสาแลวมนษยชาตจะท�าลายลางกนเองจนหมดเงอนไขประการแรกของอหงสาหรอการ

ไมใชความรนแรงคอสรางความเปนธรรมใหชวตทกชนดและทกระดบ ผทยดถอหลกของอหงสาจะตอง

ฝกฝนทางจตวญญาณ เชน ฝกใหรกคนทเกลยดเรา ซงเปนเรองยากทสด และจ�าเปนตองเรยนรศลปะ

การตาย เพราะผทฝกอหงสาจ�าเปนตองฝกฝนตนเองใหมความเสยสละอยางสงเพอไมใหเกดความกลว

ทจะสญเสย สงทพงกลวมอยางเดยว คอ พระผเปนเจา คานธมองวาอหงสาเปนคณธรรมและเปน

พฒนาการ ทางประวตศาสตรของมนษยทมอยจงท�าใหโลกมนษยยงด�ารงเผาพนธมาไดสวนสตยาเคราะห

หมายถง พลงแหงสจจะ ถอเปนอาวธสนตส�าหรบการตอสทไมใชความรนแรงโดยผตอสตองถอหลกของ

13. �� (154-172).indd 162 30/4/2561 19:36:23


สจจะและอหงสา ตลอดจนตอสดวยความบรสทธใจและความถกตอง คานธเรยกวธการของสตยาเคราะห

อกอยางหนงวา “การดอแพง” ในการตอสกบฝายปรปกษนนผตอสจะตองมความอดทนและเหนใจ

ฝายทเปนปรปกษ ความอดทนคอการยอมรบทกขดวยตนเอง มไดหมายถงการท�าใหผอนไดรบทกข

หวใจของ “สตยาเคราะห” คอ “การอทศชวตใหกบสงทตนเชอวาถกตอง” เงอนไขแหงความส�าเรจของ

สตยาเคราะหม ๔ ประการ คอ

๑. ผปฏบตสตยาเคราะหจะตองไมเกลยดชงฝายตรงขาม

๒. ประเดนในการตอสจะตองเปนเรองทมเนอหาจรงจงเปนเรองถกตองท�านองคลองธรรม

๓. ผปฏบตสตยาเคราะหตองพรอมทจะยอมทนทกขทรมานจนถงทสด

๔. การสวดภาวนาเปนปจจยทสงสงส�าหรบสตยาเคราะห เพราะศรทธาในพระผเปนเจาเปนสง

ทจ�าเปนส�าหรบคานธ

การปฏบตสตยาเคราะหมใชสงทจะกระท�าไดงาย แตเปนภาคปฏบตทสอดคลองประสานกนกบ

สจจะและอหงสา คานธไดอทศชวตของทานใครครวญถงวธการเหลานและไดปฏบตดวยตนเองในการ

ตอสกบความยตธรรมทางสงคมในระดบตางๆ ททานไดพบเหน เชน เรองการกดขทางวรรณะในสงคม

ฮนด ความไมเปนธรรมทชาวเอเชยและอนเดยไดรบจากรฐบาลผวขาวในแอฟรกาใต การปกครองและ

กฎหมายทไมเปนธรรมขององกฤษทมตออนเดย ฉะนน ในการตอสแบบสตยาเคราะหซงแมจะเปน

เรองของศาสนา แตกเปนศาสนาทไมอาจแยกจากการเมอง คานธกลาววาการแสวงหาสจจะและ

การพยายามบรรลศกยภาพของตนดวยการหนเขาสศรทธาในพระเปนเจา ท�าใหผใชสตยาเคราะห

ตองเขามามสวนทางการเมองอยางหลกเลยงไมได อยางไรกตามเรองทจะตอสจะไมหยดอยแคปญหา

เฉพาะหนาเทานน แตจะตองมองไกลไปถงอนาคตดวยการตอสของคานธกอนทจะถงขบวนการกเอกราช

ของอนเดยนน ไดด�าเนนมาเปนเวลานาน นบตงแตทานจบกฎหมายจากองกฤษและประกอบอาชพ

ทนายความ ทานไดเดนทางไปแอฟรกาใต เมอ ค.ศ.1893 และไดเรมการตอสแบบอหงสาตงแต

ค.ศ.1897 เมอถง ค.ศ.1906 ทานไดบญญตค�าวาสตยาเคราะห” ขนใชเปนครงแรกใน แอฟรกาใตผทม

ความเหนรวมกบคานธ รวมทงครอบครวของทานคอภรรยาและบตร กไดใชชวตอดมคตรวมกนในนคม

ทงในแอฟรกาใตและเมอกลบมาอนเดยแลว ทานไดพบความไมเปนธรรมทชาวอนเดยไดรบจากกฎหมาย

