2 0 11Jaarverslag Atlantische Commissie · Lente’ en een boekpresentatie over Rusland tot het...

A t l a n t i s c h e C o m m i s s i e

2 0 1 1 J a a r v e r s l a g

J a r

e r-

s l ag

v

aJ a a rv e r -s l a g

Atlantische Commissie

Bezuidenhoutseweg 237a-239a

2594 AM DEN HAAG

Telefoon: 070-363.94.95

Fax: 070-364.63.09

e-mail: [email protected]

internet: www.atlantischecommissie.nl

· Samenstelling en redactie:

Niklaas Hoekstra

· Eindverantwoording:

Bram Boxhoorn

· Vormgeving:

Meyer/Van Gerwen, Den Haag/Breda

· Druk:

Ervee design & drukwerk B.V., Zoetermeer

Copyright © 2012


Terugblikkend op het jaar 2011 valt in eerste instantie het

ongekend grote aantal programma’s op dat de Atlantische

Commissie organiseerde. Los van het aantal springt de variëteit

in het oog. Deze hangt deels samen met het doelgroepenbeleid

van de Commissie: elk van de oorspronkelijke vier doelgroepen

(onderwijs, journalistiek, politiek en de academia) wordt op

haar wenken bediend. Zo wordt het onderwijs ‘verwend’ met

Amerika-gerichte programma’s (onderwijsconferentie en

studiereis naar New York), terwijl de begunstigers van de

Atlantische Commissie werden getrakteerd op afwisselende

maar altijd actuele capita selecta uit de trans-Atlantische

verhoudingen. De onderwerpen varieerden van ‘de Arabische

Lente’ en een boekpresentatie over Rusland tot het strategisch

concept van de NAVO.

Speciale vermelding verdienen ook de optredens van de

ministers van Buitenlandse Zaken en van Defensie. Minister

Rosenthal gaf een inleiding bij een druk bezochte internationale

conferentie in Den Haag op 7 september over ‘Empowering

women in Afghanistan’. Daarvoor sprak minister Hillen op een

bijeenkomst op 11 mei uitgebreid over ‘De krijgsmacht in een

veranderende wereld’. Beide bijeenkomsten trokken volle zalen.

Hetzelfde kan overigens gezegd worden over bijna alle

programma’s. De onderwijsprogramma’s zijn zelfs in de regel

‘uitverkocht’.

Twee soorten programma’s verdienen een aparte vermelding in

dit jaarverslag. Allereerst nam het aantal programma’s dat

speciaal voor jongeren wordt georganiseerd aanzienlijk toe.

Onder auspiciën van Jonge Atlantici vond een tiental

programma’s plaats met uiteenlopende onderwerpen uit de

sfeer van internationale veiligheidsvraagstukken. Door middel

van een mix van ‘traditionele communicatie’ (2.0) en sociale

media (3.0) begint een belangrijk nieuw netwerk gestalte te

krijgen.

In 2011 zag een nieuw programma het licht: het Studium-

Generale© van de Atlantische Commissie brengt een netwerk

van ‘young professionals’ op de been, waarmee een dubbele

slag wordt geslagen. Enerzijds wordt hiermee een nieuwe

doelgroep actief betrokken bij de Atlantische Commissie.

Anderzijds wordt een noodzakelijk verband gelegd tussen

relevante overheden en bedrijfsleven. De certificaten voor de

eerste lichting deelnemers zijn inmiddels uitgereikt en de

voorbereidingen voor de tweede jaargang van het Studium-

Generale© zijn in volle gang.

In april nam Piet Bukman afscheid als voorzitter van het

stichtingsbestuur. Bijna negen jaar lang leidde hij de stichting

met veel verve, toewijding en deskundigheid. Het bestuur is

hem veel dank verschuldigd voor zijn grote inzet in die tijd.

Ondergetekende – in het dagelijks leven Bestuursvoorzitter van

de TU Delft – is zijn opvolger. Ik hoop met mijn ervaring bij

onder andere het ministerie van Buitenlandse Zaken een

nuttige bijdrage te leveren aan het werk van de Atlantische

Commissie.

Tot slot: de totstandkoming van een jaarprogramma vereist

vereende krachten van bestuur, directie en bureau. Wederom

kan met veel tevredenheid worden teruggekeken op een soepele

samenwerking tussen hen.

Dirk Jan van den Berg

Voorzitter Atlantische Commissie

februari 2012

3

1 V O O R W O O R D

Sinds haar oprichting in 1952 is de Atlantische Commissie een

forum voor het publieke debat over trans-Atlantische veilig -

heidsvraagstukken. Zij geeft voorlichting over en stimuleert

onderzoek naar thema’s zoals de betrekkingen tussen de

Verenigde Staten en Europa, ontwikkelingen in de NAVO en

Europese veiligheidskwesties. De Commissie wil hiermee de

maatschappelijke discussie over deze onderwerpen bevorderen.

De Atlantische Commissie organiseert nationale en

internationale conferenties, seminars, forumdiscussies en

lezingen voor verschillende doelgroepen. Naast de

begunstigers van de Commissie zijn dit bijvoorbeeld politici,

beleidsambtenaren, journalisten, diplomaten, universitair

docenten en studenten. Een belangrijke doelgroep is ook het

voortgezet onderwijs, zowel docenten als leerlingen.

De Atlantische Commissie geeft ook publicaties uit. Naast het

tijdschrift Atlantisch Perspectief verschijnen onder meer

conferentie- en studierapporten, boeken en onderwijs -

publicaties. Het Bureau van de Commissie beschikt over een

tijdschriften- en een documentatiearchief die kunnen worden

geraadpleegd.

De activiteiten van de Atlantische Commissie worden

ondersteund door ad hoc stuur- en studiegroepen en

permanente commissies, zoals de Atlantische Onderwijs -

commissie. Deze ontwikkelt initiatieven voor de bovenbouw

van het voortgezet onderwijs. Een tweede permanente

commissie is ‘Jonge Atlantici’. Zij organiseert activiteiten

speciaal gericht op studenten en pas-afgestudeerden.

De onafhankelijkheid van de Atlantische Commissie wordt

gewaarborgd door het Stichtingsbestuur, waarin onder andere

vertegenwoordigers van politieke partijen en deskundigen op

het gebied van trans-Atlantische betrekkingen en veilig -

heidspolitiek zijn vertegenwoordigd.

De Atlantische Commissie maakt deel uit van de Atlantic

Treaty Association – de overkoepelende organisatie van de

ruim 40 Atlantische commissies in de lidstaten van de NAVO

en in de meeste landen van het Partnership for Peace.

De Atlantische Commissie werkt samen met overheids -

instellingen, politieke instellingen, wetenschappelijke

instituten en non-gouvernementele organisaties in binnen- en

buitenland, en op ad hoc-basis met het bedrijfsleven. Deze

samenwerking draagt bij aan de organisatie van nationale en

internationale conferenties.

Ten slotte initieert en steunt de Atlantische Commissie de

ontwikkeling van activiteiten van derden (bijvoorbeeld

studenten) op het gebied van internationale en nationale

veiligheidsvraagstukken en adviseert zij hen bij de opzet en

uitvoering van projecten op bovengenoemd gebied.

4

2 D O E L S T E L L I N G E N

De Atlantische Commissie wil graag haar dank betuigen aan

alle personen en instanties die de Commissie in 2011 ter zijde

hebben gestaan bij de uitvoering van haar activiteiten.

Veel dank gaat uit naar de instellingen, bedrijven en

particulieren die de Atlantische Commissie in 2011 financieel

hebben gesteund. Zonder de subsidies van de ministeries

van Buitenlandse Zaken en Defensie was de Atlantische

Commissie niet in staat geweest haar activiteiten uit te voeren.

Ook de NATO Public Diplomacy Division, de Amerikaanse

ambassade in Den Haag, de hogescholen Avans, Fontys,

Windesheim, de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, de

Nederlandse Defensie Academie, en natuurlijk de particuliere

begunstigers droegen in belangrijke mate bij aan de realisering

van conferenties, lezingen, seminars, publicaties en andere

activiteiten.

De Atlantische Commissie is de Nederlandse Permanente

Vertegenwoordiging bij de Noord-Atlantische Raad, het

German Marshall Fund of the United States, de Koninklijke

Marine, en het College van burgemeester en wethouders van

de gemeente Utrecht zeer erkentelijk voor materiële bijdragen

aan activiteiten van de Atlantische Commissie in 2011. Ten

slotte is de Commissie veel dank verschuldigd aan de sprekers

tijdens haar conferenties en andere bijeenkomsten, en aan de

auteurs die een bijdrage leverden aan Atlantisch Perspectief

en andere publicaties.

De activiteiten van de Atlantische Commissie komen tot stand

in samenwerking met diverse instellingen en instanties in

binnen- en buitenland. Goede betrekkingen worden onder -

houden met de Nederlandse ministeries van Buitenlandse

Zaken en Defensie. Ook Nederlandse ambassades en

ambassades van OVSE-landen in Den Haag zijn de Atlantische

Commissie regelmatig behulpzaam.

De Atlantische Commissie heeft in 2011 samengewerkt met

de volgende organisaties: de Amerikaanse ambassade in

Den Haag, de Atlantic Treaty Association (ATA), Hoge-

school Avans, het Nederlands Instituut voor Internationale

Betrekkingen ‘Clingendael’, het Duitsland Instituut Amsterdam

(DIA), het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en

Innovatie, de Europese Beweging Nederland (EBN), Fontys

Hogescholen, het German Marshall Fund of the United States,

Hogeschool Windesheim, Stichting JASON, de Koninklijke

Vereniging ter Beoefening van de Krijgswetenschap (KVBK),

het Leiden University Centre for the Study of Islam and

Society (LUCSIS), het Ministerie van Binnenlandse Zaken

en Koninkrijksrelaties, het Ministerie van Buitenlandse Zaken,

het Ministerie van Defensie, NATO’s Public Diplomacy

Division, de Nederlandsche Bank, de Nederlandse Defensie

Academie (NLDA), het Nederlands Genootschap voor

Internationale Zaken (NGIZ), de Noordelijke Hogeschool

Leeuwarden (NHL), Pax-it, de Permanente Vertegenwoordiging

van de Verenigde Staten bij de Europese Unie, Politiek Café

Den Haag, het Roosevelt Study Center, Shell International,

Studentenvereniging Internationale Betrekkingen afdeling

Amsterdam, de Universiteit van Amsterdam, de Universiteit

Leiden, en de Wiardi Beckman Stichting. De Atlantische

Commissie hoopt op voortzetting van de vruchtbare samen -

werking met deze organisaties.

5

3 W O O R D V A N D A N K

4-1DAGELIJKS ENALGEMEEN BESTUUR

De Stichting Atlantische Commissie heeft een Dagelijks en

een Algemeen Bestuur, waarbij het Dagelijks Bestuur deel uit

maakt van het Algemeen Bestuur. Het Dagelijks Bestuur komt

tenminste twee maal per jaar bijeen en het Algemeen Bestuur

houdt tenminste drie maal per jaar een vergadering. In het

Dagelijks en Algemeen Bestuur hebben onder andere

vertegenwoordigers van politieke partijen zitting, evenals

deskundigen op het gebied van trans-Atlantische betrekkingen

en veiligheidspolitiek.

BESTUURSWIJZIGINGEN

In 2011 was er een aantal wijzigingen in de samenstelling van

het Bestuur van de Atlantische Commissie.

In januari trad Maarten Haverkamp (woordvoerder

Buitenlandse Zaken voor het CDA in de Tweede Kamer) terug

uit het Dagelijks Bestuur. Hij werd opgevolgd door Henk Jan

Ormel, die dezelfde positie in de Tweede Kamer bekleedt.

Op 1 april trad Piet Bukman terug als voorzitter van het

bestuur. Hij bekleedde die functie sinds september 2003. Zijn

opvolger is Dirk Jan van den Berg, voorzitter van het College

van Bestuur van de Technische Universiteit Delft. Daarvóór was

hij onder andere secretaris-generaal op het ministerie van

Buitenlandse Zaken, Permanent Vertegenwoordiger van

Nederland bij de VN in New York, en ambassadeur in China.

In het voorjaar legde Djörn Eversteijn het voorzitterschap van

Jonge Atlantici neer, en maakte hij ook geen deel meer uit van

het Algemeen Bestuur.

In juni trad Atzo Nicolaï (woordvoerder Buitenlandse Zaken

voor de VVD in de Tweede Kamer) terug als lid van het

Dagelijks Bestuur. Hij verruilde het Kamerlidmaatschap voor

de functie van directeur van DSM Nederland. Hij werd

opgevolgd in het Dagelijks Bestuur door Algemeen Bestuurs-

lid Han ten Broeke (woordvoerder Buitenlandse Zaken voor de

VVD). Deze werd op zijn beurt opgevolgd door André Bosman

(defensiewoordvoerder voor de VVD in de Tweede Kamer).

Op 1 oktober nam de nieuwe Directeur Veiligheidsbeleid

Joep Wijnands de waarnemersplaats van het ministerie van

Buitenlandse Zaken in het Dagelijks Bestuur over van

Henk Swarttouw.

Het Dagelijks Bestuur van de Atlantische Commissie bestond

op 31 december 2011 uit:

· drs. D.J. (Dirk Jan) van den Berg, voorzitter

Voorzitter, College van Bestuur, Technische Universiteit Delft

· mevrouw drs. M. (Monika) Sie Dhian Ho,

vice-voorzitter

Directeur, Wiardi Beckman Stichting

· mr. F.A.M. (Frank) van den Heuvel, secretaris

Directeur Public Affairs, TNO

· H.H.M. (Harry) Groen, penningmeester

Voormalig burgemeester van Noordwijk

· dr. N.V. (Norbert) Both

Vice President Corporate Communications, Shell

International B.V.

