aanspraken/marktwerking

29zorg & financiering > 8-2007

zaam thuis blijven, wordt het beroep op de zorgvele malen groter.’De suggestie van PvdA en VVD dat de stijgingvan de vraag te wijten is aan thuiszorginstellin-gen die extra zorg verstrekken om het verliesaan huishoudelijke zorg te compenseren, wijstJan Willem Wits, woordvoerder van de thuis-zorgbrancheorganisatie ActiZ, van de hand.‘Het Centrum voor indicatiestelling zorg indi-ceert cliënten voor AWBZ-zorg. Het zorgkantoorzoekt een zorgaanbieder, bijvoorbeeld de thuis-zorg, bij die indicatie.’‘De thuiszorg heeft het mandaat om voor simpe-le zaken een herindicatie te doen’, weet Later-veer van de LOC. ‘Dan gaat het bijvoorbeeld omeen uurtje meer voor extra verzorging alsiemand bijvoorbeeld fysiek achteruit is gegaan.In sommige gevallen zou de thuiszorg zelfsmeer begeleiding kunnen indiceren. Maar dankom je nog lang niet aan een stijging van devraag met veertig procent.’

Bussemaker op weblog: bezuinigen voormenswaardig bestaan

‘Bezuinigen is niet leuk. Zeker niet als het omouderen- en gehandicaptenzorg gaat. Dat neemtniet weg dat ik overtuigd ben van de noodzaakiets te doen aan de spectaculaire groei van deAWBZ, zoals de stijging van veertig procent vande aanspraken op ondersteunende begeleiding(OB).Dat kan niet alleen een gevolg zijn van de toene-

mende vraag naar zorg door de vergrijzing. Erlijken vele andere oorzaken mogelijk, zoals detoename van de vraag als gevolg van de overhe-veling van de huishoudelijke hulp van de Alge-mene wet bijzondere ziektekosten (AWBZ) naargemeenten. Een oorzaak ligt misschien ook inde weinig gerichte en afgebakende indicatie inde AWBZ, waardoor veel taken, van boodschap-penservice tot huiswerkbegeleiding, nu onderde AWBZ vallen. Een mooi voorbeeld daarvangaf de schrijfster Aya Zikken in de Volkskrant; deOB’ers stonden opeens bij haar op de stoep ter-wijl zij nergens om had gevraagd, tevreden wasmet boeken lezen, en zich afvroeg wat ze aan-moest met deze dames voor wie ze zich verplichtvoelde koffie te gaan zetten.Op Prinsjesdag komen de definitieve voorstel-len, maar natuurlijk ga ik niet alle ondersteu-nende begeleiding afschaffen; voor gehandicap-ten kan die begeleiding het verschil maken tus-sen een geïsoleerd of een menswaardig bestaan.Maar de ongerichte groei moet bestreden wor-den, om de zorg voor de meest kwetsbaren optermijn te kunnen garanderen. Daartegenoverstaan nog steeds de extra uitgaven voor metname ouderenzorg die ik eerder heb aangekon-digd, zoals vijf- tot zesduizend mensen erbij,bevorderen van eenpersoonskamer en meer aan-dacht voor kwaliteit. Het gaat dus niet om bezui-nigen als doel, maar om het toekomstbestendigmaken van de AWBZ.’Bronnen: Zorg + Welzijn, 9 juli 2007 en weblogberichtJet Bussemaker, 12 juli 2007<

Op 11 juni 2007 heeft de Nederlandse Zorg-autoriteit (NZa) de beleidsregel AanmerkelijkeMarktmacht in de Zorg uitgebracht. Die be-leidsregel is het vervolg op het Consultatie-document Aanmerkelijke Marktmacht dat de

NZa eerder aan het veld ter commentaar hadvoorgelegd.

