11-10-06 Visie extern H1-5 versie DB - · PDF fileDecember 2011 Waterlooplein 2020 ... Deze...

DEFINITIEF Versie 2

December 2011

Waterlooplein 2020: een dame met Amsterdamse allure

Integrale visie voor het Waterlooplein

DEFINITIEF Gemeente Amsterdam

Stadsdeel Centrum Versie 2

December 2011

Waterlooplein 2020: een dame van Amsterdamse allure

2

Oh Waterlooplein, oh Waterlooplein, t is mooi en lelijk tegelijk armoedig en toch ook weer rijk t is weemoed met n scheutje gein, het Waterlooplein

Johnny Austerlitz (1969), uit Oh Waterlooplein

Glim en roest, fijn en vies, heel en wrak, gedragen en nog-nooit-aangehad, kristal en baksteen, doublé en dubio, bord-papier en peau-de-suède, zijde en keper, mahonie en molm, ratiné en rot. Hier de wijsgeren en dichters, deelen-dik, voor n zolletje, daar n onbeschreven notitie-blokje voor zevenmaal-te-duur .

Rabbijn dr. M. de Hond, Kiekjes, Amsterdam 1926

Arie van Vliet, vogelkoopman,

fotograaf; Ben Merk, 18 november 1953 bron Stadsarchief Amsterdam



December 2011


3

Samenvatting

Dat het Waterlooplein als plein en markt veel beter kan, daarover zijn gebruikers, het stadsdeel en omgeving het eens. Hiervoor is in 2009 de bestuursopdracht een integrale visie voor het Waterlooplein geformuleerd. Er moest een plan van aanpak volgen om de leefbaarheid, de veiligheid en de relatie met de omgeving te verbeteren. Er zijn vele ideeën om tot verbeteringen te komen; om de markt beter te laten functioneren, om een kwalitatief hoogwaardige openbare ruimte te maken met attractieve functies in de plinten van de omliggende gebouwen, om het plein ook buiten de markturen attractief te laten zijn, en om het plein een rol te geven in de verbinding tussen het oude stadscentrum en de oostelijke binnenstad.

Om een goed beeld te krijgen van het gewenste toekomstbeeld ontwikkelt het dagelijks bestuur van stadsdeel Centrum samen met alle betrokken partijen een visie voor de toekomst van het plein. Deze visie is de onderlegger voor de acties die nodig zijn om het gewenste eindbeeld te realiseren: de opwaardering van de fysieke en functionele kwaliteit van het plein en de markt.

In november 2010 is een conferentie georganiseerd met belanghebbenden rondom het plein. Doel van deze bijeenkomst was het formuleren van een gezamenlijk toekomstbeeld voor het Waterlooplein. Op dit moment is men trots op het plein omdat het een internatio-nale trekpleister is; het is een historisch plein met de oudste rommelmarkt van Europa. Het is een plein middenin het centrum met een lange joodse geschiedenis. Het is Amsterdams en elke dag anders. De buurt is inspirerend en er is saamhorigheid. Het plein heeft een aantal mooie plekken, zoals de hoek Zwanenburgwal en Jodenbreestraat, de Mozes en Aäronkerk, het water van de Zwanenburgwal en de bomen op het plein. De functies van het stadhuis en het Muziektheater zijn waardevol. Er wordt ook van een hoop gebaald. Zo is er veel voorkomende leegstand op de markt en zijn de marktkooplui te weinig aanwezig, bijvoorbeeld bij slecht weer. Ook is er enige leegstand in de plint langs het plein.Het plein wordt s avonds en op zon- en feestdagen onvoldoende benut. Buiten de markturen kun je je er onveilig voelen, er is sprake van criminaliteit, vervuiling en te weinig handhaving op fietsen en parkeren. Het plein is geen prettig voetgangersgebied en vormt geen goede verbinding tussen het centrum en het oostelijk deel van de binnenstad. Er is een eenzijdig marktaanbod. De bebouwing van het stadhuis belemmert een aangenaam klimaat op het plein en veroorzaakt in combinatie met de marktboxen een tochtgat langs de Zwanenburgwal.

