AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

sterkaan het werk

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

cover_sterkaanwerk_gekleurd.indd 1 6/2/11 2:18:17 PM

Inleiding 1

Opzet 2

1. Doelpubliek 22. Methodiek 23. Combinatie van theorie en praktijk 24. Drie toepassingsdomeinen 2

I. Ik en mezelfII. Ik en de anderIII. Ik en het werk

5. Woordgebruik 2

Algemene richtlijnen voor de begeleider 3

1. Werken met kansengroepen 52. Methodiek van empowerment en oplossingsgericht coachen 53. Wat doen bij weerstand, verzet of tegenwerking? 74. Hoe motiveren? 85. Wat doen bij conflicten? 106. Handvaten in de doorverwijzing: wanneer en naar wie? 127. Hoe mezelf beschermen tegen demotivatie en burn-out? 15

I. Ik en mezelf 19

Theorie ‘Ik en mezelf’

1. Inleiding 202. Doelstellingen 21

2.1. Voor het doelpubliek 212.2. Voor de begeleider 21

3. Mentale en lichamelijke gezondheid 213.1. Inleiding 213.2. Veerkracht 213.3. Eigenwaarde en zelfvertrouwen 233.4. Zelfzorg: Goed zijn voor jezelf 27

3.4.1. Tijd voor jezelf 273.4.2. Leefstijl 283.4.3. Jezelf belonen 31

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

Sterk aan het werk III

Sterk aan het werk is een project van

Sterk aan het werk wordt gefinancierd door

Inhoudstafel

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

IV

3.4.4. Tot rust komen – relaxatie 323.5. Omgaan met stress 33

3.5.1. Wat is stress? 333.5.2. Wanneer ontstaat stress? 34

3.5.2.1. De situatie 343.5.2.2. De persoon 35

3.5.3. Hoe stress opmerken? 353.5.4. Hoe omgaan met stress? 36

4. Neem je leven in eigen handen 404.1. Accepteren van niet-oplosbare moeilijkheden 424.2. Aanpakken van problemen 434.3. Creëren van doelen 43

5. Omgaan met hevige emoties/kwaadheid 45

Oefeningen ‘Ik en mezelf’ 47

Oefeningen op eigenwaarde en zelfvertrouwenZet je kwaliteiten op een rijtje 47Benutten van je kwaliteiten 49Sterk op je werk 49Leren van successen 53Stilstaan bij kwaliteiten 55Jezelf aanmoedigen 57Jezelf complimenteren 59

Oefeningen op zelfzorgMijn ‘ik-tijd’ 61Energievreters en energiegevers 63De actieve voedingsdriehoek 65De slaapquiz 69Jezelf belonen 73Ademhalingsoefeningen 75Spierontspannende oefeningen 76Invulbladen relaxatie 81De spanningsschaal 83

Oefeningen op stressJouw stressbalans 89Jouw stresssignalen 91Stressquiz 93Hoe ga je om met stresserende situaties? 94Het is zoals je het denkt! 95Grip op je eigen gedachten 98

Oefeningen op neem je eigen leven in handenOplossen of accepteren? 101Leven of geleefd worden? 105Proactieve en reactieve uitspraken 107Verkwist geen energie 109Stilstaan bij de oplosbaarheid van problemen 110

Inhoudstafel

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

Sterk aan het werk V

Oefeningen op omgaan met hevige emoties/kwaadheidWelke technieken gebruik jij? 112Vind de oorzaak van je emotie 113

Materiaal voor de deelnemer ‘Ik en mezelf’

Goed zijn voor jezelf 115Wat is stress ? 116Neem je leven in eigen handen 117Omgaan met kwaadheid 118

II. Ik en de ander 119

Theorie ‘Ik en de ander’ 120

1. Wat is communicatie? 120

1.1. Hoe verloopt communicatie? 1211.2. Communicatie met een bedoeling 122

2. Voorwaarden voor communicatie 1282.1. Actief luisteren 1282.2. Wat doe je best niet? 1302.3. Luisterhouding 131

3. Soorten communicatie 1333.1. Verbale en non-verbale communicatie 1333.2. Eerste indruk 1343.3. Eenzijdige en tweezijdige communicatie 1363.4. Storingen in het communicatieproces 136

3.4.1. Interne en externe ruis 1363.4.2. Feiten, meningen en interpretatie 1383.4.3. Vooroordelen, discriminatie en racisme 140

4. Opkomen voor je mening 1414.1. Assertief zijn 1414.2. Ik-boodschap 1484.3. Feedback, kritiek en complimenten 150

5. Omgaan met conflicten 1536. Aangaan van positieve relaties 156

Oefeningen ‘Ik en de ander’

Oefeningen op communicatieregelsWat is communicatie? 159Zender - boodschap - ontvanger 161

Oefeningen op luisterenVerboden te luisteren 163

Oefeningen op soorten communicatieNon-verbale communicatie 165

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

VI Inhoudstafel

Objectief observeren 167Gelaatsuitdrukkingen interpreteren 168Lichaamstaal 169Eenzijdige en tweezijdige communcatie (1) 171Eenzijdige en tweezijdige communcatie (2) 173

Oefeningen op storingen in de communicatie

Feit of mening 177Interpretatie 179Subjectieve waarneming 185Waarnemen en interpretatie 187Gezicht van een vrouw 189Wat is waar 191Observeren 196Robotfoto 197Problemen in de communicatie 199

Oefeningen op vooroordelenEurorail 201

Oefeningen op opkomen voor je meningOpkomen voor je mening 205Stellingenspel 207Niet assertief, assertief of agressief 209Assertiviteit 213Ik-boodschap formuleren 1 215Ik-boodschap formuleren 2 217Achmed is te laat 219Hoe kritisch ben jij? 221Kritiek op de werkvloer 225Kritiek geven en ontvangen 227Omgaan met kritiek 1 231Omgaan met kritiek 2 233Feedback 1 235Feedback 2 237

Oefeningen op conflictenVragenlijst conflicten 239Stellingen over conflicten 241Bespreken van conflictsituatie 243

Oefeningen op aangaan positieve relatiesGemakkelijker positieve relaties aangaan 246Plezier een ander 247Positieve kijk op mensen 249Tijd maken voor relaties 251

Materiaal voor de deelnemer ‘Ik en de ander’

Communicatieschema 255Binnenkant-buitenkant 256Invloeden op communicatie 257

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

Sterk aan het werk VII

Actief luisteren 258Lichaamstaal 259Eerste indruk 260Eenzijdige en tweezijdige communicatie 261Interne en externe ruis 262Feit en mening 263Opkomen voor je mening 264Ik-boodschap formuleren 265Feedback - kritiek - complimenten 266Vooroordelen, discriminatie en racisme 267Assertief zijn 268Assertief - niet assertief - agressief 269Assertief - niet assertief - agressief 270Omgaan met conflicten 271