De NZa houdt toezicht op de publieke belangenin de zorg: deze moet toegankelijk, kwalitatief

> marktwerking

973 nza publiceert beleidsregel aanmerkelijke marktmacht in dezorg

ZenF-0807 cyaan.qxd 8-8-2007 9:48 Pagina 29

stelsel

30 8-2007 > zorg & financiering

goed, en bovendien betaalbaar zijn en blijvenvoor de consument. Het belangrijkste instru-ment hiervoor is het invoeren van gereguleerdemarktwerking in de zorg. Die dient ervoor omzorgaanbieders, waaronder ziekenhuizen, enzorgverzekeraars te prikkelen om te concurrerenom de gunst van de consument. De marktwer-king kan tekortschieten daar waar een zorgaan-bieder of zorgverzekeraar op de zorgverzeke-ringsmarkt, de zorgverleningsmarkt of de zorg-inkoopmarkt zoveel marktmacht heeft dat hijzich onafhankelijk van zijn concurrenten of deconsumenten kan gedragen. Dat kan ook hetgeval zijn wanneer de marktwerking naar hetoordeel van de NZa niet tot ontwikkeling komt.In een dergelijk geval beschikt die zorgaanbie-der of zorgverzekeraar over aanmerkelijkemarktmacht (amm). De NZa kan dan ter bevor-dering van de marktwerking verplichtingenopleggen aan de partij die over een dergelijkeamm beschikt. De NZa zegt daarbij het consu-mentenbelang voorop te stellen.

Nieuwe beleidsregel amm

De wijze waarop de NZa het amm-instrumentzal toepassen, is nader uitwerkt in de beleids-regel Aanmerkelijke Marktmacht in de Zorg(amm). Verdere uitleg over amm en deze be-leidsregel is te vinden in de toelichting bij debeleidsregel amm (te vinden op www.nza.nl)

Voorbeelden van amm

De NZa heeft bij de publicatie van de beleidsre-gel amm een paar fictieve voorbeelden terillustratie gegeven. Er kan volgens de NZa spra-ke zijn van amm als: – een ziekenhuis aan een bepaalde zorgverzeke-

raar alleen nog niet-geliberaliseerde zorg(zoals hartoperaties) wil leveren onder devoorwaarde dat deze zorgverzekeraar ookgeliberaliseerde zorg (bijv. knieoperaties ofstaaroperaties) exclusief bij hen afneemt. Eris dan sprake van koppelverkoop;

– een ziekenhuis voor geliberaliseerde zorg tij-delijk onder de kostprijs gaat werken (roof-prijzen) om een zelfstandig behandelcentrumin de regio uit de markt te drukken;

– ketenzorg meer nadelen dan voordelen heeft.Samenwerking tussen zorgaanbieders in eenketen kan de kwaliteit en efficiëntie van zorgverbeteren. Echter, het risico bestaat dat con-currenten van een individuele deelnemer uitde keten uit de markt worden gedrukt wan-neer zij geen toegang hebben tot deelnameaan een keten.

Opvallend is overigens dat de NZa nu voor heteerst ook duidelijk een voorbeeld geeft waarbijeen consument onvoldoende keuze heeft tussenverschillende ziektekostenverzekeraars, omdater in zijn of haar regio maar één verzekeraar toe-gang kan geven tot de belangrijkste zorgaanbie-ders.

Klacht tegen ziekenhuis Viecuri

Inmiddels heeft de NZa al een eerste besluitgenomen op basis van een klacht die door deSamenwerkende Artsenlaboratorium en di-agnostische centra in Nederland (SAN), StichtingSynergos en stichting HuisartsenlaboratoriumOost (SHO) tegen ziekenhuis VieCuri wegenseen aam-positie was ingediend. In dit besluit isde klacht tegen het ziekenhuis overigens voorlo-pig afgewezen, hoewel de belanghebbendenhier nog wel bezwaar tegen kunnen aantekenen.

