Bart Verdickt

Cazimir Advocaten

6 oktober 2015

Schenking van onroerend goed

1. Inleiding

1. Inleiding

➢ Planning roerend goed via schenking

➢ Planning onroerend goed via schenking

○ geen flat rate ○ MAAR hogere (evenwel verlaagde) progressieve tarieven○ geen “Nederlandse route” (schenkbelasting = registratiebelasting)

➢ FISCAAL bijzonder veel opportuniteiten

➢ Maar CIVIELE aspecten niet uit het oog verliezen

2. Schenking

2. Schenking

2.1. Burgerrechtelijk

2.2. Fiscaal

2.3. Internationaal

2.1. Burgerrechtelijk

➢ Principes van Belgisch erfrecht: erfrecht in natura (inbreng, inkorting,...)

➢ Wordt het erfrecht gewijzigd?○ Cf. Beleidsnota van Minister Turtelboom○ Verdeling “in waarde”○ Waardering op datum van schenking

2.1. Burgerrechtelijk: schenking Belgisch OG

➢ Schenking van Belgisch OG tijdens het leven

○ Als voorschot op erfdeel○ Buiten erfdeel○ Met voorbehoud van vruchtgebruik○ Optioneel beding van conventionele terugkeer○ Fideïcommis de residuo: restschenking○ Schenking aan echtgenoot

2.1. Burgerrechtelijk: schenking Belgisch OG als voorschot op erfdeel

Als voorschot op erfdeel➢ Als voorschot op erfdeel tenzij uitdrukkelijk anders bepaald

➢ Inbreng tussen kinderen (ongelijke behandeling corrigeren)

➢ Principe○ Inbreng in natura (waarde bij verdeling) - wat is dit concreet?○ Staat ten tijde van schenking (vergoeding)

➢ Uitzondering: inbreng door mindere ontvangst○ Bij vervreemding (waarde = waarde OG op moment van overlijden!)○ Indien gelijkaardige OG aanwezig zijn

2.1. Burgerrechtelijk: schenking Belgisch OG als voorschot op erfdeel➢ Voorbeeld ter illustratie

○ X heeft twee kinderen A en B○ X schenkt aan zoon A een onroerend goed ter waarde (op ogenblik schenking)

van € 200.000. Dochter B krijgt een som geld van € 200.000 en koopt huis. ○ X overlijdt

■ Resterende goederen = € 200.000■ Inbreng

● OG = in natura (waarde € 400.000)● RG = mindere ontvangst (waarde € 200.000)

■ Te verdelen massa: € 200.000 + € 400.000 + € 200.000■ A heeft al € 400.000 gekregen■ B heeft € 200.000 gekregen en zal resterende goederen krijgen om “gelijkheid” te

herstellen

2.1. Burgerrechtelijk: schenking Belgisch OG als voorschot op erfdeel

➢ Inbreng ten aanzien van de langstlevende echtgeno(o)t(e)

➢ Wettelijk erfrecht = recht van vruchtgebruik

➢ Principe: in natura

➢ Geen mogelijkheid tot “afkoop”, tenzij de inbreng kan gebeuren “door mindere ontvangst”

2.1. Burgerrechtelijk: schenking Belgisch OG als voorschot op erfdeel

➢ Discussie bij overlijden vermijden door het procédé van de dubbele akte

○ Ouders schenken OG in onverdeeldheid aan al hun kinderen■ besparing schenkbelasting want meerdere begiftigden (lagere tariefschijf)

○ Kinderen treden vervolgens uit onverdeeldheid■ verdelingsrechten (ligging van het goed): 2,5% Vlaams Gewest

➢ Oplossing via testament?

➢ Oplossing via modalisering van de inbreng?