III. Ik en het werk 273

1. Bedrijfscultuur 2741.1. Kenmerken van bedrijfscultuur 2741.2. De Belgische bedrijfscultuur 2751.3. Soorten bedrijfscultuur 2751.4. Hoe werkt een organisatie? 275

1.4.1. Doelstellingen van een organisatie 2751.4.2. Rollen en posities in de organisatie 277

1.5. Arbeidsattitude 2811.5.1. Belang van afspraken en regels 2811.5.2. Respect en waardering op het werk 2831.5.3. Waarden en normen op het werk 2841.5.4. Aantal algemeen geldende regels 2841.5.5. Samenwerken 287

2. Werkplezier 2902.1. Wat is werkplezier? 2902.2. Hoe krijg je meer werkplezier? 290

3. Zelfstandig werken en initiatief nemen 2924. Problemen oplossen op het werk 294

4.1. Wat is een probleem? 2944.2. Problemen oplossen 295

4.2.1. Probleemverkennend werken 2944.2.2. Het SOGO-model 2964.2.3. Problemen stap voor stap oplossen 297

Oefeningen ‘Ik en het werk’

Oefeningen op bedrijfscultuurBedrijfscultuur 301Posities 1 303Posities 2 305Verschillende eigen posities en verwachtingen 307Positie, status en taak 308

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

VIII Inhoudstafel

Leiding geven 311Macht 312Machtsverhoudingen 1 313Machtsverhoudingen 2 315In de hoek… 317Wat zeg je tegen wie? 319Mijn taken op het werk 321Regels en afspraken 323

Oefeningen op arbeidsattitudeDe tijdrace 326Kwinkslag 329De schaar 331Talenten 333Waardering 335Waarden en normen 337Beroepswaarden 339Nasa 341Hoe werk ik samen 343Samenwerken op het werk 345Samenwerkingsregels 347Samenwerken 349

Oefeningen op werkplezierDingen die ik ‘eigenlijk’ zou moeten 351Werkplezierspel 353

Oefeningen op zelfstandig werken en initiatief nemenEigenschappen van zelfstandigheid 355Zelfstandig leren werken 357Zelfstandigheid 359Initiatief nemen 361

Oefeningen op problemen oplossenProblemen stap voor stap oplossen 363Het Sogo-model 365

Materiaal voor de deelnemer ‘Ik en het werk’

Doelstellingen van een organisatie 371Rollen en posities in de organisatie 372Regels en afspraken 373Waarden en normen 374Het Sogo-model 375Een probleem oplossen 376

BijlagenInteressante lectuur 377Interesante websites 378

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

Sterk aan het werk 1

Inleiding

Het project beoogt een integratie van kansen-groepen in de arbeidsmarkt. Het vinden en be-houden van werk staat hierin centraal.

Veel van de acties gericht naar werkzoekenden hebben tot doel het aanleren van beroepstech-nische vaardigheden, bredere schoolse vaardig-heden (taal, computer,…) en praktische werkge-relateerde vaardigheden (sollicitatie technieken, plannen en organiseren,…). Wat hierin meestal ontbreekt is aandacht voor het ‘psychosociale aspect’.

We denken dan aan psychosociale attitudes, vaardigheden en voorwaarden als:

Kunnen omgaan met stress en problemen;* De aanwezigheid van angstproblematiek, * spanningsproblemen, slaapproblematiek, depressieve gevoelens;Het nodige vertrouwen hebben in jezelf en * je kunnen;Weten hoe zorg te dragen voor jezelf, leef-* stijl;Kunnen omgaan met conflicten;* Gemotiveerd zijn in je werk en in je leven in * het algemeen.

Psychosociale problemen zoals stress, depressie, angst, eenzaamheid, relatieproblemen, gezins- en opvoedingsproblemen en gebrekkige sociale vaardigheden spelen vaak een belangrijke rol bij de integratie in de arbeidsmarkt.

We formuleerden binnen het project dan ook de volgende doelstellingen:

Het in kaart brengen van de noodzakelijke * psychosociale competenties om een job te verwerven en/of te behouden.Het ontwikkelen van een screeningsinstru-* ment voor deze psychosociale vaardighe-den van werkzoekenden.Het ontwikkelen van een computertool die * gebruikt kan worden door lesgevers en tra-jectbegeleiders ter ondersteuning van hun diensten, alsook door individuele gebrui-kers behorend tot het doelpubliek.Uitwerken van een cursusmap met een * combinatie van theoretische achtergron-den en praktisch oefenmateriaal.

Deze cursusmap is een onderdeel van het project ‘STERK AAN HET WERK’. De reali-

satie van dit project is in handen van de KULeuven in samenwerking met ISW Limits

NV, het Leerwerkbedrijf Oost-Brabant en het CBE Leuven Hageland, met de financiële

steun van het ESF.

Opzet1. DoelpubliekDeze cursusmap is in eerste instantie gericht naar professionelen; iedereen die werkt met werkzoe-kenden of mensen die terecht kwamen in een spiraal van kortstondige en/of veelvuldige tewerk-stelling. Deze professional kan een educatieve zijn die groepstrainingen verzorgt, maar evenzeer een coach of individueel consulent die mensen in een individueel traject begeleidt. In het vervolg van deze handleiding zullen we spreken over ‘de be-geleider’.

2. MethodiekWe werken in deze cursusmap niet vanuit één methodiek of therapeutische werkwijze. Verschil-lende elementen werden geïntegreerd vanuit verschillende stromingen waaronder de cogni-tieve gedragstherapie, de positieve psychologie, de appreciative inquiry en de oplossingsgerichte benadering.We gebruiken liever de volledige breedte van werkzame elementen uit deze stromingen, dan te zweren bij één stroming.

3. Combinatie van theorie en praktijkIn deze cursusmap ontmoeten theorie en praktijk elkaar. Theoretische onderbouw van een aantal psychologische concepten is onontbeerlijk voor een goed begrip van deze concepten. We wil-len echter een heel stuk verder gaan dan dit. We willen concreet materiaal en oefeningen aanrei-ken waar de begeleider onmiddellijk mee aan de slag kan in de dagelijkse praktijk. De handleiding is opgevat als een KOOKBOEK waarin je bladert naar datgene waarover je meer informatie of (concreet) materiaal wenst.

Rubrieken die je terugvindt zijn:Theoretische achtergrondinformatie bij elk * van de aangehaalde psychosociale thema’s;Aandachtspunten voor de begeleider;* Ondersteuning met betrekking tot de pro-* blematiek waar je als begeleider, trainer of coach mee te maken hebt;Praktisch materiaal en oefeningen: te gebrui-* ken in trainingen en individuele begeleidingen.

