&

Notities 1 film D4

Christophe De Backer

51

Édouard Monet: Olympia

1863

Jacek Pomykalski:

Kwestie om de actualiteit van het onderwerp te laten zien.

Notities 1 film D4


52

In 1950 heeft de surrealist René François Ghislain Magritte een pacificering gemaakt van “Le balcon” door Manet, die het dan weer van Goya had. Versie Goya: Versie Manet:

De versie van Magritte:

Hij noemde het werk ook: “Het balkon van Manet”

Notities 1 film D4


53

Om even terug te komen op de waterlelies van Monet. Monet werkt steeds rond 1 thema. De waterlelies zijn heel figuratief. Figuratief = Schilderkunstig de weergaven van de werkelijkheid.

Notities 1 film D4


54

Wij gaan 4 impressionisten zien.

Édouard Manet 23 januari 1832 - 30 april 1883

Zijn werken zijn onder te verdelen bij het realisme en impressionisme van de Europese kunststromingen.

Edgar Degas 19 juli 1834 – 26 september 1917 De schilderkunst van Degas een behoorde tot het impressionisme en realisme. Degas was de meest tegendraadse, nog onafhankelijker dan Manet, de minst impressionistische onder de Franse impressionisten, zo wordt Edgar Degas door menig recensent ervaren. Hij noemde zichzelf "realist".

Claude Monet 14 november 1840 – 5 december 1926 De schilderkunst van Claude Monet behoorde tot het impressionisme.

Pierre-Auguste Renoir 25 februari 1841 – 3 december 1919 In de jaren '80 liet hij de impressionistische stijl achter zich, en begon een zoektocht naar een vastere vorm en compositie. Hij werkte heel precies en nauwgezet, met een koeler en gladder kleurgebruik. Later keerde hij terug naar de warme kleuren en de vrijere penseelvoering. Hij maakte veel naakten in warm zonlicht (Les Baigneuses). De werken van Pierre-Auguste Renoir horen bij het impressionisme. 2 hebben we al gezien. Namelijk Monet & Manet. We gaan verder Pierre-Auguste Renoir (de vader van Jean Renoir, een Frans regisseur).

Notities 1 film D4


55

De Impressionist: Renoir Pierre-Auguste Renoir werd geboren in Limoges. Zijn vader, een kleermaker met een groot gezin, vestigde zich in 1845 in Parijs. Al op zijn 13e werkte Renoir als leerling-schilder. Hij schilderde bloemen op keramiek. Toen dit proces werd geautomatiseerd moest hij overstappen op andere objecten.

La Loge (1874) Het gezicht van de vrouw is scherp. De rest wazig (onscherp). De 2de figuur, de man, is meer een anekdote. Alle licht valt op het hoofdpersonage, de vrouw dus. Waardoor we dit werk in de Romantiek of de neoklassiek zouden plaatsen.

Notities 1 film D4


56

Bal au Moulin de la Galette (1876)

Dit impressionistisch werk toont een middag in de 'Moulin de la Galette', een dansgelegenheid op een heuvel in Montmartre, op dat moment het hoogste punt van Parijs. Opvallend is dat sommige gedeelten (zoals de gezichten van sommige mannen) enorm gedetailleerd zijn gemaakt en andere gedeelten juist niet (zoals de jurk van de vrouw aan de linkerkant). Van dit werk bestaan 2 versies. Een grote en een kleine. De grote versie is te bezichtigen in Musée d'Orsay. Het kleinere schilderij had Renoir tijdens zijn leven reeds aan een Franse kunstverzamelaar verkocht. Vele jaren later, in 1990, werd het schilderij bij Sotheby's in New York voor ruim 78 miljoen dollar verkocht aan de Japanse papierfabrikant Ryoei Saito, die het werk opborg in een gekoelde kluis. Daarmee werd Bal au Moulin de la Galette het op één na duurste schilderij ter wereld. Na Saito's dood werd het werk door een bank waaraan de Japanner nog geld schuldig was in beslag genomen en vervolgens weer opnieuw te koop aangeboden. Een onbekende koper kocht het nu voor 50 miljoen dollar. Niemand weet op dit moment (06/11/06) waar het werk zich bevindt.

Notities 1 film D4


57

La liseuse (1876)

Met dit werk laat Renoir zien dat de Impressionisten hun tijd ver vooruit zijn. Dit is een momentopnamen. Iets dat in die tijd niet te doen was. Meestal waren de models heel lang aan het poseren totdat het werk af was.

Notities 1 film D4


58

Les Parapluies (1883)

De vrouwen zijn portret weergegeven. De man impressionistisch. PORTRET: Daar staat iemand op. Heeft een subjectief aanvoel. Het karakter

van het personage wordt samengevat. AFBEELDING: Een pasfoto. Klik en je staat er op.

Notities 1 film D4


59

De Impressionist: Degas Hij werd geboren te Parijs als zoon van een welgesteld bourgeois en bankier. Deze had de familienaam gesplitst, zodat de zoon eigenlijk Hilaire, Germain, Edgar de Gas heette. Beroemd geworden als schilder en tekenaar onder het impressionisme, bracht hij, als gevolg van zijn slechter geworden gezichtsvermogen, zijn laatste levensjaren door als beeldhouwer, met al even opvallende reputatie.

