1  |  P a g i n a   2 7 -­‐ d e c -­‐ 1 4  

PROGRAMMA  VAN  DE  CYCLADEN-­‐REIS  

‘IN  NAAM  VAN  DE  GODIN’  

van  10  –  22  juni  2015  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 begeleid  door  Stella  Lubsen-­‐Admiraal,  archeologe.

Marmeren  manifestatie  van  de  Godin,  ca.  2800-­‐2300  v.Chr.,  Museum  van  Cycladische  kunst.  

2  |  P a g i n a   2 7 -­‐ d e c -­‐ 1 4  

 Op  deze  nieuwe  reis  ‘In  Naam  van  de  Godin’  vervolgen  we  on-­‐ze  innerlijke  zoektocht  naar  de  Godin  en  alles  waar  zij  voor  staat.  Zij  brengt  ons  naar  enkele  van  de  mooiste  en  voor  ons  thema  meest  interessante  eilanden  van  de  Cycladen,  met  na-­‐me  daar  waar  oeroude  goddelijk-­‐vrouwelijke  waarden  en  tra-­‐dities  verrassend  langer  voortleefden  dan  op  het  Griekse  vas-­‐teland.  In  het  alles  doordringende  licht  van  deze  eilanden  zul-­‐len  we  de  Godin  in  veel  van  haar  verschijningsvormen  tegen-­‐komen.  De  Cycladische  eilanden,  die  ooit  de  bergtoppen  van  een  in  de  Egeïsche  Zee  verzonken  landschap  waren,  liggen  meestal  dicht  bij  elkaar.  We  zullen  van  eiland  naar  eiland  varen  over  een  ongelofelijk  heldere,  blauw-­‐turquoise  zee  waarin  dol-­‐fijnen  ons  soms  begeleiden.  

Spiritueel  gezien  zal  deze  reis  zowel  interessant  als  ontspan-­‐nend  en  persoonlijk  verdiepend  zijn.  Mediteren  in  de  inspire-­‐rende  omgeving  van  de  alom  aanwezige  Egeïsche  Zee  als  be-­‐wuste  manier  om  weer  met  de  Godin  en  haar  wijsheid  in  con-­‐

tact  te  komen,  muziek,  dans  en  contact  met  de  plaatselijke  bevolking,  spelen  een  hoofdrol.  Op  het  land  zal  veel  gewandeld  kunnen  worden  en  vindt  vervoer  plaats  met  lokale  busjes.  Tussen  de  eilan-­‐den  varen  we  op  grote  comfortabele  veerboten  of  met  meer  traditionele  Griekse  schepen.  Ondanks  het  feit  dat  de  eilanden  nooit  langer  dan  een  paar  uur  van  elkaar  verwijderd  liggen,  hebben  ze  ieder  hun  eigen  specifieke  connecties  met  verschillende  (transculturele)  manifestaties  van  de  Godin.      

 

PROGRAMMA      

Woensdag  10  juni:  vliegreis  om  6.45  uur  met  Transavia  van  Schiphol  naar  Athene;  aankomst  11.05  (vlucht  HV  6867).  Transfer  naar  het  centraal  gelegen  Arethusa  Hotel  (www.arethusahotel.gr).  Uitrus-­‐ten.  Daarna  wandeling  door  de  Plaka  met  bezoek  aan  kerkje  en  diner  in  een  tuinrestaurant.  *  

Donderdag  11  juni:  na  het  ontbijt  bezoek  aan  het  Goulandris  Museum  voor  Cycladische  Kunst  in  Athene;  presentatie  over  de  Cycladische  cultuur  en  het  goddelijk-­‐vrouwelijke.    

Na  de  lunch  in  het  museum  naar  Piraeus  waar  de  grote  veerboot  ‘Blue  Star  Paros’  om  17.30  vertrekt;  aankomst  Paros  ca.  22.30  uur.  Transfer  naar  het  Galatis-­‐hotel  aan  het  strand  in  het  traditionele  vissersplaatsje  Aly-­‐ki,  waar  we  4  nachten  zullen  blijven.  Diner  bij  taverna  Manolis  op  het  terras  met  zwa-­‐luwnesten  aan  zee,  5  min.  lopen  over  het  strand.  