2.1. Burgerrechtelijk: schenking Belgisch OG buiten erfdeel

Buiten erfdeel

➢ Inkorting mogelijk indien beschikbaar deel overschreden is

➢ Samenstelling fictieve massa○ Goederen in de staat ten tijde van de schenking○ Waarde ten tijde van overlijden

➢ Principe: inkorting in natura○ OG moet effectief terugkomen

2.1. Burgerrechtelijk: modaliteiten bij de schenking

Schenken met voorbehoud van vruchtgebruik

➢ Begiftigde bekomt de blote eigendom

➢ Schenker behoudt genot van geschonken goed○ Mag geschonken goed blijven bewonen○ Recht op de vruchten (huurinkomsten)

➢ Schenkbelasting berekend op waarde volle eigendom - quid vruchtgebruik in vennootschap?

➢ Bij overlijden schenker wast vruchtgebruik kosteloos aan

2.1. Burgerrechtelijk: modaliteiten bij de schenking

Schenken met voorbehoud van vruchtgebruik

➢ Vruchtgebruik geeft enige bescherming

➢ Quid verkoop volledige onroerende goed: wie beslist? - Volmacht? Bewind?

➢ Verkoop: verlies “controlestructuur” - Burgerlijke Maatschap?

2.1. Burgerrechtelijk: modaliteiten bij de schenking

Optioneel beding van conventionele terugkeer

➢ Bij vooroverlijden van de Begiftigde (met of zonder afstammelingen)

➢ Geschonken goederen (of hetgeen in de plaats komt) keren terug naar vermogen Schenker (desgewenst nieuwe planning ondernemen)

➢ Geen erfbelasting op terugkeer

➢ Klein risico: registratiebelasting verschuldigd op terugkeer OG ingeval van subrogatie (10 of 12,5%)

=> Optioneel formuleren!

2.1. Burgerrechtelijk: modaliteiten bij de schenking

Fideïcommis de residuo bij schenking

➢ = een dubbele schenking waarbij■ de schenker in eerste instantie de goederen schenkt aan een 1ste

begunstigde (= de bezwaarde) en ■ hetgeen van deze goederen overblijft (het residuo) bij het overlijden van

de bezwaarde wordt geschonken aan een 2de begunstigde (= de verwachter)

➢ Verwachter moet op moment schenking reeds geboren zijn, of verwekt en nadien levensvatbaar geboren worden

○ MAAR ook toekomstige kleinkinderen kunnen optreden als verwachter (schenking de residuo aanvaarden voor het overlijden van de schenker vereist)

2.1. Burgerrechtelijk: modaliteiten bij de schenking

➢ Burgerrechtelijk voordeel○ Behoud goederen in de familie○ Uitsluiting schoonfamilie○ Planning naar de volgende generatie

➢ Fiscaal ○ Voorbeeld: Vader met drie kinderen

■ als 1e begunstigden worden de drie kinderen aangeduid■ bij kinderloos overlijden van één van de drie zal het residuo toekomen aan

2e begunstigden:de twee andere kinderen● fiscaal voordeel: vader schenkt als het ware rechtstreeks aan zijn

twee kinderen => nieuw tarief in rechte lijn van toepassing (cf. infra)

● >< zonder FCDR: vererving naar broer/zus => erfbelasting tot maximaal 65%

2.1. Burgerrechtelijk: schenking Belgisch OG aan echtgenoot

Schenken onroerend goed aan echtgenoot

➢ Herroepbaar➢ Schenking in volle eigendom

○ Als voorschot of buiten deel?○ Uitdrukkelijk specifiëren

➢ Als voorschot op erfdeel○ Principe: inbreng in natura

■ echtgenoot behoudt het erfrechtelijk vruchtgebruik■ kinderen bekomen de blote eigendom

○ Uitzondering: inbreng van tegenwaarde (waarde op moment van verdeling)

2.1. Burgerrechtelijk: schenking Belgisch OG aan echtgenoot➢ Buiten erfdeel

○ Echtgenoot extra bevoordelen■ FM: bestaande goederen + schenkingen - schulden■ geschonken goederen: staat (schenking) / waarde (overlijden)■ beschikbaar deel: afhankelijk van aantal erfgenamen-afstammelingen

○ Beschikbaar deel niet overschreden: LLE mag OG in volle eigendom behouden○ Beschikbaar deel overschreden: principe: inkorting in natura

2.2. Fiscaal

➢ Verplicht voor Belgische notaris

➢ Belastingvrij = uitgesloten

➢ Tarief schenkbelasting○ Regionale bevoegdheid

■ schenkbelasting verschilt van Gewest tot Gewest■ in Vlaams Gewest: verlaagd tarief!

