R & TIIESINGERE SS

Maandeliiks Nieuwsblad voor Gannerwoldethesinge en omstreken

12e iaargang september 1988

De watermolen draait weer!

Naar zo!! Foto's: A. v.d. Meuten

In september 1987 heeft er inde G en T een artikel gestaanover de geschiedenis van deLange landster molen. Daarinstond o.a. dat door het wei­geren van het recht van over­pad de restaurat ie in gevaarzou kunnen komen.Nog even een klein stukjevoorgeschiedenis.De molen is gebouwd in 1829en bemaalt de Lange Boven­rijgster po lder, groot 224 ha.Na de 2e wereldoorlogbegon het onder houden vanmolens een te kostbare zaakte worden. De molen raaktein verval en in 1950 werd ereen elektromotor geplaatstom de bemaling over tenemen . Doch aan het eindvan de vijftiger jaren werdmen zich er van bewust dathet toch jammer zou zijn datalle molens uit het landschapzouden verdwijnen, het hoortimmers bij de image vanNederland.In 1961 werd de monumen­tenwet aangenomen, daarstond o.a . in dat de nog aan­wezige molens (82) niet meerafgebroken mochten wor-

Vanzo. . .

den, maar, indien mogelijk,opgeknapt moesten worden.De Langelandster molenkwam in handen van Molen­stichting Hunsingo enOmstreken. De molen werdtoen eerst geconserveerd enzou later, als het benodigdegeld bijeengebracht was,gerestaureerd worden. In1986 kwam plotseling hetbericht dat er geld was voorde restauratie, 90% subs idievan de Rijksd ienst voorMonumentenzorg , 18.000gulden van de Gemeente TenBoer, 30.000 gulden van deprovincie Groningen en derest kwam van fondsen en deSticht ing zelf. De totale kos­ten van de restauratiebedroegen ongeveer370.000 gulden en de restau­ratie duurde plm. 13 maan­den.

Op vrijdag 7 oktober 1988zalde molen officieel in gebruikgesteld worden. Naar aanlei­ding hiervan een gesprekmet de molenaar dhr. H. Nootuit Haren.Hoe komt iemand er toemolenaar te worden?

Dat heeft een vrij lange voor­geschiedenis. Van origineben ik timmerman vanberoep (momenteel is dhr.Noot postbode, D.v.d.M.). Namijn opleiding heb ik verschil­lende baantjes gehad, o.a. inTen Boer, bij Dekker, Ooste r­hogebrug, in een taartfabrieken als laatste bij een molen­makersbedrijf in Adorp . Hierben ik 6 jaar aan het werkgeweest, vooral in de restau ­ratie. Maar voor molenbou­wer vond ik mezelf nietgesch ikt. Ik las een adverten­tie van de PTT waarin post­bodes gevraagd werden enzodoende werd ik postbode.Maar de liefde voor demolens is wel gebleven.

Ansichtkaarten

Dat uitte zich eerst in het ver­zamelen van ansichtkaartenover molens. Momenteel hebik er meer dan 5000. Waargeen ansichtkaarten van zijn,daar maak ik zelf foto's van.Vaak ben ik elk weekend opstap met vrouwen kinderenom foto's te maken. Gelukk ighoudt mijn vrouw ook vanmolens. De foto's en kaartengaan we onderling ruilen opruilbeurzen.

Opleiding tot molenaar

Voordat ik met de eigenlijkeopleiding begon, had ik altwee jaar stage gelopen opde watermolen "de Helper"die bij het Paterswoldsemeerstaat. Daarna heb ik de off i-

ciële cursus voor vrijwillige'molenaars gevolgd. Dezewordt gegeven in de koren­molen van Vierhuizen. Gedu­rende 1 jaar heeft men éénmaal per week een middagles. De cursus duurt 1 jaarom alle weersomstandighe­den mee te kunnen maken.(p.s, de cursus duurt nu 1.5jaar). Na dit jaar heb ik exa­men gedaan op 14 mei 1980op de korenmolen "DeKorenschoof" in Noordlaren .Nu kon ik dus echt beg innenmet mijn hobby.

Hoe bent u op de Lange­landster molen terechtgekomen?

Vroeger heb ik heel wat jarenin Warffum gewoond en hadveel kontakt met het water-

Molenbrouwers druk bezig.

schap Hunsingo. Vanwegemijn werk ben ik naar Harenverhuisd, doch het kontakt isgebleven. Op een gegevenmoment waren er op deKrimster molen (bij Zuidwol­de) twee molenaars nodig.Daar ben ik ook een aantaljaren geweest, maar hetbeviel niet zo. Het is een helemooie grote molen, maardeze molen moet elektrischgestart worden. Op zich isdat niet zo erg, maar voordatalle kabels uitgelegd warenen op stroom aangeslotenwaren, (de molen heeft zelfgeen stroom) was ik 3 kw~r­

tier à 1 uur verder. Toen Ikhoorde dat de Langelandstermolen gerestaureerd zouworden, heb ik op de baanvan molenaar gesolliciteerden dat is gelukt.

Wat doet een molenaarzoal?

Wel, de molenaar verplichtzich om tenminste 24 maalper jaar de molen enige urente laten draaien en in dezomermaanden het liefstzoveelmogelijk. Dat kost veelvrije tijd, ik ben hier iederweekend te vinden en als datniet lukt dan door de week.Met mijn werk als postbodevalt dat goed te combineren

Het skelet van de molen.

want ik ben 's middags omtwee uur vrij.Daarnaast moet ik de molenonderhouden, smeren, als ergebreken zijn repareren oflaten repareren.De tandwielen worden metbijenwas gesmeerd en bovenin de kruin worden de rade­ren met een mengsel vandierlijk vet en grafietpoedergesmeerd.