 

*  Wilt  U  liever  op  dinsdag  9  juni  om  16.15  uur  uit  Amsterdam  vertrekken,  reserveer  dan  vlucht  HV  6867  op  transavia.com  (zie  Praktische  Informatie),  en  boek  De  haven  van  Paroikia,  Paros  

3  |  P a g i n a   2 7 -­‐ d e c -­‐ 1 4  

zelf  één  nacht  extra  in  hotel  Arethusa.  

Vrijdag  12  juni:  We  gaan  naar  de  hoofdplaats  Paroikia  met  haar  verrassende  archeologische  museum  en  de  prachtige  Moeder  Gods-­‐kerk  (de  Panayia  tis  Koimesis)  waar  we  in  stilte  ge-­‐nieten  van  de  mystieke  Byzantijnse  muziek  van  de  Akathistos  Hymne  voor  de  Panayia,  de  Al-­‐heilige  Moeder  Gods.    

 

Daarna  rijden  we  naar  het  mooie  plaatsje  Lef-­‐kes,  waar  we  lunchen  op  het  terras  van  de  tra-­‐ditionele  taverna.    

 

 

 

 

Wandeling  over  het  Byzantijnse  pad  naar  het  witte  dorpje  Prodromos  (ca.  1,5  uur  lopen).    

 

Vervolgens  rijden  we  langs  de  kustweg  om  de  zuid  terug  richting  naar  Alyki.  Onderweg  stop-­‐pen  we  bij  het  mooie  zandstrand  van  Farangas  om  te  zwemmen.  

 

 

Zaterdag  13  juni:  Vandaag  wandelen  we  door  de  schilderachtige  straatjes  van  Paroikia  en  drinken  we  koffie  op  een  terras  aan  de  haven.  De  middag  brengen  we  rustig  door  bij  het  kloostertje  van  Ayios  Ioannis  aan  zee  waar  we  picknicken,  wandelen,  mediteren,  zwemmen  en/of  schilderen.  Hier  woonde  Stella  jarenlang  iedere  zomer  bij  de  schilderes  Gisèle  d’Ailly  uit  Amsterdam,  die  hier  20  jaar  lang  de  inspiratie  voor  haar  werk  vond.  Later  gaan  we  naar  Naousa  aan  de  overkant  van  de  baai  en  dansen  we  in  het  labyrint  op  de  dorsvloer.  Na  afloop  drinken  we  een  glaasje  met  de  dorpsbewoners  aan  het  pittoreske  haventje  met  zijn  traditionele  vissersboten  en  taverna’s  en  gaan  we  weer  terug  naar  Alyki.  

Zondag  14  juni  :  Na  een  bezoek  aan  het  stille  vrouwen-­‐klooster  bij  het  Vlinderdal  gaan  we  met  de  veerboot  van  Pounta  naar  Antiparos  (10  min.),    vanwaar  we  naar  de  zuidpunt  rijden.  Daar  gaan  we  met  het  bootje  van  Pipinos  naar  de  overkant  en  bezoeken  het  recent  opgegraven  heiligdom  van  Apollo  en  Artemis  op  het  onbewoonde  eiland  Despotiko.  Meditatie  in  het  heiligdom  aan  de  voet  van  het  sacrale  landschap.  Bij  

Het  Ayios  Ioannis  klooster,  Paros  

4  |  P a g i n a   2 7 -­‐ d e c -­‐ 1 4  

terugkeer  in  Pounta  bezoek  aan  het  kerkje  van  de  Blachernitissa.  Aperitief  en  diner  tijdens  zonson-­‐dergang;  laatste  overnachting  in  Alyki.    

   Links:  Antiparos.  Rechts:  Despotiko  gezien  vanaf  Antiparos.  

Maandag  15  juni:  Met  de  ‘Blue  Star’  veerboot  naar  Naxos  (50  min.  varen).    Om  2  u  nemen  we  de  le-­‐gendarische  veerboot  ‘Skopelitis’  naar  Ano  Koufonissi.    

 F/B  ‘Skopelitis’  onderweg  naar  Ano  Koufonissi  (www.Skopelitis.gr  en  http://www.youtube.com/watch?v=cfOttcKFedg).    

