4 november 2005 Tjalling Palmbergen©Instrumenten BSN 20051 Instrumenten Financieel Management 4...

4 november 2005Tjalling Palmbergen© Instrumenten BSN 2005 1

Instrumenten

Financieel Management

4 november 2005

BSN Nederland


Onderwerpen Jaarrekening Van ‘Loo van Eck De artikelen Kostprijsbepaling

Subset vragen Terugblik visiedag Case BLM

Verkoopprijs en assortimentsbeslissingen Beslissingsondersteunende calculaties Budgetteren Investeringsbeslissingen Waarde van een onderneming Ratio-analyse


Kostprijzen


Kostprijsbepaling

• Systemen• De functies van kostprijzen• De indeling van kosten• Inrichting van de systemen


KostenprijsbepalingKosten: De geldswaarde van de voor het produceren van goederen en

diensten noodzakelijkerwijze opgeofferde productiemiddelen

Waarde Prijs

Kosten Dekking

Verspillingen Prijsgrondslag Opportunity costs Sunk costs


Kostprijsbepaling

Systemen: Enkelvoudige opslagmethode Meervoudige opslagmethode Kostenplaatsmethode


Enkelvoudige opslagmethode

Per functieUurtarief = bruto jaarsalaris *

overheadfactordeclarabele uren per jaar

Overheadfactor = totale bedrijfskosten + winstopslag bruto jaarsalarissen fee-earners

Andere verschijningsvormenDirect costingBruto margemethode


Direct costing

Verkoopprijs -/- variabele kosten = dekkingsbijdrage vaste kosten

Let op: variabele kosten niet directe kosten !!!

Bruto margemethode

Verkoopprijs -/- inkoopprijs = bruto marge

Globale resultatenanalyseWaardering exclusief dekking voor vaste kosten


Meervoudige opslagmethodeMeerdere opslagpercentages ter dekking van de kosten van verscheidene

afdelingenCijfers in € 1.-

Advieswerk Projectuitvoering

Bruto jaarsalaris fee-earner 75,000 37,500Sociale lasten 17,500 12,500Autokosten etc. 12,500 + 7,500 +Personeelskosten fee-earner 105,000 57,500Opslag fee-earner 10% 10,500 + 30% 17,250 +Totale personeelskosten 115,500 74,750Opslag indirecte kosten 40% 46,200 + 40% 29,900Opslag holdingkosten 10% 11,550 + 10% 7,475 +Totale kosten 173,250 112,125

Directe uren 1.200 1.400

Uurtarief excl. winstopslag 144 80Winstopslag 25% 36 + 25% 20 +Calculatorisch uurtarief 180 100


Meervoudige opslagmethode

Calculatorisch uurtariefCijfers in € 1.-

Advieswerk Projektuitvoering

Meervoudig 180 100Enkelvoudig 194 83Verschil (14) (7%) 17 20%

(75,000 x 3.1)/1200 = 194(37,500 x 3.1)/1400 = 83


Kostenverbijzondering

Kostenverbijzondering:Het zo volledig en correct mogelijk toekennen van de totale bedrijfskosten aan de kostendragers

Synoniemen: kostenallocatie, cost allocation

Kostendragers:De produkten die een bedrijf vervaardigt of de opdrachten (jobs) die het in uitvoering neemt

Kostenverdelingsvraagstuk of kostendekkingsvraagstuk


Kostenplaatsmethode

Synoniem: productiecentramethode, standaardkostprijsmethode

Transfer price: dekking van kosten voor interne levering van goederen of diensten

Soorten kostenplaatsen• Profit center: afdeling met verantwoordelijkheid voor kosten en dekking• Cost center: afdeling met verantwoordelijkheid voor alleen de kosten• Revenu center afdeling met verantwoordelijkheid voor allen de opbrengsten


Kostenplaatsmethode

Kostenplaats:Verzameling van alle kosten die in een productieorganisatie gemaakt worden voor de uitoefening van een bepaalde functie