4. Drie toepassingsdomeinenOm te komen tot een goede afbakening van de belangrijkste inhoudelijke thema’s, deden we voor-afgaand een kleinschalig onderzoek. Hierin probeer-den we een beter zicht te krijgen op die psychosoci-ale vaardigheden en op de voorwaarden die voldaan moeten zijn om werk te vinden en te behouden. Op basis van de resultaten van ons onderzoek, kwamen drie toepassingsgebieden naar voren.

De manier waarop de werkzoekende in rela-* tie staat tot zichzelf: mentale en lichamelijke veerkracht, omgaan met stress en proble-men, motivatie, …De manier waarop men in relatie staat tot * anderen: communicatie, omgaan met feed-back, assertief zijn, …De manier waarop men in relatie staat tot het * werk zelf: maken en naleven van afspraken en regels, planning, initiatief nemen, …

Op basis van deze toepassingsgebieden is de handleiding opgebouwd rond drie blokken:

I. IK EN MEZELFII. IK EN DE ANDEREIII. IK EN HET WERK

Voorafgaand aan deze 3 grote blokken, schreven we een inleidend blok ‘algemene richtlijnen voor de begeleider’. In dit onderdeel geven we infor-matie over een aantal thema’s waar je als bege-leider mee te maken kan krijgen in de begeleiding van groepen of individuen. Met dit inleidend blok willen we een aantal handvaten aanreiken die je kunnen helpen om als begeleider sterker te staan bij de uitvoering van je werk.

5. Het woordgebruikWe gebruiken in deze handleiding de mannelijke aanwijsvormen ‘hem’, ‘zijn’ en ‘hij’ en bedoelen hier dan mee ‘hem of haar’, ‘zijn of haar’ en ‘hij of zij’. De keuze voor het gebruik van de mannelijke aanspreekvorm is een keuze die louter gebaseerd is op praktische overwegingen. Uiteraard zijn al onze oefeningen en theoretische uiteenzettingen zowel bedoeld voor mannelijke als vrouwelijke begeleiders. En dit voor de toepassing bij zowel mannelijke als vrouwelijke deelnemers.

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

2 Opzet

Algemene richtlijnen voor de begeleider

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

Alg

emen

e ri

chtl

ijn

en v

oo

r d

e b

egel

eid

er

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

4 Algemene richtlijnen voor de begeleider

In dit eerste deel van de handleiding willen we een aantal algemene richtlijnen meege-

ven die cruciaal zijn voor het goed begeleiden en motiveren van groepen en individuen.

Binnen dit project richten we ons naar het werken met kansengroepen. Al zijn een aan-

tal van de onderstaande vaardigheden zeker ook toepasbaar voor iedereen die training

geeft of met individuen aan de slag gaat om te komen tot gedragsverandering.

We staan stil bij de volgende onderdelen:

1. Werken met kansengroepen.

2. Methodiek van empowerment en oplossingsgericht coachen.

3. Wat doen bij weerstand, verzet of tegenwerking?

4. Hoe motiveren?

5. Wat doen bij conflicten?

6. Handvaten in de doorverwijzing: wanneer en naar wie?

7. Hoe mezelf beschermen tegen demotivatie en burn-out?

Alg

emen

e ri

chtl

ijn

en v

oo

r d

e b

egel

eid

er

1. Werken met kansengroepen Onder kansengroepen verstaan we allochtonen, ouderen, kortgeschoolden en arbeidsgehan-dicapten omdat zij op de arbeidsmarkt minder sterk staan dan anderen en daardoor moeilijker hun weg vinden naar een (vaste) job.

Mensen die gedurende langere tijd werkloos zijn leven vaak in een sociaal isolement. Men leeft van dag tot dag, zonder verplichtingen die de dagen structureren en met een minimum aan geld. Gezien de toekomst onzeker is, kun-nen hun wensen en dromen vervagen. Het ri-sico zit er dan ook in dat sommigen in deze situatie langzamerhand vrede nemen met hun situatie en zich nestelen in hun zekerheden op korte termijn. Hierdoor wordt het steeds minder evident om opnieuw actief tot de arbeidsmarkt toe te treden en in dit circuit te blijven.

Mensen aan het werk krijgen en houden gaat verder dan het opvullen van lege arbeidsplaat-sen. Mensen motiveren in het zoeken en behou-den van werk is erg belangrijk. Het is belangrijk om stil te staan bij de interesses en motivatie van de werkzoekende, om aansluiting te vin-den bij de kwaliteiten van de werkzoekende. Stilstaan bij de drijfveren en interesses van de werkzoekende, is belangrijk om te kunnen ko-men tot werkzoekenden die gemotiveerd zijn om werk te vinden, en dit werk te behouden. Empatisch werken staat bij deze doelgroep cen-traal. Probeer zoveel mogelijk te vertrekken van-uit hun gevoelens en belevingen, en sta hierbij stil. Het is belangrijk om voldoende tijd te ne-men voor de deelnemers, zodat ze zich gewaar-deerd voelen. Niet de theorie is het belangrijste maar net het uitwisselen van gebeurtenissen met lotgenoten en het gehoord worden door elkaar en de begeleider maakt hen sterker. De begeleider maakt hen bewust van hun kracht en hun verantwoordelijkheid en heeft daarmee een belangrijke troef in handen om te werken

aan hun zwaktes die hen wankel maken op de arbeidsmarkt.

De methodieken van empowerment en oplos-singsgericht werken bieden interessante aan-knopingspunten om met het doelpubliek aan de slag te gaan. Deze methodieken worden achtereenvolgens toegelicht.

2. Methodiek van empowerment en oplossingsgericht coachen

OplOssingsgeriCHt COaCHen

Om een goed zicht te krijgen op wat een ‘op-lossingsgerichte’ benadering inhoudt, zetten we deze af tegen de meer traditionele probleemop-lossende benadering.

Bij een probleemoplossende benadering staan de volgende stappen centraal: beschrijving van het probleem en verzamelen van gegevens, ana-lyse van het probleem, bedenken van interventies, uitvoering van interventies, evaluatie en afsluiting of vervolg. De essentie van dit denken is dat men de oorzaken van een probleem moet aanpakken om het probleem op te kunnen lossen.