ซงทานไดตอสเรอยมาโดยไมแบงแยกชาวฮนดกบ มสลม ไดมการเผยแพรความคดโดยการออกวารสาร

และหนงสอรวมทงกอตงสถาบนการศกษาชาตนยม ทานไดรวมงานกบพรรคคองเกรสระหวางนน

เพอจะพยายามชแจงความคดเหนตอองกฤษ การตอสของทานมทงการอดอาหารประทวง การเดน

ขบวนการทอผาใชเอง ทานไดกอตงสมาคมปนดายดวยมอ จดตงองคการพทกษวว การตอสทส�าคญ

คอ ในป ค.ศ.1930 ไดประกาศการตอสเพอเอกราชและไดน�าขบวนเดนเทาไปเมองทนทเพอลมเลก

13. �� (154-172).indd 163 30/4/2561 19:36:23


กฎหมายเกลอ อนเปนสญลกษณการไมเชอฟงของพลเมอง ตลอดระยะเวลาของการตอสทานไดถก

จบกมคมขงหลายครงและไดรบการปลอยตว ทานไดแลกเปลยนความคดเหนกบนกคดและนกการเมอง

รวมสมยทงชาวอนเดยและยโรป อาทเชน ลโอ ตอลสตอย เปนตน คนอนเดยมความศรทธาในตว

ทานมากโดยใหนามวา “มหาตมา” ซงความหมายวา ผมจตใจสง ทานไดเปนหลกของขบวนการ

สตยาเคราะหและ ใน ค.ศ. 1931 ไดรบการยอมรบจากรฐบาลองกฤษในฐานะผแทนคนเดยวจากอนเดย

ทเขารวมประชม ในป ค.ศ.1947 อนเดยไดรบเอกราช จากองกฤษ และใน ค.ศ.1948 ทานประกาศ

อดอาหารจนตายเพอวงวอนใหฮนดและมสลมหยดปะทะกนในเดลฮเมออดอาหารได ๕ วน ชมชน

ทงสองไดหยดประหตประหารกนแตคานธถกยงเสยชวต7

มหาตมะ คานธ เปนบคคลทยงใหญทสดคนหนงของประวตศาสตรมนษยชาต ยงใหญเพราะม

ความเชอมนในหลกอหงสา หรอการไมใชความรนแรงเพอแกไขปญหา ทานไมใชศาสดาทเทศนสอนและ

มส�านกสวนตว แตเปน “ประกาศ” (Prophet) ผประกาศการตอสดวยชวตของตนเอง ลงไปคลกกบ

คนจน ทอผาเอง ท�างานทกอยางเองในอาศรมหรอชมชนเลกๆ ทกอตงเพอเปนตนแบบและเพอการ

เรยนร จนถงไปเกยวของกบการเมอง เปนสมาชกพรรคการเมอง แมจะไมเคยด�ารงต�าแหนงใด ๆ แตก

มอทธพลอยางสงในการกอตงรฐบาลของอนเดยและปากสถานหลงจากไดรบเอกราช ในป 1947

มหาบรษผนตงแตเขาไปท�างานเปนทนายความทแอฟรกาใต ซงมคนอนเดยอยจ�านวนมาก ถกถบ

ลงรถไฟเพราะไปนงชนหนงซงคนผวสไมมสทธ แตนกกฎหมายหนมจากองกฤษคดวาเขามเงนซอตวได

กตองนงได ท�าใหไดบทเรยนอนเจบปวดครงแรกถงความไมเปนธรรม การกดขทางเชอชาตสผว

ในประเทศทเปนอาณานคมของราชอาณาจกรนนคอจดเรมตนทผลกดนใหคานธหนมเรมการตอสกบ

กฎหมายไมเปนธรรม เชนเมอมการออกกฎหมายใหคนอนเดยพมพลายนวมอ ซงคานธเหนวาไมม

ความจ�าเปนและเลอกปฏบต เขาบอกวา “เราจะไมพมพลายนวมอ และจะไมฆาใคร” เขาเรยกรองให

ชาวอนเดยตอสกบความโกรธแตไมไปกระตนความโกรธ ตอสความรนแรงแตไมไปกระตนความรนแรง

เอาหนงสอเดนทางไปเผาทง แมจะถกตอยางทารณกยอมถาอ�านาจรฐจดการดวยความรนแรง “เราจะ

ไมตอบโต เราจะรบมน ความเจบปวดของเราจะท�าใหเขาเหนความไมเปนธรรม เรายอมไมได เขาอาจ

จะทารณกรรมรางกายผม หกกระดกผม หรออาจจะฆาผม แตเขาจะไดรางไรชวตของผมเทานน ไมได

วญญาณผม ไมมทางท�าใหผมเชอฟงเขาได”