Ingesteld tbv de kostprijscalculatie en kostenbeheersingMeestal een afdeling


Kostenplaatsmethode

Registratie van de kosten naar:

• Kostensoorten• Kostenplaatsen• Kostendragers

Kostenverdeelstaat en kostendekkingsstaatKostenverdeelsleutel


Kostenplaatsmethode

Kostenverdeelstaat

Kostensoorten

Kostenplaatsen

Hulpkostenplaatsen

Zelfstandigekostenplaatsen

Laatste kostenplaatsen

Kostendrager

++

+

+

T

TT


Kostenplaatsmethode

Doorbelastingen:

•Directe methode•Step down-methode• Reciprocal methode

Inzichtelijkheid is bepalend voor het gebruik van de informatie


De functies van kostprijzen

Periodieke resultaatbepalingTarief en kostprijsberekeningResultaten analyseManagement informatiePlanning en beheersing


De functies van kostprijzenPeriodieke resultaatbepaling

Period matching:Toekennen van opbrengsten en kosten aan periodes

• Voorzichtigheidsprincipe:• opbrengsten nemen als ze zijn gerealiseerd• kosten nemen zodra ze bekend zijn

• Relatie met het productieproces:• het ontstaan van de producten• en de inzet van productiefactoren


De functies van kostprijzenTarief en kostprijsberekening

totale kosten

Kostprijs=totale aantal geproduceerde eenheden



Resultatenanalyse

Bedrijf/afdelingBestedingsresultaat: werkelijke kosten -/- begrote kostenBezettingsresultaat:(werkelijke bezetting -/- normatieve bezetting)*tarief

Per tariefPrijsverschillen: (werkelijke prijs -/- begrote prijs)*werkelijk verbruik

Per project/ProductTransactieresultaat: verkoopsprijs -/- calculatorische kostprijsEfficiencyresultaat: (werkelijk verbruik -/- normatieve verbruik)*tarief



Management informatie

• Investeringsbeslissingen• Assortimentsamenstelling• Prijsbeleid• Make or buy beslissingen


De functies van kostprijzenPlanning en beheersing

VoorcalculatieNacalculatie

Verschillenanalyse

Management by exception


Kostprijsbepaling

Complicaties:

Variabiliteit Toerekenbaarheid Waardering Investering

Overlopende activa/passiva


De indeling van kosten

Variabiliteit

Vaste (constante) kosten:Kosten waarvan het totaal niet of sterk vertraagd reageert opveranderingen in de activiteitenomvang

per stuk variabel

Variabele kosten:Kosten waarvan het totaal toeneemt of afneemt bij een zelfs geringetoeneming of afneming van de produktie-activiteiten

per stuk vast



Variabiliteit

Vaste kosten: Periodekosten Schaalvoordelen Relevant range Sunk costs

Variabele kosten:

Volumegebonden kosten Proportioneel variabel Progressief/degressief variabele kosten Trapsgewijs variabele kosten



Variabiliteit

Differentiële of incrementele kosten

Differentiële kostprijs

Marginale kosten en opbrengsten

Cost-volume analyse

Contributiemarge

Break-even point



Toerekenbaarheid

Directe kosten:Kosten die specifiek ten behoeve van een bepaald soort product zijngemaakt

Indirecte kosten:Kosten die niet speciaal voor een soort product zijn gemaakt,maar voor de gehele productie en afzet

Prime kosten Overhead kosten



Kostensoorten

Categorische kostenindeling:

• Grond• Grond- en hulpstoffen• Arbeid• Duurzame produktimiddelen• Diensten van derden• Belastingen


De indeling van kostenKostenplaatsen:

Functionele indelingEen geheel van gegroepeerde taken

InkoopProduktieVeiligheidMarketingAdministratie


Kostprijsbepaling

Kostprijsbepalingssysteem:

rekeningschema

wijze van begrotenanalyse mogelijkheid

wijze van denken


Kostprijsbepaling

Inrichting van de systemen:

Business Balanced Scorecard

Activity based costing



kritische succesfactoren CSF’s

omgevingsfactoren performance indicatoren PI’s

Bedrijfsmissie bedrijfsstrategie doelstellingen tolerantiegrenzen


Business Balanced ScorecardBedrijfsperspectieven

W&V, Balans, Cashflow

klantentevredenheid, retention rate

personeelstevredenheid, doorloop- tijden, uitval, ziekte

opleiding, time to market, time to develop, leervermogen van de organisatie

FINANCIEELhoe zien aandeelhouders het bedrijf

KLANTENhoe zien klanten het bedrijf

INTERNE BEDRIJFSPROCESENproceskwaliteit

INNOVATIEverbeteren van processen/producten

kern-competenties



Een geheel van oorzaak- en gevolgrelatiesKwantificeren van de relaties

Grafische weergaveVier tot zes bedrijfsperspectievenEen tot drie CSF’s per perspectiefEen tot vier PI’s per CSFElke PI zijn eigen toterantiegebiedVerantwoordelijkheid plus acties


Activity based costing

Costdrivers:Factoren die variaties in de indirecte kosten goeddeels verklaren

Kostentoerekening gebaseerd op

Output: delingscalculatie

Input: opslagmethode

Proces: productiecentramethode en activety based costing


Activity based kostenmanagement

DoelstellingHet beheersen van kostenveroorzakers, en niet zozeer die kosten zelf.Door de kostenveroorzakers te beheersen, beheerst men op langetermijn ook de kosten zelf.

KostenveroorzakersOorzaken die ten grondslag liggen aan het ontstaan van kosten van activiteitenDenkend in DDDDe factoren die bepalend zijn voor de mate van inzet van productiemiddelen

ActiviteitenDatgene wat een organisatie doet, de manier waarop de tijd wordtbesteed en de resultaten van het proces


Activity based kostenmanagement

Implementatie

Inventarisatie van activiteitenHoe gedetailleerd, hoe waarborg je volledigheid

Bepalen van kostenveroorzakers (cost drivers)Meetbaarheid en causaliteit

Vaststellen van de inzet van productiefactoren (cost pools)Toerekenbaarheid

Toerekenen van de kosten van activiteiten aan productenTarieven per cost driver Denkend in DDDBepalen van de per activiteit te realiseren dekking


Subset vragen

Subset groep 1

Vragen 1. Hoe ziet financiële strategie vorming eruit?2. Hoe verloopt idealiter dit proces?3. Gaarne ondersteuning bij ALP onderwerpen

?


Subset vragen

Subset groep 1

Stelling1. Niet cash is king maar future free cashflows is

king!

?


Subset vragen

Subset groep 2

Vragen

1. Wanneer gebruik je indirecte/directe kosten en wanneer vaste/ variabele kosten?

2. Hoe kun je op objectieve en representatieve wijze de prijselasticiteit van dienstverlening vaststellen?

?


Subset vragen

Subset groep 2

Stellingen

1. Fatsoen is niet te regelen

?


Subset vragen

Subset groep 3

Vragen

1. Hebben ratio’s wel informatiewaarde als de achter liggende branche gegevens onvoldoende bekend zijn?

2. Hoe ga je bij kostprijsbepaling en verkoopbeslissingen om met moeilijk voorspelbare externe factoren?

3. Is er een richtlijn voor de mate van up to date zijn voor financiële sturingsinformatie?

4. Wat is de beste mannier om als bedrijf financieel de vinger aan de pols te houden?

?


Pauze


Verkoopprijs en assortimentsbeslissingen



Product/dienst:1. Fysiek produkt

2. Totaal produkt

3. Emotioneel produkt

Markt:1. Volledige concurrentie

2. Oligopolie

3. Monopolie



Overige factoren

Prijszetter / Prijsvolger Korte termijn / Lange termijn Bezetting Opportunity costs Prijsdiscriminatie/prijsdifferentiatie


Beslissingsondersteunende calculaties


Beslissingsondersteunende calculaties

Make our buy beslissingenProduktiekosten van machine A en van machine BDekking van vaste kosten in een verliessituatieDe break even-analyseHet capaciteitsvraagstukDe economische levensduur