Een oplossingsgerichte benadering gaat er vanuit dat er geen verband hoeft te bestaan tussen het probleem en de oplossing. Men-sen kunnen problemen aanpakken, zonder de oorzaken van het probleem te kennen en zon-der de problemen uitgebreid te analyseren. Er wordt niet aan het probleem voorbij gegaan, maar de beschrijvingsfase van het probleem is weinig gedetailleerd.. De klemtoon ligt vooral op de volgende fase waar de begeleider de cli-ent helpt bij het ontwikkelen van persoonlijke doelen. Deze doelen worden gesteld door te peilen naar de situatie waar het probleem al is opgelost.De cliënt zoekt met de begeleider naar de in-terne bronnen die hij ter beschikking heeft om

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

Sterk aan het werk 5

I. Ik en mezelf

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

20 Ik en mezelf Theorie

Ik e

n m

ezel

f T

heo

rie

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

20

1. Inleiding

In het gedeelte ‘ik en mezelf’ focussen we op de veerkracht, het welbevinden en de motivatie van de werkzoekende of werkende zelf.

De kans om werk te vinden en te behouden op de arbeidsmarkt hangt in grote mate samen met hoe de betrokkene zich voelt. Zelfvertrou-wen, motivatie en vermogen om met stress en problemen om te gaan zijn onmisbare elemen-ten voor psychisch gezonde werknemers.Voor iemand die zich niet goed in zijn vel voelt, een lage eigenwaarde heeft, weinig stressbe-stendig is, of problemen niet optimaal weet aan te pakken, is het erg moeilijk om door een sol-licitatieprocedure te geraken of op een goede en gemotiveerde manier te werken.

We spreken over een aantal essentiële BASIS-VOORWAARDEN om werk te vinden en te be-houden en om het werk op een goede manier uit te kunnen voeren. Je goed in je vel voelen, een zicht hebben op je kwaliteiten, problemen kunnen aanpakken, met stress kunnen om-gaan en gemotiveerd zijn, zijn basisvoorwaar-den voor het kunnen ontwikkelen van andere psychosociale vaardigheden en attitudes zoals goed communiceren, omgaan met feedback, zelfstandig kunnen werken,

We kunnen zeggen dat we in de rubriek ‘ik en mezelf’ ingaan op een aantal basisvoorwaarden die nodig zijn voor het kunnen ontwikkelen van vaardigheden en attitudes die terugkomen bin-nen de rubrieken ‘ik en de ander’ en ‘ik en het werk’. Alvorens ons te focussen op een zo goed mogelijke verstandhouding van de werkzoe-kende of werkende persoon met anderen en op een zo goed mogeijke uitvoering van het werk op zich, gaan we dus dieper in op een aantal processen die zich aspelen binnen de persoon zelf.

BasIsvoorwaarden

Je goed in je vel voelen* Een goed gevoel van eigenwaarde * hebbenKunnen omgaan met stress en pro-* blemenVeerkrachtig zijn* Gemotiveerd zijn*

attitudes en vaardigheden

Goed kunnen communiceren* Kunnen omgaan met feedback* Zelfstandig kunnen werken* …*

Gedrag

Op tijd komen* Verantwoordelijkheid opnemen* Een taak volledig afhandelen* Initiatief nemen* …*

2. Doelstellingen

Hieronder geven we een opsomming van de doelstellingen die we binnen dit deel ‘IK EN ME-ZELF’ willen bereiken. Deze doelstellingen gelden zowel voor het doelpubliek als de begeleider.

2.1. Voor het DoelpublIek

In het onderdeel ‘IK EN MEZELF’ bieden we in-formatie en materiaal aan dat je als trainer, be-geleider, coach kan gebruiken in de samenwer-king met kansengroepen. Het materiaal dient ter ondersteuning bij de volgende doelstellingen:

Het verhogen van de veerkracht;* Het verbeteren van de stressbestendigheid;* Het verbeteren van het probleemoplossend * vermogen;Het verbeteren van het inzicht in de eigen * kwaliteiten en sterktes;Het aanleren van een gezonde leefstijl en * een goede zelfzorg;De mogelijkheden tonen om een groter * controlegevoel te ervaren;Het verhogen van de motivatie op hun * werk.

2.2. Voor De begeleIDer

In deze module hopen we je te kunnen inspire-ren in de werking met kansengroepen. Dit wil-len we voornamelijk op vlak van het verhogen van de veerkracht, mentale en lichamelijke ge-zondheid. We hopen je concreet:

meer inzicht te geven over hoe psychisch * (on)welzijn een invloed kan hebben op de werkplek en daarbuiten;meer vertrouwd te maken met deze materie * en je hierdoor ook het nodige vertrouwen te geven bij de vertaling ervan naar je werk;een aantal richtlijnen mee te geven in de * aanpak van bepaalde moeilijkheden die je kan tegenkomen in uw individueel- of groepswerk.

3. Mentale en lichamelijke gezondheid

3.1. InleIDIng

In dit onderdeel staan we stil bij een aantal voorwaarden om je mentaal en lichamelijk ge-zond te kunnen voelen.Achtereenvolgens bekijken we de volgende thema’s:

Veerkracht* Zicht op je eigen sterktes en kwaliteiten* Zelfzorg: goed zijn voor jezelf* Je wapenen tegen stress*

Centraal staan de oefeningen die in de bege-leiding, coaching, training van de betrokkene kunnen gebruikt worden ter bevordering van de veerkracht, de zelfzorg, het zelfvertrouwen en de stressbestendigheid. Naast dit praktische gedeelte geven we bij elk thema ook een korte, of iets langere, theoretische toelichting.

3.2. Veerkracht

achtergrond

Bij tegenslagen kan ons zelfvertrouwen een deuk krijgen. We denken dan dat we niets goed doen en in niets slagen. Het is dan vaak ge-makkelijker om ons te fixeren op die zaken die niet goed lopen of wat we niet goed vinden aan onszelf. Het spreekt voor zich dat we ons hier niet beter door voelen, maar we doen het toch! Soms is het zelfs een automatisme geworden. Ga zelf maar eens na hoe vaak je jezelf neer-haalt en hoe vaak je jezelf een complimentje geeft.

Het is belangrijk dat men terug vertrouwen krijgt in zichzelf. Iedereen heeft zijn of haar kwaliteiten en wordt door anderen voor be-paalde eigenschappen gewaardeerd.

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

Sterk aan het werk 21

Ik e

n m

ezel

f T

heo

rie

Ik e

n m

ezel

f T

heo

rie

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

Sterk aan het werk 47

Ik e

n m

ezel

f O

efen

ing

enEI

GEN

WA

AR

DE

EN Z

ELFV

ERT

RO

UW

EN

/ Zet je kwaliteiten op een rijtje

Aan het eind van deze oefening dient iedereen minstens drie kwaliteiten geformuleerd te hebben. Ga eens na in welke mate de deelnemer het een moeilijke oefening vond, al dan niet verrast is over het resultaat. Vraag ook of hij/zij hier reeds eerder bij stilgestaan heeft.