Hoe wordt de molen aan deloop gezet?

Dat is bij deze molen heelweinig werk. Eerstworden debliksemafleiders verwijderd.Daarna wordt de kop van demolen bijna in de windgedraaid. Ik loop dus eersteen paar keer om de molenom de windrichting te bepa­len. Als het harder waait danwindkracht 8 mogen we nietdraaien.De wieken maken dan 60omwentelingen per minuut.Maar het is een kwestie vanaanvoelen, als je veel erva­ring hebt, laat je hem ook nogwel eens harder draaien. Danwordt eerst in de molen deremblokkade opgeheven (alsekstra beveiliging worden dewieken van de molen veran­kerd, anders kan iedereen ermee gaan draaien). Daarnaworden de remmen los gezet

Foto's: A. v.d . Meulen

en de wieken beginnen tedraaien. De snelheid wordtgeregeld met kleppen in dewieken. Als het mooi weer ismet een konstante wind hoefje er verder niets aante doen.Maar als het buiig weer is,gebeurt het vaak dat het vlakvoor de bui harder gaat waai­en, dan .moeten de kleppenverder open gezet worden,zodat hij minder snel gaatdraaien.

Is het elektrisch gemaaloverbodig geworden?

Nee, absoluut niet. De molenis er gewoon ekstra bij. Hetgemaal werkt met een vlotter.Als die te hoog wordt , danwordt het water van de Kar­dingermaar in de Thesinger­maar gepompt. Als ik met demolen draai neem ik tijdelijkhet werk van de pomp over.Mijn streven is om de molen 1x per week te laten malen,zowel zomers als 's winters.Als er 's winters ijs ligt luktdat natuurlijk niet, maar devijzel die nodig is om hetwater omhoog te brengenkan losgekoppeld worden,zodat ik hem 's winters ookkan latendraaien. Dit is nodigom de molen in konditie tehouden. Molens moetendraaien, stilstaande molensgaan achteruit.

Laatste vraag, wat trekt u nuzo aan in het molenaar zijn?

Tsja, voor een deel de liefdevoor de molens, maar tevenshet bezig zijn in de vrijenatuur. Want wat is er mooierom in de molen te zitten, luis­teren naar het draaien van dewieken en genieten van hetmooie landelijke uitzicht. Hetallerliefste zou ik naast demolen willen wonen om hemzoveelmogelijk te laten draai­en.Een ander leuk aspekt is omde mensen mee te latengenieten van de molen. Alshij draait is iedereen vanharte welkom om te komenkijken hoe alles in zijn werkgaat.Eigenlijk zijn er veel te weinigmolenaars in Nederland,maar 600. Daardoor kunnenlang niet alle molens bediendworden. Er moesten meermensen molenaar worden,het neemt wel veel vrije tijdmaar je krijgt er ook heel veelvoor terug !

Detta V.d. Molen

Wist U dat:- het fietspad in Ten Boer

tussen het pompstation ende stoplichten erg slechtis...

- een aantal lezersvan de GenT er al bijna eenongelukgekregen hebben?

- dit komt omdat de tegelsniet meer aan elkaar lig­gen. . .

- de G en T hoopt dat ergauw wat aan gedaanwordt , anders houden wegeen lezers meer over!

- de zaaluitvoering vanRederijkerskamer "Wes­ter" op 10december a.s. indorpshuis "De Leeuw"is? . .Bloemenhuis Inja de 2eprijs gekregen heeft voorhet wagenopmaken bij hetcorso in Eelde.

- de familie Overzet vanAchter-Thesinge naarCanada vertrekt?

- er op verschillende plaat­sen al afscheid van hen isgenomen?

- wij dat bij deze ook doenen alvast uitzien naar eeningezonden stuk over hunhopelijk positieve ervarin-:gen daar.

- hun adres daar is: A. Over­zet, RR4 Ingersoll,N5 C3 J7, Ontario-Cana­da.

- er inThesingedemogelijk­heid bestaat een curuscalligraphie (schoon­schrijfkunst) te volgen.Voor informatie en opgavekunt u bellen naar SjoukjeSteenbeek, tel. 05902­1663.

REDAKTIEADRESSENRedaktie Garmerwolde:c aret Hazeveld, Peta Jurjens,Elisabeth Foeken, Delta v.d. Molen,Janet Jansen (fotograaf), TinekeWerkman.

Redaktie Thesinge :Andries v.d. Meulen (fotograaf),Joanne v.d, Meulen.Truus Top , Joep de Bree,Chrétien Schouteten.

Eind-redaktie Garmerwolde :Elisabeth Foeken,L V.d. Veenstraat 2,tel. 050-416355.

Eind- redaktie Thesinge:Chrétien Schouteten, Lageweg 26,tel. 05902- 2086.

Lay-out: Goonie Pater

Tekeningen: Ad van za lk

Administrat ie: Peta Ju~ens,

L v.d. Veenstraat 15,9798 PK Garmerwolde,tel. 050-416094.Bank: Rabo Garmerwolde,rek.nr. 32.07.05.749giro v.d. bank 916938.

Kopij inleveren: steeds vóór de15e van de maand.