· drs. J.H. (Han) ten Broeke

Woordvoerder Buitenlandse Zaken voor de VVD, Tweede Kamer

der Staten-Generaal

· mevrouw drs. A.M.C. (Angelien) Eijsink

Woordvoerder Defensie voor de PvdA, Tweede Kamer der

Staten-Generaal

· drs. H.J. (Henk Jan) Ormel

Woordvoerder Buitenlandse Zaken voor het CDA, Tweede

Kamer der Staten-Generaal

· drs. O. (Otte) Beeksma, waarnemer namens het

ministerie van Defensie

Plaatsvervangend directeur Voorlichting en Communicatie,

ministerie van Defensie

· mr. J.C.S. (Joep) Wijnands, waarnemer namens het

ministerie van Buitenlandse Zaken

Directeur Veiligheidsbeleid, ministerie van Buitenlandse Zaken

6

4 O R G A N I S A T I E

Het Algemeen Bestuur van de Atlantische Commissie

bestond, buiten de leden van het Dagelijks Bestuur, op

31 december 2011 uit:

· mevrouw R. (Riëtte) Blacquière-Schalen

Executive Officer, American Chamber of Commerce in the

Netherlands

· A. (André) Bosman

Woordvoerder Defensie voor de VVD, Tweede Kamer der

Staten-Generaal

· maj. M. (Mostafa) Hilali

Koninklijke Landmacht

· drs. R.W. (Raymond) Knops

Woordvoerder Defensie voor het CDA, Tweede Kamer der

Staten-Generaal

· prof. dr. K. (Koen) Koch

Docent Internationale Betrekkingen, Universiteit Leiden

· drs. H. (Hans) Luyendijk, voorzitter Atlantische

Onderwijscommissie

Rector, Dalton Den Haag

· mevrouw mr. M. (Mariko) Peters

Woordvoerder Buitenlandse Zaken en Defensie voor

GroenLinks, Tweede Kamer der Staten-Generaal

· prof. drs. P. (Paul) Scheffer

Publicist; hoogleraar Europese Studies, Tilburg School of

Humanities

· dr. A. (André) Szász

Voormalig directeur De Nederlandsche Bank

· lgen. b.d. M.L.M. (Marcel) Urlings

Voormalig bevelhebber der Landstrijdkrachten

· ir. R. (Rein) Willems

Lid Eerste Kamer der Staten-Generaal voor het CDA;

voormalig president-directeur, Shell Nederland B.V.

4-2DIRECTIE

De directie van de Atlantische Commissie bestond op

31 december 2011 uit:

· dr. A. (Bram) Boxhoorn

Directeur van de Stichting Atlantische Commissie; directeur

van de Stichting voor Strategische Studies

4-3BUREAU

Het Bureau is belast met de voorbereiding en uitvoering van de

diverse activiteiten van de Atlantische Commissie. Het

organiseert de lezingen, seminars, conferenties en andere

activiteiten en verzorgt de redactie, productie en verspreiding

van de publicaties. Tevens draagt het Bureau zorg voor de

website van de Atlantische Commissie. Tenslotte voorziet het

Bureau de studie- en werkgroepen van de Atlantische

Commissie van de benodigde personele en secretariële

ondersteuning.

De samenstelling van het Bureau onderging in 2011 twee

wijzigingen.

Op 1 oktober trad Margreet Smit-Geerling uit dienst als

management assistent. Kees Kouwenhoven kwam op

1 oktober in dienst als secretariaatsmedewerker.

Het Bureau bestond op 31 december 2011 uit:

· drs. N.T.J. (Niklaas) Hoekstra

Hoofd Secretariaat en webredacteur

· M. (Maarten) Katsman MA

Eindredacteur Atlantisch Perspectief

· J.G. (Janneke) Suiskind MA

Projectmanager Onderwijs en Jongeren

· K. (Kees) Kouwenhoven MA

Secretariaatsmedewerker

Naast de vaste staf leveren stagiair(e)s van verschillende

universiteiten een belangrijke bijdrage aan de werkzaamheden.

In 2011 waren de volgende stagiair(e)s werkzaam bij de

Atlantische Commissie:

Geert Asselbergs (Universiteit Utrecht), Marianne Copier

(Universiteit Utrecht), Rianne Mastop (Universiteit Utrecht),

Bart Mol (Universiteit Utrecht), Kari van der Ploeg (Erasmus

Universiteit Rotterdam) en Joppe Schaaper (Universiteit van

Amsterdam)

4-4ATLANTISCHE ONDERWIJSCOMMISSIE

De Atlantische Onderwijscommissie (AOC) ontplooit in het

kader van de doelstellingen van de Atlantische Commissie

activiteiten in het voortgezet onderwijs. De AOC probeert de

aandacht voor internationale (veiligheids-)vraagstukken te

bevorderen door het organiseren van bijeenkomsten en het

uitgeven van lesmateriaal. Drie docentenverenigingen, te weten

de Vereniging voor docenten Geschiedenis en staatsinrichting

in Nederland (VGN), de Nederlandse Vereniging van Leraren

Maatschappijleer (NVLM) en het Koninklijk Nederlands

Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) zijn in de AOC

vertegenwoordigd.

7

· drs. J.D.S. (Jacques) Kriens

Vertegenwoordiger namens de NVLM; oud-docent maat -

schappijleer, De Nassau Scholengemeenschap, Breda

· P. (Paul) Lemmens

Vertegenwoordiger namens de VGN; docent geschiedenis,

De Nassau Scholengemeenschap, Breda

· W.F. (Frederik) Oorschot

Vertegenwoordiger namens het KNAG; docent aardrijkskunde,

NSG Groenewoud, Nijmegen

· drs. R. (Robert) de Oude

Docent geschiedenis en maatschappijleer, Walburgcollege,

Zwijndrecht; lid commissie bovenbouw HAVO-VWO, VGN

· J. (Jos) Roozenbeek

· S.J. (Sietze) van der Vinne

Docent lerarenopleiding Aardrijkskunde, Christelijke

Hogeschool Windesheim, Zwolle

4-5REDACTIE ATLANTISCHPERSPECTIEF

Atlantisch Perspectief is het tijdschrift van de Atlantische

Commissie. In Atlantisch Perspectief, dat acht maal per jaar

verschijnt, wordt aandacht besteed aan (actuele)

ontwikkelingen op het gebied van de internationale

betrekkingen en veiligheidspolitiek (zie voor een overzicht van

de in 2011 verschenen artikelen paragraaf 7-6).

De redactie van Atlantisch Perspectief bestaat uit een

eindredacteur, een Redactionele Adviesraad en een

Internationale Adviesraad.

De redactie onderging in 2011 geen wijzigingen.

De redactie van Atlantisch Perspectief zag er op 31 december

2011 als volgt uit:

Eindredacteur

· Maarten Katsman MA

Adviesraad

· dr. Bram Boxhoorn, voorzitter

Directeur, Atlantische Commissie

· drs. Niklaas Hoekstra, senior redacteur

Hoofd Secretariaat, Atlantische Commissie

· genmaj marns b.d. mr. drs. Kees Homan

Adviseur, Clingendael Security and Conflict Programme,

Instituut Clingendael, Den Haag

8

De Atlantische Onderwijscommissie organiseert conferenties,

regionale (nascholings-) seminars en studiereizen voor

docenten in het voortgezet onderwijs (zie: Activiteiten 2011).

Regelmatig worden naar aanleiding van dergelijke activiteiten

nascholingsverklaringen uitgereikt, mogelijk gemaakt door

de samenwerking met de docentenverenigingen. De

Atlantische Commissie heeft een onderwijsbestand van ruim

2.600 docenten en secties van scholen die op de hoogte worden

gehouden van de verschillende activiteiten.

Daarnaast geeft de Onderwijscommissie lesmateriaal uit. In

zogeheten ‘websheets’ staat veel achtergrondinformatie over

actuele internationale veiligheidsontwikkelingen. Leerlingen

kunnen zelf door middel van vragen en opdrachten met de

onderwerpen aan de slag.

In 2011 verscheen het lesboek Venster op Amerika. Het lesboek,

dat bedoeld is voor de bovenbouw HAVO/VWO bestaat uit drie

lessen over de politieke, economische en culturele betrekkingen

tussen Nederland en de Verenigde Staten vanaf de Tweede

Wereldoorlog tot begin 21e eeuw (zie ook paragraaf 5-2

Publicaties). Bij het lesboek verscheen ook een docenten -

handleiding.

In 2011 waren er drie wijzigingen in de samenstelling van de

Onderwijscommissie.

In januari trad Harry van den Berg terug als lid van de AOC.

Hij was lid sinds 2003. Sietze van der Vinne (docent aan de

lerarenopleiding Aardrijkskunde van de Christelijke Hogeschool

Windesheim in Zwolle) trad in juni toe tot de commissie. Vanaf

juni maakte Louis Vloedbeld geen deel meer uit van de

commissie.

De Atlantische Onderwijscommissie bestond op 31 december

2011 uit:

· drs. H. (Hans) Luyendijk, voorzitter

Rector, Dalton Den Haag

· dr. A. (Bram) Boxhoorn, secretaris

Directeur, Atlantische Commissie

· mevrouw A-M. (Anne-Marit) Dannijs

Hogeschooldocent maatschappijleer, Instituut voor Leraren -

opleidingen, Hogeschool Rotterdam

· mevrouw T. (Trudy) Elsenaar-Tijsze

Oud-voorzitter Centrale Directie Openbaar Onderwijs

Zaanstad; oud-voorzitter, KNAG

· mevrouw T. (Tanja) Groenendijk-de Vos MA

· Th. (Theo) Hoebink

Docent aardrijkskunde, Katholieke Scholengemeenschap

Etten-Leur (KSE)

· Joris Janssen Lok

Thales Nederland BV

· prof. dr. Ruud Janssens

Hoogleraar Amerikanistiek, Universiteit van Amsterdam

· prof. dr. Wim Klinkert

Universitair hoofddocent Militaire Geschiedenis, Nederlandse

Defensie Academie; Hoogleraar Militaire Geschiedenis,

Universiteit van Amsterdam

· drs. Hans van Leeuwe

Ministerie van Defensie

· prof. dr. Marianne van Leeuwen

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties;

bijzonder hoogleraar Moderne Trans-Atlantische Betrekkingen,

Universiteit van Amsterdam

· drs. Rik van der Linden

Beleidsadviseur, Kamer van Koophandel, Rotterdam

· drs. Anselm van der Peet

Onderzoeker, Nederlands Instituut voor Militaire Historie, Den

Haag

· dr. Sebastian Reyn

Hoofddirectie Algemene Beleidszaken, ministerie van Defensie

· drs. Auke Venema


Internationale Adviesraad

· Dr. Hans Binnendijk

Directeur, Institute for National Strategic Studies, National

Defense University, Washington D.C.

· Dr. Ann-Sofie Dahl

Voormalig voorzitter, Swedish Atlantic Council, Stockholm

· Marten van Heuven

Senior Consultant, RAND Corporation, Washington D.C.

· Prof. dr. Jan Willem Honig

Hoogleraar Militaire Strategie, Swedish National Defence

College, Stockholm

· Prof. dr. Margarita Mathiopoulos

Chief Executive Officer, EAG European Advisory Group, Berlijn

· Prof. dr. Alexander Moens

Hoogleraar Internationale Betrekkingen, Simon Fraser

University, Burnaby (BC), Canada

· Dr. Henning Riecke

Hoofd, Europees Buitenlands en Veiligheidsprogramma,

Deutsche Gesellschaft für Auswärtige Politik, Berlijn

· Stanley Sloan

Visiting scholar, Rohatyn Center for International Affairs,

Middlebury College (VT), Verenigde Staten

4-6LEERSTOEL MODERNE TRANS-ATLANTISCHE BETREKKINGEN

De Atlantische Commissie heeft in 2005 een bijzondere

leerstoel Moderne Trans-Atlantische Betrekkingen ingesteld

aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van de

Universiteit van Amsterdam. De leerstoel werd van 1 mei 2005

tot 1 september 2008 bekleed door dr. Ronald Havenaar.

In oktober 2009 werd dr. Marianne van Leeuwen benoemd als

zijn opvolger. Zij werkt sinds 2003 bij de Algemene Inlichtingen

en Veiligheidsdienst (AIVD) als senior beleidsadviseur. Op

17 september 2010 hield zij in de aula van de universiteit haar

oratie, getiteld ‘Vrede als nevendoel. Amerika, Europa en het

Midden-Oosten Vredesproces’.

4-7GASTONDERZOEKER

Hugo Klijn (werkzaam op het ministerie van Buitenlandse

Zaken, en tussen september 2009 en september 2011 tijdelijk

onderzoeker bij het Clingendael Security and Conflict

Programme) schreef op verzoek van de Atlantische Commissie

een studie over Russische percepties ten aanzien van het

‘Westen’ (Russia, our Distant Neighbour) en bestudeerde verder

de vraag in hoeverre deze percepties toekomstige samen -

werking blokkeren. De studie werd gepresenteerd op

28 november 2011 (zie ook Activiteiten 2011 en Publicaties).

4-8STUDIUMGENERALE

In 2011 startte de Atlantische Commissie met een nieuw

programma-onderdeel: StudiumGenerale©. Dit initiatief is

gericht op een jongere generatie van ‘young professionals’, uit

zowel de particuliere als de overheidssector.

Het programma van StudiumGenerale© bestond uit negen

bijeenkomsten (‘blokken’) en liep van maart 2011 t/m januari

2012. De onderwerpen liepen uiteen, maar besloegen – ruim

genomen – de (nieuwe) wereldordening vanuit Nederlands en

trans-Atlantisch perspectief. Zo waren er bijeenkomsten over

het Nederlandse politieke landschap, het belang van Duitsland

voor Nederland en de euro, de politieke agenda van president

Obama, en de rol van multinationale ondernemingen in de

wereld.

9

De cursus begon met een teambuilding weekend in Zeeland (zie

ook Activiteiten 2011).