Om een aantrekkelijk Waterlooplein te realiseren is een aantal acties geformuleerd. Deze zijn uitgesplitst naar acties op de lange en korte termijn. Uiteindelijk moeten deze acties samen er toe leiden dat het Waterlooplein in 2020:

o Prettig, veilig en aangenaam is om te verblijven en aan te wonen; o een aantrekkelijke markt is met een interessant aanbod; o bezocht wordt door meer mensen dan nu; o een plein is met aangename functies, ook na sluitingstijden van de markt en op

zondag; o een steppingstone is vanuit het centrum naar de oostelijke binnenstad.



December 2011


4

Om deze doelstelling te bereiken is het nodig een integraal plan voor het Waterlooplein te ontwikkelen, waarbij de belangen en wensen van alle partijen zijn betrokken. Het is daarbij uitdrukkelijk de bedoeling dat alle partijen, overheid en niet-overheid, hun aandeel in de plannen voor hun rekening nemen.

Werkconferentie Waterlooplein, november 2010



December 2011


5

Inhoud

Samenvatting 3

Inhoud 5

1 Inleiding 6

2 Uitgangspunten 7 2.1 Geschiedenis van het plein 7 2.2 Huidige kenmerken van het plein 8 2.3 Doelstelling 10 2.4 Gebiedsomschrijving 10

3 Werkwijze 12

4 Visie 13 4.1 Huidige situatie 13 4.2 Gezamenlijke ambitie en sfeerbeeld Waterlooplein 2020 14

5 Actieplan 16 5.1 Openbare Ruimte 16 5.2 Gebouwde Omgeving 19 5.3 De Markt 21 5.4 Steppingstonefunctie 25 5.5 Woon-, Werk en Verblijfsklimaat 28 5.6 Samenwerking 31



December 2011


6

1 Inleiding

Dit document is een visie op de toekomst van het Waterlooplein, als plein en als markt: een attractief plein voor gebruikers, bewoners en bezoekers, met een goed functionerende markt en andere aantrekkelijke functies en activiteiten, een verbinding tussen oude en oostelijke binnenstad. De bij het plein betrokken partijen hebben acties geformuleerd om tot realisering van de visie te komen. Deze zijn eveneens in dit document beschreven.

Op 7 november 2008 heeft op initiatief van het Management Team Openbare Ruimte een masterclass placemaking voor het Waterlooplein plaatsgevonden waaraan ruim 60 belanghebbenden hebben deelgenomen. Tijdens de sessies zijn vele suggesties voor verbeteringen geformuleerd. Het integraal rayonteam heeft vervolgens opdracht gegeven tot het formuleren van een bestuursopdracht. Het dagelijks bestuur heeft op 3 november 2009 de bestuursopdracht Integrale visie voor de toekomst van het Waterlooplein vastgesteld. Hierin zijn de kaders geschetst voor het ontwikkelen van een visie op de toekomst van het Waterlooplein en omgeving en daaruit voortvloeiend een plan van aanpak om het gewenste eindbeeld te bereiken.

Om tot een breed gedragen visie voor de toekomst van het Waterlooplein te komen, is op 24 november 2010 een conferentie met alle belanghebbenden georganiseerd. De uit-komsten van deze conferentie vormen de basis voor de visie.

Status Dit document heeft de status van een langetermijn visie. Het vormt het kader van uitgangspunten en doelstellingen waar vanuit fysieke plannen kunnen worden ontwikkeld. Na vaststelling van deze visie zullen de verschillende ideëen en doelstellingen worden uitgewerkt in meer fysieke plannen en (sub)projecten. Deze plannen worden uitgewerkt vanuit het samenwerkingsverband en worden vandaar uit overlegd met de verschillende groepen belanghebbenden. In het traject tot realisatie zal ieder plan zijn eigen ontwerp en bestuurlijkvaststellingstraject moeten volgen. Hierbij bestaan nog op verschillende momenten mogelijkheden tot inspraak en zienswijzen.