○ Criterium: fiscale woonplaats schenker (5 jaar voor de schenking)○ Progressieve tarieven○ Schenkbelasting worden berekend per schenker en per begiftigde

2.2. Fiscaal: schenking Belgisch OG: nieuwe tarieven Vlaams Gewest

➢ Sinds 1 juli 2015: Verlaging schenkbelasting op OG in Vlaams gewest

➢ Vereenvoudigd systeem (zoals bij RG)

○ 2 “soorten” schenkingen:

■ schenking in rechte lijn en tussen partners

■ schenking tussen alle andere personen(voordien: aparte tarieven tussen broers en zusters, tussen ooms oftantes en neven en nichten en tussen alle andere personen)

➢ Verlaagde tarieven, toegepast op verhoogde schijven

MAAR desondanks zeer interessant!

2.2. Fiscaal: nieuwe tarieven Vlaamse schenkbelasting in rechte lijn en tussen partners➢ Vergelijking oude en nieuwe regeling

OUDE REGELING: NIEUWE REGELING:Schijven Rechte lijn, tussen Schijven In rechte lijn en

echtgenoten en tussen partnerssamenwoners

€ 0,01 tot 12.500 3% € 0,01 tot 150.000 3%

€ 12.500 tot 25.000 4% € 150.000,01 tot 250.000 9%

€ 25.000 tot 50.000 5% € 250.000,01 tot 450.000 18%

€ 50.000 tot 100.000 7% Daarboven 27%

€ 100.000 tot 150.000 10%

€ 150.000 tot 200.000 14%

€ 200.000 tot 250.000 18%

€ 250.000 tot 500.000 24%

Daarboven 30%

2.2. Fiscaal: nieuwe tarieven Vlaamse schenkbelasting in rechte lijn en tussen partners

➢ Rechte lijn

➢ Tussen partners

○ Echtgenoten

○ Wettelijke samenwoners

○ Feitelijke samenwoners

■ = op de dag van de schenking minstens één jaar ononderbroken samenwonen met de schenker en een gemeenschappelijke huishouding mee voeren (uittreksel bevolkingsregister = weerlegbaar vermoeden)

2.2. Fiscaal: nieuwe tarieven Vlaamse schenkbelasting tussen alle andere personen➢ Vergelijking oude en nieuwe regeling

OUDE REGELING: NIEUWE REGELING:Schijven Tussen broers Tussen ooms/ Tussen alle Schijven Tussen alle

en zusters tantes en neven andere andere

en nichten personen personen

€ 0,01 tot 12.500 20% 25% 30% € 0,01 tot 150.000 10%

€ 12.500 tot 25.000 25% 30% 35% € 150.000,01 tot 250.000 20%

€ 25.000 tot 75.000 35% 40% 50% € 250.000,01 tot 450.000 30%

€ 75.000 tot 175.000 50% 55% 65% Daarboven 40%

Daarboven 65% 70% 80%

2.2. Fiscaal: nieuwe tarieven Vlaamse schenkbelasting: bijkomende verlaging

➢ Bijkomende tariefverlaging bij schenking van “Vlaamse” gebouwen

○ onderworpen aan energiezuinige renovatie■ door (één van) de Begiftigden■ binnen 5 jaar na datum schenkingsakte■ voor minstens € 10.000 ■ zoals blijkt uit facturen uitgereikt door aannemers van werken

○ met conformiteitsattest die verhuurd worden ■ door (één van) de Begiftigden■ binnen 3 jaar na datum schenkingsakte■ voorleggen conformiteitsattest afgeleverd na schenking■ voorleggen geregistreerde huurovereenkomst van minimum 9 jaar afgeleverd na

schenking■ effectieve verhuring gedurende 9 jaar■ bijzondere verplichting bij vroegtijdige beëindiging huurovereenkomst