Aan StudiumGenerale© 2011 namen deel:

· Nico Brinkerink Msc

Fokker Technologies

· Josanne Derks

Royal Haskoning

· Gerrit-Jan van den Dungen MA

Randstad

· Maeson Ethard

WestHolland Foreign Investment Agency

· Anne de Graaf Msc

Ministerie van Buitenlandse Zaken

· Marten Hillen

Royal Haskoning

· Susanne Huiberts

Nederlandse Defensie Academie / Korps Landelijke

Politiediensten

· Marjolein Kampschreur Msc MA

Bureau BKB

· Bram Nijboer

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

· Suzan Tack Msc

Royal Haskoning

· Joris Tjaden

Bureau BKB

· Joost Veldman


· Sanne Westmaas

Nederlandse Defensie Academie / Ministerie van Binnenlandse

Zaken en Koninkrijksrelaties

4-9JONGE ATLANTICI

Jonge Atlantici bestaat sinds 2006 en heeft als doel studenten

en pas-afgestudeerden bewust te maken van en te betrekken bij

gezamenlijke veiligheidsvraagstukken van de Verenigde Staten

en Europa. Ze is een platform voor dialoog over de toekomst

van de NAVO, zowel voor jongeren binnen Nederland als in de

andere NAVO- en Partnership for Peace-landen. Om dit te

bereiken, organiseert Jonge Atlantici verschillende nationale

en internationale evenementen die gericht zijn op een jong

publiek (18-35 jaar), waarbij zij samenwerkt met een groot

aantal partnerorganisaties.

Het bestuur onderging in 2011 een aantal wijzigingen. In het

begin van het jaar trad voorzitter Djörn Eversteijn af als

voorzitter. Hij werd tijdelijk opgevolgd door Christa Verhoek

en daarna door Rowinda Appelman. Sabrina Brandt en

Femke van Paasschen traden in de loop van het jaar terug. In

het najaar traden Marianne Copier, Rosalie van Gelder,

Willem van Poll, Sander ’t Sas, Yalda Walinezjad Asl, en

Eva van der Zee toe tot het bestuur.

Het bestuur van de Jonge Atlantici bestond op 31 december

2011 uit:

· Rowinda Appelman (voorzitter)

· Matthieu Bouwense

· Marianne Copier

· Rosalie van Gelder

· Willem van Poll

· Sander ’t Sas

· Lieke Sniekers

· Yalda Walinezjad Asl

· Eva van der Zee

4-10STICHTING VOOR STRATEGISCHE STUDIES

De Stichting voor Strategische Studies is een zelfstandige

organisatie die zorg draagt voor de wetenschappelijke

activiteiten van de Atlantische Commissie. De Stichting richt

zich op het initiëren en bevorderen van wetenschappelijk

onderzoek naar veiligheidsvraagstukken. Dr. Rob de Wijk was

van mei 1999 tot februari 2008 bijzonder hoogleraar Strategische

Studies aan de Universiteit Leiden op een door deze stichting

opgerichte en gefinancierde leerstoel.

Van april 2009 tot juli 2011 was dr. Julian Lindley-French

bijzonder hoogleraar Strategische Studies. Lindley-French is

daarnaast onder andere Eisenhower hoogleraar defensie-

strategie aan de Nederlandse Defensie Academie in Breda.

Het bestuur van de Stichting voor Strategische Studies

bestond op 31 december 2011 uit:

· drs. D.J. (Dirk Jan) van den Berg, voorzitter

· mevrouw drs. M. (Monika) Sie Dhian Ho,

vice-voorzitter

· mr. F.A.M. (Frank) van den Heuvel, secretaris

· H.H.M. (Harry) Groen, penningmeester

· dr. A. (Bram) Boxhoorn, directeur

10

5-1CONFERENTIESENBIJEENKOMSTEN

ATLANTISCHE ONDERWIJSCONFERENTIEDatum: 1 februari

Onderwerp: ‘Venster op Amerika’ Onderwijsperspectieven

op de Nederlands-Amerikaanse relatie

Sprekers: Marianne van Leeuwen (Universiteit van

Amsterdam), Eduard van de Bilt (Universiteit

Leiden, Universiteit van Amsterdam), Ruud

Janssens (Universiteit van Amsterdam), Paul

Brill (De Volkskrant), Greg Shapiro (Boom

Chicago), Willem Post (Instituut Clingendael),

Frans Verhagen (Amerika-publicist), Paul

Knevel (Universiteit van Amsterdam) en Dorus

Hoebink (Erasmus Universiteit Rotterdam)

Moderator: Hans Luyendijk (voorzitter Atlantische

Onderwijscommissie)

Locatie: Academiegebouw, Utrecht

Deelnemers: 120 (docenten en leerlingen aardrijkskunde,

geschiedenis en maatschappijleer uit het

voorgezet onderwijs; docenten en studenten

aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappij-

leer aan lerarenopleidingen; overige

geïnteresseerden

De drukbezochte conferentie was georganiseerd rondom het

nieuwe ‘Venster op Amerika,’ een lesboek over Amerikaans-

Nederlandse betrekkingen, ontwikkeld door de Atlantische

Onderwijs Commissie. De conferentie bestond uit twee delen:

een plenair ochtendprogramma met lezingen en een middag-

programma met workshops.

Marianne van Leeuwen probeerde in haar betoog de

actuele stand van zaken in de trans-Atlantische betrekkingen in

een matrixmodel te vatten. Op deze manier wilde ze de

tegenstrijdigheden en de subjectieve aannames uit de

beschouwing van deze betrekkingen halen, zodat een maatstaf

voor “nuchtere antwoorden” ontstaat.

Eduard van de Bilt weidde uit over de inaugurele rede

van John F. Kennedy en de discrepanties tussen deze rede en

de uiteindelijke politiek die hij zou voeren. Hij betoogde dat in

alle inaugurele redes van Amerikaanse presidenten een

schijnwerkelijkheid geschetst wordt, waarin holle retoriek vaak

een belangrijke plaats inneemt.

Ruud Janssens begon zijn introductie met het

benadrukken van het onderscheid tussen stabiliteit en conflict

als belangrijkste factoren in het onderzoek naar (Amerikaans)

buitenlands beleid, en beschreef een tendens naar een meer

“contextuele benadering” die vaak meer stabiliteit suggereert

dan onderzoek naar puur politieke structuren doet.

Paul Brill vergeleek rechts populisme in Nederland en in

Amerika, uitgedrukt in de Nederlandse PVV en de Amerikaanse

Tea Party. Voorop stelde hij echter wel dat populisme niet

uitsluitend een rechtse achtergrond heeft. Hij verwees daarbij

naar The People’s Party, een Amerikaanse links-populistische

beweging uit 1891.

Het ochtendprogramma werd besloten met ‘Nederlands-

American’ Greg Shapiro. In zijn gesproken column How to be

Orange, nam hij op komische wijze de Amerikaanse en Neder-

landse politieke cultuur op de hak.

Het middagprogramma bestond uit vier workshops waar

de docenten aan konden deelnemen: Obama’s presidentschap

in historisch perspectief; Het integratiedebat: vergelijking van

Nederland met de Verenigde Staten; De historische erfenis

van de Amerikaanse Burgeroorlog (met name de slag bij

Gettysburg); en Jongeren en Amerikaanse wargames.

PUBLIEKSBIJEENKOMSTDatum: 9 februari

Onderwerp: ‘Monsoon: The Indian Ocean and The Future of

American Power’

Spreker: Robert Kaplan (journalist en schrijver)

Moderator: Sebastian Reyn (ministerie van Defensie)

Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag

Deelnemers: 170 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse

universitair docenten, journalisten, leden van

het corps diplomatique, politici, vertegen -

woordigers van de ministeries van Buitenlandse

Zaken en van Defensie, studenten en overige

belangstellenden)

11

5 A C T I V I T E I T E N I N 2 0 1 1

De Amerikaanse schrijver en wetenschapper Robert Kaplan

sprak naar aanleiding van zijn nieuwe boek over de opkomst van

de Indo-Pacifische regio. Hij besteedde onder andere aandacht

aan de politieke toekomst van het gebied. De twee belangrijkste

landen – China en India – zijn afhankelijk van elkaar, maar ook

elkaars rivalen. De dominantie op zee speelt daarbij een

belangrijke rol. Kaplan ziet dit proces als laatste stap naar

wereldwijde politieke multipolariteit.

NIEUWJAARSBORREL JONGE ATLANTICIDatum: 10 februari

Spreker: René Cuperus (Wiardi Beckman Stichting)

Locatie: Brasserie Dudok, Den Haag

Deelnemers: 20 studenten en pas-afgestudeerden

Tijdens de jaarlijkse nieuwjaarsborrel van Jonge Atlantici legde

René Cuperus de aanwezigen een aantal trans-Atlantische

observaties voor. Volgens hem is het huidige populisme het

grootste trans-Atlantische veiligheidsrisico van het moment.

Het ondermijnt het draagvlak voor buitenlands beleid en

internationale samenwerking. De oorzaken die Cuperus hier

voor aandraagt zijn onder andere de ‘algehele representatie- en

vertrouwenscrisis van de politiek’, die vooral voortkomt uit de

‘kortsluiting tussen elites en bevolking’; de oplopende spanning

tussen globaliseringswinnaars en -verliezers; en de paradox dat

de wereld steeds kleiner, homogener en uniformer wordt, maar

dat tegelijkertijd nationale samenlevingen juist diverser,

heterogener en ‘minder vertrouwd’ worden.

BIJEENKOMST JONGE ATLANTICIDatum: 15 februari

Onderwerp: ‘The Godfather Doctrine’ (lezing gevolgd door

vertoning van The Godfather I)

Spreker: John Hulsman (John C. Hulsman Enterprises;

The Hague Centre for Strategic Studies, Den

Haag; auteur van o.a. The Godfather Doctrine)

Locatie: Parooltheater, Amsterdam


John Hulsman vertelde tijdens deze bijeenkomst over zijn boek

The Godfather Doctrine, waarin de politieke stromingen in de

Verenigde Staten worden gepersonifieerd door de drie zoons

van het beroemde personage uit de film The Godfather, Don

Vito Corleone. Met behulp van enkele scènes uit de film legde

Hulsman uit welke strategieën de verschillende politieke

stromingen gebruiken ten aanzien van het buitenlandbeleid.

Hiervoor vergeleek hij de zoons van Don Corleone, Sonny, Tom

en Michael, met respectievelijk het neoconservatisme, het

institutionalisme en het realisme van de Amerikaanse politiek.

Na afloop van de lezing en de discussie keken de aanwezigen

gezamenlijk naar het eerste deel van The Godfather trilogie.

LUNCHBIJEENKOMST JONGE ATLANTICIDatum: 3 maart

Onderwerp: De opkomst van China (eerste deel van een

vierluik)

Sprekers: Jantinus Smallenbroek (Ministerie van

Buitenlandse Zaken) en Ingrid d’Hooghe

(Instituut Clingendael)

Locatie: Ministerie van Buitenlandse Zaken, Den Haag


Op 3 maart organiseerde Jonge Atlantici de eerste bijeenkomst

van een vierluik over de opkomst van China. Ingrid d’Hooghe

noemde een aantal binnenlandse factoren die de bijna

onvermijdelijke opkomst van China kunnen vertragen: de

vergrijzing in samenhang met de één-kind-politiek; de

duurzaamheid van de economische groei; de scheve

inkomensverdeling en de regionale ongelijkheid. Jantinus

Smallenbroek merkte op dat Nederland graag ziet dat China

zich ontwikkelt als een responsible stakeholder die

internationaal gezien een rol speelt en opeist die bij zijn

economische formaat past.

RONDETAFELBIJEENKOMST JONGE ATLANTICIDatum: 16 maart

Onderwerp: Actuele internationale kwesties

Spreker: Leo Michel (Institute for National Strategic

Studies, National Defense University,

Washington DC)

I.s.m.: SIB Amsterdam

Locatie: Amerikaanse Ambassade, Den Haag

Deelnemers: 25 leden van Jonge Atlantici en SIB Amsterdam

Tijdens deze bijeenkomst van Jonge Atlantici op de

Amerikaanse ambassade sprak Leo Michel off the record over

actuele internationale ontwikkelingen.

INTERNATIONALE CONFERENTIEDatum: 17-18 maart

Onderwerp: ‘Issues regarding foreign policy and national

security and the challenges for Europe’

Sprekers: John Vinocur (International Herald Tribune),

Ulrike Guérot (European Council on Foreign

Relations), John Hulsman (John C. Hulsman

Enterprises; HCSS, Den Haag), Leo Michel

(National Defense University, Washington DC),

Nadia Arbatova (Institute for World Economy

and International Relations (IMEMO), Moskou),

Joris van Bladel (slavist en militair-socioloog),

Heinrich Vogel (voormalig directeur, BIOst),

Hüseyin Bagci (Department of International

12

Relations, Middle East Technical University,

Ankara)

Moderators: Ton Nijhuis (wetenschappelijk directeur,

Duitsland Instituut Amsterdam) en Bram

Boxhoorn (directeur, Atlantische Commissie)

I.s.m.: Duitsland Instituut Amsterdam

Locatie: Singel 425, Amsterdam

Deelnemers: 25 Nederlandse en buitenlandse universitair

docenten, journalisten, leden van het corps

diplomatique, politici, vertegenwoordigers van

de ministeries van Buitenlandse Zaken en van

Defensie

Tijdens deze conferentie spraken Nederlandse en buitenlandse

deskundigen twee dagen lang over een aantal Europese en

trans-Atlantische veiligheidspolitieke onderwerpen. Aan bod

kwamen de rol van Duitsland in Europa, de toekomst van de

EU-NAVO betrekkingen na oplossing van de kwestie-Cyprus,

Europees beleid met betrekking tot Rusland na de NAVO-top in

Lissabon, en het belang van het nieuwe Turkse zelfvertrouwen

voor de Turks-Europese betrekkingen.