Make our buy beslissingen

Vaste kosten €500.000,=Variabele kosten € 20,=Kosten uitbesteding € 40,=

Het indifferentiepunt 40q = 500.000 + 20q 20q = 500.000 q = 25.000 onderdelen < 25.000 onderdelen: uitbesteden


Productiekosten van machine A en van machine B

Machine A Machine B

Vaste kosteen per jaar € 600.000,= € 800.000,= Variabele kosten per eenheid € 8,= € 6,=

Het indifferentiepunt 8q + 600.000 = 6q + 800.000 2q = 200.000 stuks q = 100.000 stuks > 100.000 stuks, machine B aanschaffen


Dekking van vaste kosten in een verliessituatie

Vaste kosten € 400.000,= per jaar; Variabele kosten € 26,= per stukVerkoopprijs € 30,= per stuk, maar met € 2,= dalend per jaarVerkoopvolumeJaar 1 2 3 4 5Stuks 100.000 75.000 50.000 25.000 nihilVerwachte verkoopopbrengst van productiemidelen nihil

Bij onmiddelijke stopzetting valt de gehele dekking van de vaste kosten weg


De break even-analyse

Vaste kosten € 800.000,= per jaar; variabele kosten € 75,= per stukVerkoopprijs (exclusief omzetbelasting) € 200,= per stuk Opbrengst: 200qProductiekosten: 800.000 + 75qBreak even-punt: 200q = 800.000 + 75q

125q = 800.000q = 800.000/125 = 6.400 stuks



cBreak even afzet q = p-v

c: Vaste kosten per jaar

p: Verkoopprijs (exclusief omzetbelasting) per stuk

v: Variabele kosten per stuk

p-v: Brutowinstmarge



Break even-punt:

Totale brutomarge = totale vaste kosten



Kosten/ totale opbrengst totale kostenOpbrengsten

variabele kosten

vaste kosten

aantal stuks


Het capaciteitsvraagstuk

Rationele overcapaciteit•Initiële overcapaciteit•Overcapaciteit vanwege de ondeelbaarheid van het produktiemiddel•Seizoenovercapaciteit•Overcapaciteit als veiligheidsmarge

Onvermijdelijk en voorzienbaar, derhalve doorberekenen


Het capaciteitsvraagstuk

Irrationele overcapaciteit

•Overcapaciteit als gevolg van planningsfouten in het verleden•Conjuncturele overcapaciteit

Vermijdbaar of onvoorzienbaar, derhalve niet doorberekenen

Overcapaciteit is structureel, onderbezetting is tijdelijk


De economische levensduur

Technische levensduurDe maximale periode waarover een productiemiddel een bijdrage aan de productie kan leveren

Economische levensduurDe maximale periode waarover het economisch verantwoord is van een productiemiddel gebruik te maken



Complementaire kostenAlle kosten die gemaakt moeten worden voor het vervaardigen van een produkt, muv de kosten van het produktiemiddel waarvan men de levensduur wil bepalen•Loonkosten•Grondstofkosten•Kosten van diensten van derden

Kosten van het duurzame produktiemiddel•Afschrijving•Rente ?



Kostprijs

Skp economische levensduur

gebruiksduur


Budgetteren


Budgetteren

Defenities:Het vertalen van operationele plannen naar financiële gevolgenHet naar beneden managen van de verwachtingen van je baas


Budgetteren

Functies:Nadere invulling geven aan middellange termijn planAllocatie van productiemiddelenOndersteuning van operationele planning en beheersingBasis voor resultaten analyseKostprijsberekeningOndersteuning financiering


Investeringsselectie


Investeringsselectie

Het investeringsbedragInvesteringsbeoordelingOnzekerheidKeuze uit diverse projecten


Het investeringsbedrag

InvesterenHet aanleggen van activa die gezamenlijk een bepaalde productie mogelijk maken

Soorten•Initiële•Uitbreidings•Vervangings•Sociaal, wettelijk of maatschappelijk vereiste