Leeswijzer In hoofdstuk 1 en 2 worden de historische, fysieke en bestuurlijke uitgangspunten besproken aan de hand waarvan deze visie tot stand is gekomen. Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 uitleg gegeven over de opzet en organisatie van de werkconferentie die op 24 november 2010 is gehouden. Doel van deze bijeenkomst was het ontwikkelen van een gezamenlijke visie voor het Waterlooplein en om acties te benoemen om tot realisatie te komen. De visie zelf komt in hoofdstuk 4 aan de orde. Concreet heeft het ontwikkelen van de visie tot een aantal doelstellingen en acties geleid, die in hoofdstuk 5 per doelstelling uiteen worden gezet.



December 2011


7

2 Uitgangspunten

2.1 Geschiedenis van het plein

De Vlooyenburg buurt De buurt waar het plein in ligt dateert uit het einde van de zestiende eeuw en droeg destijds de naam Vlooyenburg . De eerste bewoners waren voornamelijk houtkopers, spoedig gevolgd door mensen van buitenaf die werden aangetrokken door de economische voorspoed van Amsterdam. Tussen hen bevonden zich veel Portugese joden die onder dwang tot het christendom waren overgegaan. Eenmaal in Amsterdam keerden de meesten terug naar hun oude geloof. Zo vormde zich het begin van de Amsterdamse Jodenbuurt. Aan het einde van de 18de eeuw begon de wijk overbevolkt te raken en te verpauperen. Een andere verandering die plaats vond was de demping van de Houtgracht en de Leprozengracht in 1882; het Waterlooplein ontstond.

Ontstaan markt De oorsprong van de markt loopt terug tot 1886, vier jaar na het ontstaan van het plein. De markt op het Waterlooplein moest onderdak bieden aan de kooplieden die op de Sint Antoniebreestraat en de Jodenbreestraat markt hielden. Officieel buitengesloten van de winkelnering verkochten de joden hier hun handelswaar op straat. Toen in 1873 door de gemeenteraad werd besloten van de Breestraten een grote verkeerstraat naar de binnenstad te maken, moest een nieuwe plek voor de markt worden gezocht. Die nieuwe plek werd het Waterlooplein, vernoemd naar de beroemde veldslag. Veel marktkooplieden zagen hun nieuwe handelsplek echter niet zitten; er zouden te weinig kopers komen en de plek werd te winderig bevonden. Voor het laatste werd een oplossing gevonden in de vorm van een ijzeren overkapping. Dit bleek echter geen succes en in 1892 werd de overkapping weer verwijderd.

Iedere branche had toen nog zijn eigen plek op de Waterloopleinmarkt. De fruitmarkt was gelegen voor de Mozes en Aäronkerk, de vismarkt bij de Houtkopersdwarsstraat (ook de Vissteeg genoemd), oud ijzer bij de Zwanenburgwal en het midden was toebedeeld aan alles wat overbleef.

De tweede wereldoorlog liet een groot litteken achter op de markt en op het plein. Veel marktkooplieden zijn tijdens de oorlog vermoord en veel woningen van binnen gesloopt voor brandhout, Aan het einde van de jaren zestig leefde de markt weer wat op toen hippies hier hun tweedehands kleding kochten.

In 1977 verhuisde de markt naar de Rapenburgerstraat, omdat men begon met de bouw van het stadhuis en het muziektheater. De markt keert uiteindelijk na 11 jaar terug naar het terrein naast het Stadhuis, in 1988.



December 2011


8

De voormalige Houtkopersgracht (sic) bij de Markensteeg - Gedempt - thans het Waterlooplein

Voormalige Houtgracht met rechts de Mozes- en Aäronkerk, Waterlooplein 59. Op de voorgrond de brug naar de

Zwanenburgwal. Oorspronkelijke kabinetfoto uitgegeven door A. Jager. Foto 148 uit het album van W.J.R.