Bij  aankomst  aldaar  ontmoeten  we  kapitein  Kostas  en  logeren  we  bij  zijn  dochter  Sophia  in  kamers  aan  een  mooie  stille  tuin.  Diner  bij  de  gezellige  lokale  taverna  Fos  Fanari.*    

 

 

 

 

 

*  www.e-­‐kyklades.gr/showroom/tourism/ERMIS?lang=en    

5  |  P a g i n a   2 7 -­‐ d e c -­‐ 1 4  

 

Dinsdag  16  juni:  Vandaag  is  het  hoogtepunt  van  de  reis  want  we  varen  met  kapitein  Kostas  in  diens  kaïki  (met  piratenvlag)  langs  adembenemende  rotsformaties  met  meeuwenkolonies  en  zeehonden-­‐grotten  naar  Keros.    

 

Opgravingen  hebben  aangetoond  dat  (het  nu  onbewoonde  en  officieel  niet  toegankelijke)  Keros  al  aan  het  eind  van  het  3de  millennium  v.  Chr.  het  sacrale  centrum  vormde  van  het  Egeïsche  gebied  (ca.  2000  jaar  voordat  Delos  dat  werd).  Keros  bleek  onlangs  na  jarenlange  opgravingen  van  Griekse  ar-­‐cheologen  en  de  universiteit  van  Cambridge  o.l.v.  prof.  Renfrew,  het  oudste  maritieme  heiligdom  te  

Op  weg  naar  het  eiland  Keros,  het  oudste  heiligdom  van  de  Godin  in  het  Egeïsche  gebied  

6  |  P a g i n a   2 7 -­‐ d e c -­‐ 1 4  

zijn,  niet  alleen  van  het  hele  Egeïsche  gebied  maar  van  de  hele  wereld.  Pelgrims  bezochten  het  aldaar  gestichte  heiligdom  in  de  locatie  Kavos  al  minstens  vanaf  ca.  2800  v.  Chr.  Zij  offerden  daar  hun  mee-­‐gebrachte  wijgaven  tijdens  rituelen  aan  zee  terwijl  ze  in  de  herberg  op  het  tegenoverliggende  Dhas-­‐kalio  verbleven  (nu  een  eilandje  maar  vroeger  met  Keros  verbonden).  In  het  heiligdom  en  ook  in  de  hier  ook  aangetroffen  graven  werden  honderden  Cycladische  figuren  van  de  Godin  en/of  Voormoe-­‐ders,  ritueel  vaatwerk  en  bronzen  voorwerpen  gevonden  (zie  Literatuurlijst).  Op  deze  buitengewoon  spirituele  plek,  gelegen  in  een  sacraal  landschap,    mediteren  we  hoog  boven  de  zee  met  uitzicht  op  de  aan  de  einder  drijvende  eilanden.  Overnachting  bij  Sophia  op  Ano  Koufonissi.  

Woensdag  17  juni:  Terug  naar  Naxos  met  de  ‘Skopelitis’.  Daarna  bezoeken  we  het  Archeologisch  Museum  van  Naxos  met  zijn  mooie  afdeling  Cycladische  figuren.  Na  een  eenvoudige  lunch  in  de  tradi-­‐tionele  taverna  aan  de  haven  maken  we  een  tocht  over  het  mooie  eiland  van  Ariadne  en  Dionysos  waarbij  we  een  bezoek  brengen  aan  de  tempel  van  Demeter  uit  de  6de  eeuw  v.  Chr.  in  een  sacraal  landschap  bij  Sangri.  De  vroegchristelijke  basilica  die  later  op  de  indrukwekkende  godinnentempel  werd  gebouwd  zou  gewijd  zijn  aan  de  Panayia  Kosmosotira  (Moeder  Gods,  Weldoenster  van  de  We-­‐reld).  In  het  schitterende  moderne  museumpje  zien  we  hoe  het  zonlicht  oorspronkelijk  op  magische  manier  door  de  transparante  marmeren  dakpannen  viel.    Daarna  rijden  we  naar  Alyko  in  het  zuidwes-­‐ten  en  nemen  onze  intrek  voor  drie  nachten  in  het  heerlijk  rustige  Romanzo  Hotel  in  de  duinen  vlak  aan  zee.  Wandeling  langs  het  strand  en  diner  in  de  taverna  van  Marouso.  