We zijn bevoorrecht't HET NOG NOOIT ZO DUUSTER WEST Of 'T IS

ALTlED WEER LICHT WORD'N

Deze uitspraak van Jan Huis­man typeert hem. Ver voor­dat Ede Staal's liedje metongeveer dezelfde titelbekend werd, had dhr. Huis­man al weet van duisternis,waar je je hard werkend enmet optimisme voor eenbetere wereld aan ontwor­stelde tot het och tendroodgloorde. Hoe rood dat och­tendlicht was wilde ik weleens weten en daarto e had ikeen gesprek met dhr. enmevr. Huisman thuis in hetvoormalige tolhuis aan deLageweg, hoek Stadsweg,waar ze straks in novemberalweer 50 jaar wonen.

Jeugdjaren

Dhr. Huisman werd op 9 juli1907 geboren in de Hoofd­straat in Harkstede als zoonvan een boerenarbeider. Zijnlagere schooltijd bracht hij inHarkstede door, tot op 30 juli1917 z'n leven ingrijpend ver­anderde: "M'n vader was aan't zichten op een stuk landvlak bij huis.M'n broer en ik brachten hemkoffie en hij spoord e ons aanom snel naar huis te gaan,want het werd zwaar weer.Zelf zou hij ook zo snel moge­lijk maken dat hij thuis kwam.Wij waren al thuis en stondenmet mijn moeder voor hetraam te kijken naar mijnvader en nog 2 personen dievan het land kwamen lopen,toen een vreselijk zware slagtwee van de drie trof, dederde liep door om hulp tehalen en wij konden niet zienwie wie was. Korte tijd laterkwam de buurvrouw binnen,ze zei: "Joen man het wat van't weer roakt. " Het bleek datmijn vader dodelijk was

Onroerendgoedburo

R. v.d. Veen Thesinge

- Bemiddeling bij aan-en verkoop van:

* woonhuizen* boerderijtjes* bedrijfspanden* agrarisch O.G.

- Verzorgingvan hypothe­ken voor div . banken.

- Aanvragen en verzorgenvan gemeente garantie.

R. V.D. VEEN,Kapelstraat 7,9797 PJ Thesinge.Tel.: 05902-2689 (gedl.door de Ned. Fed. vanMakelaars in om. goed)

Dhr. en mevr. Huisman-Klaver.

getroffen, de ander wasbewusteloos. Ik heb mijnvader niet meer gezien. Zijndood was doorslaggevendvoor mijn verdere leven. M'nzusje was 5 weken oud."

Geen sociale voorzieningen

"Mijn moeder was lid van dekerk, ze kreeg 3 weken langf 1,- uitkering. Wij, kinderenmoesten dat bij een boer diediaken was op zondag opha­len. Na drie weken zei deboer : "Nou kèn Moeke zichwel weer redd'n". Ze verhuis­den naar Woudbloem . "Omin ons onderhoud te voorzien

Motor ofbromfiets

MOTORENHANDEl

JoopNoordhof

Bovag- lid

Levering van alle soortenrijwielen. motoren.

bromfietsen

ZUNDAPP- KREIDl ER-GAREWVE5PA- TDM0 5- YAMAHA

FANTICo Me.i:./evoI'Y'l Wt moat.WenUlf~

~ 0 VeOe~ l:Yl oroetdeitJno A1fniJ SE'MCE' en .~I<e

RIJKSWEG 15GARMERWOLDE

TELEFOON 05902·1624

We<kplaots 's~s do geheledag goslotJln.

ging m'n moeder uit bakerenen "schonen" , we kregenkostgangers en m'n broer enik moesten ook aan 't werk.Wegingenaardappels rooienen werden bij een boer uitbe­steed. Ik werkte van 6 uur's morgens tot 6 uur's avonds voor 80 cent perdag als boerenknecht , eensoort "bosschopjong", op't Hogeland zeggen ze"schoapjong" .Later kreeg hij f 1,50 per dagbij een boer, waar hij alleende zomermaanden werkte.'s Morgens om half 5 begonhij te melken en in de oogst­t ijd werkte hij tot de duister-

ELEKTROSTEREOHI-FITELEVISIE

E. Havenga

Oude Rijksweg 9Garmerwolde050-416425

nis viel (zijn moeder was "uitnood " hertrouwd, gelukkigwas het een goede man). Z'nstiefvader regelde werk voorhem bij een andere boerwaar hij f 120,- per jaar konverdienen als inwonendeknecht.DiensttijdOp 19-jarige leeftijd ging hijin dienst: "Ik was van lich ­ting 27, 'k wol 't laifst bie depeerd 'n". Het werd de vel­dartillerie in de Willem 111kazerne in Amersfoort. "' kHar nog noo it ien trainzeet 'n". Per jaar kreeg desoldaat 3x verlof, z'n sold ijbedroeg f 1,20 per week ,maar meestal ontving menmaar f 0,90, want na eeninspectie van de kamerwerd er van alles kapotbevonden en dat werd gelijkafgetrokken. Iedereen trofdat lot. De koffie kosttef 0,05. "Ik herinner me datjesteeds saluerend je soldijontving".Huwelijk"Toen tou dainst oet en ach­ter de vroulu aan en 't resul­toat zit hier". Na zijn dienst­tijd werkte hij eerst weer eenjaar als boerenknecht. Erwasook ontspanning: Dhr. Huis­man zat op dansles in Hark­stede en z'n toekomstigevrouw had les van dezelfdedansleraar. In Oosterhoge­brug ontmo etten ze elkaar.Ze hadden 3,5 jaar verkeringen kwamen alleen op zon­dagavonden bij elkaar. Naeen verloving van l ,S jaartrouwden ze in 1932; ze had­den gespaard voor hun huis­houding. In die tijd zat je voorf 300,- behoorlijk in de huis­houdspullen . Bovendien: "Jehad'n aan ain bèr eerstgenog".