คานธ ไดตอสการประทวงแบบสนต ดวยการบงคบตนใหอดทนอดกลน ไมตอบโต เมอทางการ

บอกวาจะจบคนท�ารายทานมาลงโทษ ทานกลบไมยอมลงนามในเอกสารฟองกลมคนทท�ารายทาน ท�าให

ชนะใจพวกคนขาวผดไดไมนอย

7 โคทม อารยาม, บทความการสงเสรมสนตวธ เอกสาร ๓๐ ป ๑๔ ตลา จดหมายขาว ประชาชน, ฉบบท

๓ วนท ๑ ตลาคม ๒๕๔๖, หนา ๒๓-๒๕.

13. �� (154-172).indd 164 30/4/2561 19:36:24


ขอก�าหนดตาง ๆ ทนกรบอหงสาตองถอปฏบต ซงมประเดนทนาสนใจ ดงน

๑. นกรบอหงสา หรอผท�าการตอตานแบบอารยะ จะตองระงบความโกรธใหไดอยางสนเชง

๒. นกรบอหงสาตองอดทนตอความโกรธของฝายตรงขาม

๓. นกรบอหงสาตองยอมรบการจโจมท�ารายของฝายตรงขามโดยไมตอบโต

๔. ถามเจาหนาทเขามาจบ จะตองยอมใหจบแตโดยด

๕. นกรบอหงสาตองไมดถกเหยยดหยามฝายตรงขาม

๖. นกรบอหงสาตองไมเคารพธงหรอดถกธงของฝายตรงขาม

๗. ในชวงทมการตอส หากมใครท�ารายหรอกระท�าการดหมนเจาหนาทรฐ นกรบอหงสา

ตองปกปองเจาหนาทผนน8

มหาตมะ คานธ : รฐบรษของโลกทานน เปนทงนกการเมอง นกกฎหมาย นกคด นกปฏรป

น�าเสนอหลกอหงสาคอการไมเบยดเบยนกนและกน สนตภาพเกดขนไดจรงจากความเพยรพยายาม

ของมนษยและสงคมมสวนส�าคญในการผลกดนใหเกดสนตภาพโดยอาศยความอดทนและความแนวแน

ในการแสวงหา มหาตมะ คานธเชอมนในแนวทางของพระศาสดาทกพระองคทเสยสละตนเองและ

การเลกละสงทท�าใหมนษยยดตดและทานไดแสดงใหเหนในการตอสเพอเรยกรองอสรภาพใหมาตภม

ของทาน

8 อดศกด ทองบญ, ปรชญาอนเดยรวมสมย, พมพครงท ๓, (กรงเทพมหานคร : ส�านกพมพสหมตรพรนตง

จ�ากด, ๒๕๔๕), หนา ๑๑๗ - ๒๑๙.