Donderdag  18  juni:  Naar  de  Tragea,  de  streek  in  het  waterrijke  groene  centrum  van  Naxos  met  prachtige  oude  kerkjes  met  fresco’s  uit  de  8ste  eeuw.  Wandeling  en  picknick  in  een  olijfgaard  bij  Chal-­‐ki.  Via  Filoti  naar  het  mooie  historische  dorp  Apiranthos  met  zijn  drie  museumpjes  (folklore,  archeo-­‐logie  en  geologie).    Koffie  bij  het  lommerrijke  kafeneion  aan  de  ingang  van  het  uit  marmer  gebouwde  dorp  (de  Naxische  steenhouwers  zijn  beroemd)  waar  iedereen  elkaar  ontmoet.  Daarna  rijden  we  door  een  surrealistisch  berglandschap  naar  Moni  en  bezoeken  daar  de  Panayia  Drosiani-­‐kerk,  de  Moeder  Gods  van  de  Frisse  Morgendauw.  Aan  het  eind  van  de  middag  gaan  we  naar  Melanes.  Daar  ligt  al  sinds  de  6de  eeuw  v.  Chr.  een  4  m  grote  kouros  in  Endokia  Kondili’s  Paradise  Garden  in  Myloi  (vanwege  zijn  gebroken  been).  Diner  bij  Tzony’s,  overnachting  in  hotel  Romanzo  in  Alykes.    

Vrijdag  19  juni:  Facultatieve  excursie  naar  Delos  (ca.  2  uur  varen),  het  spirituele  centrum  van  de  an-­‐tieke  Griekse  wereld,  nu  een  van  de  belangrijkste  wereld-­‐erfgoedplaatsen.  Aldaar  bezoek  aan  de  uit-­‐gebreide  opgravingen  met  de  resten  van  de  tempels  van  Apollo  en  van  Artemis,  de  leeuwinnengalerij  en  de  heilige  Geboortevijver.    

 

               Links:  Delos.  Rechts:  uitzicht  vanaf  Delos  over  de  zeestraat  tussen  Delos  en  Rhineia  

7  |  P a g i n a   2 7 -­‐ d e c -­‐ 1 4  

Alternatief:  rustige  dag  aan  het  mooie  strand  en  de  duinen  bij  ons  Romanzo  hotel.  

Diner  in  taverna  Marouso,  laatste  overnachting  in  het  Romanzo  hotel.  

Zaterdag  20  juni:  Met  de  ‘Blue  Star’  veerboot  naar  Santorini.  Na  aankomst  bij  de  drukke  ha-­‐ven  aldaar  aan  de  vulkaankrater,  de  caldera,  rijden  we  meteen  naar  ons  stille  en  prachtig  gelegen  hotel  Apanemo,  waar  we  heerlijk  kun-­‐nen  uitrusten  en  genieten  van  het  adembene-­‐mende  uitzicht  vanaf  het  terras-­‐met-­‐zwembad  hoog  aan  de  rand  van  de  caldera  van  Santorini.    Diner  in  een  nabijgelegen  taverna  en  over-­‐nachting  in  dit  familiehotel  waar  we  2  nachten  blijven.  (www.apanemo.com).  

Het  vulkanische  eiland  Santorini  (Thera/Thira)  met  zijn  indrukwekkende  krater  is  ontstaan  als  gevolg  van  de  grote  vulkaanuitbarsting  in  de  

17de  eeuw  v.  Chr.  Hierbij  werd  de  rijke  handelsstad  Akrotiri  met  haar  sterk  door  Minoïsch  Kreta  beïn-­‐vloede  cultuur  door  lava  bedolven.  De  pas  sinds  vorig  jaar  weer  geopende  site  van  Akrotiri  is  een  van  de  allerbelangrijkste  van  Griekenland.  