Doel

Deze oefening heeft als doel een beter zicht te krijgen op je eigen kwaliteiten.

MaterIaal

Bord of flipchart voor de begeleider waarop de drie onderdelen van een kwaliteit kunnen genoteerd worden. Post-its voor de deelnemers. Per post-it kunnen ze een kwaliteit noteren.

werkwIjze

Laat de deelnemers stil staan bij zijn/haar kwaliteiten aan de hand van onderstaande vraagjes.

Een kwaliteit bestaat uit drie onderdelen die samen iets zeggen over jezelf:

1. Kennis: wat weet je? Waar heb je verstand van? Bv. van computers Je kennis kan je omschrijven met de volgende vraag: ‘Ik weet veel van…’

2. Vaardigheden: wat kan je? Bv. lassen, typen Je vaardigheden kan je achterhalen door jezelf volgende vraag te stellen: ‘Ik kan

goed…’

3. Persoonlijke eigenschappen: hoe ben je? Bv. stressbestendig, zorgzaam Deze eigenschappen zijn niet zo gemakkelijk te veranderen. Belangrijk is dat je

een goed zicht hebt op jouw goede eigenschappen.

Probeer een zicht te krijgen op je eigen kwaliteiten aan de hand van onderstaande vragen.

1. Waar weet ik veel van af?2. Wat kan ik goed?3. Wat voor iemand ben ik?

Bron: ISW Limits

Ik e

n m

ezel

f T

heo

rie

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

48 Ik en mezelf Oefeningen

Ik e

n m

ezel

f T

heo

rie

Ik e

n m

ezel

f O

efen

ing

enEI

GEN

WA

AR

DE

EN Z

ELFV

ERT

RO

UW

EN

/ Zet je kwaliteiten op een rijtje

1. K

enn

is:

Wat

wee

t je

? W

aar

heb

je v

erst

and

van

?B

v. v

an c

om

pu

ters

Je k

enn

is k

an je

om

sch

rijv

en m

et d

e vo

lgen

de

vraa

g:

‘ Ik

wee

t ve

el v

an…

’

2. v

aard

igh

eden

:W

at k

an je

?B

v. la

ssen

Je v

aard

igh

eden

kan

je a

chte

rhal

en d

oo

r je

zelf

volg

end

e vr

aag

te s

telle

n:

‘Ik k

an g

oed

…’

3. P

erso

on

lijke

eig

ensc

hap

pen

:H

oe

ben

je?

Bv.

str

essb

este

nd

ig, z

org

zaam

Dez

e ei

gen

sch

app

en z

ijn n

iet

zo g

emak

kelij

k te

ver

and

e-re

n. B

elan

grijk

is d

at je

een

go

ed z

ich

t h

ebt

op

jou

w g

oed

e ei

gen

sch

app

en. H

ier

vraa

gt

men

vaa

k n

aar

in e

en s

olli

ci-

tati

eges

pre

k d

us

het

is z

eker

nu

ttig

om

hie

r o

p v

oo

rhan

d

bij

stil

te s

taan

.

Stel

jeze

lf d

e vr

aag:

‘Ik b

en ie

man

d d

ie…

is’

‘Ik w

eet

veel

van

...’

‘Ik k

an g

oed

...’

‘Ik b

en ie

man

d d

ie ..

. is’

Ik e

n m

ezel

f T

heo

rie

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

Sterk aan het werk 49

Ik e

n m

ezel

f O

efen

ing

enEI

GEN

WA

AR

DE

EN Z

ELFV

ERT

RO

UW

EN

/ Benutten van je kwaliteiten

Ga na hoe moeilijk de deelnemers deze oefening vinden. Hebben ze het gevoel toepassingsmogelijkheden voor hun kwaliteiten te vinden? Kunnen ze zelf creatief zijn en situaties creëren waarin ze hun kwaliteiten kunnen gebruiken?

Doel

Zicht hebben op je kwaliteiten is een eerste stap. Ze gaan gebruiken in de praktijk is een volgende stap.

1. Via deze oefening willen we de deelnemers laten stilstaan bij de mate waarin ze hun kwaliteiten toepassen in de praktijk. Dit kan in de werksituatie zijn, maar mag ook in de thuis- of privésituatie. Het is voor veel deelnemers im-mers gemakkelijker om eerst de vertaalslag naar de privé- of thuissituatie te maken.

2. Tegelijkertijd willen we hen aanmoedigen om hun kwaliteiten vanaf nu meer in te zetten in de dagelijkse praktijk.

MaterIaal

Flipchart of schrijfbord voor de begeleider.Pen en papier voor de deelnemers.

werkwIjze

Laat de deelnemers volgende stappen doorlopen:1. Kies drie van je eerder opgeschreven kwaliteiten2. Ga voor elk van de drie kwaliteiten na

a. Hoe je ze de afgelopen week hebt kunnen toepassen. b. Hoe je ze vanaf nu nog meer zou kunnen toepassen. Denk samen met de groep na over eventuele toepassingsmogelijkheden.

Bron: ISW Limits

Ik e

n m

ezel

f T

heo

rie

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

50 Ik en mezelf Oefeningen

Ik e

n m

ezel

f T

heo

rie

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

Ik e

n m

ezel

f O

efen

ing

enEI

GEN

WA

AR

DE

EN Z

ELFV

ERT

RO

UW

EN

/ Benutten van je kwaliteiten

kIes 3 Van je kwalIteIten

zie oefening 1 : zet je kwaliteiten op een rijtje

1.

2.

3.

Denk eens na over de volgende vragen, je moet niet schrijven. Daarna bespreken we in groep.

1. Hoe heb je ze de voorbije week gebruikt? In welke situatie?

2. Hoe kan je ze nog meer gebruiken?

II. Ik en de ander

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

120

In dit deel staan we stil bij de manier waarop de deelnemer in relatie staat met de ander. De theorie kan de begeleider achtergrond en inspiratie bieden bij de verschillende thema’s. Samen met de oefeningen hopen we op die manier kapstokken aan te reiken om zowel in groep als individueel met deelnemers aan de slag te gaan.

Communiceren doen we voortdurend, thuis, met vrienden maar ook op het werk. Vaak loopt die communicatie vlekkeloos maar soms ontstaan net hierdoor problemen. Hoe je best omgaat met problemen, feedback geeft en ontvangt, naar elkaar luistert, opkomt voor je mening,… zijn enkele voorbeelden van thema’s die aan bod komen. Meestal vertrekken de oe-feningen vanuit eigen ervaringen met familie of vrienden. Maar de focus verschuift nadien altijd naar ‘Ik en de ander’ op het werk. We proberen om de deelnemer krachtiger te maken in zijn omgang met anderen, weerbaarder en zelfze-kerder. Dit is geen gemakkelijke opdracht. Het moet duidelijk zijn dat we de lat niet te hoog mogen leggen. Met deze oefeningen kan je grenzen verleggen, een spiegel voorhouden en gesprekken op gang trekken. Het is de uitdaging om deelnemers aan te moedigen om wat ze leren ook in de werkcontext toe te passen.