Racehorses in Front of the Grandstand

Tussen 1854 en 1859 trok hij meerdere keren naar Italië, waar hij studies maakte naar oude meesters, historiestukken en realistische portretten. In 1861 ving hij aan met zijn eigen thematiek: de overbekende paardenrennen. In 1862 ontmoette hij Edouard Manet en zij werden vrienden in wel en wee en in dispuut. Samen met Manet reisde Degas naar Londen in 1868. Gefascineerd door de muziek en het theaterleven begon hij zijn al even beroemde balletscènes te tekenen en te schilderen. In 1869 nam hij voor het laatst deel aan het Salon en ging hij naar België.

Notities 1 film D4


60

L'etoile (La danseuse sur la scène) (1878)

Notities 1 film D4


61

De Absintdrinkster

Absint toen werd het De groene duivel genoemd. Nu noemen ze het in Nederland De groene fee.

Notities 1 film D4


62

De zangeres met de handschoen (1878)

Met dit werk heeft Degas het ogenblik proberen vast te leggen. Een moment opname van het gebeuren.

Notities 1 film D4


63

Pointillisme of divisionisme Een schildertechniek die vooral aan het eind van de negentiende eeuw werd beoefend. Het pointillisme is als artistieke stroming in Frankrijk ontstaan, als uitloper van het impressionisme en waarbij het de bedoeling was het licht te accentueren door het analyseren van de kleuren. Pointillisme heeft een wetenschappelijke achtergrond. In de traditionele schilderkunst worden de verschillende kleuren gemaakt door verf te mengen in de juiste kleur en die op het doek aan te brengen. In het pointillisme worden verfstippen in primaire kleuren op het doek aangebracht. De werking van de menselijke hersenen maakt dan dat er een secundaire kleur wordt waargenomen. Door bijvoorbeeld kleine rode en gele stippen naast elkaar te zetten ziet men oranje. De stippen worden meestal gezet op een witte achtergrond. Pointillistische schilderijen blinken uit door de zeer heldere, bijna lichtgevende, indruk die ze maken.

Notities 1 film D4


64

De puntjesschilder: Seurat De jonge Seurat werd sterk beïnvloed door Rembrandt en Francisco Goya. Seurat wordt beschouwd als de voornaamste grondlegger van het pointillisme.

Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte (1886)

La baignade à Asnières (1883-1884)

Notities 1 film D4


65

Le Pont de Courbevoie (1886)

De puntjes zijn goed te merken in landschapwerken.

Poseuse assise de profil (1887)

Notities 1 film D4


66

Le Cirque (1891)

De invloed van de Japanse prentjeskunst is in dit werk zeer belangrijk. Zie verder voor het Japanisme.

Notities 1 film D4


67

De puntjesschilder: Signac Hij was een van de oprichters van de Salon des Indépendants (1884). Hij werkte met Georges Seurat aan de theoretische grondslagen betreffende kleurwerking die het uitgangspunt vormden voor het neo-impressionisme. In deze richting paste hij het pointillisme consequent toe. Net als Seurat mengde hij zijn kleuren alleen met wit. Hij schilderde voornamelijk havens en schepen en werkte zowel op locatie als in zijn atelier. In zijn beste werken wordt door optische menging een harmonische en uitermate sterke lichtwerking verkregen.

Parapludennen te ………. (1898)

x

Notities 1 film D4


68

Japanisme Door dat in 1860 de grenzen van Japen opengingen kon er gehandeld worden tussen het Oosten en het Westen. Voor het eerst maken kunstenaars kennis met Oosterse kunst. Het exotische werd altijd al als onderwerp gebruikt, nu heeft het een invloed in de schilderkunst. In het Westen is wit gelijk aan leegte. Er is niets. In het Oosten is wit een spanningsveld. Kenmerken van het Japanisme: 1. RUIMTE 2. MONOCHROMIE 3. VERSCHILLENDE BEHANDELINGEN VAN HET ONDERWERP 4. DEEL VAN HET GEHEEL Het onderwerp hoeft niet centraal te staan. De realiteit kan vastgelegd worden met een indruk. De onderwerpen hoeven er zelfs niet volledig op te staan. Zo zien de Japanse tekenprenten eruit. Afbeeldingen worden voor het eerst aangesneden. Iets dat de dag van vandaag dikwijls gedaan wordt in zowel film als fotografie.

Notities 1 film D4


69

Postimpressionisme Door de invloed van de Japanse kunst is het postimpressionisme ontstaan. De kunstenaars stappen nog niet volledig af van het impressionisme maar de stijl voldoet niet meer 100% aan het impressionisme. Henri Marie Raymond comte de Toulouse-Lautrec-Monfa of kortweg Henri de Toulouse-Lautrec is een belangrijk figuur geweest in het postimpressionisme. Henri de Toulouse-Lautrec is meer dan de zeer begaafde affiche-ontwerper, schilder en chroniqueur van zijn tijd. Hij is ook de decadente aristocraat die er genoegen in schept de vunzigheid, politieke wanorde, de hypocrisie en de eenzaamheid in zijn tijd uit te beelden. Hij schetst de verschoppelingen van zijn maatschappij in hun intiemste momenten. Maar hij is ook de kapotte mens die zelf deel uitmaakt van de zwarte nacht van Parijs. De kunstenaar vooral, die kijkt en weergeeft, zonder te moraliseren, zonder pretentieus commentaar.