DEBATDatum: 17 maart

Onderwerp: ‘The United States and Europe in a Multipolar

World’

Sprekers: John Vinocur (International Herald Tribune,

Parijs); John C. Hulsman (John C. Hulsman

Enterprises; The Hague Centre for Strategic

Studies); Ulrike Guérot (European Council on

Foreign Relations, Berlijn); Leo Michel

(Institute for National Strategic Studies,

National Defense University, Washington DC)

Moderator: Maarten Brands (Duitsland Instituut

Amsterdam)

I.s.m.: Duitsland Instituut Amsterdam

Locatie: Felix Meritis, Amsterdam






belangstellenden)

Vier van de sprekers tijdens de hierboven genoemde

internationale conferentie traden ook op tijdens een publiek

debat over trans-Atlantische uitdagingen in een multipolaire

wereld. Er werd gediscussieerd over de rol van de EU in deze

veranderende wereld, de waarschijnlijkheid van Amerikaans

machtsverval, explosieve brandhaarden in de wereld, en de

toekomst van de trans-Atlantische betrekkingen. Ook kwam de

vraag aan de orde of interventionisme te ingewikkeld wordt. In

de multipolaire wereld zijn er steeds meer landen die om

politieke of financiële redenen interventies niet steunen.

STUDIUM GENERALEDatum: 26-27 maart (blok 1)

Onderwerp: ‘Battlefield Tour’ (team building weekend)

Locaties: Vlissingen en Walcheren

Deelnemers: deelnemers aan StudiumGenerale© van de


De eerste lichting deelnemers aan StudiumGenerale© van de

Atlantische Commissie leerde elkaar beter kennen tijdens een

teambuilding weekend in Vlissingen en op de rest van

Walcheren. Onder leiding van militair historicus Marc van

Alphen kregen de deelnemers informatie over, en bezochten zij

locaties die een rol hadden gespeeld tijdens de strijd om

Walcheren in de Tweede Wereldoorlog.

PUBLIEKSBIJEENKOMSTDatum: 1 april

Onderwerp: ‘The Arab Explosion and NATO: Questions and

Options’

Sprekers: Rolf Schwarz (NATO Defence College) en

Marianne van Leeuwen (Universiteit van

Amsterdam)

Moderator: Dirk Jan van den Berg (voorzitter Atlantische

Commissie)







belangstellenden)

Rolf Schwarz en Marianne van Leeuwen spraken over de

Arabische Lente en over de verantwoordelijkheden en

uitdagingen voor de internationale gemeenschap – in het

bijzonder de NAVO. Volgens Schwarz nam de NAVO de

beslissing om te interveniëren op zowel humanitaire als

politieke gronden. Van Leeuwen waarschuwde dat de oppositie

tegen de autocratische regimes ook niet altijd even

democratisch georiënteerd is. Volgens Van Leeuwen zijn

belangen in de internationale politiek nog altijd van meer

betekenis dan waarden.

13

BIJEENKOMST JONGE ATLANTICIDatum: 7 april

Onderwerp: Economische aspecten van de opkomst van

China (tweede deel van een vierluik)

Sprekers: Piet Buitelaar (De Nederlandsche Bank),

Jurriën van der Horst (Directie Internationaal

Ondernemen, Ministerie van Economische

Zaken, Landbouw en Innovatie), en Jan van der

Putten (oud-correspondent; oprichter

adviesbureau Eyes on China)

Locatie: Ministerie van Economische Zaken, Landbouw

en Innovatie

Deelnemers: 30 (studenten en pas-afgestudeerden)

Op 7 april organiseerde Jonge Atlantici de tweede bijeenkomst

van het vierluik over de opkomst van China. Op het ministerie

van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie sprak Jan van

der Putten over de historische achtergrond van China’s

economische opkomst sinds 1978. Vervolgens gaf Jurriën van

der Horst een inkijkje in de Nederlandse economische belangen

ten aanzien van China, en ten slotte belichtte Piet Buitelaar de

monetaire aspecten van China’s ontwikkeling.

PUBLIEKSBIJEENKOMSTDatum: 7 april

Onderwerp: ‘Cyber Defence’

Sprekers: Jamie P. MacIntosh (Institute for Security and

Resilience Studies, University College London)

en GenMaj Koen Gijsbers (hoofddirecteur

Informatievoorziening en Organisatie,

Ministerie van Defensie)

Moderator: Bram Boxhoorn (directeur Atlantische

Commissie)







belangstellenden)

Tijdens deze bijeenkomst over ‘cyber’ ging Jamie MacIntosh

onder andere in op de geschiedenis van het concept, de

bevoegde autoriteiten op dit gebied (niet noodzakelijkerwijs de

staat), het organiseren van cyber-defensie (‘niet alle hackers

zijn slecht’), en het belang van innovatie (de doorslaggevende

factor zowel in oorlogs- als in vredestijd). Koen Gijsbers richtte

zich op de militaire aspecten van de dreiging, de rol van de

NAVO en die van de Nederlandse regering.

ONDERWIJSSEMINARDatum: 14 april

Onderwerp: Globalisering en Afrika: geopolitieke en

economische aspecten

Sprekers: Jan Kruse (Wavin N.V., Zwolle); Roel van der

Veen (ministerie van Buitenlandse Zaken,

Universiteit van Amsterdam, Rijksuniversiteit

Groningen); Paolo de Mas (Marokko Instituut

Nederland, Den Haag); Marcel Rutten (Afrika

Studiecentrum, Leiden); Pauline Overeem

(Stichting Onderzoek Multinationale

Ondernemingen, Amsterdam)

I.s.m.: Hogeschool Windesheim, Noordelijke

Hogeschool Leeuwarden

Locatie: Nieuwe Buitensociëteit, Zwolle

Deelnemers: 110 (docenten (in opleiding) aardrijkskunde,

geschiedenis en maatschappijleer uit het

voorgezet onderwijs; overige geïnteresseerden)

Tijdens het onderwijsseminar over Globalisering en Afrika ging

Roel van der Veen in op de vraag waarom veel Aziatische

landen er wel in geslaagd zijn om zich economisch te

ontwikkelen, terwijl landen in Afrika nog altijd sterk

achterblijven. Aan de hand van enkele praktische voorbeelden

liet Van der Veen zien dat de ontwikkelingsachterstand van het

Afrikaanse continent vooral in de historische context moet

worden gezien.

Paolo de Mas stelde onder andere dat wanneer

globalisering bestudeerd wordt in de Afrikaanse context, de

nadruk over het algemeen ligt op het legale circuit, terwijl juist

een groot deel van de (negatieve) effecten teweeg wordt

gebracht door het illegale circuit. Dit circuit neemt dankzij

globalisering toe in omvang en reikwijdte, terwijl ook de

grenzen tussen legale en illegale activiteiten lijken te vervagen.

In de presentatie van Marcel Rutten stond de

internationalisering van de agrarische productie in Oost-Afrika

centraal. In potentie zou Afrika het meest kunnen profiteren

van de integratie in de wereldmarkt door o.a. de invoering van

nieuwe technologie en het lage loonniveau. Belangrijke

tekortkomingen zijn echter de achtergebleven buitenlandse

investeringen, de hoge productiekosten, gebrekkige

infrastructuur en de handelsfaciliteiten.

Als laatste spreker ging Pauline Overeem in op de

regionale en mondiale aspecten van de coltanwinning in Congo.

Coltan is een erts dat onder andere gebruikt wordt in mobiele

telefoons en laptops. De stichting die zij vertegenwoordigt

spitst zich toe op het maatschappelijk verantwoord

ondernemen van multinationals en is kritisch over de

betrokkenheid van grote bedrijven bij lokale projecten,

armoede, arbeidsvoorwaarden en corruptie.

14

BOEKPRESENTATIE EN PANELDISCUSSIEDatum: 28 april

Onderwerp: ‘The Other Muslims. Secular and Moderate’

Sprekers: Zeyno Baran (redacteur, The Other Muslims);

Mostafa Hilali (een van de auteurs, The Other

Muslims); Maurits Berger (hoogleraar Islam in

het hedendaagse Westen, Universiteit Leiden);

Léon Buskens (hoogleraar Recht en Cultuur in

Moslim-samenlevingen; directeur LUCIS)

Moderator: Norbert Both (Shell International; bestuurslid

Atlantische Commissie )

I.s.m.: Leiden University Centre for the Study of Islam

and Society (LUCIS)

Locatie: Kamerlingh Onnes Gebouw, Universiteit Leiden

Deelnemers: begunstigers, Nederlandse en buitenlandse



woordigers van de Ministeries van Buitenlandse

Zaken en Defensie, studenten en overige

belangstellenden

Deze bijeenkomst spitste zich toe op de relatie tussen

democratie, islam en het vraagstuk van integratie. Aan de hand

van het boek van Zeyno Baran en mede-auteur Mostafa Hilali

werd over bovengenoemde thema’s gediscussieerd.

PUBLIEKSBIJEENKOMSTDatum: 11 mei

Onderwerp: De krijgsmacht in en een veranderende wereld

Spreker: Hans Hillen (Minister van Defensie)

Moderator: Theo Ent (voorzitter KVBK)

I.s.m.: Koninklijke Vereniging ter Beoefening van de

Krijgswetenschap (KVBK)

Locatie: Sociëteit De Witte, Den Haag






belangstellenden)

Minister van Defensie Hans Hillen hield op 11 mei een zeer

goed bezochte lezing voor de Atlantische Commissie en de

KVBK getiteld ‘De krijgsmacht in een veranderende wereld’.

Als gevolg van de financiële crisis moet het ministerie van

Defensie een miljard euro bezuinigen. Dit heeft grote gevolgen,

zowel voor het aantal arbeidsplaatsen alsook voor de militaire

strategie en internationale samenwerking. Nederland moet

volgends de minister blijven streven naar een veelzijdige

inzetbaarheid van de krijgsmacht. Internationale defensie -

samenwerking is daarbij van groot belang, niet vanwege de

kosten, maar vanwege de militaire effectiviteit. Hillen

benadrukte ook de noodzaak van vernieuwing binnen het

ministerie, met meer aandacht voor ‘cyber’ en bij voorbeeld

Unmanned Aerial Vehicles (UAV’s).

STUDIUM GENERALEDatum: 13 mei (blok 2)

Onderwerp: Het belang van Duitsland voor Nederland en de

euro

Sprekers: Job Swank (divisiedirecteur Economisch

Beleid en Onderzoek, Nederlandsche Bank),

André Szász (voormalig directeur,

Nederlandsche Bank; bestuurslid Atlantische

Commissie), Ton Nijhuis (wetenschappelijk

directeur, Duitsland Instituut Amsterdam)

Locatie: De Nederlandsche Bank, Amsterdam



ATA COUNCIL MEETINGDatum: 18-20 mei

Locatie: Brussel

Deelnemers: namens Nederland: Bram Boxhoorn (directeur

Atlantische Commissie)

BEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER Datum: 20 mei

Onderwerp: Recente ontwikkelingen binnen de NAVO

Sprekers: vertegenwoordigers van de Internationale Staf

en medewerkers van de permanente

vertegenwoordigingen bij de NAVO van

Nederland, andere NAVO-lidstaten en de

partnerlanden

I.s.m.: NATO’s Public Diplomacy Division

Locatie: Brussel

Deelnemers: 7 parlementair medewerkers

Een aantal keer per jaar organiseert de Atlantische Commissie

in samenwerking met de Public Diplomacy Division van de

NAVO studiebezoeken voor verschillende doelgroepen aan het

hoofdkwartier in Brussel. De deelnemers krijgen briefings van

vertegenwoordigers van de Internationale Staf en medewerkers

van diversie permanente vertegenwoordigingen. Tijdens dit

eerste bezoek in 2011 kregen zeven parlementair medewerkers

briefings over NAVO’s politieke agenda, de operaties in Libië,

de NAVO-Rusland relatie en het nieuwe Strategisch Concept.

Ook hadden zij een ontmoeting met de Plaatsvervangend

Permanent Vertegenwoordiger van Nederland.

15

STUDIUM GENERALEDatum: 27 mei (blok 3)

Onderwerp: Het Nederlandse politieke landschap

Sprekers: directeuren van wetenschappelijke bureaus van

politieke partijen (Frank van Mil - D66; Dick

Pels - GroenLinks; Patrick van Schie - VVD;

Jan Schippers - SGP; Monica Sie - PvdA;

Arjan Vliegenthart - SP)

Locatie: Wiardi Beckman Stichting, Den Haag



BIJEENKOMST JONGE ATLANTICIDatum: 7 juni

Onderwerp: Geopolitieke aspecten van de opkomst van

China (derde deel van een vierluik)

Sprekers: Frans-Paul van der Putten (Instituut

Clingendael) en Kees Homan (Instituut

Clingendael)

Locatie: Instituut Clingendael, Den Haag


Het derde deel van het vierluik over de opkomst van China ging

over geopolitieke aspecten. Kees Homan sprak over de snelle

ontwikkeling van de Chinese krijgsmacht, waar het budget de

afgelopen vijftien jaar met gemiddeld 12% verhoogd is. De

snelle modernisering leidt tot grote bezorgdheid in China’s

buurlanden, vooral omdat een aantal van hen (zoals Taiwan) ook

territoriale geschillen met China hebben. Frans Paul van der

Putten behandelde de relatie tussen China en de Verenigde

Staten. De onderliggende oorzaken van de relatief slechte

verhoudingen tussen de twee landen zijn vooral de onzekerheid

over wat de toekomst zal brengen en onduidelijkheid over de

machtsverhoudingen. Duidelijk is dat China de VS steeds

dichter nadert, maar de machtsverhoudingen zullen pas echt

duidelijk worden wanneer het ooit tot een echt conflict tussen

de twee komt. Gelukkig hebben China en de VS ook gedeelde

belangen, die een stabiliserend effect hebben op de onderlinge

relatie.

