H6 Klimaat en landschapszones

1 Oriëntatie

Hoe wordt de energie van de zon door lucht en water over de aarde verspreid?

Waarom zijn er op aarde duidelijke verschillen in klimaat en landschap?

Waarom vinden we in veel gebieden op aarde vormen van landdegradatie?

2 De zon als motor van het klimaatsysteem

2.1 Weer en klimaat- Weer: de toestand van de atmosfeer of dampkring op een

bepaald moment- Klimaat: het gemiddelde weer

over 30 jaar

2.2 Wie verwarmt onze luchtlaag:

de zon of de aarde? - De aarde verwarmt de luchtlaag

De straling van zon en aarde

2.3 De stralingsbalans: het energiehuishoudboekje van de aarde

- Saldo van inkomende en uitgaande straling op een plaats: stralingsbalans

- Stralingsdichtheid verschilt tussen tropen en polen- Stralingsoverschot en -tekort

3 Water als energietransportteur

3.1 Energietransport door zeestromen

Oceanische circulatie gestuurd door:- Wind- Ligging continenten

- Warm water stroomt naar

polen- Koud water stroomt van

polen af- Afzinkgebieden: koud water daalt en brengt een

diepwaterstroom op gang

3.2 Energietransport door de hydrologische kringloop

Twee kenmerken van de hydrologische kringloop:

1.Het is een stroming tussen reservoirs

2. Het is een stroming tussen toestanden

3.3 Een grote buffervoorraad warmte in de zee

- Het zeewater geeft warmte af aan de lucht

- Matigende werking: landklimaat <-> zeeklimaat

4 Lucht als energietransporteur

4.1 Het ontstaan van luchtdrukverschillen

- Temperatuurverschillen leiden tot luchtstromingen- Lucht stroomt van een

hogedrukgebied naar

een lagedrukgebied

4.2 Drie circulatiecellen per halfrond

Wet van Buys Ballot: drie circulatiecellen

1.De Hadleycel

2.De Polaire cel

3.De Ferrelcel

4.3 De eigenschappen van hoge- en lagedrukgebieden

4.4 De luchtcirculatie op lage breedten

Tropen: warmte, overvloedige neerslag

Subtropen: droogte, woestijnen

Samenhang: de Hadleycel

Luchtcirculatie - vier belangrijke elementen:

1.Lage druk in de

tropen (ITCZ)

2.Hoge druk in de

subtropen

3.Passaten

4.Moessons

5 De klimaatgebieden op aarde

5.1 Klimaatindeling

Klimaten hebben bepaalde kenmerken:- Temperatuur- Neerslag- Verdamping- Nabijheid van de zee

5.2 De klimaatgebieden van Köppen

Uitgangspunt: plantengroei-Tropisch regenwoud-Savanne-Woestijn-Steppe-Gematigd loofwoud-Naaldwoud-Toendra

Gekoppeld aan:

1.Gemiddelde temperatuur

2.Gemiddelde neerslag

3.Seizoen waarin de neerslag valt

5.3 Klimaten verklaren

1. Af-klimaat (tropisch regenwoudklimaat)- Hoge temperatuur- Het hele jaar neerslag

2. Het Aw-klimaat (savanneklimaat)- Droge winter, natte zomer- ITCZ verschuift

3. Het BW-klimaat (woestijnklimaat) en BS-klimaat (steppeklimaat)

- BW: permanente droogte

- BS: krijgt in zomer of winter wat invloed van lage druk

4. Het Cs-klimaat (mediterraan klimaat)

- Droge zomer, natte winter

- Zomer: hogedrukgebied

- Winter: lage druk

6 Landschapszones en klimaat

6.1 Het landschap: samenwerking van geofactoren

Geofactoren:-Gesteente en reliëf-Klimaat en lucht-Bodem-Water-Plantenwereld-Dierenwereld-Mens

6.2 De landschapszones op aarde

Landschapszones van evenaar naar pool:

-Tropische zone-Subtropische zone-Aride en semi-aride zone-Gematigde zone-Boreale zone-Polaire zone

6.3 Water en plantengroei

6.4 De landschapszones in het geologisch verleden

- IJstijd in Nederland: julitemperatuur onder de 10 ºC- Na een ijstijd: interglaciaal

7 Landschapszones en de mens

7.1 Landdegradatie

-Natuurlijke oorzaken (natuurramp)-Menselijke oorzaken (milieuramp)

7.2 Landdegradatie in de aride en semi-aride landschapszone

Verwoestijning-Overbeweiding-Bodemuitputting

Verzilting

7.3 Landdegradatie in de subtropische en gematigde landschapszone

Ingrepen van de mens hebben geleid tot landdegradatie

Ontbossing -Versnelde bodemerosie-Aardverschuivingen

Irrigatielandbouw-Verzilting-Daling van het grondwater-Verdroging, verwoestijning

7.4 Landdegradatie in de boreale en polaire landschapszone

Door de opwarming van de aarde ontdooit een gedeelte van de

permafrost: -Verzakkingen-Moerasvorming-Ontwrichting olie- en gaswinning

7.5 De landschapszones in de toekomst

Opwarming van de aarde zorgt voor verschuiving van

landschapszones:-Naaldbos vervangt toendra-Druiventeelt in gematigde zones-Sommige gebieden worden droger, sommige natter-Verhoogde kans op landdegradatie

Oplossing: duurzaam landgebruik