Hij is geboren in 1864 en opgegroeid in Albi, Zuid-Frankrijk. Van jongs af aan kampt hij met allerlei gebreken, onder meer een bot-aandoening die zou te wijten zijn aan de inteelt binnen zijn familie. Zijn ouders, Alphonse de Toulouse-Lautrec-Monfa en hertogin Adèle Tapié de Celeyran, waren neef en nicht. Als tiener breekt hij de broze botten in beide benen (in 1878 en 1879), waarna hij door slecht herstel niet groter wordt dan 1,52 meter. De bot-aandoening zal hem letterlijk en figuurlijk uit evenwicht brengen. De Franse kunstenaar compenseert zijn tekortkomingen zo goed als mogelijk met een uitzonderlijke artistieke begaafdheid. Hij gaat op Montmartre wonen, volgens hem 'the place

to be'. Hij wordt een echte nachtraaf. Tegen de wil van zijn ouders geniet hij met volle teugen. Ondertussen blijft hij bezig met penseel en potlood. IJverig is hij zeker, én begaafd. Zijn reputatie als fuifnummer (en geile man) krijgt omvang. Om zich in te leven, of om het plezier, installeert hij zich soms voor een paar weken in een of ander bordeel, waar hij tussen de prostituées leeft. Hij liet zowel het romantische als het monsterlijke zien. Zijn vriendin, de zangeres Yvette Guibert, getuigt over zijn empathie: "Als hij over die arme vrouwen sprak, begon zijn stem te trillen. Dan werd zijn warme inborst duidelijk".

Notities 1 film D4


70

Le cirque Fernando: le manège (1888)

Ambassadeurs: Aristide Bruant

Notities 1 film D4


71

La Goulue arriving at the Moulin Rouge (1891)

Notities 1 film D4


72

Folies-Bergere (1893)

In the Salon of the Rue des Moulins (1894)

Notities 1 film D4


73

Een kunstenaar van het Japonisme: Katsushika Hokusai. Hij maakte ukiyo-e (Japanse houtsnede-druk) prints. Hokusai heeft binnen alle genres van ukiyo-e gewerkt, maar het bekendst is hij geworden door zijn landschapsafbeeldingen. Tot zijn bekendste werken mogen de Zesendertig gezichten op de berg Fuji worden gerekend.

Een van de Gezichten op de berg Fuji

Zijn bekendste werken maakte hij na zijn zestigste. De Fugaku Sanjûrokkei, oftewel de Zesendertig gezichten op de berg Fuji maakte hij in 1831, nadat hij door toedoen van zijn kleinzoon in ernstige financiële problemen was gekomen. Hij gebruikte in deze werken vaak de kleur Pruisisch blauw, die in Japan pas vanaf 1829 bekend was. Zoals we kunnen zien staan de onderwerpen niet centraal. Dat moest niet. Dit soort werken is een grote inspiratiebron geweest voor kunstenaars uit het Westen. En te bedenken dat de Japanners deze kunstwerken hebben gebruikt als inpakpapier om vazen en andere kunstvoorwerpen te transporteren naar het Westen.

Notities 1 film D4


74

De grote golf

Zijn meest bekende werk is De grote golf bij Kanagawa, waar enkele bootjes op een zee van reusachtige golven proberen te varen. Vooral de grootste golf is indrukwekkend en heeft iets van een monster met klauwen. Deze golf verbeeldt de kracht van de natuur en evenzo de kracht van de roeiers in de bootjes. Overigens was het in de tijd van Kanagawa nog niet bewezen dat dergelijke golven werkelijk voorkomen, maar tegenwoordig is de wetenschap daar wel van overtuigd. Er zijn ook dergelijke golven waargenomen in de Baai van Tokio, waar Hokusai de gebeurtenis op het kunstwerk waarschijnlijk situeerde. Op de achtergrond staat de berg Fuji, maar Hokusai heeft hem waarschijnlijk ook in de voorste golf afgebeeld, aangezien die golf precies dezelfde omvang heeft als de Fuji vanuit een ander perspectief. De grote golf heeft sindsdien veel kunstenaars geïnspireerd, maar ook veel tekenaars van politieke (spot)prenten.

Notities 1 film D4


75

Overgangsfiguren 1. Henri de Toulouse-Lautrec heeft invloed gehad van het Japonisme en de

Afrikaanse kunst. Wat leiden tot abstracte werken.

2. Paul Cézanne vormt de sleutel tot het impressionisme en het pointillisme. In het werk van Cézanne speelt licht en kleur een zeer grote rol. Door het kleurgebruik is zijn werk echter niet zuiver impressionistisch, maar loopt het al vooruit op het expressionisme. Zo gebruikt Cézanne vaak warme en koele kleuren tegen elkaar aan. Door zijn soms hoekige vormentaal wordt zijn werk door sommigen al tot het kubisme gerekend. Ook gebruikt hij massievere en helderder kleuren dan zijn tijdgenoten, de impressionisten. De vormentaal van Cézanne inspireerde dan ook Picasso en Braque richting het kubisme.

Werken van Paul Cézanne

Still Life with Commode

Notities 1 film D4


76

Montagne Sainte-Victoire

Mont Sainte-Victoire

Een strakke lijn onder de berg, een impressie van de horizon. Dit is landschapskunst dat naar het abstracte leidt.