Het amm-onderzoek volgens de beleidsregelamm

In het onderzoek bakent de NZa eerst met be-hulp van economische technieken een voor debeoordeling ‘relevante’ (product- en geografi-sche) markt af. Daarna onderzoekt men of zichop die relevante markt inderdaad een partij metamm bevindt (die bijvoorbeeld een marktaan-deel van 55% of meer heeft). Vervolgens maaktmen een inschatting van de concurrentiebeper-

ZenF-0807 cyaan.qxd 8-8-2007 9:48 Pagina 30

marktwerking

31zorg & financiering > 8-2007

kingen die hiervan het gevolg kunnen zijn. Tenslotte legt de NZa verplichtingen op die bedoeldzijn om de concurrentiebeperkingen op te los-sen en/of verder te voorkomen.

Verplichtingen van de NZa

Als de NZa amm heeft vastgesteld, kan zij een ofmeer verplichtingen opleggen. Deze verplichtin-gen moeten dan wel proportioneel zijn: dat wilzeggen dat de maatregelen niet zwaarder mogenzijn dan nodig is om de (verwachte) problemenop te lossen.De Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg)geeft een opsomming van verplichtingen die deNZa bij amm mag opleggen. Dat zijn metbetrekking tot het aanbod aan zorg verplichtentot transparantie, non-discriminatie, ontbunde-ling, het doen van een openbaar aanbod en hetwijzigen van een dergelijk aanbod. Met betrek-king tot de leveringsplicht verplichten tot hetmoeten voldoen aan ieder redelijk verzoek tothet sluiten van een overeenkomst. Met betrek-king de boekhouding en kostentoerekening hetverplichten tot het voeren van een gescheidenboekhouding, en het volgen van bepaalde prin-cipes voor de toerekening van kosten. En metbetrekking tot schaarste het verplichten tot hetniet mogen reserveren van een onredelijke capa-citeit. Ten slotte wat betreft de tariefreguleringen verplichten tot het vaststellen van tarievenvolgens een door de NZa bepaalde methode.

Duur van de verplichtingen en sancties

De NZa kan een verplichting opleggen voor eenperiode van maximaal drie jaar, gerekend vanaf

de datum waarop de verplichting ingaat. De NZakan binnen deze termijn beslissen de verplich-ting in te trekken als die niet meer noodzakelijkis of te wijzigen en/of te verlengen, telkens vooreen periode van ten hoogste drie jaar. Bij het nietnaleven van opgelegde verplichtingen kan deNZa sancties opleggen. Daarbij kan zij aan eenaanbieder onder meer een bestuurlijke boetegeven of een last, eventueel onder dwangsom,opleggen om de niet nagekomen verplich-ting(en) alsnog na te leven. In spoedeisendegevallen die inhoudelijk voldoende duidelijkzijn, kan de NZa ook voorlopige maatregelenopleggen om de belangrijkste problemen alvastop te lossen in afwachting van een definitieveprocedure.

Informatielijn/Meldpunt

De NZa heeft een Informatielijn/Meldpunt waarmen terecht kan met vragen en meldingen overamm. Signalen van consumenten, zorgaanbie-ders en ziektekostenverzekeraars zijn belangrijkvoor de toezichthoudende taak van de NZa.Signalen kunnen leiden tot het starten vanonderzoek naar amm of kunnen worden ge-bruikt in lopende onderzoeken. Men kan eenmogelijke amm-zaak op verschillende manierenmelden bij de NZa. Zo kan men een signaalindienen of een formele aanvraag om een besluitindienen.Zie voor meer informatie het artikel ‘Aanmer-kelijke marktmacht (amm) in de zorg’ doormw. mr. drs. L.A. Schakel, in Zorg & Financiering,2007, nr. 1, p. 10-22.Auteur: mr. dr. H.E.G.M. Hermans<

De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) adviseertde minister van VWS om de vrije prijsvormingop de markt voor eerstelijns psychologischezorg te behouden. Randvoorwaarde daarbij is

dat verzekeraars op deze markt risico blijvendragen voor de zorginkoop. Als verzekeraarszelf risico dragen voor de kosten, worden zijgestimuleerd om goede zorg in te kopen die

974 nza: vrije prijzen voor eerstelijns psychologische zorg

ZenF-0807 cyaan.qxd 8-8-2007 9:48 Pagina 31