321 ‘Raad Van Toezicht Moet Zorgfusies Kritischer Toetsen’

2
algemeen 33 zorg & financiering > 3-2009 een van de kabinetsmaatregelen om de gevolgen van de kredietcrisis voor een aantal cruciale sec- toren te beperken. Het kabinet geeft ook extra ondersteuning aan bedrijven en woningbouw- corporaties, zo staat in een persbericht van de ministerraad. Bron: Ministerie van VWS, 16 januari 2009< Fusies in de zorgsector lopen net zo vaak stuk als in het bedrijfsleven. Veel zorgfusies missen een goede onderbouwing. Raden van toezicht van zorginstellingen moeten voorgenomen fusies veel kritischer toetsen, vindt Erik Schut, hoogleraar gezondheidsbeleid en economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Kort achter elkaar komen twee grote zorgorga- nisaties in de problemen als gevolg van hun fusieperikelen. De schaalvergroting van de afge- lopen jaren in de zorg lijkt tegen een grens aan te lopen. Niet per se, meent hoogleraar gezond- heidsbeleid en zorgeconomie Erik Schut. ‘In het bedrijfsleven mislukt ook tachtig procent van de fusies. Het besluit van instellingen om te fuse- ren is lang niet altijd gestoeld op zakelijke over- wegingen.’ Kort geleden kondigde Meavita, een grote fusieorganisatie ontstaan uit verschillende thuiszorginstellingen door heel Nederland, aan de gefuseerde organisatie te ontvlechten. En onlangs werd duidelijk dat Espria, een zorg- conglomeraat dat is ontstaan uit een fusie van Philadelphia Zorg, zorginstelling Evean en woningcorporatie Woonzorg, vanwege finan- ciële problemen af moet haken. Hoogleraar Erik Schut vindt het mislukken van de fusies niet direct alarmerend. ‘Tachtig pro- cent van de fusies mislukt, ook in de marktsec- tor. Maar een zorginstelling mag niet zomaar failliet gaan, cliënten zitten dan zonder zorg. Als een hotelketen in de marktsector failliet gaat, worden mensen ontslagen, maar klanten zoeken gewoon een ander hotel.’ Het samen- gaan van organisaties mislukt zo vaak omdat er onderling te grote verschillen bestaan, volgens Erik Schut. Zowel tussen de verschillende bestu- ren als tussen de werkorganisaties. ‘Fusies gaan vaak gepaard met competentiestrijd tussen de organisaties. Welk automatiseringsysteem wordt gebruikt, welke bedrijfscultuur wordt dominant? De efficiencyvoordelen die een fusie met zich meebrengt, verdampen en de nadelen blijven over.’ Motieven voor een fusie Bovendien zijn de motieven voor een fusie lang niet uitsluitend zakelijk, aldus Schut. Behalve dat de bedrijven samen efficiënter kunnen wer- ken, zijn er volgens hem nog twee andere belangrijke motieven: ‘Een organisatie wil haar economische dan wel politieke machtspositie verstevigen, bijvoorbeeld ten opzichte van zorg- verzekeraars of tegenover de overheid. Daar- naast spelen er vaak persoonlijke motieven van bestuurders mee, die gewoon meer macht willen hebben.’ Beter toezicht op de motieven van organisaties voor fusies zou volgens Schut geen overbodige luxe zijn. ‘Vaak gaan raden van toe- zicht te gemakkelijk akkoord met fusies, zonder dat kritisch wordt nagegaan hoe reëel de door het management voorgespiegelde voordelen zijn. Omdat de meeste zorgorganisaties een non-profitkarakter hebben en er dus geen aan- deelhouders zijn, hebben de raden van toezicht een extra zware verantwoordelijkheid. Wellicht zouden de raden van toezicht daarom bij grote zorgfusies verplicht moeten worden advies te vragen bij de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). Bij een negatief advies zou de zorgfusie dan in principe geen doorgang moeten vinden.’ 321 ‘raad van toezicht moet zorgfusies kritischer toetsen’