Notities 1 film D4


77

The Large Bathers. Aan dit werk heeft hij 8 jaar gewerkt. We zien er duidelijke lijnen in. Het been van de vrouw links ligt in het verlengde van de boom. De 2 bomen vormen een piramide. Dit werk was een experiment met het abstracte.

Notities 1 film D4


78

Cézanne heeft nog een werk gemaakt over de grote baadsters. Dit heeft hij simpelweg The Large Bathers 2 genoemd.

Hier zien we terug rechtlijnige elementen. De hoofden van de vrouwen vormen de horizon. De vrouw links heeft een schuine diagonaal. Cézanne dacht na over de mogelijkheden en het ten top drijven van wat er mogelijk is met een bepaald beeld.

Notities 1 film D4


79

Nog een verwaarloosbaar overgangsfiguurtje: Vincent van Gogh. Van Gogh is het totale tegenovergestelde van Toulouse-Lautrec & Paul Cézanne. Zij deden elke dag van hun leven vrolijk mee met de ballade van honger en dorst: La Bohème. Feesten als de beesten en naar de hoeren gaan dat was hun leven. Van Gogh daarin tegen had geen nagel om aan zijn gat te krabben. Tijdens zijn leven heeft hij maar 1 schilderij verkocht: La vigne rouge. Het werd gekocht door Anna Boch, een Belgische kunstenares en zus van zijn vriend Eugène Boch. Ze kocht het voor 400 toenmalige frank, op de expositie van de Brusselse Les XX, in 1890, slechts een paar maanden voor zijn dood. Van Gogh wordt tegenwoordig gezien als één van de grootste schilders die ooit hebben geleefd. Jammer genoeg heeft hij het nooit geweten.

La vigne rouge

Notities 1 film D4


80

Van Gogh heeft ooit nog een werk weg gegeven. Op een dag was Van Gogh zo ziek. Maar opdat hij geen geld had kon hij geen dokter betalen. Toch is Dokter Gachet gekomen. Hij heeft Van Gogh genezen, om zijn dankbaarheid te uiten heeft Van Gogh een portret van Dokter Gachet geschilderd en aan hem geschonken. Op 15 Mei 1990 werd het Portret van Dokter Gachet door Christie's in New York in drie minuten verkocht voor 82,5 miljoen dollar. De nieuwe eigenaar was Ryoei Saito, de op één na grootste papierfabrikant van Japan. Enige tijd geleden meldde The Art Newspaper dat het schilderij was doorverkocht aan een niet-Japanse particuliere verzamelaar nadat Saito in 1996 was overleden.

Portret van Dokter Gachet, juni 1890

De Aardappeleters, april 1885

De Aardappeleters is de titel van een schilderij van Vincent van Gogh. Het is gemaakt in 1885 in Nuenen. Het is geschilderd met olieverf op doek. Het schilderij hangt in het Kröller-Müller Museum op de Hoge Veluwe in Otterlo.

Notities 1 film D4


81

Van Gogh heeft veel lange studies gemaakt voordat hij het schilderij ging maken. Hij zocht telkens naar een nieuwe compositie en expressie. Vincent van Gogh heeft geen schetsen gemaakt van alles wat hij bedacht. Hij sloeg alle informatie op in zijn hoofd voor hij begon met schilderen. Details van het schilderij: De man drinkt koffie die de vrouw net heeft ingeschonken. De andere mensen snijden het eten. Zo kan je ook goed zien hoe gedetailleerd Vincent van Gogh schilderde. Let bijvoorbeeld op de rimpels op de handen van de man en de vrouw die aan het snijden zijn.

Korenveld met Cipressen

Dit is geen weergaven van de realiteit. (of je moet serieus wat pillen geslikt hebben). Dit is een emotie die Van Gogh projecteert onder de vorm van de werkelijkheid. Van Gogh is één van de belangrijkste sleutelfiguren voor het expressionisme.

Notities 1 film D4


82

Wheat Field with Crows

Zoals het vorige werk is dit ook weer geen afbeelding van de realiteit. Het korrenveld is een aankondig voor de dood. De raven zijn de ongelukbodes. De blauwe hemel gaat over naar zwart. Hier wordt de kroniek van de aankomende dood van Van Gogh afgespiegeld. Dit werk van Van Gogh is ook filmisch gebruikt door Akira Kurosawa in de film Yume (Dreams) van 1990. Het zelfportret van Van Gogh. Hier toont hij dat hij zich niet goed voelt. Het werk doelt op de vragen die Van Gogh zich stelt; wie ben ik? Waar ga ik naar toe? Ik voel me niet lekker. Welke plaats heb ik in de wereld? Het is een vorm van introspectie. Het in de spiegel kijken. Het afvragen van zijn identiteit.

Notities 1 film D4


83

La Chambre à Arles

"En mijn levensdoel is schilderijen en tekeningen te maken, zoveel en zo goed als ik kan; dan, aan het eind van mijn leven, hoop ik te sterven, terugkijkend in liefde en tedere weemoed, en

denkend: 'Oh, de schilderijen die ik had kunnen maken!'"