Dreesmann. Ca. 1867

1882, Bron; Stadsarchief Amsterdam

2.2 Huidige kenmerken van het plein

Markt Op het Waterlooplein is van maandag tot en met zaterdag, van 09:00 tot 18:00 uur, een markt. Op de markt zijn in totaal 283 plekken te vinden: 46 permanente boxen en 46 vaste plaatshouders buiten de boxen. De overige plekken zijn bestemd voor sollicitanten. In totaal zijn er 382 sollicitanten ingeschreven bij de afdeling marktzaken.*

AGA nota aanpak Amsterdamse warenmarkten Het signaal dat het minder goed gaat met de Amsterdamse markten komt ook naar voren in de nota aanpak Amsterdamse warenmarkten 2010-2012: Amsterdam, een bloeiende marktstad!, samengesteld door de AGA adviesgroep [15 november 2010]. Gemeenten, bezoekers en ondernemers zien de markten in Amsterdam achteruit gaan door leegstand en verschraling, beperkte kwaliteit en minder betrokkenheid van ondernemers, kwalitatief slecht aanbod, aanbod op de markt dat niet aansluit bij de vraag van de consument en problemen met de kostendekkendheid.

* Stand van zaken op 4/8/2010.



December 2011


9

Openbare Ruimte In 1988 is de markt weer teruggekomen naar het Waterlooplein na de bouw van de Stopera. Sindsdien is het wegdek van de markt in 1999 voor 250.000 euro aangepakt. In 2004 is opnieuw voor 132.500 euro een grote onderhoudsbeurt uitgevoerd. Normaal gesproken gaan dergelijke investeringen minimaal twintig jaar mee, maar inmiddels valt de bestrating uiteen, is ernstig beschadigd of verzakken grote gedeelten van het wegdek. De bomen zijn in slechte staat en de afwatering functioneert niet goed. De indruk bestaat dat de metrobuis en het dak van de garage in combinatie met het intensieve gebruik van de markt hiervoor verantwoordelijk zijn.

Gebouwde Omgeving De aanwezigheid van de dichte zijgevel van de stopera is een bepalende factor in de inrichting en mogelijkheden van het plein. Aan de overzijde van het plein is een aantal winkeliers en horecagelegenheden gevestigd. Er is wel nog enige leegstand in de plinten rondom het plein.

Woonbuurt* De Waterloopleinbuurt is natuurlijk ook een woonbuurt. De buurt kent 849 inwoners en 525 woningen. Van de bewoners zijn 104 (12,2%) onder de twintig, waaronder jonge kinderen en zijn 76 (8,9%) boven de 65, procentueel komt dit redelijk overeen met het gemiddelde voor het stadsdeel (resp. 12,9 en 9,8%). De woningvoorraad bestaat uit 28,6% koopwoningen (gemiddeld Centrum is hier 29,9%). Van de huurwoningen is 57% sociaal. Hiermee heeft de Waterloopleinbuurt een groter aandeel sociale huurwoningen dan gemiddeld voor het Centrum. De aanwezigheid van de markt wordt als een positief gegeven ervaren, echter is er bij verschillende bewoners direct aan het plein sprake van geluidsoverlast bij het opbouwen en afbreken van de markt. De bewoners hechten grote waarde aan het verbeteren van de (sociale)veiligheid op het plein.

Bezoekersbeleving Er is door de dienst Onderzoek en Statistiek een onderzoek gedaan naar de bezoekers van het Waterlooplein. Het onderzoek (augustus 2010) richtte zich op twee vragen: 1) wie zijn de bezoekers van het Waterlooplein? 2) Hoe beleven bezoekers het Waterlooplein? De meerderheid van de bezoekers komt uit Amsterdam (49%) of uit de buurt van het Waterlooplein (22%). Een vijfde is toerist. Bijna de helft van de bezoekers is positief over het aanbod van de goederen op de markt. Toch geven de meeste bezoekers aan dat ze variatie missen in het aanbod. Ook missen ze etenswaar, zoals groente en fruit, en tweedehandsspullen en antiek. Minder dan de helft van de bezoekers (43%) koopt iets op de markt of is dit van plan. Bij de winkels aan de rand van het plein ligt het aantal bezoekers dat iets koopt hoger dan bij de markt. Bijna de helft van de bezoekers (48%) had iets gekocht in een winkel of is dit van plan. Het Waterlooplein is beoordeeld op drie onderdelen, te weten het plein, de markt en de winkels. Alle onderdelen krijgen van de bezoekers een voldoende. Het plein en de markt scoren het hoogst: gemiddeld

* Bron Dienst O&S; begrenzing van de Waterloopleinbuurt naar definitie van dienst O&S; Jodenbreestraat, Muiderstraat, Nieuwe Herengracht, Amstel, Binnen Amstel en Zwanenburgwal, alle cijfers 1 januari 2010.