Transcript of 321 ‘Raad Van Toezicht Moet Zorgfusies Kritischer Toetsen’

algemeen

33zorg & financiering > 3-2009

een van de kabinetsmaatregelen om de gevolgenvan de kredietcrisis voor een aantal cruciale sec-toren te beperken. Het kabinet geeft ook extraondersteuning aan bedrijven en woningbouw-

corporaties, zo staat in een persbericht van deministerraad. Bron: Ministerie van VWS, 16 januari 2009<

Fusies in de zorgsector lopen net zo vaak stukals in het bedrijfsleven. Veel zorgfusies misseneen goede onderbouwing. Raden van toezichtvan zorginstellingen moeten voorgenomenfusies veel kritischer toetsen, vindt Erik Schut,hoogleraar gezondheidsbeleid en economie aande Erasmus Universiteit Rotterdam.

Kort achter elkaar komen twee grote zorgorga-nisaties in de problemen als gevolg van hunfusieperikelen. De schaalvergroting van de afge-lopen jaren in de zorg lijkt tegen een grens aante lopen. Niet per se, meent hoogleraar gezond-heidsbeleid en zorgeconomie Erik Schut. ‘In hetbedrijfsleven mislukt ook tachtig procent van defusies. Het besluit van instellingen om te fuse-ren is lang niet altijd gestoeld op zakelijke over-wegingen.’ Kort geleden kondigde Meavita, eengrote fusieorganisatie ontstaan uit verschillendethuiszorginstellingen door heel Nederland, aande gefuseerde organisatie te ontvlechten. Enonlangs werd duidelijk dat Espria, een zorg-conglomeraat dat is ontstaan uit een fusie vanPhiladelphia Zorg, zorginstelling Evean enwoningcorporatie Woonzorg, vanwege finan-ciële problemen af moet haken.Hoogleraar Erik Schut vindt het mislukken vande fusies niet direct alarmerend. ‘Tachtig pro-cent van de fusies mislukt, ook in de marktsec-tor. Maar een zorginstelling mag niet zomaarfailliet gaan, cliënten zitten dan zonder zorg.Als een hotelketen in de marktsector faillietgaat, worden mensen ontslagen, maar klantenzoeken gewoon een ander hotel.’ Het samen-gaan van organisaties mislukt zo vaak omdat eronderling te grote verschillen bestaan, volgens

Erik Schut. Zowel tussen de verschillende bestu-ren als tussen de werkorganisaties. ‘Fusies gaanvaak gepaard met competentiestrijd tussen deorganisaties. Welk automatiseringsysteemwordt gebruikt, welke bedrijfscultuur wordtdominant? De efficiencyvoordelen die een fusiemet zich meebrengt, verdampen en de nadelenblijven over.’

Motieven voor een fusie

Bovendien zijn de motieven voor een fusie langniet uitsluitend zakelijk, aldus Schut. Behalvedat de bedrijven samen efficiënter kunnen wer-ken, zijn er volgens hem nog twee anderebelangrijke motieven: ‘Een organisatie wil haareconomische dan wel politieke machtspositieverstevigen, bijvoorbeeld ten opzichte van zorg-verzekeraars of tegenover de overheid. Daar-naast spelen er vaak persoonlijke motieven vanbestuurders mee, die gewoon meer macht willenhebben.’ Beter toezicht op de motieven vanorganisaties voor fusies zou volgens Schut geenoverbodige luxe zijn. ‘Vaak gaan raden van toe-zicht te gemakkelijk akkoord met fusies, zonderdat kritisch wordt nagegaan hoe reëel de doorhet management voorgespiegelde voordelenzijn. Omdat de meeste zorgorganisaties eennon-profitkarakter hebben en er dus geen aan-deelhouders zijn, hebben de raden van toezichteen extra zware verantwoordelijkheid. Wellichtzouden de raden van toezicht daarom bij grotezorgfusies verplicht moeten worden advies tevragen bij de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa).Bij een negatief advies zou de zorgfusie dan inprincipe geen doorgang moeten vinden.’