Vincent van Gogh, Brief 338/403, 19 november 1883

Notities 1 film D4


84

De Sterrennacht

Vincent van Gogh maakte het toen hij in het ziekenhuis van Saint Rémy de Provence was in juni 1889. Het schilderij is een nachttafereel met gele sterren boven een kleine stad met heuvels. Vincent van Gogh schilderde het 13 maanden voor zijn zelfmoord. Vaak wordt het schilderij geassocieerd met de woorden van Vincent van Gogh: "Just as we take the train to get to Tarascon or Rouen, we take death to reach a star."

Notities 1 film D4


85

The Church at Auvers

Dit werk is levend, je zou bijna denken dat het kerkje de vrouw op elk moment kan opslokken. Dit werk is expressionisme tot de letter. Het is een weergaven van iets totaal anders. Het is een projectie van de gevoelswaarde van de kunstenaar op dat moment.

Notities 1 film D4


86

Een laatste overgangsfiguur is Eugène Henri Paul Gauguin.

De werken van Gauguin behoren tot het postimpressionisme een vorm van het impressionisme. Zijn werk dat vooruit loopt op het ongebruikelijke kleurgebruik van de fauvisten en de expressionisten. Expressionisme Fauvisme Maakt een opening naar de Afrikaanse kunst. Exotische Sommigen menen dat het werk van Gauguin vooruit loopt op het symbolisme. Gauguin woonde, op initiatief van Theo van Gogh, de broer van Vincent, twee maanden samen met Vincent van Gogh, in Arles om te schilderen en van elkaar te leren. Het werd geen gelukkige periode. Paul Gauguin kreeg depressieve buien en deed zelfs een zelfmoordpoging. Uit de brieven van Van Gogh - die Gauguin financieel steunde - blijkt dat ze voortdurend ruzie hadden. Op een moment was Gauguin zo geschrokken van het gedrag van zijn huisgenoot, die hem tijdens een avondwandeling achtervolgde, dat hij een nacht in een hotel doorbracht. De volgende ochtend had Van Gogh een deel van zijn oor afgesneden. Daarop werd Van Gogh in een gesticht opgenomen en vertrok Gauguin uit Arles. In 1891 vertrok Gauguin naar de tropen om te ontsnappen uit de Europese beschaving, en aan alles wat kunstmatig en conventioneel was. Hij had hierbij het beeld van de edele wilden voor ogen en wilde zich afzetten tegen de burgerlijke maatschappij. Hij verbleef op Frans-Polynesië (eerst Tahiti en later de Marquesaseilanden). Hij leefde hier samen met Paou'óura, bij wie hij een zoon Emile kreeg, geboren in 1899. Gauguin stierf in 1903, ziek van syfilis en hartaanvallen. Hij is begraven op het kerkhof in Atuona, Hiva Oa, Marquesaseilanden. In het jaar 2000 is een recordbedrag betaald voor een schilderij van Gauguin: $35 miljoen.

Notities 1 film D4


87

Het visioen na de preek (Jacobs gevecht met de engel)

Dit werk breekt met de realistische weergaven zowel qua kleuren en vormen.

Two Tahitian Women on the Beach

Notities 1 film D4


88

D’ou venons nous? Que somme nous, ou allons nous

Met dit werk vertaald Gauguin de Tahitische kunst naar een eigen visie.

Het Symbolisme

Erfgenaam van de het Prerafaëlisme. De symbolisten vinden dat kunst belangrijk moest zijn. Het kwam erop aan het kunstwerk een subjectieve zeggingskracht te geven rond de menselijke figuur, in een raadselachtig-magische samenhang van erotiek en dood. Veelal werd de vrouw voorgesteld als de pure belichaming van zinnelijkheid en seksualiteit. Mythologische en historische voorstellingen lagen voor de hand bij een fantastische sfeerschepping.

De symbolist Leon Spilliaert 28 juli 1881, Oostende – 23 november 1946, Brussel was een van de voornaamste Vlaamse symbolistische kunstschilders. Zijn hoogtepunt lag tussen 1900 en 1910. Als je hellemaal juist wil zijn de werken die hij gemaakt heeft tussen 1908 en 1910 behoren tot de betere symbolistische schilderijen.

Marine met kielzog

Notities 1 film D4


89

Vrouw op de zeedijk.

Verschillende stroken:

Zee | lichte lijn van de branding | het stand |de zeewering | zwart | wandelpad | zwart

Hij laat de realiteit zien met rechte lijnen. Zonder de vrouw op de dijk zou het een abstract werk zijn. De vrouw en de vogels creëren de spanning in het beeld.

The Curve of the Esplanade.

Notities 1 film D4


90

De overtocht

Een projectie van angst, spanning & mysterie.

Notities 1 film D4


91

Vertigo De primaire angst van “ik ga vallen” [Film Vertigo van Alfred Hitchcock]

Een zelfportret. Geschilderd in 1908. Het is geladen met emotie en spanning. Er is een zekere rust in te vinden maar ook spanning.