L s.merii ter Veer

&V GlWd"OO' ...... G()lOd'

Goederen gebrachtin de L. v.d Vemslla9t 3Germewoke:(050-4 1304 5)vvorden vrijdagavondthuis gebracht

Tevens :Suéde-reiniging.stoppage enkledingreparatie.

Goed voor uw goed

Mevrouw Huisman

Mevrouw Huisman werd alsAntje Klaver op 5 maart 1911geboren in Helpman, toennog gemeente Haren. Haarvader kwam uit Niehove enwerkte bij de rijwie lfabr iekFongers aan de Hereweg.Ze herinnert zich nog dat zeals kleuter van plm. 4 jaar metandere kinderen naar deHereweg liep om naar deEngelsen te kijken. Die zatenvanwege de 1e wereldoorlogin het Engelse Kamp ."In de 1e wereldoorlog washet slecht met het eten in destad , dus verhuisden we naarde Olgerweg in Middelbert.We hadd en een huis met 1mat grond (0.5 ha.), en nu welgenoeg te eten , maar geenkleding, schoene n of petro­leum. 's Avonds zaten we bijeen kaarsje. We slachttenzelf een varken. Bussenwaren er niet , we gingenlopend naar Gron ingen ombaaien goed voor hemden tekopen. M'n vader ging perfiets naar zijn werk. Somsook gingen we met de bode­rijder mee, want dat was m'noom".

Onderwijs

Ze bezocht de lagere schoolte Engelbert en later in Oos­terhogebrug, waar haarouders aan de Rijksweg gin­gen wonen. "Ik zol aan 't naai­en, mor dat was nogal duur,dus dat ging nait deu r". Hetwerd de Industrie-school ,waar zij als één van de wei­nige arbeiderskinderen tus­sen de boerendochters vanhet Hogeland zat. "Ik werdmet de nek aangekeken en

SchildersbedrijfH. HOfSTEDE

verf - glas - behang ­klompen - laarzen -

9797 PC Thesinge,G. N. Schutterlaan 28,telefoon 05902-1957

heb het daar 1,5 jaar volge­houden, toen haalden m'nouders me eraf. Zelfs som­mige leerkrachten keken opje neer!"Daarna ging ze naar deModevakschool ('s mid­dags) , terwij l ze 's morgensdiende bij een "mevrouw" .Ze ontving f 2,50 per weekvoor die 5 morgens, terw ijl deschool haar f 1,- per weekkostte. Ze was toen plm. 14jaar, maar: "Ze luit'n je waarkdoun van groot 'n, mit zwoarelopers sjouw'n, da'k hoastnait doun kon".Vervolgens kwam ze bij eenkostuumnaaister in dienst.Met verschillende meisjesnaaide ze in opdracht voorklanten en voor "ViIIe deParis", een modezaak aan deVismarkt. "Er heeft daar weleens een jurk van mij voor hetraam gehangen". MevrouwHuisman naait nog steeds:bij het huwelijk van een klein­zoon deze zomer droeg zeeen zelfgemaakte jurk.

InstaIla1iebeäijf

Fa. W . KOOI & Zn.

MIDDELBERT050-416263

ENGELBERT05G-416217

GAS-WATERELECTRA

Crisisjaren

Samen begonnen ze een win­kel in Harkstede. Maar in decrisisjaren konden veel men­sen hun rekeningen niet beta­len. "We had 'n zoveulpofklanten, daarop kon dewinkel niet draaien". "Ieder­een begon ook een handel ­tje , er waren zoveel werk lo­zen, 'k heb ook nog groentengevent en los en vast overalwat gewerkt, soms ook in dewerkverschaff ing voor f 7,­per week ".

Oorlogstijd

In november '38 kwame n zenaar Garmerwolde met hundochter Gé, die in '33 wasgeboren. Negen jaar laterkwam hun dochter Geertjeter wereld. Aanvanke lijk wasdhr. Huisman weer werk­zaam bij de boer, maar inaugustus '39 werd hij gemo­bilisee rd (tot plm. jun i '40).Z'n vrouw ontving toen f 11 ,­per week , later werd dat door

Dorpshuis "de Leeuw"

Voor uw :

BRUILOffiNFEESTENRECEPTIESVERGADERINGENZALENVERHUUR050-416244

Oude Rijksweg 6Garmerwolde

de f 2,- ontberingsgeld ver­hoogd tot f 13,-, terwijl Huis­man f 0,90 per week aan sol­dij ontving (ter vergelijking:de huur van hun won ing wasf 50,- per half jaar).Omstreeks 1942 moest hijzich in Assen melden omkrijgsgevangen genomen teworden, maar gelukkig kreeghij een Auswei s, omdat hij inde landbouw werkte. De ver­dere oorlogsjaren werkte dhr.Huisman weer bij een boer."Ik had gelukkig graan op zol ­der van een boer wiens boer­derij ond er water kwam ininundatiegebied en eenzwien, zodoende zijn we nietverhongerd. "Om huisvrouwte zijn in de cr isisjaren en inde oorlogstijd , dat was bestmoelijk", zegt mevr. Huis­man.