December 2011


10

beoordelen de bezoekers het met een 6,8 en een 6,7. De winkels rondom het plein worden met een 6,3 iets minder goed beoordeeld. Ten slotte wordt de bereikbaarheid van het plein positief beoordeeld; lopend, met de fiets en met het openbaar vervoer.

2.3 Doelstelling

Deze visie is het beginpunt van een reeks van projecten die er uiteindelijk voor moet zorgen dat er kleefkracht ontstaat op het Waterlooplein en in de directe omgeving; een aangenaam verblijfsklimaat waar ook buiten de markturen voldoende activiteiten plaatsvinden. Hiermee wordt de veiligheid, de leefbaarheid en de relatie met de omgeving van het Waterlooplein verbeterd. Dit kan ontstaan door zowel de markt zelf te verbeteren, als ook de kwaliteit van de openbare ruimte en de plintinvulling van de aangrenzende bebouwing. Concreet moet het Waterlooplein en de directe omgeving in de toekomst aan de volgende eisen voldoen:

prettig en veilig woon-, werken verblijfsklimaat; ook buiten markturen;

een aantrekkelijke markt voor standhouders en bezoekers, met een interessant aanbod;

vermeerdering van het aantal bezoekers aan de markt;

aangename functies ook na sluitingstijd van de markt en op zondag;

steppingstonefunctie van stadshart naar de oostelijke binnenstad.

2.4 Gebiedsomschrijving

Gebiedsafbakening

Het plangebied bestaat uit het Waterlooplein, de plinten en woningen van de aangren-zende bebouwing (ook het stadhuis) en van de panden van de Houtkopersdwarsstraat, en de kade van de Zwanenburgwal tussen Jodenbreestraat en Staalstraat. Het gebied wordt hiermee begrensd door water, een doorgaande weg, woningen, winkels en kantoren.



December 2011


11

Zie ook de onderstaande situatietekening:

Bestemmingsplan

Het gebied valt binnen het bestemmingsplan Groot Waterloo . In het bestemmingsplan hebben zowel de Stopera als de plinten rondom het plein de bestemming gemengd gekregen. Voor een aantal locaties geldt dat Horeca III en IV in de eerste bouwlaag is toegestaan (Waterlooplein 2, 129 en 181 t/m 189). Kantoren zonder baliefunctie (kantoren I) zijn niet toegestaan in de eerste bouwlaag (begane grond) van bebouwing aan het Waterlooplein. De markt is op de plankaart aangegeven met het aanduidingsvlak Markt. Buiten dit vlak heeft het plein de bestemming Verkeer. Dit zijn stroken grenzend aan de bebouwing bestemd voor bestemmingsverkeer en toegankelijkheid voor nood- en hulpdiensten.

Relatie met omgeving

Het Waterlooplein is benoemd als strategisch project voor het Programma Plantage aan de Amstel. Deze strategische projecten moeten ervoor zorgen dat het aantal bezoekers aan de oostelijke binnenstad toeneemt en zich makkelijker over het gebied verspreidt. Daarnaast heeft het Waterlooplein ook een relatie met het stadhuis van Amsterdam, en de binnenstraat van het stadhuis.



December 2011


12

3 Werkwijze

Verschillende partijen hebben direct of indirect een belang bij een opwaardering van het Waterlooplein. Het dagelijks bestuur van stadsdeel Centrum hecht er veel waarde aan al deze belangen te betrekken bij de totstandkoming van een visie en plan van aanpak voor het Waterlooplein. Na een rondgang langs de partijen die belang hebben bij het plein en omgeving (marktkooplui, omwonenden, omliggende bedrijven en culturele instellingen, politie, ATCB) met de vraag wat er goed en slecht is aan het plein, en wat de ideeën zijn voor verbeteringen, werd duidelijk dat de partijen verschillende, en soms conflicterende belangen hebben. Daarom is gekozen voor een werkconferentie om met een grote dwarsdoorsnede van de belangengroepen aangevuld met betrokken ambtenaren en bestuurders te komen tot een gedragen visie. Er is een externe begeleider aangetrokken om te komen tot een hoger aggregatieniveau dan uitsluitend een verzameling ideeën.

