2 Natuurlandschappen op aarde

Start

1 a 1 bos 2 zee b thuis/hotel c nat / droog

dichtbegroeid / onbegroeid koud / warm hoog / laag

2 a nat / droog

dichtbegroeid / weinig begroeiing - onbegroeid koud / warm hoog / laag

b dichtbegroeid / onbegroeid koud / warm hoog / laag

3 a Antwoord verschilt per leerling. b Antwoord verschilt per leerling. 4 a Begrippen uit de aardrijkskunde. b Een stukje tekst in het Basisboek waarin een aardrijkskundig begrip wordt uitgelegd c 3 5 a Cultuurlandschap hoort bij het ingerichte landschap. b natuurlijke zone 6 tropisch regenwoud

§ 1 Het tropisch regenwoud in Zuid-Amerika

1 a A Brazilië

B Argentinië C Chili D Bolivia E Peru F Colombia G Venezuela H Suriname

I Amazone II Atlantische Oceaan III Grote Oceaan

b/c

W1

d 8º NB 22º ZB e Brazilië 2 a 1 ligt in de tropen

2 heterogeen bos 3 etages 4 hele jaar groen

b/c

W2 3 Doordat de zon midden op de dag hoog aan de hemel staat. 4 a Regen, hagel, sneeuw. b Neerslag ontstaat door dalende / stijgende lucht.

Die lucht koelt af / warmt op. Koude lucht kan minder / meer water bevatten dan warme lucht. Het gaat wel / niet regenen.

c Door opwarming van het aardoppervlak. 5

W3 Tropische regenwouden: wat, waar en waarom daar?

A Wat zijn tropische regenwouden? Bossen in koude / warme en natte / droge gebieden. Kenmerken (zie opgave 2): ligt in de tropen heterogeen bos etages altijd groen B Waar liggen ze? Dichtbij / ver weg van de evenaar. Hoge / lage breedte. C Waarom liggen ze daar? Hoge temperaturen door loodrechte / schuine zonnestralen; die geven meer warmte omdat:

ze maar een klein oppervlak hoeven te verwarmen. Veel neerslag doordat lucht opstijgt en daarna afkoelt.

6 a Het kappen van bossen. b 1 Arme boeren krijgen gratis grond voor verbouw van soja.

2 Grote ondernemingen kappen bos voor verkoop van hardhout. c Bij zwerflandbouw kreeg het bos de tijd om zich te herstellen. 7 a motorzaag b Overal staan nog boomstronken. 8 a Vroeger leefden ze van de jacht, nu leven ze van toerisme. b 1 De kap van bomen is gestopt.

2 Het dierenleven gaat weer vooruit. 9 a

W4 b Laag / gemiddeld / hoog. c In het dichte tropisch bos kunnen weinig mensen leven. 10 In het tropisch regenwoud is het vochtig en warm.

In een heterogeen bos groeien veel verschillende soorten bomen en planten. In de tropen is het altijd warm. Indianen in het tropisch regenwoud doen aan zwerflandbouw. Belangrijke landbouwproducten uit het tropisch regenwoud zijn hout, soja en vlees.

11

W5 uittreksel basisboek

B33 Breedteligging en temperatuur ► Zon: warmtestralen naar de aarde. ● De breedteligging heeft gevolgen voor: temperatuur Hoge breedte: koud; Lage breedte: warm Oorzaak verschillen: hoogte van de zon. ■ Poolstreken: schuine zonnestralen → lage zon, groot oppervlak, minder warmte. ■ Tropen: loodrechte zonnestralen → hoge zon, klein oppervlak, meer warmte. ■ Rechte stralen: korte weg door dampkring. B40 Ontstaan van neerslag ► Neerslag ontstaat door opstijgende lucht. Stijgende lucht koelt af en kan minder water bevatten. Het gaat dus regenen, sneeuwen of hagelen. B42 Natte tropen, droge woestijnen (eerste stukje) ► Bij de evenaar stijgt de lucht door opwarming van het aardoppervlak.