Vechten voor het bestaan

"Garmerwolde was toen weer kwamen nog wel edelmanen bedelman, maar dat isgelukkig allemaal veran­derd ".ln '39 werd mevr. Huis­man lid van de S.DAP. (So­ciaal Democratische Arbei­ders Partij). Ze vertelt me vanhet crisiscommité, dat in dedertiger jaren werd opge­richt: "Je kreeg oude afge­dankte kleren, vernéderendvond ik het". Dhr. Huismanwerd 50 jaar geleden lid vande Arbe idersbond: "Er waren23 leden hier, dus waren er 23boerenarbeiders toen. Nu iser geeneen meer. Als je lidwas van de bond wilden deboeren je haast niet aan hetwerk hebben. Ik was ook nogvice-voorzitter van de bo nd".Ju ist in die moeilijke jarenwilde de eigenaar van hunhuurhu is het huis verkopen.

Voor aardappelen,groenten, fruif, exotischevruchten en primeursgaat U naar de

echteGroenteman

GroentehalVEGTERTen Boer

Tel. 2592 - Ten BoerTel. 1368 - St. Annen

"Ik heb hier zitten huilen",zegt mevr. Huisman, "zograag wilde ik hier blijvenwonen". "We wilden hetgraag kopen, mor 'k wol mied'r nait innuzzel'n. M'n stief­vader overlegde met m'nschoonvader en de laatsteheeft het uiteindelijkgekocht. Wij huurden het vanhem, maar moesten hetkorte tijd later toch kopen. Ikging naar de notaris om eenhypotheek. De notar is vroeg :"Wat heb je zelf? 'k heb mienhand'n en ik heb 'n paarkoi'n. Het beschrievensgeldvan f 250,- har ik zulf en wekregen een hypotheek vaneen rijke vrouw uit Zuidhornvoor 4%. Zachtjes aan heb­ben we het huis een beetje"opgeklundert" , want hetwas toen we er in kwamenbehoorl ijk uitgewoond.De heer Huisman timmert enknutselt nog graag, dat is o.a.zichtbaar in de kamer waarwe zitten te praten.

De vijftiger jaren

Na het werken als boerenar­beider kwam dhr. Huismanop de steenfabr iek in Rui­scherbrug. "Ik wou niet lan­ger bij de boer en ik kon melaten omscholen. Ik had altijdal voorkeur voor timmeren".Maar het pakte anders uit:"Op een dag fietste ik langsde steenfabriek, en daarloopt een man die zegt:"Zöchst waark Jan Huis­man? Kist hier wel komm'n.Kom mor mit kiek'n." "Nee,huft nait, 't is ja klai, dat kin'kja wel". Dus werd het kleigra­ven in Noordwolde voorf 71,-perweek. "Ik was toen49 jaar en heb tot m'n 62egewerkt bij Adco. de aarde-

werkfabriek. Ik werd afge­keurd op m'n rug, ik heb nl.de ziekte van Bechterew, eensoort rheuma. En nou binn'nwe rustend arbaider."

Vrije tijd

Ze hebben altijd veel gelezenen doen dat nog. Wij lazenaltijd "het Vrije Volk", maarlater werd dat lastig,omdat jehem over de post kreeg enhet streeknieuws er niet meerin stond (het Vrije Volk ver­scheen alleen nog maar inRotterdam e.o.). Thans lezenwe het "Nieuwsblad van hetNoorden", "de Toekomst"(de ledenkrant van deP.v.d.A.) en de F.N.V.-krantvande Industr iebond. DeA.N.B.O.-krant vinden zeookinteressant. "Vroeger las ikook het Vrouwenblad van dePart ij" , zegt mevr. Huisman.Wat de t.v. betreft volgen zehet nieuws en ook de poli­tiek: "Ik verheug me al op devolgende week, dan komende kaberdebatt en over depaspoortenquête op t.v," ,zegt Huisman. "Den Haagvandaag" bekijken ze en ook"Achter het Nieuws".Mevrouw Huisman vindt hetjammer dat de huidigeP.v.d.A.-leiding niet meer huntaal spreekt. " Ik begriep zenait, aal die doktorendus­sen". "Maar den Uyl nog wel,hoor. Dei man is te vrougdood gaan." Mevr. Huismandoet verder veel aan tuinie­ren (de bloementu in), breienen naaien. De groentetuin isHuisman's afdeling, naastknutselen en timmeren.Bovendien genieten ze vanhet contact met kinderen,kleinkinderen en zelfs al 5achterkleinkinderen.

Die goeie ouwe tijd?

Als ik hen vraag hoe ze terug­kijken op hun leven, zegtmevr. Huisman: "Ik vond hetwel eens moeilijk. . ." en deheer Huisman zegt: "Ik benwel tevreden. Mijn vrouw iswat zorgelijker dan ik: als ze's nachts eens piekerde, zeiik: "Waar moak je je dik over,'s nachts moj je sloap'n, gainmeroakels. 't Het nog nooitzo duuster west, 't is altiedweer licht word 'n. Die goeieouwe tijd .. . nee, de tijd is nutoch beter, ondanks crimina­liteit, werkloosheid, aids endie drugsboudel. Geen werkis altijd rot , geen bezighedenis niet goed"."We gaan nu op vakantie, datwas er vroeger niet bij, en ikmag graag even naar de stadgaan met de Thesinger bus,"zegt mevr. Huisman. "Tochword je ook wat eenzamer bijhet ouder worden, hier in debuurt verdw ijnen de beken-

den door verhuizing of dooroverlijden. Bovendien ben jelichamelijk wat beperkter inje mogelijkheden: Eerder konje nog wel een eindje fietsenof lopen, maar d'r is niksmeer aan, hier over de Stads­weg snied'n ze langs je endan al die losse honden...Maar toch zijn we gelukk igmet ons beiden. We zijn al56jaar getrouwd. Ja, we zijn welbevoorrecht".