PROGRAMMA VOOR AMERIKAANSE FELLOWSDatum: 8-13 juni

Sprekers: o.a. Mostafa Hilali (Koninklijke Landmacht);

Marike Stellinga (Elsevier); Rob Vreeken (De

Volkskrant); Anne-Marie Smit (Eurojust);

Joost Taverne (Tweede Kamer - VVD); Harry

Groen (burgemeester van Noordwijk)

I.s.m.: German Marshall Fund (Washington DC)

Locaties: Amsterdam, Den Haag, Noordwijk, Flevoland

Deelnemers: 6 fellows van het American Marshall Memorial

Fund

Zes deelnemers aan het American Marshall Memorial Fellow-

ship Program bezochten Nederland als onderdeel van hun reis

door Europa. De Atlantische Commissie organiseerde, net als

in voorgaande jaren, het programma voor hen. De fellows

hadden gesprekken over onder andere het integratiedebat in

Nederland, sociaal-economische ontwikkelingen, de rol van

vrouwen in de islamitische wereld, en stadsontwikkeling. Ook

bezochten zij Eurojust, de Tweede Kamer, de gemeente

Noordwijk en een boerderij in Flevoland. Drie van de fellows

spraken tijdens een bijeenkomst van BKB Academy over de

Amerikaanse voorverkiezingen.

BOEKPRESENTATIE EN SYMPOSIUMDatum: 14 juni

Onderwerp: ‘Atlantic, Euratlantic, or Europe-America? The

Atlantic Community and the European Idea

from Kennedy to Nixon’

Sprekers: Giles Scott-Smith (Roosevelt Study Centre,

Middelburg; Universiteit Leiden), Valerie

Aubourg (Universiteit van Cergy-Pontoise),

Julian Lindley-French (Nederlandse Defensie

Academie; Universiteit Leiden), Rob Meines

(Meines and Partners) en Juurd Eijsvoogel

(NRC Handelsblad)

Speciale gast: Jaap de Hoop Scheffer (Universiteit Leiden;

voormalig secretaris-generaal van de NAVO)

I.s.m.: Universiteit Leiden

Locatie: Studentenvereniging Augustinus, Leiden






belangstellenden)

De Universiteit Leiden en de Atlantische Commissie

organiseerden een symposium ter gelegenheid van het

verschijnen van het boek Atlantic, Euratlantic, or Europe-

America? The Atlantic Community and the European Idea from

Kennedy to Nixon, onder redactie van Giles Scott-Smith en

Valerie Aubourg. Vier experts gingen in op de vraag wat voor

invloed de crisis in Noord-Afrika heeft op de NAVO.

Julian Lindley-French sprak over Europa’s Grote

Defensie Depressie. Vanwege de aanzienlijke defensie-

bezuinigingen vertrouwt Europa steeds meer op soft power.

Lindley-French wees erop dat soft power alleen werkt als er

geloofwaardige hard power op de achtergrond aanwezig is.

16

Rob Meines’ belangrijkste boodschap was dat de trans-

Atlantische gemeenschap veranderd is van een samenleving

gebaseerd op verwantschap naar een rationele ‘relationship of

choice’. Juurd Eijsvoogel vreesde dat irritaties binnen de NAVO

de trans-Atlantische gemeenschap zullen ondergraven. De

NAVO wordt in Amerikaanse politieke en militaire kringen

steeds impopulairder.

Nadat Jaap de Hoop Scheffer het eerste exemplaar van

het boek in ontvangst had genomen, vergeleek hij in zijn

toespraak de huidige toestand van de trans-Atlantische

betrekkingen met die in de jaren zestig en zeventig. Ook toen

was er sprake van een transitieperiode waarin een nieuwe

generatie leiders aan de macht kwam. Volgens De Hoop

Scheffer moet de NAVO zich hieraan aanpassen.

PUBLIEKSBIJEENKOMSTDatum: 23 juni

Onderwerp: ‘Heeft Europa – in navolging van de NAVO – een

nieuw Strategisch Concept nodig?’

Sprekers: Wim van Eekelen (EBN Commissie voor

Veiligheid en Defensie); Marjanne de

Kwaasteniet (Nederlands Permanent

Vertegenwoordiger Politiek en Veiligheids

Comité, EU); Max Valstar (ministerie van

Buitenlandse Zaken); Margriet Drent (Instituut

Clingendael); Bram Boxhoorn (directeur

Atlantische Commissie)

Moderator: Jan Rood (voorzitter NGIZ)

I.s.m.: Nederlands Genootschap voor Internationale

Zaken (NGIZ) en de Europese Beweging

Nederland (EBN)







belangstellenden)

Wim van Eekelen beantwoordde de vraag in de titel van de

bijeenkomst positief. De vragen die volgens hem leidend

zouden moeten zijn bij het opstellen van een nieuw strategisch

concept zijn: Wat zijn de belangrijkste dreigingen voor Europa?

En wat wil Europa (nog) kunnen op het gebied van defensie?

Van een strategisch concept gaat volgens Van Eekelen een

belangrijke positieve boodschap uit, zowel intern als extern.

Marjanne de Kwaasteniet zag enkele nadelen aan een

nieuw strategisch concept (‘Wat is de meerwaarde van nóg een

concept uit Brussel?’). Toch was ook zij van mening dat er een

positieve invloed van uit kan gaan. Het proces kan gezien

worden als een goede bonding exercise, het zou de coherentie in

de EU kunnen bevorderen. Een nieuw concept kan ook helpen

de noodzaak van het versterken van civiele en militaire

capaciteiten te benadrukken. Op dit moment is het

ambitieniveau van de EU onduidelijk. Ten slotte kan een nieuw

concept eventueel verhinderen dat de grote landen, vooral

Engeland en Frankrijk, zich onttrekken aan het institutionele

proces.

Max Valstar was ook van mening dat een nieuw

strategisch kader nodig is. Ten eerste omdat oude dreigingen

nieuwe invullingen hebben gekregen, en ten tweede omdat er

sinds 2003 twaalf nieuwe lidstaten zijn bijgekomen.

Ook Margriet Drent was van menig dat een nieuwe

veiligheidsstrategie voor de EU nodig is. Zij pleitte voor het

integreren van de aanpak van interne en externe dreigingen.

De antwoorden hierop zouden ook integraal civiel-militair

moeten zijn.

Bram Boxhoorn merkte op dat het Strategisch Concept

tot nu toe gediend heeft als legitimatie van operaties, maar

tegelijkertijd is ook duidelijk geworden dat er een groot verschil

is tussen theorie en praktijk. Er is niet noodzakelijkerwijs een

gebrek aan een duidelijk Strategisch Concept, maar wel een

gebrek aan leiderschap.

BEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER Datum: 1 juli






partnerlanden


Locatie: Brussel


De deelnemers aan het NAVO-bezoek kregen briefings over de

organisatie, de politieke agenda en de operatie in Libië. Ook

hadden zij een ontmoeting met de plaatsvervangend Permanent

Vertegenwoordiger van Nederland.

INTERNATIONALE CONFERENTIEDatum: 7 september

Onderwerp: ‘Empowering Women in Afghanistan: Stability

through Rural Development’

Sprekers: Fay Hartog Levin (ambassadeur van de VS in

Den Haag), Uri Rosenthal (minister van

Buitenlandse Zaken), Melanne Verveer

(Amerikaans ambassadeur in algemene dienst

voor mondiale vrouwenzaken), Palwasha

Kakar (plv. minister voor Vrouwenzaken,

17

Afghanistan), M.J. Abbitt Sushka (Private

Sector and Gender Adviser, Bamyan PRT),

Ahmad Zekria (Coordinator Dutch Consortium

Uruzgan), Paula Sastrowijoto (ministerie van

Buitenlandse Zaken, Den Haag), Palwasha

Hasan (The Afghan Women’s Network), Abdul

Rahman (National Solidarity Program,

Afghanistan), Ella van den Heuvel (ministerie

van Defensie, Den Haag), Sarah Kathleen

Rose (USAID/APAP, Afghan Parliamentary

Assistance Project)

Moderator: Eva Gross (Vrije Universiteit Brussel)

I.s.m.: Amerikaans ambassade, Den Haag







belangstellenden)

De Atlantische Commissie en de Amerikaanse ambassade in

Den Haag organiseerden een internationale conferentie over

‘empowerment’ van vrouwen in Afghanistan. Ambassadeur

Hartog Levin opende de conferentie met een overzicht van

ontwikkelingen in Afghanistan sinds 11 september 2001.

Volgens haar is er vooruitgang geboekt, maar wordt in de media

vooral het geweld gemeld. Volgens minister Rosenthal is de

positie van vrouwen in Afghanistan verbeterd, maar is er nog

een lange weg te gaan. De rechten en mogelijkheden voor

vrouwen zijn niet alleen wenselijk, maar van essentieel belang.

Ambassadeur Verveer ging in op de rol van vrouwen en

landbouw in de economische ontwikkeling van Afghanistan.

Volgens haar is investeren in vrouwen cruciaal om corruptie

tegen te gaan, en het politieke besluitvormingsproces te

verbeteren. Palwasha Kakar benadrukte het belang van de

betrokkenheid van de internationale gemeenschap. Er kan geen

gelijkheid zijn zonder veiligheid.

De inleidingen werden gevolgd door een tweetal panels:

een over vrouwen en landbouw, de ander over ervaringen ‘uit

het veld’. Moderator Eva Gross sloot de conferentie af met de

opmerking dat Afghaanse vrouwen niet als slachtoffers, maar

als aanjagers van verandering, en bron van productiviteit en

ontwikkeling moeten worden gezien.

BIJEENKOMST JONGE ATLANTICIDatum: 13 september

Onderwerp: Tien jaar na 9/11

Spreker: Kurt Volker (Center on Transatlantic Relations,

Johns Hopkins University’s School of Advanced

International Studies; voormalig Permanent

Vertegenwoordiger van de VS bij de NAVO)

Moderator: Marianne van Leeuwen (bijzonder hoogleraar

Moderne Trans-Atlantische Betrekkingen,

Universiteit van Amsterdam)

Locatie: Oost-Indisch Huis, Amsterdam


Tijdens deze bijeenkomst blikte Kurt Volker terug op het

decennium na 9/11, met name de veranderingen in de wereld -

politiek en de ontwikkelingen in de trans-Atlantische relatie.

Wat die relatie betreft is de focus sinds 9/11 verschoven van

Europa naar Azië en het Midden-Oosten. Waar Europa wel een

belangrijke rol voor zichzelf zou kunnen opeisen, volgens Volker,

is het Palestijns-Israëlisch conflict. Daar waar de VS duidelijk

aan de kant van Israël staan, zou Europa een meer pragma -

tische en constructieve houding kunnen aannemen die

daadwerkelijk kan bijdragen aan het vinden van een oplossing

voor het conflict. Daarnaast bracht Volker de Arabische Lente

ter sprake. Hij legde een verband tussen de onrust het Midden-

Oosten/Noord-Afrika en de ontwikkelingen na de aanslagen

van 9/11, waarbij de bevolking van deze landen zich in 2011

zowel tegen terroristische groeperingen als hun eigen

autoritaire onderdrukkers keerden.

VOORBEREIDINGSBIJEENKOMSTSTUDIEREIS DOCENTEN NEW YORKDatum: 14 september

Onderwerp: Kennismaking met de stad New York

Sprekers: Tove McGrew (Regional Security Office,

Amerikaanse Ambassade Den Haag), Irina van

Aalst (onderzoeker en docent stadsgeografie,

Universiteit Utrecht)

Locatie: Zalencentrum Vredenburg 19, Utrecht

Deelnemers: 18 (deelnemers studiereis New York 2011 en

begeleiders)

De deelnemers aan de docentenreis naar New York kregen

tijdens deze voorbereidingsbijeenkomst naast praktische

informatie ook lezingen over Nederlands-Amerikaanse

betrekkingen en over de geografie van New York.

STUDIUM GENERALEDatum: 16 september (blok 4)

Onderwerp: Vraagstukken van binnenlandse veiligheid in

trans-Atlantisch perspectief

Sprekers: medewerkers van de AIVD

I.s.m.: Ministerie van Binnenlandse Zaken en

Koninkrijksrelaties

18

Locatie: Zoetermeer



STUDIUM GENERALEDatum: 30 september (blok 5)

Onderwerp: De (buitenlands)politieke agenda van president

Obama

Sprekers: Tom White (Deputy Chief of Mission, US

Mission to the EU); Michael Dodman (Deputy

Counselor for Economic Affairs, US Mission to

the EU); Andrew Pelkey (Political-Military

Officer, US Mission to the EU)


Commissie)

I.s.m.: Permanente Vertegenwoordiging van de

Verenigde Staten bij de EU

Locatie: Brussel



ONDERWIJSSEMINARDatum: 12 oktober

Onderwerp: Nationale veiligheid en ‘cyber’

Sprekers: Rob Duiven (Nationale Cyber Security

Strategie, Ministerie van Veiligheid en Justitie);

Katja van Hoever (Programma Aanpak

Cybercrime); Hans Folmer (Programma-

manager Cyber, Ministerie van Defensie);

Jurjen Jansen (onderzoeker Cybersafety,

Noordelijke Hogeschool Leeuwarden); vijf

‘Geuzenteams’ van studenten van Avans, Fontys

en de NLDA

Moderator: Paul Lemmens (lid Atlantische Onderwijs-

commissie; docent geschiedenis, De Nassau,

Breda)

I.s.m.: Hogescholen Avans en Fontys, NLDA

Locatie: KMA, Breda

Deelnemers: 350 (studenten van de hogescholen Avans en

Fontys, cadetten van de KMA)

Zo’n 350 studenten namen deel aan een seminar over het

actuele thema nationale veiligheid en ‘cyber’. Vijf zogeheten

‘geuzenteams’ met studenten van de deelnemende instellingen

moesten een Virtuele Veiligheidsraad met argumenten

overtuigen geld beschikbaar te stellen voor de aanpak van

cybercrime op het voor hen specifieke terrein: economische,

ecologische, sociaal-politieke, territoriale of fysieke veiligheid.

Voordat de verschillende groepen hun presentaties gaven, zette

Rob Duiven de hoofdlijnen van de Nationale Cyber Security

Strategie uiteen. Volgens Duiven is de focus op cyber security

noodzakelijk voor het welzijn en de veiligheid van Nederland.