13. �� (154-172).indd 165 30/4/2561 19:36:24


ดร.มารตน ลเธอร คง เจอาร

การจดการความขดแยงตามแนวคดของ ดร.มารตน ลเธอร คง เจอาร

บคคลผจดไฟแหงการตอสเพอสทธมนษยชนโดยสนตวธในประวตศาสตรโลกนน อนดบแรกทเรา

นกถงคอมหาตมะ คานธ ผน�าชาวอนเดย และเขากกลายมาเปนสญลกษณและแบบอยางการตอส

ดวยมอเปลาอยางสนตอนทรงพลงยงกวาการตอสดวยอาวธใหกบชนในทกมมโลกตลอดมาจนกระทง

ถงทกวนน

ส�าหรบมารตน ลเธอร คง จเนยร เขาเปนบคคลทไดรบการยกยองอยางสงในการตอสเพอปกปอง

สทธธรรมทเสมอภาคในโลกปจจบน คงเกดเมอวนท 15 มกราคม ค.ศ.1929 ทเมองแอตแลนตา มลรฐ

จอรเจย ประเทศสหรฐอเมรกา เขามพอเปนศาสนาจารยในนกายแบพตสท ชอสาธคณมารตน ลเธอร คง

สวนแมของเขาชออลเบรตา วลเลยม เปนครสอนหนงสอ คงมพนองสามคน โดยเขาเปนลกชายคนกลาง

ครอบครวคงสบเชอสายมาจากพวกแอฟรกนและอนเดยน เขาเกด ทามกลางความขดแยงและความรสก

เกลยดชงของคนผวขาว ทดถกคนผวด�าวาเปนกลมคนทโงเขลาเบาปญญาและเคยเปนทาสของพวกเขา

มากอน ท�าใหคนผวด�าถกจ�ากดสทธตางๆ เชน หามนงเกาอเดยวกบคนผวขาว หามแสดงความไมพอใจ

ตอคนผวขาวทกลนแกลง หรอท�างานอยในระดบเดยวกบคนผวขาวกไมได สงเหลานถกบญญตเปนกฎ

ของสงคมผวขาวและมนฝงรากลกมาชานาน

มารตน ลเธอร คง จเนยร(หรอบาทหลวงคง) ไดมองเหนภาพเหลานซ�าแลวซ�าเลา ภาพของ

คนผวขาวเอาเปรยบคนผวด�า ความไรซงยตธรรมในสงคม ทกวนเขาตองไดยนขาวคนผวด�าถกท�าราย

เพราะเผลอเงยหนาคนผวขาว วยรนชายผวขาวฉดหญงผวด�าไปขมขนอยางคกคะนอง และรายกวานน

คอการลกพาตวและฆาตกรรมคนผวด�าดวยความผดเพยงเพราะเขาเกดมามสผวเทานน

การตอส เพอเรยกร องสทธคนผวด�าในสหรฐนนเรมมในชวงทศวรรษท ๔๐-๕๐ สมย

ฮบราฮม ลนคอลน ทไดออกกฎหมายยกเลกทาสทวทงแผนดน และเปนจดเรมตนใหสงคมอเมรกน

เปดรบคนผวด�ามากขน สงทเหนไดชดกเชน แจกก โรบนสน นกเบสบอลผวสไดกลายเปนฮโรในใจของ

13. �� (154-172).indd 166 30/4/2561 19:36:24


ชาวอเมรกาในป ค.ศ.1947, วลเลยม แอล. ดอวสน นกการเมองผวด�าคนแรกจากอลลนอยสไดรบการ

เลอกตงเขามาเปนคณะกรรมการงบประมาณของสภาในป ค.ศ.1949 และดอกเตอร ราลฟ เจ. บนเซ

เปนคนผวด�าคนแรกทไดรบรางวลโนเบลสาขาสนตภาพในป ค.ศ.1950

บาทหลวงคงเรมตอสในการพทกษสทธของคนผวด�าเมอป ค.ศ.1946 ในขณะนนบาทหลวงคง

ก�าลงอยในชวงเปนนกศกษา โดยเขาออกมาท�างานเปนนกเคลอนไหวรวมกบแกนน�าตาง ๆ หลายคน

จนกระทงเขาเรยนจบกไดแตงตงเปนสาธคณครงแรกทโบสถ ถนนเดกซเตอร ในมอนตโก เมอรร

รฐอลาบามา ในป 1954 และเรมเทศนสงสอนใหชาวผวด�าเขาใจในสทธทพวกเขาพงม เปดตาพวกเขา

ใหเขาใจกฎหมายแบบงาย ๆ มเรองทนาสนใจมากคอ ปของคง ซงมชอวาเจมสนนเปนคนทเตมไปดวย

ความหดห สนหวงในชวต เพราะมหนสนมากมาย เขาตดสราเมามาย เอาแตรองไห รองเพลงและ

สวดมนต แตโชคดทพอของคงไมยอมจ�านนตอสภาวะในครอบครว เขาเปนคนทะเยอทะยานใฝดในชวต

จงสามารถเขาเรยนตอในมหาวทยาลยได และเปนศาสนาจารยประจ�าโบสถ สามารถสรางฐานะไดดวย

ตนเอง จนกลายมาเปนบคคลชนสงของคนผวด�าในแอตแลนตา ทงพอและตาของคง ตางเปนผทมบทบาท