Notities 1 film D4


92

De symbolist James Ensor Ensor ligt met zichzelf in de knoop. Dit zien we in zijn werken. Ensors spectaculaire meesterstuk "Intrede van Christus in Brussel". Verdoken in het doek zit Christus (gelaatstrekken van Ensor?) op een ezel, begeleid door een juichende menigte, een fanfare en een bonte stoet met maskers. Duizenden groteske figuren komen uit de achtergrond naar voren gestroomd, met vooraan gemaskerde personages, waarmee Ensor de spot drijft : de verwaande rechter, grijnzende militairen, vissersvrouwen, de zelfvoldane burgerij, een bespottelijk verliefd koppeltje, dokter met tovenaarshoed, de Dood in frak, een stel muzikanten van de "Fanfares doctrinaires" en tenslotte, gans vooraan, een pompeuze bisschop die tamboer-majoor speelt. Rechts staat de burgemeester en zijn schepenen in clownskostuum. Bovenaan spant een vaandel met de tekst "Vive la Sociale" (opkomst van de socialistische partij). Ensor zet in feite de hele goegemeente in zijn hemd en laat hen voor danig gek staan. Ensor situeert deze intrede in Brussel omdat hij juist daar zoveel ontgoochelingen heeft meegemaakt.

Intrede van Christus in Brussel

Notities 1 film D4


93

Les pochards

Sociaal realisme. Het toont de ellende van de onderwerpen.

Intrigue

De mensen dragen maskers. Zij zeggen dit maar doen dat.

Notities 1 film D4


94

Squelettes voulant se chauffer

Het thema van de dood zien we dikwijls in zijn werken. Van dit werk bestaat er een 2de versie. Hier heeft hij echte het hoofd van één van de doodskoppen vervangen door dat van zichzelf.

Notities 1 film D4


95

Les Gendarmes

In dit werk laat hij zien over hoe hij over de maatschappij denkt. Het is een karikatuur van de maatschappij.

Notities 1 film D4


96

De symbolist Fernand Khnopff Je moet hem eens gezien hebben maar voor de rest mag je hem vergeten.

Verlaten stad

The Sphinx, or, The Caresses

Notities 1 film D4


97

De symbolist Edvard Munch

De Schreeuw

De Schreeuw is een psychisch zelfportret van Edvard Munch. Het is een schilderij gebaseerd op een eigen traumatische ervaring. Het is niet realistisch, een afbeelding van de diepste angsten van Munch.

Notities 1 film D4


98

Levensdans

De 3 stadia van de vrouw. Dame in wit kleed (links) is de jonge vrouw vol verwachtingen over het leven. Dame in het rode kleed (midden) is de vrouw met de middenleeftijd. Dansend door het leven. Dame in het zwarte kleed (rechts) is de bejaarde. Eenzaam en alleen blikt terug op haar leven en wacht op het einde van haar leven.

Notities 1 film D4


99

Het Kubisme Kubisme is een avant-garde kunstrichting en schilderstijl van de moderne kunst. Het is een van de vier grote schilderstijlen (naast het dadaïsme, het expressionisme en de abstracte kunst), die de Europese schilderkunst van de 20e eeuw een nieuw elan gaven. Veel kubisten waren er tussen 1870 en 1895. Paul Cézannes uitspraak dat de dingen in de natuur volgens geometrische vormen zijn opgebouwd en Pablo Picasso's spraakmakende Les Demoiselles d'Avignon waren zovele oorzaken, uitgangspunten, aanleidingen en oorsprong tot en van het kubisme in de schilderkunst. Het kubisme zou volgens de dichter Max Jacob dan weer uitgevonden zijn op een avondje bij Matisse, waar deze aan Picasso een negerbeeldje toonde dat hij in zijn bezit had. Het moge juist zijn dat de invloed van Afrikaanse sculpturen op het kubisme zeer groot was, het is eveneens zo dat het daar uiteindelijk niet over gaat. Het belangrijkste - en vernieuwendste - aspect van het kubisme is dat het in eerste instantie om een nieuwe manier van kijken gaat. De oude vragen: 'Hoe leg ik mijn waarnemingen vast?' en 'Hoe geef ik een driedimensionale ruimte weer op een tweedimensionaal vlak?' die ooit tot de ontdekking van het meetkundig perspectief leidden, worden nu gevolgd door nieuwe, nog prangender vragen: 'Kan ik volstaan met weer te geven wat ik door één oog zie?' en 'Kan ik mijn waarneming vertrouwen?' Kenmerken van het kubisme zijn: afgevlakt volume, verwarrend perspectief, collage, meerdere standpunten, stilleven, analytisch, synthetisch. In het kubisme wordt gebruikgemaakt van verschuivende standpunten. Een tafel kan vanuit verschillende hoeken worden bekeken. Van bovenaf als men staat, vanaf de zijkant als men zit, of van onderaf als men iets van de vloer wilt oppakken. Kubisten proberen dit in een schilderij verwerken. In het kubisme wordt geen onderscheid gemaakt tussen driedimensionale vormen die naar de kijker toe buigen en vormen die van de kijker af moeten buigen. Kubisten maken vormen vlak en vermenigvuldigen ze dan waardoor platte vlakken met veel patronen in zachte kleuren worden geschilderd gezien vanuit verschillende hoeken. Monet en Cézannes zijn begonnen met het gebruik van vlakken in hun werken. Zij werden beïnvloed door de Afrikaanse kunst (maskers). Dit werd als vernieuwend beschouwen. Het gevolg is een jongen Picasso.