Slot

't Was al na twaalven, toenwe stopten met dit interview.We dronken nog wat fris enpraatten nog gezellig na. Ikontdek1e niet gevraagd tehebben naar het waarom vanhun pol itieke voorkeur. Ikvraag het niet meer, het leekme zo wel duidelijk uit hunlevensverhaal.

Tineke Werkman

Het vroegere tolhuis. Foto:

Tineke Werkman

GEZIEN...

Dal u voor een deskundigadvies ook bij een

HUORAPPARAAT~bij Vos Aud io moel zijn .

Fida Erkend(Hwsbeloek op afspraak.1

VOS OPTIEK\iAUDIOOU DE EBBINGESTRAAT65 ·9712 HE GRONI NGEN ' TEL. 050- 129 102

WHITE GazonmaaiersDiv. typen enuitvoeringenLEVERING EN REPARATIE

L.M.B. OudmanThesingeTel. 05902-1321 , Thesinge

HOUTMARKTNIJDAM

Wo ldweg 6-8 - Ru ischerbrug ­Telefoon 050-416135

Grat is op maat

GRAns BEZORGING---. "",.....-

• I e kwall1ell,. Ruime sortering• Goede service• ook voor: Ijzerwaren, verf,

keukens, tuinhout, kaslen

VAIJBLL,lVEND PRUSOPGAVE

HOUT, PLAATMATERIA ALvoor zeer sc herpe pr ijzen

Verleden

Voor een praatje is zeker tijd.De heer N. J. Schutter zegt:"We hebben een plezierigeclub mensen die 't mooi kun­nen zeggen". De opkomst isgoed en dat heeft altijd temaken met het plezier in hetspel en de gezelligheid bin­nen de vereniging."Dat er serieus wordtgespeeld, blijkt uit het feit datspannende partijen dooranderen elders in de zaalworden meegespeeld. Ookde reg~1 dat als een "brik"wordt aangeraakt deze ookverplicht moet worden gezet,wordt toegepast naast hetsysteem met de tijdklok .

Gezelligheid

worden of juist heel genialezetten gedaan worden is wel,duidelijk! Op de jaarvergade­ring in februari wordt het welen wee van de verenigingbesproken en de avond ver­der gevuld met sneldammenof "haasjevangen". Bij ditlaatste speelt men met 5"brikken" tegen één. De spe­ler die het 't meeste aantalzetten op het bord uithoudt,verdient dan een prijs.

De voorzitter vertelt mij: "Wehebben wel 25 leden gehaden zijn meermalen kampioengeworden in de hoofdklasse.In de qrote zaal van het Tref­punt hangenheel wat medail­les in onze medaillekasten.Vlak na de oorlog werden weper vrachtauto door P. vanZanten naar onze "uit"-wed­strijden vervoerd. De chauf­feur was tevens supporter, hijspeelde zelf niet. We speel­den toen ook in het Trefpunt

Vergaderingen

naast het bord wordt bijge­houden dat de speler 45 zet­ten doet in 1,5 uur.Als het spel na 3 uur nog nietbeëindigd is, dan wordt ernog een half uur bijgeteld,waarin 15 zetten gedaanmoeten worden. Na totaal 60zetten per persoon is vrijwelieder spel uit. Een serieusgespeeld spel duurt meestalwel 3 uur.

Het bestuur vergadert 2 à 3keer per jaar. Dit ter voorbe­reiding van een nieuw sei­zoen en de verschillendeextra aktiviteiten. In de kerst­tijd wordt altijd een speciaalprogramma gemaakt, waar­bij enkele prijzen te winnenzijn. Er wordt dan bijvoor­beeld een gongwedstrijdgedaan. Per zet mag danslechts 8 of 10seconden wor­den nagedacht. Dat er dande gekste fouten gemaakt

Noord-Groningen. Er wordtgespeeld op verschillendenivo's, bestaande uit dehoofdklasse en 1e of 2e klas­se. De Thesinger club is ditjaar gedegradeerd vanhoofdklasse naar 1e klasse.Binnen de club worden dekrachten ook gemeten. Doormiddel van een puntensys­teem wordt één van henperiodekampioen en mageen herinneringsmedaille inontvangst nemen. Er is geensplitsing qua nivo gemaaktbinnen de club vanwege hetgeringe aantal leden.

Het spel

Er wordt niet zomaar eenpotje gedamd op de club ,maar de off iciële regels derdamsport worden in achtgenomen. Met een klok

...EEN UIT DE VELE...

Het bestuur

Het bestuur bestaat uit 4leden, namelijk de heren: N.J. Schutter voorzitter, J. Koe­nes secretaris, D. Balkemapenningmeester en J. Plijtervice-voorzitter.In december 1945is de dam­club "Thesinge en Omstre­ken" opgericht. Vier ledenvan nu hebben daar toen aanmeegewerkt; J. Plijter en degebroeders J. N. en P.en N. J.Schutter. Met zo'n 20 men­sen heeft men de damclubopgericht.

Aktiviteiten

Iedere donderdagavondspeelt de damclub "The­singe en Omstreken" in hetTrefpunt. In de consistorie­kamer is ruimte genoegvoor de 12 leden tellendeclub. In de grote zaal repe­teert de muziekverenigingen dit gaat prima samen.De heren dammers zittendiep in gepeins verzonkente turen op het dambord ende (achtergrond) muziekbrengt hen niet uit de zeerbenodigde concentratie.