ในการตอตานความไมเทาเทยมกนทมตอ คนผวด�ารนแรก ๆ เขาจงเตบโตมาในบรรยากาศอนเขมขน

ของการตอสเพอใหไดมาซงสทธแหงความเสมอภาคของคนผวส บานเกดของเขานน เปนเขตทมการ

เลอกปฏบตระหวางคนผวด�าและผวขาวอยางสง มการเฆยนตทาสผวด�า ไลตอนใหออกไปท�างานในไร

ชวงทเขาเกดนนมปญหาสทธพลเมองและการแบงแยกผวระหวางคนผวด�าและคนผวขาว ซงถอวา

เปนปญหาใหญของประเทศ

วรบรษในดวงใจของคงคอ มหาตมะ คานธ และไดกลายเปนแบบอยางของเขาในการตอสเพอ

ความเทาเทยมกนโดยใชหลกอหงสา คงเปนเดกทราเรงและแขงแรง และเปนหวหนาของกลมเพอน

เขาถกฝกใหเปนคนทมความอดกลนและมระเบยบวนยมาตงแตเดก เชน ตองไปโรงเรยนสอนศาสนา

และโบสถทกวนอาทตย บายไปสงหนงสอพมพตามบาน นอนแตหวค�าและตนแตเชา ตองสวดมนต

ทงเชาและเยนพรอมกบเรยนคมภรไบเบลรวมกบพนองคนอนๆ กอนรบประทานอาหารเยนกตองสวด

กอนและทส�าคญคอเขาถกหามไมใหไปยงแหลงของคนผวขาว และถกหามไมใหคบคาสมาคมกบคน

ผวขาว

สงแวดลอมเปนตวผลกดนใหเขาหนมาชนชมมหาตมะ คานธ และไมยอมรบแนวคดการแบงแยก

ทไรความยตธรรมน ซงท�าใหเขากลายเปนคนทอารมณเยนขน เมอเรยนจบชนมธยมพอของคงตองการ

ใหเขาเปนนกเทศน แตคงอยากจะเปนแพทย แตเมอตองประสบกบการถกดหมนดแคลนจากคนขาว

ท�าใหเขาเรมหนมาสนใจทจะเปนทนายความ พอจงไดสงเขาไปเรยนทมหาวทยาลยมอรเฮาส (พอของ

เขาเปนศษยเกาทน) เขาสนใจดานการฝกใหเปนนกพด และไดรบรางวลในการประกวดวาทศลปประจ�าป

13. �� (154-172).indd 167 30/4/2561 19:36:24


ของมหาวทยาลย เปนนกศกษาทมผลการเรยนดเยยม เมอเรยนถงปสามเขาจงตดสนใจทจะเปนนกเทศน

พอของเขารสกยนดมากเมอทราบเรองการตดสนใจน จนในป 1947 เขากรบศลเพอเปนนกเทศน

สมยเรยนคงยงคงเขยนบทความลงในหนงสอพมพ, ท�างานตางๆ เพอเรยกรองใหคนผวด�าได

ตระหนกถงความเขมแขง และสทธแหงความเทาเทยมกนของการเกดมาเปนมนษย โดยใช “การศกษา”

เปนแสงเทยนน�าทาง เขาไดกลายมาเปนนกเรยกรองสทธมนษยชนและนกปฏรปสงคม นอกเหนอจาก

การเปนศาสนาจารยดวยวยเพยง ๒๗ ป มเหตการณความขดแยงระหวางคนผวขาวและผวด�าเกดขน

หลายครง ซงมความรนแรงดวย จนมความเหนใจทหลงไหลมาจากทตางๆ ตอชะตากรรมของคนผวด�า

ชวยกดดนใหประธานาธบดคนตอมาคอ นายลนดอน บ จอหนสน ยนยอมออกกฎหมายวาดวย

สทธมนษยชนในทสดเมอป ค.ศ.1964

ในปเดยวกนกบทมการออกกฎหมายวาดวยสทธมนษยชน ดร.มารตน ลเธอร คง จเนยร ไดรบ

รางวลโนเบล ผลของการออกหนาเปนแกนน�าการเคลอนไหวของคงนน ท�าใหหลายฝายไมพอใจเขาและ

วางแผนทจะก�าจดเขาออกไป บานของเขาถกปาระเบดหลายครง และครงทเกอบท�าใหคงตายคอระเบด

เมอเดอนมกราคม ๑๙๕๗ ระเบดลกนนวางไวหนาทางเขาบานของเขา แตโชคยงดทระเบดเกดถกพบ

และถกเกบกไดกอน แมบาทหลวงคงจะรอดพนการลอบสงหารหลายครง แตกระนนสปตอมาเขาตอง

เสยชวตลงจากการถกลอบสงหารดวยน�ามอจากชายผวขาว เมอวนท 4 เมษายน 19689

9 ประวตและแนวคดการแกไขความขดแยงของ มารตนลเธอร < [ Online], (Available URL) : http://

srithai.hypemart.net/environment.html > [16 พฤศจกายน 2560]