Notities 1 film D4


100

De Kubist: Pablo Ruiz Picasso De volledige naam van Picasso: Pablo Diego Jose Francisco de Paula Juan Nepomuceno Crispin Crispiniano de la Sentissima Trinidad Ruiz Blasco Picasso y Lopez. Samen met Georges Braque ontwikkelde hij in de jaren 1905 - 1915 het kubisme. Picasso heeft tijdens zijn leven enorm veel kunstwerken gemaakt. Er is geen officiële lijst waarin zijn gehele oeuvre staat opgesomd. Hieronder volgt daarom een globaal overzicht van Picasso’s oeuvre, waarin de belangrijkste werken worden genoemd binnen de betreffende perioden van Picasso's loopbaan. Kubistische periode:

Les demoiselles d'Avignon

Notities 1 film D4


101

‘Les demoiselles d'Avignon’ (1907), wordt gezien als het eerste echte kubistische werk. De weergave is gestileerd geworden. De vrouwengezichten worden weergegeven als geometrische figuren. De voorstelling van de realiteit wordt volledig ontkracht.

Een voorbeeld is de vrouw rechts beneden. Haar hoofd is 180° gedraaid en ze heeft haar hand onder haar gezicht; We kunnen door in 3 delen bekijken. De vrouwen

links en rechts zijn radicaler aangepakt dan de 2 vrouwen in het midden.

Notities 1 film D4


102

Portrait of Ambroise Vollard (1909-1910)

In dit werk laat Picasso alles zien van Vollard. Het is een experiment. Hij heeft het hoofd ontbonden in vlakken om zo alles in op doek te krijgen. (Voorkant, achterkant, bovenkant en zijkanten.)

Notities 1 film D4


103

Kahnweiler

Notities 1 film D4


104

Card Player

We zien de rondingen van de tafel, de vervorming van het gezicht, de gebogen rug van de speler, de hand met kaarten.

Notities 1 film D4


105

Guernica

Guernica is een schiderij van Picasso uit 1937, genoemd naar de plaats Guernica in Spaans Baskenland (Baskisch: Gernika). Aanleiding voor het schilderij is het bombardement door de fascisten onder leiding van Francisco Franco, om de weerstand van de Republikeinen te breken. Het schilderij, met de enorme afmetingen 3,49 m hoog en 7,76 m breed, is een van de meest indrukwekkende en controversiële werken van Picasso.

Notities 1 film D4


106

De Kubist: Georges Braque Samen met Spaanse kunstschilder Pablo Picasso was hij de grondlegger van het kubisme. De schilderkunst van Georges Braque behoort tot het kubisme en het fauvisme. Het werk van Braque inspireerde Vauxelles om de term kubisme te gebruiken. Met het kubisme wordt bedoeld dat de vorm niet meer direct in verhouding staat tot de werkelijkheid. Het kubisme is daardoor een stap in de richting van de abstracte kunst. In het werk van Braque worden tegelijkertijd de kleuren minder sterk; hij gebruikt voornamelijk witte, bruine, en grijze tinten, met hoogstens wat olijfgroen of geel. Braque werkte ook met collage-achtige afbeeldingen, net of bijvoorbeeld een stuk krantenpapier op het doek is geplakt, met teksten en al. Braque schilderde graag stillevens met vruchten, muziekinstrumenten en flessen, waarbij hij ook letters en cijfers toevoegde.

Soda Braque gaat verder met de abstractie en herleid dit tot losse elementen.

Notities 1 film D4


107

Beweging Er gebeuren allerlei experimenten rond beweging.

1885 10 november - Eerste rit met een motorfiets, gebouwd door Gottlieb Daimler en Wilhelm Maybach.

1886 Carl Benz introduceert de eerste automobiel met interne verbrandingsmotor gebaseerd op benzine.

1895 22 maart - De gebroeders Lumière draaien de eerste film. Uitvinding van de film. De introductie van de cinematografie. Waar het bij fotografie op een stilstaand beeld ging wordt nu het in beeld brengen van beweging belangrijk.

1903 31 maart - Negen maanden voor de Amerikaanse broers Wright slaagt Richard Pearse, een excentrieke boer uit Nieuw-Zeeland, erin om in een zelfgemaakte bamboe-eendekker 150 meter ver over de grond te vliegen. Hij stort neer in een haag op zijn domein op het Zuidereiland. Sindsdien noemt men hem "Mad Dick", of ook wel "Bamboo Pearse". 17 december - De Wright-Flyer, uitgevonden door de gebroeders Wright, stijgt op vanaf het strand van Kitty Hawk in Noord-Carolina.

Notities 1 film D4


108

Het Futurisme

Het futurisme is een Italiaanse beweging en kunststroming van 1909 tot 1914, ontstaan uit het kubisme.

{Picasso en Braque hadden de realiteit ontbonden in vlakken, het futurisme zal een nieuwe stap nemen.}

De Italiaanse schrijver Filippo Tomasso Marinetti stak met een eerste futuristisch Manifeste in de Figaro van Parijs op 20 februari 1909 de lont aan van het futurisme. Het was het begin van het algemeen literaire vlak. Het manifest beoogde een toekomst gedreven door strijd, aanval en beweging, en richtte zich op de arbeidersbewegingen, op revolutie en op anarchie. In het futurisme was beweging en snelheid belangrijk. De futuristen aanbeden snelheid en geweld.

De Futurist: Giacomo Balla Giacomo werd geboren te Turijn. Hij is vooral bekend als leidend futurist, die in zijn werken de beweging wilde laten uitkomen.

In 1912 legde Balla in zijn schilderij 'Hond aan de lijn' een beweging vast.