1. Wat is communicatie?

Communiceren betekent dat we aan iemand anders iets op een duidelijke manier willen ver-tellen of vragen kortom, we wisselen informatie uit. Dat kan verbaal (via taal / gesproken of ge-schreven) of non-verbaal (lichaamstaal, bijvoor-beeld opsteken van middenvinger). Voorwaarde is dat er contact is tussen minimum twee per-sonen: een zender en een ontvanger. De zender stuurt via een kanaal (gesproken woord, brief, telefoonlijn) een boodschap in een bepaalde code (bijvoorbeeld het Nederlands) naar de ontvanger.

Het is belangrijk dat de relatie die we met die andere persoon hebben niet in de problemen komt wanneer we iets willen vragen of zeggen. Binnen de begeleiding willen we proberen er-voor te zorgen dat er een wederzijds respect aanwezig blijft. Dit betekent dat we elkaar pro-beren te aanvaarden en begrijpen als anders dan onszelf. Naast verbale en non-verbale communicatie zijn er ook nog symbolen waarmee we ande-ren iets proberen duidelijk te maken zoals ver-keersborden, het alfabet, een uurrooster, een stopteken,… Communicatie vindt niet alleen plaats tussen personen. Reclame is bijvoorbeeld ook een vorm van communicatie. Een fabrikant (zender) van vitamines, die een reclamecam-pagne opzet met de boodschap ‘met deze vi-tamines voel je je 24 uur lang fit en energiek’, wil hiermee liefst een zo groot mogelijke groep ontvangers bereiken, publiek genaamd.

Een voorbeeld: Jij (zender) zegt tegen je baas (ontvanger): “Zou ik vandaag een uurtje vroeger kun-nen stoppen met werken, ik moet naar de dokter” (boodschap). Jouw baas (nu zen-der) zegt tegen jou (nu ontvanger): “Ja, geen probleem.”(boodschap)Tijdens een gesprek wisselen zender en ontvan-

Ik en de ander Theorie

Ik e

n d

e an

der

T

heo

rie heeft een

bedoeling

bewust of onbewust

zender boodschap ontvanger

het kanaal

woord, stem, handeling, gebaar

zoekt de bedoeling

De boodschap heeft een effect op de ontvanger.

reactie

de ontvanger wordt zender

ger steeds van rol. Als de ontvanger antwoordt, is hij zender geworden. Zo krijg je een soort van kettingreactie. Die reacties kunnen woor-den, maar ook gebaren of lichaamshouding zijn. Het antwoord dat de ontvanger terugstuurt naar de zender, noemen we feedback. Aan de hand van de feedback kan de zender weten of de ontvanger de boodschap ontvangen heeft, of ze goed begrepen is en wat de ontvanger ervan vindt.

1.1. hoe verloopt communicatie?

De communicatie tussen mensen verloopt altijd op dezelfde manier. Er is altijd iemand die iets probeert duidelijk te maken: de zender. Er is ook altijd iemand voor wie de informatie bestemd is: de ontvanger. Maar nogmaals: beiden wis-selen in de meeste gevallen aanhoudend van positie.

Binnen dit proces kunnen we 4 stappen aandui-den, die iedere keer weer terugkomen.

Stap 1: Wat wil je melden?Eerst bedenkt de zender wat hij wil melden en hoe hij dat zal doen. Stap 1 speelt zich dus af in het hoofd van de zender. Soms duurt deze stap maar een fractie van een seconde. Bijvoorbeeld: je komt een bekende tegen op straat en je wuift automatisch met je hand. Soms kan deze stap ook veel langer duren. Bijvoorbeeld: je stoort je aan het gedrag van je collega, maar je weet niet goed of je er iets van zou zeggen of niet en hoe je het dan best moet aanpakken…

Stap 2: Hoe zend je de boodschap?De zender brengt zijn boodschap over. Dit kan op veel verschillende manieren gebeuren: iets zeggen, een mail of brief sturen, een telefoontje doen, een gebaar maken, een smsje sturen,…

Stap 3: Wat denkt de ander?De ontvanger ziet en/of hoort de boodschap

van de zender en bedenkt wat de zender ermee zou bedoelen.

Stap 4: Hoe reageert de ander?De ontvanger reageert (= feedback) en wordt dus zender.

Ook deze vier stappen kunnen we schematisch voorstellen:

zender

1. Wat wil je melden?

DENKEN

2. Hoe doe je dat?

DOEN

ontvanger

3. Wat denkt de ander?

DENKEN

4. Hoe reageert de ander?

DOEN

We passen dit schema nu toe op een echte situatie:

Stel je voor dat je pas een nieuwe job hebt. Het is je eerste werkdag en je komt je nieuwe collega tegen waarmee je zal moeten samen-werken. Je wil hem vriendelijk begroeten. Het communicatieproces zou er dan als volgt kun-nen uitzien.

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

Sterk aan het werk 121

Ik e

n d

e an

der

T

heo

rie

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

Sterk aan het werk 159

Ik e

n d

e an

der

Oef

enin

gen

/ Wat is communicatie?

doel

Situaties herkennen waarin mensen communiceren.

opdracht

De deelnemers krijgen verschillende situaties op het kopieerblad. Bepaal samen met je buurman of buurvrouw of er in de situaties hieronder sprake is van com-municatie.

nabespreking

Aan de hand van de volgende vragen kan je de situaties hierboven in groep be-spreken:

In welke situaties is er sprake van communicatie en in welke niet?* Kun je uitleggen waarom je soms vindt dat er gecommuniceerd wordt en soms * niet?Kun je een eigen definitie geven van communiceren?* Wanneer communiceer je niet?*

Bron: Cursus ‘Samenwerken en communiceren op de werkvloer’ Centrum voor Basiseducatie Leuven C

OM

MU

NIC

AT

IER

EGEL

S

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

160 Ik en de ander Oefeningen

Ik e

n d

e an

der

Oef

enin

gen

/ Wat is communicatie?