321 ‘raad van toezicht moet zorgfusies kritischer toetsen’

ZenF-0309-cyaan.qxd 10-3-2009 13:22 Pagina 33

financiering

34 3-2009 > zorg & financiering

Calimero

Een fusietrend gaat altijd met pieken en dalen,volgens Schut, ook in het bedrijfsleven. ‘Er issprake van anticipatiegedrag, bestuurders zijnsoms bang om als kleine Calimero achter te blij-ven.’ Soms kiest men voor tussenoplossingen,door binnen een grote organisatie op verschil-lende locaties juist kleinschalig te werken, zoalsbij sommige thuiszorginstellingen. ‘Het is altijdzoeken naar de optimale omvang. Complexezorg kun je vaak beter concentreren, om vol-

doende volume te hebben. Bepaalde zorg dichtbij huis is weer meer gebaat bij deconcentratie.’De hoogleraar benadrukt dat de overgang voorkleinere organisaties om snel groot te groeienaltijd problemen met zich meebrengt. ‘Het islastig zo’n schaalvergroting succesvol te maken.Veel hangt af van de kwaliteit van de bestuur-ders, van de snelheid om een eenduidig auto-matiseringsysteem in te voeren en van demogelijkheid alle neuzen één kant op te krij-gen.’Bron: Zorg+Welzijn, 21 januari 2009<

‘Niet-kunners helpen en niet-willers aanpak-ken.’ Zo verwoordt Tweede Kamerlid Smilde(CDA) het oordeel van de meerderheid van deKamer over het wetsvoorstel om wanbetalers inde zorgverzekering aan te pakken. MinisterKlink (Volksgezondheid): sancties voor ‘niet-willers’ en een handreiking aan ‘niet-kunners’.

240.000 wanbetalers in de zorgverzekering?Daar moet iets aan gebeuren. Daarom steltKlink voor deze mensen een boete op te leggenof een hogere premie te laten betalen die wordtingehouden op hun inkomen. Wanbetalersondermijnen de solidariteit van ons zorgverze-keringsstelsel, betoogt Smilde. Daarom kan zijinstemmen met het voorstel van de minister. Alshet aan Agema (PVV) ligt, maakt Klink vooral degroep niet-betalers (gedetineerden, illegalen,asielzoekers) kleiner.Het onderscheid tussen ‘niet-willers’ en ‘niet-kunners’ komt volgens Van Gerven niet goed uitde verf in het wetsvoorstel van Klink. Hoe denktde minister om te gaan met bijstandsgerechtig-den die niet kunnen betalen?, vraagt de SP’erzich af. Klink antwoordt dat voor sociale mini-ma een soepeler regime geldt. Iedereen moet

meebetalen, dan kunnen de premies naar bene-den, menen Schippers (VVD) en Agema.

Incassoregime

Geen premie betalen maar wel zorg krijgen? Datondermijnt volgens Smilde het zorgverzeke-ringssysteem. Daarom is zij voor het stevigeincassoregime dat Klink voorstelt. Van der Veen(PvdA) sluit zich bij haar aan, maar onderstreeptdat mensen als gevolg van het voorstel nietonder het sociaal minimum mogen zakken. Hijziet graag dat gemeenten collectieve contractenafsluiten voor de minima. Klink stemt daarmeein en zegt toe hierover in gesprek te gaan metgemeenten en zorgverzekeraars.Wanbetalers royeren als verzekerde? Dat magniet volgens Van Gerven, omdat kinderen hier-van de dupe kunnen worden. De minister ziethier geen groot probleem en wijst op de moge-lijkheid van het uiteindelijk ‘ambtshalve verzeke-ren’. Verder wijst hij erop dat de algemene regelis dat verzekeraars cliënten niet royeren. Dezorgverzekeraars hanteren bij wanbetaling eenstrikt incassobeleid en als zij premies mislopen,worden zij gecompenseerd door de overheid.Bron: www.tweedekamer.nl, 28 januari 2009<

> verzekeringen

322 kamer akkoord met aanpak wanbetalers

ZenF-0309-cyaan.qxd 10-3-2009 13:22 Pagina 34