Zondag  21  juni:  Na  een  heerlijk  ontbijt  op  het  balkon  gaan  we  naar  het  Culturele  Centrum  van  Petros  Nomikos  in  Fira.  In  de  prachtige  19de  eeuwse  villa  van  deze  scheepsmagnaat  en  mecenas  aan  de  rand  van  de  caldera,  bevindt  zich  namelijk  een  permanente  fototentoonstelling  van  alle  uit  Akrotiri  afkom-­‐stige  fresco’s.  Aangezien  zich  maar  enkele  originele  fresco’s  op  Santorini  zelf  bevinden  (de  meeste  zijn  in  Athene)  bezoeken  we  eerst  het  Nomikos  Centrum  voordat  we  naar  het  Museum  van  Prehisto-­‐rie  gaan  om  daar  onder  andere  enkele  echte  fresco’s  te  zien.  Deze  zijn  afkomstig  uit  de  huizen  van  Akrotiri  en  tonen  voorstellingen  uit  het  dagelijks  leven  uit  de  17de    eeuw  v.  Chr.    Lunch  in  de  verrukke-­‐lijke  taverna  ‘O  Glaros’  aan  de  zuidoostkust.  Daarna  gaan  we  naar  de  opgravingen  van  de  stad  Akroti-­‐ri  (het  Griekse  Pompeï,  maar  dan  1700  jaar  ouder).  Na  terugkeer  kunnen  we  tijdens  deze  midzomeravond  mediteren  en/of  zwemmen  in  het  zwembad  aan  de  rand  van  de  caldera;  en  genieten  van  Layne  Redmond’s  magische  spel  op  de  tamboerijn.*    Afscheidsdiner  en  laatste  overnachting  in  het  Apanemo  Hotel.  

Maandag  22  juni:  Na  zwemmen  en  ontbijt  op  het  balkon  van  het  sympathieke  Apanemo  ho-­‐tel,  om  12.30  terugreis  met  Transavia  van  San-­‐torini  naar  Amsterdam  (vlucht  HV  463).  Aan-­‐komst  15.10.  

 

*When  the  Drummers  were  Women:  https://www.youtube.com/watch?v=8oOnwYrsWE0.  

8  |  P a g i n a   2 7 -­‐ d e c -­‐ 1 4  

 

 

PRAKTISCHE  INFORMATIE  

In  verband  met  het  feit  dat  we  van  allerlei  soorten  vervoer-­‐  en  vaartuigen  gebruik  zullen  maken,  wordt  er  met  nadruk  op  gewezen  zo  min  mogelijk  bagage  mee  te  nemen!  Verder  moet  men  er  in  Griekenland  altijd  voor  open  staan  dat  dingen  anders  kunnen  lopen  dan  gedacht.  Maar  dat  is  ook  een  van  de  dingen  die  het  reizen  in  dit  land  zo  aantrekkelijk  maakt.  Dus  altijd  geldt:  wijzigingen  voorbe-­‐houden!  

De  prijs  van  deze  bijzondere  reis  is  1850  Euro  op  basis  van  een  tweepersoonskamer.  Dat  is  de  kost-­‐prijs  van  het  hele  landarrangement  all-­‐in,  inclusief  plaatselijke  vervoer  in  Griekenland  (maar  exclusief  de  vliegreis  naar  Griekenland),  maaltijden,  hotels  en  entrees,  maar  exclusief  persoonlijke  drankjes  en  tips.  Zoals  altijd  is  de  prijs  zo  laag  mogelijk  gehouden;  naar  gelang  de  omstandigheden  bestaat  de  lunch  uit  een  picknick,  een  heerlijke  Griekse  salade  of  een  eenvoudig  traditioneel  Grieks  gerecht.    

9  |  P a g i n a   2 7 -­‐ d e c -­‐ 1 4  

De  toeslag  voor  een  1  pers.  kamer  is  200  Euro.  Hierbij  verzoek  ik  jullie  om  de  reissom  voor  het  landar-­‐rangement  per  1  februari  2015  over  te  maken  naar  mijn  speciale  reisrekening:  Het  IBAN  nummer  is  NL07  ABNA  0413  7013  60  t.n.v.  S.M.  Lubsen-­‐Admiraal.  