2.2. Fiscaal: nieuwe tarieven Vlaamse schenkbelasting: bijkomende verlaging

➢ Vergelijking al dan niet energierenovatie/verhuring

Schijven Rechte lijn Rechte lijn én Andere Andere personen én

energierenovatie/ personen energierenovatie/

verhuring verhuring

€ 0,01 tot 150.000 3% 3% 10% 9%

€ 150.000,01 tot 250.000 9% 6% 20% 17%

€ 250.000,01 tot 450.000 18% 12% 30% 24%

Daarboven 27% 18% 40% 31%

2.2. Fiscaal: nieuwe tarieven Vlaamse schenkbelasting: verlaging bouwgronden

➢ Verlaging voor bouwgronden behouden

○ Sinds 1 januari 2003: lagere tarieven

○ Blijft ongewijzigd bestaan

○ Twee voorwaarden

■ geschonken kavel moet in Vlaams Gewest liggen

■ binnen 5 jaar na schenking moet Begiftigde zijn hoofdverblijfplaats in de woning op geschonken bouwgrond vestigen

○ Keuzemogelijkheid: verlaagd tarief bouwgronden of nieuwe tarieven

2.2. Fiscaal: progressievoorbehoud

➢ Progressievoorbehoud: enkel bij schenking onroerend vermogen

○ Schenkbelasting: tweede (of meerdere) schenking van OG door dezelfde schenker aan dezelfde begiftigde binnen een periode van drie jaar

■ Waarde van de eerdere schenking wordt bij de belastbare grondslag gevoegd voor het bepalen van het tarief van de schenkbelasting van de latere schenking = opduweffect

○ Erfbelasting: bij overlijden van de schenker binnen de drie jaar na de schenking van het onroerend goed

■ Geen erfbelasting op de eerdere schenking

■ Waarde van het geschonken OG wordt bij belastinggrondslag gevoegd voor het bepalen van het tarief in de erfbelasting voor de resterende onroerende goederen in de nalatenschap

2.2. Fiscaal: schenking OG onder opschortende voorwaarde vervulling binnen 3 jaar of bij overlijden

➢ Fictieartikel uit de VCF viseert geen schenkingen OG

➢ Dus mogelijkheid om schenkbelasting uit te stellen tot aan overlijden schenker

2.2. Fiscaal: gesplitste aankoop

➢ Artikel 2.7.1.0.7 VCF (oud art. 9 W. Succ.)

○ Aankoop OG voor VG door erflater (ouders) en voor BE door erfgenamen (kind)○ Vermoeden van legaat

■ maakt deel uit van de NL van de ouder (VG-er)■ belast: erfbelasting/successierecht

○ Weerlegbaar - bewijs van geen bedekte bevoordeling○ Hoe tegenbewijs leveren vanaf 1 september 2013?

■ indien schenkbelasting betaald op voorafgaande schenkingOF

■ indien schenking niet specifiek bestemd voor aankoop BE (?)

2.3. En Brussel?

➢ Overweging om schenkingsrechten te verlagen

➢ 3 schijven○ 0 - € 100.000: 3%○ € 100.000 - € 500.000: 9%○ Vanaf € 500.000: 27%.

2.4. Internationaal: buitenlands OG

➢ Belgisch rijksinwoner

○ Schenking van in het buitenland gelegen OG■ niet verplicht registreerbaar■ geen aanleiding tot heffing evenredige registratiebelasting■ geen artikel 2.7.1.0.5 VCF (oud art. 7 W. Succ.)

○ Nederland: afschaffing recht van overgang sinds 1 januari 2010■ schenking Nederlands OG mogelijk zonder (Belgische of Nederlandse)

schenkbelasting■ geen artikel 2.7.1.0.5 VCF (oud art. 7 W. Succ.)

○ Ook mogelijk voor andere landen

Schenking OG: question time

Mr. Bart Verdickt

Cazimir AdvocatenVijfhoekstraat 40C

1800 Vilvoorde

T. +32 (0)2 255 87 00F. +32 (0)2 255 87 05

E. bart.verdickt@cazimir.beTwitter: @Cazimir_Adv - @BartVerdickt

W. www.cazimir.be

Antwerpen - Brussel - Kortrijk