Op 24 november 2010 heeft de conferentie plaatsgevonden in het Concern Congres Centrum (CCC) aan de Weesperstraat, waar door ruim 55 deelnemers uit verschillende belangengroepen (marktkooplui, omwonenden, omliggende bedrijven en culturele instellingen, politie, ATCB, betrokken ambtenaren en bestuurders) is nagedacht over de gewenste functie en inrichting van het plein. Dit heeft een groot aantal ideeën en mogelijke acties opgeleverd die als basis dienen voor de integrale visie. Het hieruit afleiden van concrete doelstellingen was een volgende stap in het proces. Ook bestaande ideeën, meningen en beelden worden hierbij meegenomen en tegen elkaar afgewogen.

De bezoekers van het plein en de markt zijn niet vertegenwoordigd bij de conferentie. Om toch hun ervaringen bij de visie te betrekken heeft dienst Onderzoek en Statistiek een onderzoek gedaan naar de beleving van de bezoekers. Het rapport is als bijlage toegevoegd.

De uit de conferentie voortgekomen visie beslaat in opzet één pagina. Het plan van aanpak om tot het gewenste eindresultaat te komen, is daarentegen zeer uitgebreid en bevat thema s met daaraan gekoppelde doelstellingen en hieruit voortvloeiende activiteiten. De keuze voor een beperkte visie en een uitgebreid actieplan komt voort uit de wens van veel belanghebbenden om niet te blijven hangen in abstracte beschouwingen, maar in plaats daarvan een resultaatgericht document op te stellen, waarmee snel tot uitvoering over gegaan kan worden.

De voorliggende visie en het plan van aanpak is voorgelegd aan de vertegenwoordigers van de verschillende belanghebbenden. Op 15 september 2011 is een algemene informatieavond georganiseerd voor alle geïnteresseerden waarin de visie en de totstandkoming ervan gepresenteerd en toegelicht werden.



December 2011


13

4 Visie

Deze visie is een weergave van de uitkomsten van de conferentie met een brede stakeholdersgroep, zonder interpretaties of wegingen anders dan door de deelnemers zelf.

Uit de conferentie is een beeld over de huidige markt en het plein naar voren gekomen. Het totaal geeft een goed beeld hoe het plein er in de toekomst uit moet komen te zien en welke activiteiten daarvoor nodig zijn.

In de volgende paragraaf wordt de huidige situatie afgezet tegen het beoogde streefbeeld. Vervolgens worden in hoofdstuk 5, het actieplan, per doelstelling de daaruit voortvloeiende acties behandeld.

4.1 Huidige situatie

Tijdens de conferentie is aan de aanwezigen gevraagd waar men wat betreft het Waterlooplein trots op is en waar men van baalt. De hieronder beschreven samenvatting geeft een beeld van de knelpunten en kansen voor het Waterlooplein, en vormt een omschrijving van de huidige situatie.

Trots

is men vooral op het feit dat het plein een internationale trekpleister en wereldberoemd is: een historisch plein en de oudste rommelmarkt van Europa. Het is tijdens de markturen een gezellig plein, een van oorsprong joods plein, midden in het centrum, een unieke plek; dat wordt zeer gewaardeerd. Het is lekker Amsterdams en elke dag anders; er is diversiteit in het aanbod en de marktkooplieden, en op de markt zijn nog schatten te vinden. Het plein heeft waarde, ook voor de toekomst. De buurt is inspirerend en er is een gevoel van saamhorigheid. Ook is als positief benoemd dat het ledenaantal van de marktvereniging groeit, en dat het contact met Marktzaken verbeterd is. De hoek Zwanenburgwal en Jodenbreestraat wordt als de mooiste plek beschouwd. De direct aangrenzende functies van stadhuis, muziektheater en Mozes en Aäronkerk zijn waardevol. Het water van de Zwanenburgwal en de bomen op het plein zijn aantrekkelijke aspecten.