ICT is namelijk van essentieel belang voor economie en

samenleving. Hoewel ‘cyber’ niets nieuws is, is men er nog niet

aan gewend om het als een potentieel gevaar te beschouwen en

te behandelen. De Virtuele Veiligheidsraad riep uiteindelijk het

derde Geuzenteam uit tot winnaar. Zij zetten het effect van

cybercrime op de sociale en politieke stabiliteit van een land

uiteen.

STUDIEREIS DOCENTEN Datum: 19-26 oktober

Onderwerp: ‘New York na de aanslagen van 9/11: een

wereldstad 10 jaar later’

Locatie: New York

Deelnemers: 15 docenten geschiedenis, maatschappijleer,

aardrijkskunde uit het voortgezet onderwijs;

namens de Atlantische Onderwijscommissie:

Trudy Elsenaar-Tijsze, Frederik Oorschot en

Janneke Suiskind

De docenten bezochten New York in het kader van de tien-

jarige herdenking van de aanslagen op de WTC-torens op

11 september 2001. Een deel van het programma was hier dan

ook op gericht. Zo bezochten de docenten het National

September 11 Memorial, St. Paul’s Chapel en twee tentoon -

stellingen in het Museum of the City of New York en de

New York Historical Society. Daarnaast werden er, in het kader

van de internationalisering in het Voortgezet Onderwijs, ook

twee High Schools bezocht: de private Dalton School in de

Upper East Side en de Urban Assembly Academy of Arts &

Letters in Brooklyn, een openbare school. Ten slotte maakten de

docenten kennis met de Amerikaanse samenleving door een

bezoek aan het Night Court en een afdeling van het Leger des

Heils (Salvation Army) in de wijk Harlem. De rest van het

programma bestond uit een bezoek aan het Statue of Liberty en

het Ellis Island Immigration Museum, een rondleiding door het

hoofdkantoor van de Verenigde Naties en wandelingen door de

zuidpunt van Manhattan, door de South Street Seaport Area en

Central Park.

PUBLIEKSBIJEENKOMSTDatum: 24 oktober

Onderwerp: ‘NATO’s Agenda in the Run-up to the Chicago

Summit’

Spreker: Jamie Shea (Deputy Assistant Secretary

General for Emerging Security Challenges,

NAVO)


Commissie)

19







belangstellenden)

Jamie Shea keek tijdens deze bijeenkomst vooruit naar de

NAVO-top in Chicago in mei 2012. Hij verwachtte geen grote

veranderingen, aangezien het bondgenootschap nog bezig is de

veranderingen en ontwikkelingen van de Lissabon-top te

verwerken. Shea noemde drie brandpunten voor de NAVO: de

plaatsen waar het bondgenootschap militair actief is,

(uitbreiding van) partnerschappen en toekomstige

inspanningen in het licht van de economische crisis en

bezuinigingen.

RECEPTIEDatum: 25 oktober

Gelegenheid: Afscheid van voorzitter Piet Bukman en

verwelkoming van zijn opvolger Dirk Jan van

den Berg

Locatie: Koninklijke Schouwburg, Den Haag



het corps diplomatique, politici, en vertegen -


Zaken en van Defensie)

STUDIUM GENERALEDatum: 28 oktober (blok 6)

Onderwerp: De NAVO op weg naar strategische eenheid?

Sprekers: Tom Middendorp (Directeur Operaties,

Ministerie van Defensie), Sebastian Reyn

(Hoofddirectie Algemene Beleidszaken,

Ministerie van Defensie), David van Weel

(Hoofddirectie Algemene Beleidszaken,

Ministerie van Defensie)

I.s.m.: Ministerie van Defensie

Locatie: Ministerie van Defensie, Den Haag



BIJEENKOMST JONGE ATLANTICIDatum: 8 november

Onderwerp: Iran als nucleaire macht: serieuze dreiging of

strategische zet?

Sprekers: Paul Aarts (Universiteit van Amsterdam),

Sico van der Meer (Instituut Clingendael),

Yalda Walinezjad (oprichter Iran Instituut en

bestuurslid Jonge Atlantici), Wilbert van der

Zeijden (No Nukes team, IKV/Pax Christi)

I.s.m.: Pax-it en JASON

Locatie: Louis Hartlooper Complex, Utrecht

Deelnemers: 50 leden van Jonge Atlantici, JASON en Pax-it

Jonge Atlantici, JASON en Pax-it organiseerden een

discussieavond over Iran. Allereerst gaf Sico van der Meer een

inleiding over de Iraanse kwestie. Is het land daadwerkelijk

bezig met de ontwikkeling van atoomwapens, en zo ja, is een

militaire aanval dan gerechtvaardigd? Tot nu toe heeft het

Internationaal Atoomagentschap geen tastbare bewijzen

gevonden dat Iran de regels van het Non-proliferatie Verdrag

overtreedt, terwijl Amerikaanse en Israëlische inlichtingen -

diensten het tegendeel beweren. Iran zelf ontkent dat het

nucleaire programma wordt ingezet voor de ontwikkeling van

kernwapens. Volgens Paul Aarts is de angst voor een Iran met

kernwapens ongegrond. Iran wil slechts erkenning van zijn

positie als supermacht in de regio. Hij adviseerde vooral in

gesprek te blijven met het land. Alle sprekers schatten de kans

dat Iran in de toekomst een kernwapen gaat gebruiken op

vrijwel nul procent.

PUBLIEKSBIJEENKOMSTDatum: 10 november

Onderwerp: ‘Anti-piraterij en veiligheid op zee. Welke

strategie?’

Sprekers: Michiel Hijmans (anti-piraterij adviseur,

ministerie van Defensie; voormalig comman -

dant, Standing NATO Maritime Group 2); Peter

Kortenoeven (chef der Hydrografie, ministerie

van Defensie; voormalig Stafofficier Maritieme

Plannen, NAVO); Tineke Netelenbos (voor -

zitter, Koninklijke Vereniging van Nederlandse

Reders); Paul Vos (Projectleider Nationaal

Informatie en Analysecentrum Grenstoezicht,

Koninklijke Marechaussee; voormalig Police

Advisor Counter Piracy Programme, UNODC)

Moderator: Kees Homan (Instituut Clingendael)







belangstellenden)

Tijdens deze bijeenkomst belichtte een viertal sprekers de

opkomende dreiging van piraterij vanuit verschillende

20

perspectieven. Michiel Hijmans belichtte zijn ervaringen met

anti-piraterij operaties en benadrukte de slogan ‘samen

succesvol’. Er zijn vele spelers betrokken bij de anti-piraterij

operaties en een goede coördinatie en samenwerking tussen

deze spelers is van het grootste belang voor het behalen van

successen. Tineke Netelenbos hamerde op een betere

bescherming van Nederlandse schepen. Zij sprak haar voorkeur

uit voor het toestaan van particuliere beveiligers op de

schepen, zoals dat ook in Denemarken en Noorwegen gebeurt.

Paul Vos vertelde over het counter-piracy-programma van

UNODC (United Nations Office on Drugs and Crime). Hij

benadrukte onder andere het belang van verbeteringen van

regionale centra voor de vervolging en opsluiting van piraten.

Peter Kortenoeven, tenslotte, vertelde over zijn ervaringen in

Brussel en de moeizame samenwerking tussen NAVO en EU op

het gebied van piraterijbestrijding.

ATA ASSEMBLEEDatum: 14-16 november

Locatie: Tirana, Albanië

Deelnemers: namens de Atlantische Commissie: Bram

Boxhoorn (directeur), Frank van den Heuvel

(secretaris), Mostafa Hilali (AB). Namens

Jonge Atlantici: Rowinda Appelman (waar-

nemend voorzitter) en Marianne Copier

De inhoudelijke focus van de ATA-jaarvergadering lag dit keer

op uiteenlopende onderwerpen als de transitie in Afghanistan,

cyberveiligheid, de relatie tussen de EU en de NAVO, en

Atlanticisme en NGO’s. Daarnaast kwam de huishoudelijke

vergadering (de Assemblee) twee dagdelen bij elkaar om het

eigen functioneren en het jaarprogramma te bespreken.

BIJEENKOMST JONGE ATLANTICIDatum: 16 november

Onderwerp: Diplomatieke betrekkingen met China en de rol

van mensenrechten (laatste deel van een

vierluik)

Sprekers: Dirk Jan van den Berg (voormalig ambassa -

deur van Nederland in China; voorzitter, College

van Bestuur, Technische Universiteit Delft;

voorzitter Atlantische Commissie); Han ten

Broeke (Tweede Kamerlid VVD; bestuurslid

Atlantische Commissie) en Tom Zwart

(hoogleraar rechten van de mens, Universiteit

Utrecht)

Moderators: Yalda Walinezjad (oprichter Iran Instituut en

bestuurslid Jonge Atlantici) en Rosalie van

Gelder (projectleider Iran Comité en bestuurs -

lid Jonge Atlantici)

I.s.m.: Politiek Café Den Haag

Locatie: De Haagsche Kluis, Den Haag

Deelnemers: 40 (studenten, pas-afgestudeerden en overige

geïnteresseerden)

In dit laatste deel van het vierluik over de opkomst van China

gingen drie sprekers met elkaar in debat aan de hand van een

aantal stellingen. Volgens alle drie de sprekers moeten

Nederland, en Europa in het algemeen, niet langer de dominee

spelen die China kan vertellen wat het wel en niet moet doen.

Er is een level playing field ontstaan en het Westen is meer

gebaat bij dialoog en economische diplomatie dan bij een

opgeheven vingertje en megafoondiplomatie.

BEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER Datum: 18 november






partnerlanden


Locatie: Brussel

Deelnemers: 7 journalisten: Dirk Jan van Baar (HP/De Tijd, de

Volkskrant), Jan van Benthem (Nederlands

Dagblad), Thijs Broer (Vrij Nederland), Hans de

Bruijn (Geassocieerde Pers Diensten), Emilie

van Outeren (NRC Handelsblad), John Tyler

(Radio Nederland Wereldomroep), en Tuur

Verdonck (RTL Nieuws). Namens de Atlantische

Commissie: Bram Boxhoorn (directeur)

De deelnemende journalisten kregen tijdens dit bezoek

briefings over NAVO’s politieke agenda, Afghanistan, operatie

Unified Protector (Libië), en de relatie NAVO-Rusland. Ook

hadden zij een on-the-record-sessie met de NAVO-woord -

voerder en een lunch met de Permanent Vertegenwoordiger van

Nederland.

VAARDIGHEIDSTRAINING JONGE ATLANTICIDatum: 24 november

Onderwerp: Vaardigheidstraining risico-analyse

Docent: Hein Matthee (Blake Hall College, London)

Locatie: Atlantische Commissie, Den Haag

Deelnemers: 23 leden van Jonge Atlantici

Tijdens deze training probeerde Hein Matthee, aan de hand van

een aantal voorbeelden uit de zakenwereld en schetsen van

toekomstscenario’s voor Nederland, een inkijkje te geven in de

21

5-2PUBLICATIES

De Atlantische Commissie geeft diverse publicaties uit. Naast

het tijdschrift Atlantisch Perspectief zijn dit conferentie- en

studierapporten, onderwijspublicaties en boeken.

Publicaties zijn bij uitstek geschikt om belangstelling te

wekken voor, en de discussie te bevorderen over internationale

betrekkingen en trans-Atlantische veiligheidsvraagstukken.

Daarbij tracht de Atlantische Commissie ook recente, nog

onderbelichte onderwerpen onder de aandacht van een breder

publiek te brengen.

TijdschriftATLANTISCH PERSPECTIEF

Atlantisch Perspectief (AP) is het tijdschrift van de Atlantische

Commissie. Het blad verschijnt acht maal per jaar en bevat

opinieartikelen, analyses en columns over (actuele) ontwikke -

lingen op het gebied van de internationale betrekkingen en

veiligheidspolitiek.

In 2011 werd het digitale archief van Atlantisch Perspectief

verder aangevuld. Op de website zijn nu alle artikelen die zijn

verschenen tussen 1991 en 2010 gratis te raadplegen en

doorzoekbaar op auteur en titel.

In AP 1 reageerde Rem Korteweg (The Hague Centre for

Strategic Studies) op het katern van AP 8 2010 over de NAVO-

top in Lissabon. Twee artikelen stonden stil bij ontwikkelingen

in Groot-Brittannië: zij behandelden de nieuwe Defensie -

strategie en de militaire samenwerking tussen Frankrijk en

Engeland. Tot slot was er aandacht voor de geopolitieke situatie

van de Golfstaat Oman.

AP 2 was een themanummer over China. Centrale onderwerpen

waren de relaties van China met zijn buurlanden, de Ameri -

kaanse houding ten opzichte van China en de verhouding

tussen de EU en China. In een interview met Robert Kaplan

kwam de machtsverschuiving naar Azië in brede zin aan bod: de

Indische Oceaan als symbolische kaart voor de 21e eeuw.

De Noordpool, of ‘High North’, stond centraal in een katern in

AP 3. Auteurs uit Canada, Noorwegen en Denemarken

beschreven de strategieën en belangen van die landen in het

Arctische gebied. Lucia van Geuns (Instituut Clingendael)

analyseerde de rol van olie en gas in het Arctische geopolitieke

spel. Naast het katern over de Noordpool bevatte AP 3 een

artikel over de relatie tussen de NAVO en Rusland na de

NAVO-top in Lissabon. Tot slot was er in een column aandacht

voor duurzaam energiegebruik bij de krijgsmacht.

Marianne van Leeuwen (Universiteit van Amsterdam) gaf in

AP 4 een analyse van de ‘Arabische Lente’ en de geopolitieke

gevolgen daarvan. Daarnaast was er aandacht voor Joodse

lobbyorganisaties in de VS, die het vredesproces in het Midden-

Oosten proberen te beïnvloeden. Twee medewerkers van

Clingendael analyseerden de politieke en militaire samen -

werking van de Benelux-landen. Medewerkers van IKV Pax

Christi schreven naar aanleiding van een eigen onderzoek een

opinieartikel over de tactische nucleaire wapens van de NAVO.