13. �� (154-172).indd 168 30/4/2561 19:36:25


โคฟ อนนน (Kofi Annan)

ชาตภม

โคฟ อนนน (Kofi Annan) เกดเมอวนท 8 เมษายน ค.ศ.1938 เมองกมาซ (Kumasi) ในเขต

อาณานคมโกลดโคสขององกฤษ (Gold Coast) ซงคอประเทศกานา ทวปแอฟรกาในปจจบน นายอนนน

เปนบตรคนท ๔ ในครอบครวทมการศกษาด สามารถสอสารไดทงภาษาองกฤษ ฝรงเศส รวมไปถงภาษา

ทองถนแอฟรกา

การศกษา

เขาเขารบการศกษาท University of Science and Technology เมองกมาซ และส�าเรจ

การศกษาสาขาเศรษฐศาสตรจาก Macalester College เมองเซนตปอล (St. Paul) มลรฐมนเนโซตา

ประเทศสหรฐอเมรกาในป ค.ศ. ๑๙๖๑ จากนน เขาไดศกษาตอในระหวางป ค.ศ. 1961-1962 ในระดบ

Graduate Studies สาขาเศรษฐศาสตรท Institute of International Affairs เมองเจนวา (Geneva)

สมาพนธรฐสวส และส�าเรจปรญญาโทสาขาการบรหาร (Master of Science degree in management)

จากสถาบน Massachusetts Institute of Technology หรอ MIT เมอป ค.ศ. ๑๙๗๒ นายอนนน

สมรสกบนาง Nane และมบตรรวม ๓ คน

บทบาททางสงคม

ในป ค.ศ. 1962 นายอนนนเรมมบทบาทในแวดวงความสมพนธระหวางประเทศและกจการ

สหประชาชาต โดยเขาท�างานดานงานบรหารและงานงบประมาณขององคการอนามยโลก (World

Health Organization: WHO) จากนนไดรวมงานในคณะ Economic Commission for Africa in

Addis Ababa ส�านกงานขาหลวงใหญผลภยแหงสหประชาชาต (United Nations High Commissioner

for Refugees: UNHCR) เมองเนจวา จากนนไดด�ารงต�าแหนงระดบสง หลากหลายต�าแหนงท

ส�านกงานใหญองคการสหประชาชาต นครนวยอรก สหรฐอเมรกา รวมถงกจการดานทรพยากรมนษย

(ระหวางป ค.ศ. 1987-1990) งานงบประมาณและการเงน (ระหวางป ค.ศ. 1990-1992) และงานดาน

การรกษาสนตภาพ Peacekeeping (ระหวางมนาคม ค.ศ. 1992 – ธนวาคม ค.ศ. 1996)

13. �� (154-172).indd 169 30/4/2561 19:36:25


ผลงานทส�าคญ

ผลงานอนมชอเสยงของเขาในชวงเวลาดงกลาว อาท การปฏบตงานรกษาสนตภาพในต�าแหนง

Under-Secretary-General ซงดแลเจาหนาททหารและเจาหนาทพลเรอนมากกวา ๗๐,๐๐๐ คน

ทปฏบตงานสหประชาชาตอยทวโลก และด�ารงต�าแหนงผแทนพเศษของเลขาธการสหประชาชาต

(Special Representative of Secretary General) เพอดแลยโกสลาเวย ในระหวางป ค.ศ. 1995 –