Gebaald

wordt van de vaak voorkomende leegstand op de markt, en dat marktkooplui te weinig aanwezig zijn, bijvoorbeeld bij slecht weer. Veel overeenstemming was er over het feit dat het plein s avonds, op zon- en feestdagen te weinig benut wordt. Soms wordt het onveilig gevonden en er wordt gerept over criminaliteit en te weinig handhaving van fietsen en parkeren, en van voorschriften voor de markt. Het plein is geen prettig gebied voor voetgangers en vormt geen goede verbinding tussen het oude stadscentrum en de oostelijke binnenstad. De rommelige entrees zijn niet uitnodigend voor potentiële bezoekers. Er zijn te veel verkeersfuncties naast elkaar, en de geparkeerde auto s en fietsers worden als probleem gezien. Het plein aan de zijde van de trambaan heeft geen herkenningspunt (kunstwerk, icoon, banieren etc.).



December 2011


14

De plek van de containers blokkeren een ander gebruik van het plein, en de marktkramen en boxen zijn niet aantrekkelijk. De bezoekersaantallen, aantallen marktkramen en omzet krimpen. Het marktaanbod wordt als te eenzijdig gezien. Het plein is monofunctioneel, met eenzijdig aanbod, gemis aan internationaal aanbod, en weinig aanvullende activiteiten. Wat betreft de openbare ruimte zijn veel deelnemers ontevreden over de dode

kant van de Stopera, de muur van het stadhuis. Op het plein is weinig van de historie terug te vinden en de plinten hebben een onvriendelijke uitstraling. Door bebouwing om het plein is vooral het stuk langs de Zwanenburgwal een tochtgat. De bestrating is, ondanks herhaaldelijk opknappen, slecht. Het pleingevoel is onvoldoende, en er is geen interactie met de plinten. De uitgang van de parkeergarage van het stadhuis is een versnipperend element. Het plein is vervuild, en het geheel biedt een troosteloze, tochtige en ongezellige aanblik. Zicht op het water ontbreekt en er is te weinig groen. Er wordt ook van gebaald dat er op de markt geen stroom is, en dat er geen goede aanspreekpunten zijn bij marktzaken. De detailhandel in de plint heeft het lastig, en er is leegstand. Het imago van kooplui wordt soms als slecht betiteld, en de aanwezigheid van randfiguren draagt bij aan een negatief imago. Marktmensen zelf hebben last van teveel regeltjes voor de markt. Verder werd nog genoemd dat de betrokkenheid van de omliggende hogescholen te laag is.

4.2 Gezamenlijke ambitie en sfeerbeeld Waterlooplein 2020

Tijdens de werkconferentie van 24 november 2010 werd aan de deelnemers de volgende vraag gesteld: Stel, we zitten nu in 2020. In een reisgids staat: Het Waterlooplein, the place to be.

Je kunt er 24 uur per dag doorbrengen en een onvergetelijke ervaring hebben, wat maakt het plein tot een plein waar je graag wilt zijn?

Het hieronder geschetste ideaalbeeld geeft een samenvatting van de punten die de verschillende belanghebbenden als belangrijk aangaven.

In 2020 is het plein gedeeltelijk overdekt, zoals op de voormalige VaRa-strook* het geval was, en heeft deels een oprolbare luifel. Er zijn geen marktboxen te zien of zij zijn tenminste gedecoreerd. De uitgang van de parkeerplaats is overdekt met een plantsoen. Buiten de markturen is het plein opengesteld voor horeca en terrassen en is goed verlicht. De plint van het stadhuis is geopend

en in de gevel van het stadhuis zijn winkels, of andere publiekstoegankelijke functies. De binnenstraat van het stadhuis wordt bij de markt betrokken. De markt is laagdrempelig voor nieuwe aanwas van marktkooplui en heeft een breder aanbod (in ieder geval meer levensmiddelen). Verder is het plein een aantrekkelijke openbare ruimte, ingericht met bijvoorbeeld een fontein met bankjes en een muziektent. De markt, het plein en de bedrijvigheid er omheen vormen een toevoeging aan het woonklimaat en de overlast voor omwonenden is sterk verminderd. Er zijn goede en logische verbindingen naar andere culturele instellingen in de buurt, waarbij het Waterlooplein als steppingstone fungeert. Langs de Zwanenburgwal is er een

* een langgerekte kavel tussen de Valkenburgerstraat en Rapenburgerstraat in het verlengde van de tunnelmond. In verband met de bouw van het stadhuis, hield tussen 1977 en 1988 de markt tijdelijk plaats op een terrein aan de Rapenburgerstraat. De markt was toen gedeeltelijk overdekt.