Van half september tot halfapril wordt er iedere donder­dag van20.00 tot om en nabij23.00 uur gedamd in het Tref­punt. De club is aangeslotenbij de Nieuwe Noorder DamBond die een wedstr ijdpro­gramma opstelt. De wedstrij­den worden zowel "uit" als"thuis" gespeeld tegenandere clubs uit de regio De partij tussen de heren Plijter en Schutter. Foto, Afke Reinders)

DE MEUBELKISTBLANKHOUTEN MEUBELEN

AUTOBEDRIJF

diJ.cJ.cczmashowroom:Zuiderku ipen 1050-139393

openingsti jden:ma. Vm vr. van 11.30-18.00 uurzaterdags van 10.00-17.00 uurwerkplaats : Grasdijkweg 8

Garmerwolde050-417517

GARMERWOLDE 050-416051

Specialist in ladenkasten, keuze uit ± 300!! standaardma­tenVerder:bedden,hoogslapers,stapelbedden,buro's,hang­en legkasten,grenen tafelsen stoelen, boekenkasten,wandrek-combinatiesysteem.

EIGEN WERKPLAATS DOETKWALITEIT ENBETAALBAARHElD SAMENGAAN!

HETJUISTEADRES VOOR:

- onderhoud en reparaties- carrosserie werkzaamheden- schade taxaties- verkoop van ieder merk auto

zowel nieuw als gebruikt

Inruil en financ iering mogelijk

Een heel belangrijke caravanop zaterdagmiddag vanwegede verlichting. Om het zaaltjete verwarmen namen we ombeurten wat brandstof mee.De kachel werd met houtgestookt, want er was in debegintijd nog geen antracietof kolen."

Toekomst

."Nieuwe leden zijn heel wel­kom. De groep is erg klein enbovendien worden we al eendagje ouder en willen we dedamsport graag doorgevenaan de jeugd", aldus dhr. N.J. Schutter. Enige kennis vanhet spel is wel gewenst endan kan men op de club aldoende leren. Het voordeel isdat je met 1e klas dammersoefent, die er veel belang bijhebben dat er toekomst blijftvoor hun vereniging.De contributie bedraagtf 45 ,- per jaar en daar is dekoff ie bij inbegrepen. Hier­voor wordt gezorgd doorMevr.de Boom aan het beginvan de avond als de 4 à 5damborden en klokken klaarstaan. Zo tegen half 10 komtzij terug om nog een bestel­ling op te nemen.

Behalve het reedsgenoemde bestuur zijnmomenteel lid: Johan vanZwol, J. N. Schutter, P. J.Schutter, B. Balkema, B. vander Veen, L. Laning, KorSchutter en Johannes vanZwol.Eind september begint decompetitie tegen de club vanKommerzijl. Wie weet wordthet dit jaar weer hoofdklas­se?

TruusTop

Defoto toont een caravan dieu weleens gezien zult hebbenals u via de Stadsweg naarTen Boer gaat. Weet uwaarom die caravan daarstaat? Weet u dat, er maaréén zo'n caravan in Neder­land staat? De G en T zaldeze vragen voor u beant­woorden .

Hoe weet de G en T datalles?

Door op bezoek te gaan bijde Radio Controle Dienst (deR.e.D.) in Groningen en tepraten met dhr. H. Afman. Hijheeft mij uitgelegd wat deR.e.D. doet en mij een bro­chure meegegeven. En nuleg ik het u weer uit.

De ether

In dit verhaal draait alles omde ether, de R.C.D. beheertnamelijk de ether. Dat is ver­bazingwekkend , want u weetmisschien wel, dat de ethereen ongrijpbaar iets is, eendenkbeeldige stof die degehele wereldruimte en alleruimten die niet door materieworden ingenomen, vult.Maar diezelfde ether brengtwel radiogolven over, d.m.v.een aantal trillingen perseconde. Dat heet frequen­tie. Als u nu in gedachtehoudt dat er lage frequentieszijn (= weinig trillingen perseconde) hoge frequenties(meer trillingen) en zeer hogefrequenties (nog meer trillin ­gen) dan bent u aardig indeze materie thuisgeraakt.

Taak van de R.e.D.

Er zijn veel gebruikers van deether, zoals de TV, radio,amateurzenders, mobilofoon'verkeer door politie, brand­weer, ambulances, persbu­reaus. Te veel om allen op tenoemen. Ook het telefonerenvindt niet alleen maar plaatsvia kabel maar ook via deether. het is o.a. de taak vande R.e .D. om alle gebruikerseen eigen plaatsje toe te wij­zen in de ether. Daarvoorvindt ook veel overleg plaatsmet het buitenland, wantradiogolven trekken zichniets van grenzen aan.

Storingen

Wanneer het radioverkeerniet geregeld werd zouden erallerlei storingen optreden.De lage frequenties, waaropb.v. het mobilofoon verkeerzit , draaien met de aardemee, zelfs in het zeewater.Er kunnen allerlei botsingenplaatsvinden en het resultaatis alleen maar dat niemandelkaar meer verstaat of dat ergesprekken worden opge­vangen die u helemaal nietwilt horen. De hele hoge fre­quenties draaien niet met de

aarde mee, zij gaan recht­door tot aan een sateliet. Ermoet echter wel rekeninggehouden worden met allefrequenties.

Garmerwolde

Nu denkt u misschien: Inte­ressant hoor, ze zoeken hetmaar uit , maar wat heb ikdaar mee te maken? Veel,want de elektrische appara­ten die u gebruikt kunnenstoringen veroorzaken, alsdie apparaten niet degelijkgetest zijn. U hebt misschiengeen mobilofoon, maar weleen elektronisch orgel, een

-Teststation Stadsweg. Foto: Janet

diepvriezer, een stukje eiek­tronisch speelgoed of eencomputer. AI deze apparatenzenden signalen uit en kun­nen storingen veroorzaken.En zo zijn we terug bij decaravan. Daarin wordt getestof een apparaat dat op zichmisschien wel in orde is tochniet via trillingen in de buiten­lucht storingen veroorzaakt.Dat zijn de veldproeven endie vinden, wat Nederlandbetreft, alleen in Garmer­wolde plaats.