1996 และการดแลสงคณะเจาหนาทสหประชาชาตมากกวา ๙๐๐ คน กลบจากอรกจากกรณความ

ขดแยงระหวางอรกและคเวต

กระทงเดอนธนวาคม ค.ศ. 1996 คณะมนตรความมนคงแหงสหประชาชาต (United Nations

Security Council: UNSC) จงไดเสนอชอนายโคฟ อนนน และไดรบการรบรองจากสมชชาใหญ

แหงสหประชาชาต (United Nations General Assembly: UNGA) ใหด�ารงต�าแหนงเลขาธการ

สหประชาชาต ซงเปนล�าดบท ๗ โดยเรมด�ารงต�าแหนงเมอวนท ๑ มกราคม ค.ศ. 1997 ทงน นายอนนน

ในฐานะเลขาธการสหประชาชาตไดแสดงบทบาทส�าคญหลายดาน อาท การมงมนปฏรปองคการ

สหประชาชาตใหมประสทธภาพ การผลกดนเรองสทธมนษยชน การตงเปาหมายการพฒนาแหง

สหสวรรษ (Millennium Development Goals: MDG) และความอตสาหะในการน�า สหประชาชาต

ใหใกลชดกบภาคประชาสงคมมากยงขน

ดานการรกษาสนตภาพ นายโคฟ อนนน ไดมบทบาทเปนสอกลางในการไกลเกลย ขอพพาท

ระหวางประเทศ (Good Office) ทงกรณอรก ป ค.ศ. 1998 กรณไนจเรย ป ค.ศ. 1999 กรณอสราเอล-

เลบานอน ป ค.ศ. 2000 รวมไปถงการรกษาสนตภาพในลเบยและตมอรตะวนออก สงผลใหองคการ

สหประชาชาตมบทบาทเชงรกอยางตอเนองในการสรางสนตภาพใหแกโลก

จากผลงานดานสนตภาพอนเปนทประจกษ สงผลใหในป ค.ศ. 2001 คณะกรรมการรางวลโนเบล

มอบรางวลโนเบลสาขาสนตภาพใหแกนายโคฟ อนนน และองคการสหประชาชาตในฐานะททมเทการ

ท�างานเพอสนตภาพและการยกระดบ องคการสหประชาชาต และในปถดมา รฐสมาชกสหประชาชาต

ไดมมตใหนายโคฟ อนนน ด�ารงต�าแหนงเลขาธการฯ ตอเปนสมยท ๒ โดยเรมในวนท ๑ มกราคม

ค.ศ. 2002 ซงนายอนนนยงคงเดนหนาเสรมสรางสนตภาพและมนษยธรรมในดานตาง ๆ อยางตอเนอง

จวบจนครบวาระในป ค.ศ. 2006

แมภายหลงการกาวลงจากต�าแหนงเลขาธการฯ วาระท ๒ ประชาคมนานาชาตยงคงใหการยอมรบ

นายโคฟ อนนน มาจนถงปจจบน ในการท�าภารกจตาง ๆ เพอสนตภาพและการสงเสรมมนษยชนรวม

ไปถงเปนผท�าใหสหประชาชาตมบทบาทแขงขนอยางมาก โดยลาสด (ค.ศ. 2012) นายอนนนไดปฏบต

13. �� (154-172).indd 170 30/4/2561 19:36:25


หนาททตพเศษของสหประชาชาตและสนนบาตอาหรบ เพอแกไขปญหาความขดแยงและเสรมสราง

สนตภาพในซเรย ซงก�าลงเปนทสนใจของประชาคมโลกในขณะนเปนอยางยง10

สรป พทธสนตวธเพอสรางความปรองดอง สบเนองจากความขดแยงในสงคมไทยมขนอยาง

ตอเนองและทวความรนแรงตลอดมา เกดขนจากหลายเหตปจจย น�าไปสการแตกแยกทางความคด

การแบงฝกฝาย และเกดความไมลงรอยกนทางความคด ไมสามารถทจะประสานรอยราวทเกดจากความ

ไมเขาใจรวมกนใหเปนเอกภาพได ภาวะความขดแยงทเกดขนนมใชเฉพาะในเรองใดเรองหนงเทานน

ปญหาเหลานลกลามไปสปญหาทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง แมกระทงศาสนา จนเกดขบวนการทน�า