Eveneens  niet  inbegrepen  is  de  vliegreis  naar  Griekenland,  dit  om  iedereen  de  gelegenheid  te  geven  eerder  naar  Athene  te  reizen  en/of  langer  op  Santorini  of  elders  in  Griekenland  te  blijven.  Reserve-­‐ringen  kunnen  gemaakt  worden  op  www.transavia.nl.  Bij  het  maken  van  een  boeking:  kies  voor  een  combinatie.  U  kunt  dan  als  heenreis  kiezen  Amsterdam-­‐Athene  op  10  juni  (of  eerder),  en  als  terugreis  Santorini-­‐Amsterdam  op  22  juni  (of  later).  Eind  december  2014  was  deze  combinatie  te  boeken  voor  80  euro  heen  en  130  euro  terug.  

N.B.  Het  afsluiten  van  een  eigen  reisverzekering  is  verplicht.    

Deze  reis  kan  per  email  geboekt  worden  bij:  stellalubsen@compuserve.com  met  opgave  van  volledig  adres  en  telefoonnummer,  paspoortnummer,  naam  zoals  in  paspoort  vermeld,  naam  van  de  eigen  reisverzekering  en  vermelding  of  men  wel  of  niet  vegetarisch  is.  

 

Literatuurlijst  voor  de  Cycladen    

Reisgidsen  

Mijn  in  1992  verschenen  reisgids  Cycladen  als  Kosmos  Reisgids  is  nu  echt  wel  verouderd,  evenals  de  in  1996  gids  van  Kees  Linthorst,  Cycladen,  Kosmos  Reisgids    een  handig  zakboekje.  Daarom  ben  ik  bezig  om  voor  de  deelnemers  aan  deze  bijzondere  reis  een  persoonlijke  gids  te  schrijven,  toegespitst  op  de  belangstelling  van  de  deelnemers  voor  het  PanSophia-­‐gedachtegoed.  Alle  deelnemers  aan  de  reis  ‘In  Naam  van  de  Godin’  van  2015  krijgen  deze  persoonlijk  reisgids  in  het  voorjaar.  

Algemene  reisgidsen      

Marc  S.  Dubin  &  Rosemary  Barron,  Capitool  Reisgids  Griekse  Eilanden,  NL  uitgave  Spectrum  2012  

Yiannis  Desypris,  777  Wonderful  Greek  Islands,  Toubis  Koropi,  Gr.  2012  

Lonely  Planet,  Greek  Islands,  2009  

De  Cycladische  Cultuur  

Christos  Doumas,  Cycladic  Art  in  the  N.P.  Goulandris  Collection,  British  Museum  1983  

Christos  Doumas,  The  Wall  Paintings  of  Thera,  Athens  1992  

Colin  Renfrew,  The  Cycladic  Spirit.  New  York  and  Athens,  1991    

Pat  Getz-­‐Preziosi,  The  Obsidian  Trail  or  5000-­‐4000  Years  Ago  in  the  Cyclades.  

Marina  Marthari  ”Cycladic  Marble  Idols:  The  silent  Witnesses  of  an  Island  Society  in  the  Early  Bronze  Age  Ae-­‐gean”  in:  Gods  and  Heros  of  Bronze  Age  Europe.  The  roots  of  Odysseus.  Council  of  Europe,  Strasbourg  2000  

Peggy  Sotirakopoulou,  The  Keros  Hoard,  Myth  or  Reality.  Athens  2005  

N.  Chr.  Stampolidis  &  Peggy  Sotirakopoulou,    Aegean  Waves.  Artworks  of  the  Early  Cycladic  Culture  in  the  Museum  of  Cycladic  Art  at  Athens.  Milano  2007  

C.  Doumas,  M.  Marthari,  C.  Televantou,  Museum  of  Prehistoric  Thera.  Athens  2009  

The  Aegean  World.  A  Guide  to  the  Cycladic,  Minoan  and  Mycenaean  Antiquities  in  the  Ashmolean  Museum  in  Oxford.  Athens  2013  

Zie  ook  de  uitstekende  website  van  Dartmouth  College:  Aegean  Prehistoric  Archaeology  

 

10  |  P a g i n a   2 7 -­‐ d e c -­‐ 1 4  

In  brede  zin  interessant  vooral  in  het  grote  verband  met  ons  thema  ‘In  Naam  van  de  Godin’:  

Anne  Baring  and  Jules  Cashford,  The  myth  of  the  Goddess.  Evolution  of  an  Image,  Penguin,  London  1991  