§ 2 Leven in een droog gebied

1 a t/m c

W6 d tussen 20º en 40º NB en ZB 2 a

W7 Bevolkingsdichtheid droge gebieden vergeleken met West-Europa

Gebied Sahara Gobi Kalahari Grote Victoria Woestijn Nefud Woestijn West-Europa

Bevolkingsdichtheid (aantal inw/km2) minder dan 1 minder dan 1 minder dan 1 minder dan 1 minder dan 1 100 of meer

b Deze zijn dunbevolkt. c West-Europa heeft een veel beter klimaat om te wonen. 3 a 1 lange wortels

2 planten ver uit elkaar b 1 bronoase

2 rivieroase 4 a

W8 b daalt

20 wolken schijnt de zon droog

5 a Mensen zonder vaste woonplaats. b veeteelt

c

W9 Producten uit de droge gebieden

Producten vlees tarwe wollen tapijten dadels leer melk maïs rijst bonen

Nomaden x x x x

d Ze ruilen hun producten met die van oasebewoners. 6 a Als er te veel vee is op te weinig grond. b de bevolkingsgroei c De bodem waait weg → verwoestijning. 7 a Het kost dan geen oasegrond. b kunstmatige bevloeiing c 1 via gegraven slootjes

2 via buisleidingen en pompen d/e

W10 8 a De regering wil dat alle nomaden een vaste woonplaats zoeken. b Om overbeweiding tegen te gaan. c Het liefst zou hij nomade blijven. 9 a aride

b/c

d

W11 Droge gebieden op aarde

Kolom 1 Kolom 2 Kolom 3 Kolom 4

Gebied Werelddeel Belangrijk land

A Grote Bekken Noord-Amerika Verenigde Staten

B Atacama Zuid-Amerika Chili

C Gibson Woestijn Australië Australië

D Karakum Azië Turkmenistan

E Patagonië Zuid-Amerika Argentinië

F Sahel Afrika Mali

G Thar Azië India

H Hongersteppe Azië Kazachstan

I Ogaden Afrika Ethiopië

J Grote Erg Afrika Algerije

K Woestijn Lut Azië Iran

L Rubal Khali Azië Saudi-Arabië

W12 e 1 Europa

2 Antarctica 10 A - VIII

B -IV C - X D - VII E - II F - VI G - IX H - I I - V J - III

11

W13 Uittreksel basisboek

B76 (Woestijn)steppe ► In woestijnsteppe groeien doornige struiken en grassen met lange wortels, graspollen ver uit elkaar. Te weinig neerslag voor boomgroei. B77 Woestijn ► In woestijn groeit niets. Oorzaak: te weinig neerslag Soorten woestijnen: zand, grind en rotsen ■ Oase is een plaats in de woestijn waar water is. Twee soorten: 1 bronoase, 2 rivieroase

§ 3 De woestijn rond Las Vegas

1 a 172-173 b 1 San Francisco

2 Los Angeles 3 Las Vegas 4 Phoenix II Sierra Nevada III Cascaden A Colorado

c Grote Bekken 2 a west b 0 c 1 d Vanwege het zonnige klimaat. 3 a 1 droog

2 ’s Winters niet koud 3 veel zonneschijn

b Ze blijven binnen omdat het buiten (te) warm is. 4 a 10 b Spaceshuttles landen in gebieden met wolkenloze hemel. c De figuren 10 en 12 gaan overnemen in rijke landen. 5 a 1 grondwater oppompen

2 aanvoer uit rivier Colorado b eens c Antwoord verschilt per leerling. d 1 geen auto’s wassen

2 geen golfterreinen besproeien 3 waterbesparende apparaten in huishouden

6 a de windkant b Dan daalt de lucht. 7 a Het gebied ligt laag en er groeit helemaal niets. b Sierra Nevada c west 8 a Daar valt veel neerslag. b Californië 9 a 2000 mm of meer b 10º-15º C c 1-10 en minder dan 1 d veel

laag laag

10 1 Nevada

2 40 3 20 4 toerisme ruimtevaart 5 lijzijde 6 Colorado 7 landbouw

8 stuwdammen 9 groeien

11

W15 Uittreksel basisboek

B40 Ontstaan van neerslag ►Neerslag ontstaat als lucht stijgt Koude lucht kan minder water bevatten. ● Dalende lucht wordt warmer. Wolken lossen op. Het is droog. B41 Neerslag in gebergte ► Gebergte: aan loefzijde is het nat, want de lucht stijgt op. Regen aan loefzijde heet stuwingsregen. ■ Gebied achter het gebergte ligt aan de lijzijde. Andere naam voor lijzijde: regenschaduw