Notities 1 film D4


109

Velocità d’automobile (1913)

Notities 1 film D4


110

De Futurist: Umberto Boccioni Umberto Boccioni was een Italiaanse schilder en beeldhouwer en een belangrijke exponent van de futuristische beweging. Boccioni werd geboren in Reggio Calabria, zijn ouders waren afkomstig uit Emilia-Romagna. Toen zijn vader werd overgeplaatst naar Forlì, was Umberto nog maar een paar dagen oud. Hij bracht zijn kindertijd in deze stad door.

City Rises

Met dit werk heeft Boccioni de beweging van de mens in beeld willen brengen. Dit figuurtje vinden we ook terug op de Italiaanse muntstukken van !0,20.

Notities 1 film D4


111

De Futurist: Marcel Duchamp Marcel Duchamp werd geboren in een kunstenaarsgezin met zijn aanvankelijk even bekende broers Raymond Duchamp-Villon en Jacques Villon. In 1902 begon hij te schilderen in neo-impressionistische stijl. Vanaf 1910 begon hij de stijl van Paul Cézanne aan te hangen en sloot hij zich aan bij de Puteaux-groep van zijn broer Jacques, om er het Kubisme te beleven. In 1911 presenteerde hij echter zijn Nu descendant un escalier op de Armory Show in New York en bracht hij daarmee het Franse Futurisme in de kijker.

Afdalende naakt

Notities 1 film D4


112

Dada of het Dadaïsme Een culturele beweging die begon tijdens de Eerste Wereldoorlog in Zürich in het neutrale Zwitserland. De beweging bestond slechts kort en vertoonde een piek tussen 1916 en 1920. De kunstenaars in Dada hielden zich vooral bezig met beeldende kunst, poëzie, theater en grafisch ontwerp. De beweging is verwant aan het nihilisme: het opzettelijk irrationeel zijn en afwijzen van de algemeen geaccepteerde standaarden in de kunst. De kunstenaars waren ontgoocheld over het débacle van de oorlog, die al gauw vastliep in een hopeloze loopgravenoorlog. Er ontstond een tendens onder zowel literaire als plastische kunstenaars het artistieke gebeuren brutaal en schokkend te bespotten. Dit was voor hen een middel om de schijnheilige waarden van de toenmalige 'beschaafde' wereld aan te vallen. Het dadaïsme zou uitgroeien tot een internationale beweging. Hoewel de beweging slechts kort heeft bestaan, is haar invloed zeer groot geweest. Een eerste stimulans werd al gegeven door de Franse futuristische schilder Marcel Duchamp, te Puteaux in 1913, toen hij het Fietswiel op een Taboeret als kunstwerk presenteerde, met de vraag: Kan iemand werken maken, die geen kunstwerken zijn?

Notities 1 film D4


113

Marcel Duchamp valde met zijn readymades [Een voorwerp (objet trouvé) wordt uit zijn alledaagse context gehaald en tot kunst bestempeld.] het establishment aan.

Fountain-urinoir

Notities 1 film D4


114

Duchamp wilde buiten het normale stappen. Hij dreef spot met werken van andere kunstenaars. Een voorbeeld is zijn parodie op de Mona Lisa van Da vinci. In de marge zijn de letters L.H.O.O.Q. aangebracht, wat - uitgesproken op zijn Frans - zo iets als 'zij is geil' betekent. Frans: « elle a chaud au cul » Engels: « She is hot in the ass »

Notities 1 film D4


115

De dadaïst: Raoul Hausmann Hausmann raakte bevriend met Hans Arp en Richard Huelsenbeck en sloot zich al gauw aan bij de dadaïsten. Hij noemde zichzelf "de president van de zon, de maan en de kleine aarde (binnenoppervlak, dadasoof, dadaraoul, directeur van het Circus Dada)". Raoul Hausmann beweerde dat hij de ontdekking van de fotomontage had gedaan in 1918. De techniek van de fotomontage geldt als karakteristieke kunstuiting van het dadaïsme. Behalve fotomontages maakte Hausmann collages, foto's, schilderijen, beelden en hij schreef gedichten en dadaïstische manifesten. Met zijn gedicht fmsbw inspireerde hij Kurt Schwitters tot zijn dadaïstische Ursonate. Hausmann had relaties met diverse vrouwen, waaronder Hannah Höch. Zijn manifesten en bijdragen over de geschiedenis van het dadaïsme zijn gebundeld in Am Anfang war Dada, in het Nederlands vertaald als In den beginne was DADA.

Een montage van verschillende beelden. Een collage zeg maar. Het werk toont Vladimir Tatlin. De grondlegger van de Russiche kunst.

Tatlin at home

Een voorbeeld van Nederlands Dadaïsme:

Notities 1 film D4


116

Letterklankbeelden door Theo van Doesburg uit het tijdschrift De Stijl in 1921,

De dadaïst: Otto Dix Een van de meest intrigerende Duitse kunstenaars in de schilderkunst van de 20e eeuw. Hij doorliep gedurende de periode 1910-1933 verschillende belangrijke moderne kunststromingen zoals het expressionisme, het dadaïsme en het verisme. Met het werk ‘Cardplaying War-Cripples’ [Kaartspelende invaliede] toont Dix het absurde van de oorlog.

Notities 1 film D4


117

Cardplaying War-Cripples

&

Documents

Transcript of &