Anne  Baring,  The  Dream  of  the  Cosmos,  Archive  Publishing  2014  

Margaret  Barker,  The  Mother  of  the  Lord,  T&T  2012  

Wim  Bonis,  Het  voortleven  van  het  Godinnenerfgoed.  Naar  een  synthese  van  schijnbare  diversiteit.  Leiden  2013    

Joseph  Campbell,  Mythen  &  Bewustzijn.  De  kracht  van  mythologische  verbeelding.  Houten  1992  

Paul  Devereux,  Geheime  Geografie.  De  verborgen  betekenis  van  mysterieuze  plekken  in  het  landschap,  Kerk-­‐driel  2012  

Riane  Eisler,  The  Chalice  and  the  Blade.  Our  History,  Our  future.  London  1990  

Marija  Gimbutas,  The  Goddesses  and  Gods  of  Old  Europe.  Myths  and  Cultimages.  Berkeley,  Los  Angeles  1982  

Marija  Gimbutas,  The  Civilization  of  the  Goddess,  San  Francisco  1991  

Lucy  Goodison,  Death,  Women  and  the  Sun:  Symbolism  of  Regeneration  in  Aegean  Religion.  London  1989  

Bettany  Hughes,  Divine  Women.  When  God  was  a  Girl.  BBC  series  nu  te  zien  op  YouTube.  2013  

Peter  Kingsley,  Verborgen  plaatsen  van  Wijsheid.  NL  vertaling  Annine  van  der  Meer,  Ankh-­‐Hermes  1999  

James  Lovelock,  Gaia.De  genezing  van  de  aarde.  Ankh-­‐Hermes  Deventer  2001  

Stella  Lubsen-­‐Admiraal,  Kore;  in  Herbert  Hoffmann,  Divergent  Archaeology,  Ruhpolding  en  Mainz  2007  

Annine  van  der  Meer,  Van  Venus  tot  Madonna.  Een  verborgen  geschiedenis.  Den  Haag  2006  

Annine  van  der  Meer,  Van  Sophia  tot  Maria.  De  wedergeboorte  van  de  verborgen  moeder  in  de  21ste  eeuw,  A3,  Geesteren  2008  

Annine  van  der  Meer,    The  language  of  Ma,  the  primal  mother.  Den  Haag  2013  

Annine  van  der  Meer,  De  Zwarte  Madonna,  Den  Haag,  te  verschijnen  in  2015  

Jill  Purce,  The  Mystic  Spiral.  Journey  of  the  Soul.  London  1974-­‐2012  

Erich  Neumann,  The  Great  Mother.  An  Analysis  of  the  Archetype,  Bollingen  Series  XLVIIP,  University  Press,  New  York  1993  

Layne  Redmond,  En  de  Drummers  waren  Vrouwen,  NL  vertaling  Isabella  Verbruggen,  A3  Boeken  Geesteren  2012  

Jean  Richer,  Sacred  Geography  of  the  Ancient  Greeks.  Astrological  Symbolism  in  Art,  Architecture  and  Landsca-­‐pe.  New  York  1994  

Marguerite  Rigoglioso,  The  Cult  of  divine  Birth  in  Ancient  Greece.  New  York  2009  

Marguerite  Rigoglioso,  Virgin  Mother  Goddesses  of  Antiquity.  New  York  2011  

Selma  Sevenhuijzen,  De  Glimlach  van  de  sirene.  Reis  door  het  Etruskisch  Labyrint  op  zoek  naar  de  Godin.  Gees-­‐teren  2008  

Charlene  Spreknak,  Missing  Mary.  The  Queen  of  Heaven  and  Her  Reemergence  in  the  Modern  Church.  New  York  2004.    

Peg  Streep,  Sanctuaries  of  the  Goddess:  the  sacred  landscapes.  Boston  1994  

Barbara  Walker,  The  Women’s  Dictionary  of  Symbols  and  Sacred  Objects.  San  Francisco  1988  

Elizabeth  Wayland  Barber,  Women’s  Work.  The  First  20.000  years.  Women,  Cloth  and  Society  in  Early  Times,  New  York  1994  

11  |  P a g i n a   2 7 -­‐ d e c -­‐ 1 4