Ten slotte gaf René Cuperus in een column zijn visie op

Obama’s presidentschap.

AP 5 stond in het teken van de nieuwe beleidsbrief van minister

van Defensie Hillen. De vier Operationele Commando’s van de

krijgsmacht schetsten hun visie en doelstellingen. Menno

Steketee betoogde dat de bezuinigingen op Defensie te zwaar

zijn: slimme investeringen in het personeel zullen zich juist

terugbetalen. Ter afsluiting betoogde een medewerker van

Fokker dat samenwerking tussen Defensie en industrie ook

kostenbesparingen kan opleveren: slimmer geld uitgeven,

zonder te hoeven snijden in de organisatie.

AP 6, een volledig Engelstalige editie, besteedde aandacht aan

9/11. Tien jaar na de aanslagen maakten verschillende auteurs

de balans op. Onderwerpen die aan bod kwamen waren: de ‘war

on terror’ en de trans-Atlantische verhoudingen; de plaats van

non-gouvernementele entiteiten in de Amerikaanse veiligheids -

strategie; het strategische gebruik van video’s door Al-Qaida

en de Taliban; de veiligheidssituatie van Pakistans nucleaire

arsenaal; en tot slot de vooruitzichten van vredesonderhande -

lingen in Afghanistan.

AP 7 bood een verscheidenheid aan onderwerpen. Wouter van

Cleef analyseerde het toenemende gebruik van drones door de

VS. Een medewerkster van Defensie gaf haar visie op opereren

vanuit een ‘genderperspectief’, specifiek vanuit haar praktijk -

ervaring in Afghanistan. Twee auteurs gaven een uiteenzetting

van de situatie op de Westelijke Balkan, twintig jaar na het

uiteenvallen van Joegoslavië en betoogden dat de EU een grote

rol heeft in de stabilisatie van die regio. Tot slot gaf Michiel de

Weger een beschouwing over de inzet van Special Operations

Forces door NAVO-landen.

De evaluatie van de Nederlandse missie in Uruzgan (het

rapport kwam eind september uit) stond centraal in een katern

in AP 8. Een lid van de evaluatiecommissie gaf een inleiding,

waarna drie auteurs hun kritiek op de missie en de evaluatie

uitten. Naast het katern bevatte AP 8 artikelen over de

23

modernisering van de Turkse staat en over de lessen van de

NAVO-missie in Libië, die in oktober 2011 werd beëindigd.

Atlantisch Perspectief bevat altijd een Atlantisch Nieuws over -

zicht, waarin actuele ontwikkelingen in de trans-Atlantische

betrekkingen, de Europese veiligheid en het Nederlands

buitenlands beleid beknopt aan de orde komen. In de rubriek

Achteraf verschijnen verslagen van bijeenkomsten van de

Atlantische Commissie, en in de boekenrubriek worden recente

boeken over internationale betrekkingen besproken, hetzij

uitgebreid, dan wel als signalement.

Niet alleen abonnees en begunstigers ontvangen Atlantisch

Perspectief. Ook (onder meer) de leden van de Vaste Commis -

sies van Buitenlandse Zaken, Defensie en Europese Zaken van

de Eerste en Tweede Kamer, en de Nederlandse ambassades in

alle landen van de OVSE krijgen het tijdschrift. Engelstalige

edities worden verspreid onder de internationale relaties van de

Commissie, waaronder de ambassades van de OVSE-landen in

Den Haag, en onder internationale organisa ties en denktanks in

Noord-Amerika, Europa en Rusland.

Verschenen: 8x

Oplage: 1.300 ex.

LesboekVENSTER OP AMERIKA. NEDERLANDS-AMERIKAANSE BETREKKINGEN SINDS DETWEEDE WERELDOORLOG

De aanleiding voor de ontwikkeling van het lesboek Venster op

Amerika was de lancering van ‘De Canon van Nederland’ in

2006: een verzameling van vijftig vensters met informatie over

de Nederlandse geschiedenis en cultuur. Officieel vormen al

deze vensters samen een richtlijn voor docenten en bieden ze

een overzicht van ‘wat iedereen in elk geval zou moeten weten

van de geschiedenis en cultuur van Nederland’. Een thema dat

opvallend genoeg in deze Canon van Nederland ontbreekt is

Amerika. Daarom probeert de Atlantische Onderwijscommissie

met de publicatie van dit lesboek deze lege plek op te vullen.

Het lesboek, dat bedoeld is voor de bovenbouw HAVO/

VWO bestaat uit drie lessen over de politieke, economische en

culturele betrekkingen tussen Nederland en de Verenigde

Staten vanaf de Tweede Wereldoorlog tot begin 21e eeuw:

1) Toenadering in de naoorlogse jaren; 2) De jaren zestig,

zeventig en tachtig; 3) Nederland en de VS na de Koude Oorlog.

Daarnaast bevat het lesboek verdiepingsstof, een

begrippenlijst, een personenregister en een tijdbalk.

Verschenen: januari 2011

Oplage: 2.500 ex.

DocentenhandleidingVENSTER OP AMERIKA. NEDERLANDS-AMERIKAANSE BETREKKINGEN SINDS DETWEEDE WERELDOORLOG

Bij het lesboek Venster op Amerika verscheen ook een

docentenhandleiding. Hierin staan antwoordmodellen voor de

opdrachten en suggesties voor aanvullende literatuur, websites,

en film- en geluidsfragmenten.

Verschenen: januari 2011

Oplage: 500 ex.

JAARVERSLAG ATLANTISCHE COMMISSIE 2010

Verschenen: maart 2011

Oplage: 750 ex.

BoekRUSSIA, OUR DISTANT NEIGHBOUR.THE BURDEN OF CONVENTIONAL BELIEFS

Sinds het einde van de Koude Oorlog is inmiddels meer dan

twintig jaar verstreken, de helft van de duur van het conflict.

Ondanks herhaalde oproepen tot partnerschap en samen -

werking, hebben het Westen en Rusland nog steeds een

moeizame verhouding. Hoe zijn deze moeilijkheden, en de

hardnekkige misverstanden die onze dialoog met Moskou

ontsieren, te verklaren? Zijn meningsverschillen een blijvend

kenmerk van deze verhouding, of hebben we nog steeds last van

vooroordelen uit het verleden?

In Russia, our Distant Neighbour, onderzoekt Hugo Klijn

(werkzaam op het ministerie van Buitenlandse Zaken, en tussen

september 2009 en september 2011 tijdelijk onderzoeker bij

Instituut Clingendael) enkele westerse conventionele

opvattingen over het grootste land ter wereld – een land dat

sinds Peter de Grote een aanzienlijke invloed heeft gehad op de

Europese geschiedenis. Klijn stelt vast dat vooral in de 19e

eeuw niet werd getwijfeld aan de ‘Europeesheid’ van Rusland.

Hij nuanceert ook de bewering dat Russisch radicalisme

enerzijds geleidelijke verandering in de weg staat en

tegelijkertijd een agressief buitenlands beleid voorschrijft. Met

betrekking tot het einde van de Sovjet-Unie, benadrukt Klijn het

belang van interne processen en betoogt hij dat het westers

beleid uit de jaren ’90 controversieel blijft bij de Russische

politieke elite, vooral waar het gaat om uitbreiding van de

NAVO. Ten slotte waarschuwt hij voor het hanteren van

westerse normen bij het beoordelen van Rusland en zijn

leiders. Dit leidt tot een beperkte blik op een divers en complex

land.

24

Het boek is niet bedoeld als apologie voor Russisch

gedrag. Het is eerder een pleidooi om met hernieuwde

nieuwsgierigheid naar Rusland te kijken en het land op zijn

eigen verdiensten te beoordelen. Wat er ook gebeurt, Rusland

blijft in de voorzienbare toekomst van economisch en politiek

belang. Een beter begrip voor Russische bezorgdheid kan het

Westen, en vooral Europa, wellicht in staat stellen het

potentieel van een strategisch bondgenootschap aan te boren

in een steeds instabielere wereld.

Auteur: Hugo Klijn

Verschenen: november 2011

Oplage: 1.000 ex.

5-3OPINIEPEILING

Evenals voorgaande jaren voerde onderzoeksbureau TNS/NIPO

op verzoek van de Atlantische Commissie in december een

opinieonderzoek uit over de NAVO. Uit de enquête bleek onder

andere dat slechts 15% van de ondervraagden extra wil

bezuinigen op defensie. Daarnaast blijft de steun voor de

NAVO onverminderd groot.

De voornaamste resultaten van de peiling waren:

· Acht op de tien (79%) Nederlanders vond het

lidmaatschap van de NAVO van belang voor de Nederlandse

veiligheid; bijna driekwart (73%) vond dat de NAVO een

positieve bijdrage aan de Nederlands-Amerikaanse relatie

levert.

· Driekwart van de ondervraagden wist dat de NAVO in

Libië heeft geïntervenieerd. De overgrote meerderheid van deze

mensen (84%) was het daarmee eens. Aangaande Syrië

bestonden meer reserves, hoewel nog steeds de helft (52%)

voor interventie zou zijn.

· Als het aan Nederlanders zou liggen, werd er extra

bezuinigd op het koningshuis (46%), ontwikkelingshulp (46%),

integratie (37%) en hulp bij oorlogen en wederopbouw (35%).

Nationale defensie werd door slechts 15% genoemd.

· Hoger opgeleiden hechtten een groter belang aan de

NAVO, waren vaker op de hoogte van de NAVO-interventie in

Libië en waren daar ook vaker voorstander van. Wat Syrië

betreft waren er geen verschillen. Hoger opgeleiden noemden

vaker dan gemiddeld nationale defensie als mogelijke extra

bezuinigingspost.

· De achterban van de drie middenpartijen CDA, VVD en

(in mindere mate) PvdA hechtte het meeste belang aan de

NAVO; de PVV-achterban het minst.

5-4MEDIAOPTREDENS, LEZINGEN ENPUBLICATIES DIRECTEUR

Lezingen/interviews

RADIOINTERVIEWDatum: 11 april

Onderwerp: Nederlandse Defensienota

Persorgaan: Radio 1, De Gids.FM (VARA)

LEZINGDatum: 25 mei

Bijeenkomst: Nascholingscursus maatschappijleer

Onderwerp: Actuele ontwikkelingen binnen de NAVO

Locatie: Hogeschool Rotterdam

Deelnemers: ca. 25 docenten

RADIOINTERVIEWDatum: 23 augustus

Onderwerp: Nederlandse aanwezigheid in Libië

Persorgaan: Radio 1, De Gids.FM (VARA)

LEZINGDatum: 14 december

Bijeenkomst: Lunchlezing JOVD

Onderwerp: Stand van zaken in de trans-Atlantische

betrekkingen

Locatie: Café-restaurant Schlemmer, Den Haag

Deelnemers: 25 leden van de JOVD

Publicaties

‘Berlusconi: held of boef’ (n.a.v. Anne Branberger en Martin

Simek, Silvio, Modern Leiderschap) (Amsterdam 2010), in:

Internationale Spectator, jrg.65, nr.4 (april 2011), pp. 231-232.

Recensies in de boekenrubriek ‘Internationale Betrekkingen’,

Geschiedenis Magazine nr. 4 (juni 2011), jrg. 46, pp. 60-61.

‘United States and Europe: an Unequal Partnership’, in :

Perceptions of NATO and the New Strategic Concept,

L.N. Rodriques and V. Dubovyk (eds.) (IOS Press: 2011

Amsterdam-Berlin), pp. 55-59.

‘The management of disorder’ in de 21ste eeuw. Enkele

verkennende observaties over Nederland en internationale

veiligheid’, in: Liberaal Reveil, jrg. 52, 3 (september 2011),

pp. 177-182.

25

bedragen x 1.000

BATEN

Ministerie van Buitenlandse Zaken/Defensie 495

Overige inkomsten 126

Totaal 621

LASTEN

Platform- en netwerkactiviteiten 136

Onderwijs 139

Openbare bijeenkomsten 141

Media 189

Overige activiteiten 11

Totaal 616

RESULTAAT 2011 5

26

6 S T A A T V A N B A T E N E N L A S T E N

7-1WEBSITE

Op de website van de Atlantische Commissie (www.atlcom.nl

of www.atlantischecommissie.nl) staat informatie over de

organisatie, doelstellingen en activiteiten van de Atlantische

Commissie, de Atlantische Onderwijscommissie en Jonge

Atlantici. Veel publicaties kunnen online worden ingezien, en

scholieren kunnen werken met de verschillende websheets. Via

de site kunnen geïnteresseerden zich ook aanmelden voor

bijeenkomsten van de Atlantische Commissie. Verzoeken om

informatie en het bestellen van publicaties is mogelijk via het

e-mailadres van de Commissie [email protected]. In 2011 had de

site 14.085 bezoekers.

7-2DE ATLANTISCHE COMMISSIEIN DE MEDIA

In onder meer de volgende dag-, week- en maandbladen, en

op radio en televisie, werd in 2011 aandacht besteed aan

(activiteiten van) de Atlantische Commissie:

BN de Stem

Brabants Dagblad

Financieele Dagblad

Friesch Dagblad

Internationale Spectator

Geassocieerde Persdiensten

HP/De Tijd

Leeuwarder Courant

Nederlands Dagblad

NRC Handelsblad

Nu.nl

Parool

Radio Nederland Wereldomroep

Reformatorisch Dagblad

RTL Nieuws

Stentor

Trouw

Volkskrant

Vrij Nederland

7-3DOCUMENTATIE

Op het kantoor van de Atlantische Commissie kunnen

literatuur, tijdschriften en een knipselarchief op het gebied van

internationale (veiligheids-)vraagstukken worden geraadpleegd.

Informatieverzoeken kunnen ook schriftelijk, telefonisch of

per e-mail worden gedaan. Publicaties van de Atlantische

Commissie kunnen bij het Bureau worden besteld (of afgehaald

op de Bezuidenhoutseweg 237a-239a, Den Haag).