situaties

1. Ik stel een vraag aan mijn buurvrouw.

2. Mijn maag knort en mijn collega vraagt of ik een boterham wil.

3. Mijn chef kijkt me boos aan als ik weer eens te laat kom.

4. Als ik weer eens te laat kom durf ik mijn chef niet aan te kijken.

5. Ik hoor dat mijn buren ruzie hebben. De volgende dag vraag ik aan mijn buurman ‘alles goed?’

6. Ik krijg een briefje van mijn klasgenoot met een tekening die de docent moet voorstellen.

7. Mijn chef heeft aan mijn collega gevraagd of ik bij hem wil langskomen.

8. Mijn collega vertelt me een mop.

9. Ik krijg een uitnodiging voor een bruiloft in Turkije.

10. Als ik iemand de weg vraag, loopt hij snel weg.

CO

MM

UN

ICA

TIE

REG

ELS

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

Sterk aan het werk 161

Ik e

n d

e an

der

Oef

enin

gen

/ Zender - boodschap - ontvanger

doel

Deelnemers hebben

inzicht in het communicatieschema* kunnen zender, boodschap, ontvanger onderscheiden* kunnen manier waarop de boodschap verzonden en ontvangen wordt en * feedback afleiden

opdracht

Deelnemers krijgen verschillende situaties, ze moeten per situatie de 4 stappen in het communicatieschema onderscheiden

Wie is de zender?* Wat is de boodschap? Hoe brengt de zender de boodschap? * Wie is de ontvanger? * Wat denkt de ontvanger? Hoe reageert de ontvanger? *

CO

MM

UN

ICA

TIE

REG

ELS

Bron: Cursus ‘Communicatie en Samenwerken op de werkvloer’ Centrum voor Basiseducatie Leuven

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

162 Ik en de ander Oefeningen

Ik e

n d

e an

der

Oef

enin

gen

/ Zender - boodschap - ontvanger

situaties

1. De ploegbaas vraagt of iedereen een kwartier langer kan blijven. Er komt een vrachtwagen die gelost moet worden.

2. Hugo plet zijn vinger onder een balk en moet naar het ziekenhuis. Collega Vic wil hem brengen. De ploegbaas zegt dat hij hem naar spoed mag voeren maar daarna naar het werk moet terugkeren.

3. Cedric en Koen werken voor de klusjesdienst van een rusthuis. Het is mooi weer. Ze nemen een half uur langer pauze dan toegestaan. De ploegbaas trekt een half uur van hun loon af.

4. Mustafa is jarig en brengt een taart mee naar het werk. Het is 1 grote taart voor 14 personen. De ploegbaas en zijn collega’s plagen hem de hele dag met zijn veel te kleine taart voor zoveel personeel. Om 15 uur komt Mustafa de caféta-ria binnen en alle collega’s staan voor hem te zingen. Hij is overdonderd door de verrassing.

5. De ploegbaas van de schilders geeft een opdracht. De werknemers begrijpen de opdracht niet. Er is veel gemompel maar niemand zegt iets tegen de ploeg-baas.

6. De ploegbaas vindt dat Yuri naar de Nederlandse les moet gaan. Yuri wil niet, maar hij moet toch naar de les van de ploegbaas.

7. Peter en Eddy werken in dezelfde ploeg. Tijdens de middag hebben ze een ge-sprek. Peter vertelt Eddy over zijn relatieproblemen. Hij vraagt Eddy om dit niet door te zeggen. Eddy vertelt toch aan anderen over de problemen van Peter.

8. Iemand van de groendienst komt na de middagpauze dronken terug op het werk. Hij werkt met de hakselaar. Zijn ploegbaas merkt dat hij gedronken heeft en stuurt hem naar huis.

CO

MM

UN

ICA

TIE

REG

ELS

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

III. Ik en het werk

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

274

In het deel ‘Ik en het werk’ willen we enerzijds de nadruk leggen op hoe de deelnemer kijkt naar zijn werkplek: ‘Begrijp ik hoe deze organi-satie in elkaar zit?’, ‘Wie heeft welke rol en waar-om?’, ‘Waar hecht deze organisatie belang aan?’, en anderzijds hoe hij zich gedraagt op het werk: ‘Durf ik initiatief nemen of neem ik een afwach-tende houding aan?’, ‘Hoe ga ik om met regels en afspraken?’… Omdat veel van deze thema’s vanzelfsprekend lijken is dit geen evident thema om met de deelnemers rond te werken. Ook hier zijn de basisvaardigheden en de inzichten uit ‘Ik en mezelf’ en ‘Ik en de ander’ een nood-zakelijke aanvulling om te kunnen reflecteren en kritisch na te denken over het eigen hande-len op de werkvloer.

1. Bedrijfscultuur

Haal je alleen voor jezelf koffie of vraag je ook aan je collega’s of zij er willen? Indien je een fout begaat, zeg je dat dan of zwijg je in alle talen? Elk bedrijf heeft zijn eigen regels die maken of je je thuis voelt of niet. Er bestaan verschillende definities van bedrijfscultuur, de ene al moeilij-ker dan de andere.

In deze cursus kiezen we voor de volgende de-finitie

Bedrijfscultuur is de manier waarop het er in een bedrijf dagelijks aan toegaat.

1.1. KenmerKen van Bedrijfscultuur

Bedrijfscultuur:ontwikkelt zich doorheen de geschiedenis * van de organisatie.heeft te maken met waarden, normen, * symbolen en rituelen.wordt gecreëerd en in stand gehouden * door mensen van het bedrijf.evolueert constant*

is moeilijk te veranderen* betekent het verschil tussen je thuis voelen * en met tegenzin naar je werk gaanMeestal wordt de cultuur van een bedrijf in-* dividueel doorgegeven door je rechtstreek-se baas en je collega’s. Dat gebeurt zowel bewust als onbewust.

1.2. de Belgische Bedrijfscultuur

De meeste Belgische bedrijven hebben een be-drijfscultuur met de volgende kenmerken:

Laat je interesse zien »Toon belangstelling voor het werk en het * bedrijf. Inzet en bereidheid om iets extra te * doen.Goed willen en kunnen samenwerken * met collega’s.Bereidheid om problemen van anderen * op te lossen.

Respecteer elkaar »Het accepteren van iemands karakter en * cultuur.De toon waarop je anderen aanspreekt is * belangrijk. Je doet dat best vriendelijk en positief.Accepteren van, en interesse voor de * mening van een ander.

Emoties tonen op een goede manier »Het gaat om mensen, niet om machines. Je mag dus je emoties laten zien. In een be-drijf moet dat wel op een volwassen, dus beheerste manier gebeuren (niet brullen, schelden, tieren, onbedaarlijk huilen…).

Afspraken nakomen »Een afspraak is een mondelinge of een schriftelijke overeenkomst. Doordat je die nakomt kunnen anderen op je rekenen, en dat is belangrijk.