Elisabeth Foeken

Ziekenverzorging Thuis

STOELDRAAIERSTRAAT 35 - GRONINGEN.TELEFOON 050 - 132453.

Het Groene Kruis in TenBoerorganiseert een kursus ZIE­KENVERZORGING THUIS.Onderwerpen die aan deorde komen zijn o.a. de ver­zorging van een zieke thuis,praktische wenken voor was­sen, bed opmaken, tillen enz.De kursus begint op maan­dag 3t oktober a.s, in hetGroene Kruisgebouw in TenBoer van 13.45-15.45 uur enzal bestaan uit 5 à 6 bijeen­komsten.

De kursus wordt begeleiddoor de eigen wijkverpleeg­kundigen. De kosten bedra­gen totaal f 10,- per per­soon.U kunt zich opgeven voor 13oktober bij Y. Schouteten­Westerink, tel. 05902-2086tussen 12.30-13.00 uur.Er kunnen maximaal 15 per­sonen deelnemen.

Vrijdag

Rabobank Ten Boer e .o .kantoor Garmerwolde

Bel voor een afspraakDhr. J . Arendstel. 050-416202

Praat metde Rabobankvoordat u een

hypotheekafsluit

Nieuwe bewoners Hildebrandstraat: v.l.n.r.: Dick en JokeGroenhagen, Jan Havenga, mevr. ten Gate, mevr. v.d. Ploeg,Rein V.d. Molen, dhr. V. d. Ploeg, Wies V.d. Molen ,Antje Bekke­ma, Jan Groenhagen, Geke en Lucas v.ä. Molen. Foto:JanelJansen

Nieuwe mensen zijn vanharte welkom. Kom een keer­tje kijken en/of meedoen enbeslis daarna of je lid wordt.

Tot6 oktober a.s. 20.00 uur!

Liesbeth Hotstra

GymclubjeThesingeIn oktober wil ik weer startenmet de gymnastiek. Er zullentwee dingen veranderen:1. We gaan weer terug naar

de donderdagavond (deeerste keer is dus 6 okt.20.00 uur).

2. De inhoud van de urengaat veranderen: Wegaan het hele uur opmuziek werken; het spel­gedeelte vervalt. Alleenals er weinig mensen zijndoen we hooguit de laat­ste 5 à 10 minuten eenspelletje. Het wordt dushet hele uur een soortconditietraining opmuziek.

Gereformeerde kerlc.The. lnge.G .....e rw o ld e

2 oktober. 9.30 u. ds. vander Vliet,Groningen; 14.30 u. dr. Broek­Roelofs, Paterswolde

9 oktober : 9.30u. ds. Jurjens, Gro­ningen; 14.30 u. dhr. Lergner,Groningen

16 oktober: 9.30 u. ds. Janse, Gro­ningen (Jeugddienst); 14.30 u.drs. Elsinga, Spijk

23 oktober: 9.30 u. cand. Zweers,Kampen; 14.00 u. cand. Zweers,Kampen

30 oktober: 9.30 u. drs. Kramer,Zuidwolde; 14.30 u. ds. Over­oom. Haren

Henl'. GelDeenteGal'IDel"wolde·Theslnge

2 oktober: Garmerwolde 10.00 u.dr. H. te Velde, Paterswolde

9 oktober: 10.00 u. dienst voorbe­reid engedaan doorgemeentele­den

16 oktober: Garmerwolde 10.00 u.ds. P.J. de Bruyn, Groningen

23 oktober: Thesinge 10.00 u. dr. H.te Velde,Paterswolde

30 oktober: Garmerwolde 10.00 u.ds. C. de Vries-Batenburg,oogstdienst, m .m.v. zondags­school

20.30-21.30 uurdamesgymnas­tiek

Woensdag 19.00-20.00 uurkonditietraining20.00-21.00 uurbadminton

Donderdag 22.00-22.45 uurbadminton20.00-21.00 uurtafeltennis

Voor inlichtingen, Ed Welling,tel.: 050-41473ZStoomfluitjes- Wie wil er ruilen? Wij heboen 2

kruisbessen, 4 rode bessen, 1zwarte bes,8 frambozen. Wij willengraag een hortensia. Pluc Plaats­man, Bakkerstraat 8, Thesinge, tel.05902-1927.

- Wie gebruikt zijnlhaar P.C. niet heelregelmatig en kan deze aan mij uit­lenen? Ik ben met mijn scriptiebezig en eentekstverwerker ishier­bij onmisbaar. Periode oktober­maart (ongeveer). A. M. Raukema,tel. 05902-3665, Kapelstraat 12,Thesinge.

- Gratis af te halen: 3 jonge poesjes.Blaauw,G.N.Schutteriaan21,The­singe, tel. 05902-2418.

Kerkdiensten

Sporten inGarmerwoldeMaandag 15.45-18.00 uur

kindergymnas­tiek (3 leeftijds­groepen)

21.30-22.00 uur tafeltennis(senioren)Dinsdag

DROGl!rTEIU~ · l'JWFUKERIE · REFORN·!lCHOONHElDSSAL

WIN KËl CEN TRUM LEWENBORG GRONI NG EN TELEFOON 05Q...410608 . Rabobank ~geldengoederaad