7-4ABONNEES EN BEGUNSTIGERS

Een jaarabonnement op Atlantisch Perspectief (tijdschrift voor

internationale betrekkingen en veiligheidspolitiek dat acht maal

per jaar verschijnt) kost € 27,50; studenten en scholen betalen € 22,00 (prijzen per 01-01-11).

Naast abonnees kent de Atlantische Commissie ook

begunstigers. Voor minimaal € 44,50 per jaar (prijs per 01-01-11)steunen zij het werk van de Commissie. Begunstigers

ontvangen alle publicaties van de Commissie gratis of tegen

gereduceerd tarief. Bovendien krijgen ze uitnodigingen voor

bijeenkomsten, conferenties en seminars.

Voor € 24,00 per jaar (prijs per 01-01-11) kunnenjongeren studentbegunstiger van de Atlantische Commissie

worden. Zij krijgen dan uitnodigingen voor bijeenkomsten van

zowel Jonge Atlantici als van de Atlantische Commissie.

Bovendien ontvangen zij Atlantisch Perspectief.

7-5OVERZICHT PUBLICATIES

TIJDSCHRIFT

Atlantisch PerspectiefPrijs: € 4,50 (los nummer); € 27,50 (jaarabonnement gewoon); € 22,00 (jaarabonnement studenten en scholen)

27

7 D I V E R S E N

BOEKEN/RAPPORTEN

NATO’s New Strategic Concept. Moving beyond the Status

Quo? (2009)

Prijs: € 7,50 (begunstigers € 5,00)

Hugo Klijn, Russia, our Distant Neighbour. The Burden of

Conventional Beliefs (2011)


Arnout Molenaar, (Dis)Organising European Security. The Iraq

Controversy and Patterns in US-European Relations (2007)


Sebastian Reyn, Allies or Aliens? George W. Bush and the

Transatlantic Crisis in Historical Perspective (2004, 2e druk 2007)


German and American Reorientation Toward NATO (2006)

Prijs: gratis

Transatlantic Relations at a Crossroads: Current Challenges in

US-European Relations (2003)

Prijs: gratis

Arnout Brouwers, Met vereende kracht: Europa en de oorlog

tegen Amerika terrorisme (2002)

Prijs: € 2,50 (begunstigers gratis)

Remco van Diepen e.a., ‘Beschaafd ageren voor de NAVO’.

50 jaar Atlantische Commissie (2002)

Prijs: gratis

ONDERWIJSPUBLICATIES

Lesboeken

Nieuw-Nederland. Een handelskolonie in de Nieuwe Wereld.

Lesboek ter gelegenheid van het Hudsonjaar (2009)

Prijs: € 2,25 (los exemplaar)

Nieuw Nederland. Een handelskolonie in de Nieuwe Wereld.

Docentenhandleiding (2009)

Prijs: € 5,00

Venster op Amerika. Nederlands-Amerikaanse betrekkingen sinds

de Tweede Wereldoorlog. (2011)

Prijs: € 2,25 (los exemplaar)

Venster op Amerika. Nederlands-Amerikaanse betrekkingen sinds

de Tweede Wereldoorlog. Docentenhandleiding (2011)

Prijs: € 5,00

Atlantische Onderwijspapers

Alle Onderwijspapers zijn uitverkocht. Op aanvraag zijn wel

digitale exemplaren verkrijgbaar.

Vrede en veiligheid in het Midden-Oosten: Onvermogen en

onmacht?, Maurits Berger, Sven Biscop, Joris Luyendijk e.a.

(2006) (AOP 23)

Vietnam, Irak en de (on)macht van Amerika, Jan Donkers, Henk

Hofland, Rob Kroes e.a. (2005) (AOP 22)

Amerika en Europa: Mars en Venus?, Frank van Beuningen,

Arnout Brouwers, Ruth Oldenziel e.a. (2004) (AOP 21)

Het beeld van Rusland. Rusland in beeld, Coby van der Linde,

Alexander Münninghoff e.a. (2003) (AOP 20)

Websheets

Gratis te downloaden en/of raadplegen via

www.atlantischecommissie.nl.

Het Vietnamconflict vanuit Amerikaans perspectief (2009)

De Kaukasus: Balkan van het Oosten? (2008)

De EU en Europese veiligheid (2007)

Energie en veiligheid (2007)

De NAVO na de Koude Oorlog (2007)

OVERIG

Marianne van Leeuwen, Vrede als nevendoel. Amerika, Europa en

het vredesproces in het Midden-Oosten (oratie), Vossiuspers

UvA, Amsterdam (2010)

Prijs: gratis

Ronald Havenaar, Twee soorten conservatisme (oratie),

Vossiuspers UvA, Amsterdam (2006)

Prijs: gratis

Folder Atlantische Commissie

Prijs: gratis

Diverse NAVO-publicaties

Prijs: gratis

28

7-6INHOUDSOPGAVE ATLANTISCH PERSPECTIEF 2011

Jaargang 35

NUMMER 1

The Empire slides back�. Heroverwegingen in Brits defensie/ en

veiligheidsbeleid

· Kees Homan

Oman. Een geopolitieke oase in een dynamische regio

· Menno Steketee

Britain and France. Bringing strategic sanity back to Europe?

· Julian Lindley-French

Reactie: The New Strategic Concept: important, not impressive

· Rem Korteweg

NUMMER 2

Themanummer: De opkomst van China

China’s opkomst. Kroniek van een machtsverschuiving

· Ingrid d’Hooghe

China in de regio. Door productie-allianties naar nieuwe

verhoudingen in Oost- en Zuidoost Azië

· Henk Houweling

Zowel fan van Streisand als bouwer van de carrier killer

missile. China in het buitenlands beleid van de

regering-Obama

· Ruud Janssens

EU-China relations. Strategic or pragmatic, the future

or already the past?

· Matthias Stepan and Falk Ostermann

“De Indische Oceaan: symbolische kaart van de 21e

eeuw”. Een interview met Robert D. Kaplan

· Maarten Katsman

Het multipolaire debat over een multipolaire wereld

· Geert Asselbergs en Joppe Schaaper

29

NUMMER 3

Katern: veiligheidsbeleid en energie in ‘the High North’

Mixed messages from an ‘Arctic superpower’?

Sovereignty, security and Canada’s northern strategy

· P. Whitney Lackenbauer

Denmark in the Arctic. Bowing to three masters

· Jon Rahbek-Clemmensen

Norwegian foreign policy in the High North. Energy,

international law and security

· Leif Christian Jensen, Øystein Jensen and Svein Vigeland

Rottem

Arctische olie en gas. Nut of noodzaak?

· Lucia van Geuns

NAVO en Rusland na de Lissabon Top. Hoe nu verder?

· Marcel de Haas

Column: De krijgsmacht goes duurzaam

· Hans van Leeuwe

NUMMER 4

De ‘Arabische Lente’ en geopolitiek

· Marianne van Leeuwen

J Street en JCall en de vrede in het Midden-Oosten

· Hans Schippers

Een nieuw leven voor de Benelux? Politieke en militaire

Benelux-samenwerking

· Kees Homan en Jan Rood

NATO’s tactical nuclear headache. IKV Pax Christi’s

Withdrawal Issues report

· Wilbert van der Zeijden and Susi Snyder

Column: ‘Polderpresident’ of spraakmakende meesterschilder?

Obama’s kansen op een ‘transformative presidency’

· René Cuperus

NUMMER 5

Themanummer: toekomstige taken en ambities van de

Nederlandse krijgsmacht

‘Op land wereldwijd inzetbaar voor vrede en veiligheid’.

Ambities van de Landstrijdkrachten na de beleidsbrief

· Commando Landstrijdkrachten

‘Parvus numero, magnus merito’. De derde dimensie na

de beleidsbrief

· Commando Luchtstrijdkrachten

Veiligheid op en vanuit zee, nu en in de toekomst!

· Commando Zeestrijdkrachten

‘Zonder vrees en zonder blaam’. Toekomstige ambities

van de Koninklijke Marechaussee

· Commando Koninklijke Marechaussee

Bezuinigingen & bezuinigingen

· Menno Steketee

Column: Defensie moet slimmer geld uitgeven, niet

bezuinigen

· Nico Brinkerink

NUMMER 6

Special issue: A decade of ‘War on Terror’

The War on Terror and transatlantic relations.

Reflections and projections

· Stanley R. Sloan

Ungoverned territories. Engaging local nongovern-

mental entities in U.S. security strategy

· James J.F. Forest

A weapon of violence. Al Qaeda and Taliban video

· James P. Farwell

Pakistan. Security issues concerning Pakistan’s

nuclear arsenal

· Hans Schippers

Afghanistan. Between ‘civilian surge’ and negotiated

peace

· Oliver Jones and Kirsten Kaufman

NUMMER 7

Bommen, bepalingen en belangen. Het toenemend gebruik van

drones door de VS

· Wouter van Cleef

Vrouwen, vrede en veiligheid. Opereren vanuit het

genderperspectief: vrede en veiligheid voor iedereen

· Ella van den Heuvel

Vooruitgang en stagnatie. De Westelijke Balkan twintig jaar na

het uiteenvallen van Joegoslavië

· Oliver Rolofs en Jochen Stöger

Méér dan moderniseren. Special Operations Forces

belangrijker binnen de NAVO

· Michiel de Weger

NUMMER 8

Katern: Nederlandse bijdrage in Uruzgan 2006-2010

ISAF-evaluatie. Omkeerbare verbeteringen in Uruzgan

en onzekere toekomst voor Afghanistan

· Jan Gruiters

De missie in Uruzgan als strategisch narratief

· George Dimitriu en Beatrice de Graaf

Onduidelijkheid over doelen? Stel burgerbescherming

voorop

· Emiliano Landkroon

De modernisering van de Turkse staat. Negen jaar Erdogan: de

nieuwe Atatürk?

· Ritske Bloemendaal en Dorine van Norren

Libië: Responsibility to Protect en de NAVO

· Kees Homan

30

Activiteiten / Activities

>Conferentie over ‘Empowering Women in Afghanistan’ op 7 september’. Van links naar rechts: Fay Hartog Levin

(ambassadeur van de VS in Den Haag), Palwasha Kakar (plv. minister voor Vrouwenzaken, Afghanistan), Melanne

Verveer (Amerikaans ambassadeur voor mondiale vrouwenzaken) en Enayatullah Nabiel (ambassadeur van

Afghanistan in Den Haag) / Conference on ‘Empowering Women in Afghanistan’ on 7 September. From left to right:

Fay Hartog Levin (US Ambassador to The Hague), Palwasha Kakar (Deputy Minister of Women’s Affairs, Afghanistan),

Melanne Verveer (US Ambassador-at-Large for Global Women’s Issues) and Enayatullah Nabiel (Afghan Ambassador to

The Hague)

Bijeenkomst over ‘Monsoon: The Indian Ocean

and the Future of American Power’ op 9 februari.

Links, moderator Sebastian Reyn; rechts, spreker

Robert Kaplan / Meeting on ‘Monsoon: The Indian

Ocean and the Future of American Power’ on

9 February. Left, moderator Sebastian Reyn; right,

speaker Robert Kaplan

Volle zaal bij de lezing van minister van Defensie Hans Hillen op 11 mei / A full house during

the meeting with Defence Minister Hans Hillen on 11 May

>

Presentatie van het boek Russia, our Distant Neighbour op 28 november.

Van links naar rechts: Bram Boxhoorn (directeur, Atlantische

Commissie), Hugo Klijn (auteur) en Arnout Brouwers (correspondent voor

De Volkskrant, Moskou) / Presentation of the book Russia, our Distant

Neighbour on 28 November. From left to right: Bram Boxhoorn (Director,

Netherlands Atlantic Association), Hugo Klijn (author) and Arnout Brouwers

(Moscow correspondent for De Volkskrant)

>

>

Onderwijs en Jongeren / Education and Youth

Leden van Jonge Atlantici tijdens de

vaardigheidstraining risicoanalyse van

Hein Matthee (midden) op 24 november

/ Members of Netherlands Atlantic Youth

during the skills training on risk analysis

by Hein Matthee (in the centre) on

24 November

De deelnemers aan StudiumGenerale 2011

tijdens het teambuilding weekend op

Walcheren in maart / Participants in

‘StudiumGenerale’ 2011 during their team-

building weekend at Walcheren in March

Greg Shapiro tijdens de Atlantische

Onderwijsconferentie op 1 februari /

Greg Shapiro during the Atlantic

Education Conference on 1 February

>

>

>

>

350 studenten bij het onderwijsseminar

over nationale veiligheid en ‘cyber’ in

Breda op 12 oktober / 350 students

participating in the education seminar on

national security and cyber issues on 12

October

Publicaties / Publications

Organisatie / Organisation

>Oud-voorzitter Piet Bukman tijdens zijn afscheids-

receptie op 25 oktober / Outgoing Chairman, Piet

Bukman, at his farewell reception on 25 October

Nieuwe voorzitter Dirk Jan van den Berg tijdens

zijn eerste bijeenkomst op 1 april / The new

Chairman, Dirk Jan van den Berg, during his first

meeting on 1 April

>

> >

Marianne van Leeuwen, bijzonder hoogleraar Moderne Trans-

Atlantische Betrekkingen aan de Universiteit van Amsterdam /

Marianne van Leeuwen, Professor, by special appointment, of

Modern Transatlantic Relations at the University of Amsterdam

Staf en stagiair(e)s. Van links naar rechts: Paul Steeman, Niklaas Hoekstra, Bram Boxhoorn, Maarten Katsman, Kees Kouwenhoven, Janneke Suiskind en Lisanne van Langen / Staff

and interns. From left to right: Paul Steeman, Niklaas Hoekstra, Bram Boxhoorn, Maarten Katsman, Kees Kouwenhoven, Janneke Suiskind en Lisanne van Langen

2 0 11Jaarverslag Atlantische Commissie · Lente’ en een boekpresentatie over Rusland tot het...

Documents

Transcript of 2 0 11Jaarverslag Atlantische Commissie · Lente’ en een boekpresentatie over Rusland tot het...