Ik en het werk Theorie

Ik e

n h

et w

erk

Th

eori

e

» Geen woorden maar dadenIemand die niet doet wat hij zegt verliest geloofwaardigheid en waardering. Er moet dus een overeenkomst zijn tussen wat je met woorden zegt, en datgene dat je zon-der woorden zegt.

1.3. soorten Bedrijfscultuur

Aangezien elk bedrijf ‘anders’ is en haar eigen cultuur heeft, is het moeilijk om bedrijfsculturen op te splitsen in verschillende categorieën. Toch is het mogelijk om enkele basismodellen te on-derscheiden:

1. De machtscultuurAlle verhoudingen in het bedrijf zijn op macht gebaseerd met als resultaat talrijke interne ruzies rond posities en privileges. Deze harde en competitieve manier van omgang schrikt veel werknemers af.

2. De rolcultuurDeze cultuur vinden we voornamelijk terug in overheidsbedrijven waar taken, bevoegd-heden en verantwoordelijkheden tot in de details zijn opgenomen in reglementeringen. De voornaamste problemen waarmee deze cultuur moet afrekenen is haar stugge karak-ter en het ontstaan van onenigheid bij over-lap in taken. Daartegenover staat wel dat de taken duidelijk afgebakend zijn en dat alles op een voorspelbare manier kan verlopen.

3. De taakcultuurHier staat het gestelde doel voorop. Gezag vindt haar oorsprong in deskundigheid en kennis. Binnen de taakcultuur kan snel ac-tie ondernomen worden en is er eveneens ruimte voor acceptatie. Regels en proces-sen die het werk hinderen zijn bijgevolg niet echt welkom. Er gaat weinig aandacht uit naar sociaal-emotionele aspecten. Wie zijn mannetje niet staat of het tempo niet aan-

kan, wordt vervangen.

4. De persoonscultuurHier staat het individu centraal. Het bedrijf is er voor de mensen en niet omgekeerd. Er gaat veel aandacht naar het ontwikkelen van je talenten en het realiseren van je ideeën. Binnen de persoonscultuur is het vooral de bedoeling dat je jezelf ontplooit en dat je ver-der evolueert. Het begrip ‘leiding geven’ moet onderdoen voor de praktijk van het ‘coachen’. Meestal komt deze cultuur voor in jonge of idealistische organisaties.

Bron:http://www.vacature.com/blog/wat-be-drijfscultuur

1.4. hoe werKt een organisatie?

1.4.1. doelstellingen van een organisatie

Elke organisatie heeft een bepaalde eigen identiteit, de missie, die de medewerkers be-tekenis of zin geeft.

De missie zegt wat de organisatie wil zijn of ‘waar we voor gaan’.

In de missie wordt kwalitatief en soms zelfs filosofisch aangegeven wat de organisatie wil betekenen voor haar klanten, medewerkers,… Zo wordt ook duidelijk waarin de organisa-tie zich onderscheidt van andere soortgelijke organisaties. De missie is de basis waaruit de doelen van de organisatie worden afgeleid.

Elke organisatie heeft een doel. Een doel is een gewenste situatie, iets dat je wil bereiken. Als leidinggevende in een organisatie kan je het gedrag van medewerkers sturen door doelen te stellen. Een goede doelstelling is belangrijk en zinvol.

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

Sterk aan het werk 275

Ik e

n h

et w

erk

Th

eori

e

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

Sterk aan het werk 301

Ik e

n h

et w

erk

Oef

enin

gen

BED

RIJ

FSC

ULT

UU

R

/ Bedrijfscultuur

Je kan de deelnemers de vragen (zie kopieerblad) op strookjes geven en hen op voorhand even laten nadenken.

Vragen:1. Welke 10 woorden zou je gebruiken om het bedrijf waar je werkt te omschrijven?2. Wat is belangrijk in jouw bedrijf/organisatie?3. Wie komt in aanmerking voor promotie?4. Welk gedrag wordt gewaardeerd en beloond?5. Welke persoonlijkheden voelen zich goed in het bedrijf?

doel

De deelnemer kan in eigen woorden de bedrijfscultuur van de organisatie waar hij werkt, omschrijven.

oPdracht

Bespreek de vragen op het kopieerblad in groep.

Bron: Cursus ‘sterk op het werk’ Centrum voor Basiseducatie Gent

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

302 Ik en het werk Oefeningen

Ik e

n h

et w

erk

Oef

enin

gen

BED

RIJ

FSC

ULT

UU

R

/ Bedrijfscultuur

1. Welke 10 woorden zou je gebruiken om het bedrijf waar je werkt te omschrijven?

2. Wat is belangrijk in jouw bedrijf/organisatie?

3. Wie komt in aanmerking voor promotie?

4. Welk gedrag wordt gewaardeerd en beloond?

5. Welke persoonlijkheden voelen zich goed in het bedrijf?

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

Sterk aan het werk 303

Ik e

n h

et w

erk

Oef

enin

gen

BED

RIJ

FSC

ULT

UU

R

/ Posities 1

doel

De deelnemers kunnen de onderlinge verhouding tussen de personen in de situaties beschrijven.

oPdracht

Deel het kopieerblad uit aan de deelnemers en lees de situaties samen met hen. Ga na of alles voor hen duidelijk is.

De deelnemers bespreken per twee de relaties tussen de personen in de situatie.

AAN HET WERKsterk

AAN HET WERKsterk

304 Ik en het werk Oefeningen

Ik e

n h

et w

erk

Oef

enin

gen

BED

RIJ

FSC

ULT

UU

R

/ Posities 1

SITUATIE 1Een moeder komt uit de kribbe. Er was geen plaats om te parkeren en ze stond even op een bushalte, maar ze is maar 5 minuten weggeweest. Als ze terug bui-tenkomt, staat er een agent die van plan is een bekeuring te schrijven Ze begint te vloeken en ze zegt de agent dat hij zich beter zou bezighouden met belangrijkere dingen.

SITUATIE 2Je man belt naar het station voor een inlichting over vertrekuren van de treinen. De bediende aan de telefoon antwoordt dat het alleen de dommeriken zijn die nog niet op internet kunnen zoeken en daarvoor nog bellen. Je man schrikt en excuseert zich.

SITUATIE 3Je man komt elke dag een half uur vroeger thuis van zijn werk. In plaats van aan het eten te beginnen, kruipt hij altijd achter zijn computer en blijft daar zitten tot jij roept: “Het eten is klaar!”

SITUATIE 4Je moeder belt om te zeggen dat je dringend moet komen helpen om haar haar in te leggen. Ze moet naar een begrafenis en anders kan ze niet gaan. Jij staat net op het punt om boodschappen te halen voor een etentje dat je die avond organi-seert. Je beslist om je moeder maar weer eens haar zin te geven want anders zit je toch met een schuldgevoel.