ปญหาตางๆ เหลานนโยงไปสการแบงแยกทางสงคมจนยากทจะกอใหเกดสงคมสมานฉนทไดโดยงาย

ทศนะทวาสนตภาพคอสภาพทปราศจากความขดแยง ตงอยบนสมมตฐานความเชอทไมเปนความจรง

สองประการ คอ

๑. ความขดแยงของมนษยเปนสงทสามารถขจดใหหมดสนไปได

๒. ความขดแยงเปนสงเลวรายหรอเปนปญหา

สมมตฐานขอแรกถกวจารณวาเปนไปไมไดในทางปฏบต ปญหาของมนษยจงอาจมใชการขจด

ความขดแยงใหสญสนไป เพราะเปนไปไมไดในทางปฏบต หากแตอยทวามนษยจะแกไขความขดแยง

ในแตละเรองดวยวธใด สมมตฐานขอทสองไดรบการโตแยงวา ความขดแยงเปนเรองธรรมดาทมอยทวไป

ในสงคมและมใชเปนสงเลวรายเสมอไป เพราะบางครงความขดแยงกเปนประโยชนได บางครงความ

ขดแยงในสงคมกท�าหนาทประดจลนนรภย (Safety value) ซงชวยผอนคลายความเปนศตรกนและกน

ใหเบาบางลงได นอกจากนนยงชวยตอกย�าเอกลกษณของกลมใหชดเจนขนในกรณทเกดความขดแยง

กบกลมและเสรมสรางความเปนเอกภาพและดลยภาพนอกจากนนความขดแยงยงเปรยบเสมอน

สญญาณเตอนสงคมวา ปญหาก�าลงคกรนอย ความขดแยง จงไมใชสงทตองลบใหหายไปจากสงคมมนษย

โดยสนซาก นกวจยสนตภาพคงตองถามปญหาวาจะแกไขปญหาความขดแยงตาง ๆ ใหยตลงดวยสนต

อยางไรมากกวา เพอสรางสรรคและพฒนารปแบบวถชวตสงคมนยม ดวยความสมครใจของประชาชน

ปราศจากการใชอ�านาจของรฐ และมหาตมะ คานธใหทศนะวา “รปแบบการปกครองทดนนจ�าเปนตอง

ใหประชาชนมสวนในการปกครองตนเองจะท�าใหเกดลกษณะในการปกครองโดยรฐบาลทไดมาจาก

ประชาชนปกครองประชาชน วถทางตางๆ ทประชาชนจะปกครองหรอสามารถปกครองตนเองไดนน

คอการปกครองในระบอบประชาธปไตยถาประชาชนมสวนรวมในการปกครองมากขน รปแบบการ

10 [ Online], (Available URL) : http://www.thaiafrica.net/th/famous/detail.php?ELEMENT_

ID=1020 [16 พฤศจกายน 2560]

13. �� (154-172).indd 171 30/4/2561 19:36:25


ปกครองกจะมลกษณะเปนประชาธปไตยมากขน ถาประชาชนมสวนรวมนอยลงความเปนประชาธปไตย

กมนอยลง

ถาประชาชนเปนใหญในบานเมองความขดแยงในสงคมกนอยเพราะวาตางยอมรบเสยงสวนใหญ

ในสงคมยอมรบกตกาทรวมกนตงขนมาปญหาความขดแยงตาง ๆ กจะหมดไป

เอกสารอางองโคทม อารยา. สนตวธ. เอกสาร ๓๐ ป ๑๔ ตลา จดหมายขาวประชาชน ฉบบ ท ๓ วนท ๑ ตลาคม

๒๕๔๖.

พระธรรมปฏก (ป.อ.ปยตโต). สลายความขดแยง. กรงเทพมหานคร : ส�านกพมพ สหธรรมก จ�ากด,

๒๕๔๖.

ราชบณฑต. กรรมการมหาเถรสมาคม. อธการบด มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

อดศกด ทองบญ. ปรชญาอนเดยรวมสมย. พมพครงท ๓. กรงเทพมหานคร : ส�านกพมพสหมตรพรนตง

จ�ากด, ๒๕๔๕.

ประวตและแนวคดการแกไขความขดแยงของ มารตนลเธอร <[Online], (Available URL) : :http://

srithai.hypemart.net/environment.html [๑๖ พฤศจกายน ๒๕๖๐]

[Online], (Available URL) : http://phrae.mcu.ac.th/En/articlecontent_desc.php?article_

id=๑๒๐๘&menutype=๑&articlegroup_id=๑๘๗ [๑๖ พฤศจกายน ๒๕๖๐]

[Online], (Available URL) : http://www.thaiafrica.net/th/famous/detail.php?ELEMENT_

ID=๑๐๒๐ [๑๖ พฤศจกายน ๒๕๖๐]

13. �� (154-172).indd 172 30/4/2561 19:36:25

หนทางสู่สันติภาพir.mcu.ac.th/content/2561/13....

Documents

Transcript of หนทางสู่สันติภาพir.mcu.ac.th/content/2561/13....