De investeringsbegroting


Investeringsbeoordeling

Selectiecriteria

•Terugverdientijd•Gemiddelde boekhoudkundige rentabiliteit•Netto contante waarde•Interne rentabiliteit


Terugverdientijd

Pay back period

Het aantal perioden dat nodig is om de huidige investeringsuitgaven terug te verdienen via de positieve netto ontvangsten die in de toekomst uit de investering voortvloeien

Investering = ∑ netto-ontvangstenPrioriteitenvolgorde houdt geen rekening met•netto-ontvangsten na de pay out time•tijdruimtelijke verdeling van de cash flows


Gemiddelde boekhoudkundige rentabiliteit

Gemiddeld geïnvesteerd bedrag =

aanschaffingsbedrag + restwaartde2

Gemiddelde boekhoudkundig rendement =gemiddelde nettokasstroom -/- gemiddelde afschrijving

gemiddeld geïnvesteerd bedrag X 100%


Netto contante waarde

Future value =Present value + rente = Voorbeeld: bedrag € 1.000; rente 10%; twee jarenEinde jaar 1 € 1.000 + (€ 1.000 x 10/100) = € 1.100 2 € 1.100 + (€ 1.100 x 10/100) = € 1.210Of

2

€ 1.000 x (1 + 10/100) = € 1.210



BegrippenEnkelvoudige rente samengestelde rente

Interest over disconto overstartkapitaal eindkapitaal

Netto contante waarde = ∑ contante waardes van de opbrengsten - / - inverstering



Hoeveel is nu 8 jaren lang € 150.000,= ontvangen waard bij 8% rente

2 7 8

CW = € 150.000 / 1,08 + € 150.000 / 1,08 + ……. + € 150.000 + € 150.000 2 7 8

CW = € 150.000 x ( 1 / 1,08 + 1 / 1,08 + …… + 1 / 1,08 + 1/ 1,08 ) 6 7

1,08CW = € 150.000 x ( 1 + 1 / 1,08 + …… + 1 / 1,08 + 1/ 1,08 ) -/- 8

0,08CW = € 150.000 x ( 1 – 1 / 1,08 ) CW = € 861.995,84



Future value =Precent value + rente

n

Precent value x (1 + p/100) = future value

Precent value =n

Future value / (1+ p/100)



Precent value =n

Future value / (1+ p/100)Voorbeeld: bedrag € 1.210; rente 10%; twee jarenBegin jaar 2 € 1.210 / ( 1 + 10/100) = € 1.100 1 € 1.100 / ( 1 + 10/100) = € 1.000


Interne rentabiliteit

Interne rentevoet =

Rente percentage waarbij de NCW nihil is

Wiskundig complex trail and errorUitgangspunt is de reciproke van de terugverdientijd


Waardebepaling van ondernemingen


Waardering van ondernemingen

Netto verwachte contante waarde van de

toekomstige opbrengsten

Direct Indirect

dividenden synergetisch

eigen vermogen strategisch



Goodwill = prijs -/- boekhoudkundige waardering

boekhoudkundige waardering:

aandelen : eigen vermogen

activa : boekwaarde

Goodwill

aandelen : onbelast

activa : Vpb



Netto last goodwill bij activa-transactie

Verkoper Koper

prijs 154 154Vpb 35% 54 54

----- -----

inkomsten 100 kosten 100



Financiële performance uit het verleden

Indicatie voor toekomstige opbrengsten



Methodeseigen vermogen + goodwillfactor * ANPAT

eigen vermogen + goodwillfactor * ANPBT

x maal het bedrijfsinkomen

x maal het aantal FTE’s

de normatieve benadering

vergoeding van de investering

CW


Waardering van ondernemingenCase: waarderingBedragen in € 1.000

bedrijfsinkomen 1.000 kosten 800 -/- PBT 200 tax 40% 80 -/- PAT 120

eigen vermogen 200 FTE’s 10



Gevraagd:

EV + 7x PATEV + 4x PBT1x het bureau-inkomen100 per FTE



Kwaliteit van de winstverloop

normalisatie

componenten

marktontwikkeling

ouderdomsopbouw personeel

conflicting accounts

klantenbinding

hockey stick


Ratio-analyse


Ratio-analyse

Ratio’sVerhoudingscijfers: W&V posten in %

Balansposten in %W&V posten in % van balanspostenniet financieel

TijdvergelijkingBedrijfsvergelijking benchmarkingNormatief


Ratio-analyse

Beoordeling van:

De liquiditeitDe solvabiliteitDe rentabiliteitActivititen


Beoordeling van de liquiditeit

Beschikbaarheid van middelen om kortlopende verplichtingen te voldoen

Nettowerkkapitaal = vlottende activa -/- kortlopende schulden

Current ratio = vlottende activa / kortlopende schulden

Acid test =Quick ratio = (vlottende activa -/- voorraden) / kortlopende schulden


Beoordeling van de liquiditeit

KasstroomoverzichtStaat van herkomst en bestedingen van middelen

herkomst bestedingen

middelen vrij maken middelen inzettenactiva passiva activa passiva

Nadere detaillering: afschrijvingen, winst en dividend


Beoordeling van de solvabiliteit

Beschikbaarheid van middelen om alle schulden af te lossen

Debt ratio = vreemd vermogen / totale vermogen x 100%

Interest coverage ratio = (winst vóór belasting + rentelasten) / rentelasten

WeerstandsvermogenOff balance-financiering


Beoordeling van de rentabiliteit

De verhouding tussen opbrengst en investering

Rev = nettowinst / eigen vermogen x 100%Rtv = {(winst vóór belasting -/- rentelasten) / totale vermogen} x 100%

Bedrijfsresultaat = IFO = Income from operationsEBIT = Income before interest and taxes

Kvv = (rentelast / vreemd vermogen) x 100%

HefboomformuleRev = (1-b) x {Rtv +(Rtv -/- Kvv) x VV / EV}b is belastingpercentage


Beoordeling van activiteiten

De omloopsnelheden van

Het totale vermogenDe gemiddelde voorraad

De gemiddelde duur van

Aan afnemers verstrekte kredietenVan leveranciers ontvangen krediet



Omloopsnelheid totale vermogenOmzet / totaal vermogen

winst vóór belasting + rentelastenRtv = totaal vermogen X 100%

winst vóór belasting + rentelasten omzetRtv = omzet X totaal vermogen X 100%

Rtv = brutowinstmarge maal de omloopsnelheid van het totaal vermogen



Omloopsnelheid totale vermogen

nettowinstRev = eigen vermogen X 100%

nettowinst omzet totaal vermogenRev = omzet X totaal vermogen X eigen vermogen X 100%

Rev = nettowinstmarge X omloopsnelheid van het totale vermogen X X 1 / percentage eigen vermogen



Omloopsnelheid van de gemiddelde voorraad =

Omzet / gemiddelde voorraadLet op vergelijkbare waardering

Gemiddelde opslagduur =

(1 / omloopsnelheid van de voorraad ) X 365




Aan afnemers verstrekte kredietengemiddelde debiteurentegoed

GDA = jaar verkopen op rekening X 12

Cashmanagement in de praktijkdebiteurenstand maandeinde

DBO = maand omzet X 30




Van leveranciers ontvangen kredietgemiddeld crediteurensaldo

GDL = jaarinkopen op rekening X 12

Cashmanagement in de praktijkcrediteurensaldo maandeinde

DPO = inkopen van de afgelopen maand X 30



Andere ratio’s als activiteitsmeterDupont schema per medewerkerBezettings- en beladingsgraadVerkopen per m²m² kantoorruimte per medewerkerVerhouding investeringen en afschrijvingenGroei en winstgevendheid relatie

4 november 2005 Tjalling Palmbergen©Instrumenten BSN 20051 Instrumenten Financieel Management 4...

Documents

Transcript of 4 november 2005 Tjalling Palmbergen©Instrumenten BSN 20051 Instrumenten Financieel Management 4...