December 2011


15

boulevard gecreëerd, waardoor een logische looproute naar de Hermitage ontstaat, met vrij zicht op het water. Al met al een plein dat tijdens en buiten markttijden een aangename verblijfsplek is. Waar Amsterdammers en toeristen graag terugkomen en waar op een prettige manier gewoond wordt.

Belangrijke vragen die bij dit proces speelden waren: hoe willen we (de stakeholders) dat het Waterlooplein er in 2020 uitziet? En welke ambitie vormt de leidraad voor de visie? De antwoorden op deze en meer vragen resulteerden in een overkoepelende ambitie om

een aantrekkelijk plein te realiseren, zodat het plein gedurende elk moment van de dag, avond en nacht een aangenaam woon-, werk-, verblijfs- en ontmoetingsplek wordt

De ambitie is breed geformuleerd zodat deze het gedeelde belang van alle stakeholders uitdrukt met al hun verschillende wensen en doelen.

Vanuit het sfeerbeeld en de ambitie voor 2020 zijn de volgende doelstellingen geformuleerd:

1. Er wordt een hoogwaardige openbare ruimte met aangename ontmoetingsplekken tot stand gebracht;

2. de omliggende bebouwing wordt zo ingericht dat een publieke uitstraling naar het plein ontstaat;

3. er wordt een stabiel en interessant marktaanbod geboden; 4. het Waterlooplein is geen afzonderlijke entiteit maar heeft een goede aansluiting

met de omliggende culturele en economische activiteiten; 5. er worden voorwaarden geschapen voor een aangenaam woon-, werk-, en

verblijfklimaat waardoor ook de (sociale) veiligheid wordt verhoogd; 6. betrokkenen bundelen de krachten om het gezamenlijke einddoel te realiseren.



December 2011


16

5 Actieplan

In de thema s openbare ruimte, gebouwde omgeving, de markt, steppingstone functie, verblijfs- en woonklimaat en samenwerking wordt de visie vertaald in acties. Alle acties samen leiden op termijn tot realisering van de visie. Vanzelfsprekend geldt voor alle fysieke aanpassingen dat (sociale)veiligheid de hoogste prioriteit heeft, Vanwege de samenhang krijgen deze acties een plaats in een integraal plan.

5.1 Openbare Ruimte

Visie Tot stand brengen van hoogwaardige openbare ruimte met aangename ontmoetingsplekken

Beoogde doelen Ondanks recente investeringen in de openbare ruimte doet deze verouderd en verfrommeld aan. Een nieuwe inrichting moet overzichtelijkheid bieden, en de verkeersbewegingen over of langs het plein zijn goed geregisseerd. De nieuwe materialen moeten duurzaam en van een hoog kwaliteitsniveau zijn. Het plein moet daarnaast plaats bieden voor ontmoeting, ook buiten de markttijden. Kortom, de ruimtelijke kwaliteit van het plein moet een betere kwaliteit krijgen.

Actieplan o herindeling van de marktboxen o verbeteren bestrating en openbare verlichting o fiets(parkeer)problematiek oplossen o aankleding van het plein met meetingpoints

o metroroosters opleuken/aankleden

o (deels) vrijmaken waterkant Zwanenburgwal voor zicht en verblijf o rijbaan tussen Mozes en Aäronkerk en de Houtkopersdwarsstraat tussen 09:00

18:00 uur afsluiten o meer groen o verbeteren sanitaire voorziening

Herindeling van de marktboxen Zie voor een toelichting hoofdstuk 5.3 De Markt.

Verbeteren bestrating en openbare verlichting De bestrating van het plein verkeert ondanks verbeteringen in 1999 en 2004 in slechte staat. Het blijft verzakken waardoor het oppervlak onregelmatig is, stenen losliggen etc. Oorzaak is waarschijnlijk de onregelmatige ondergrond met metrobuis en parkeergarage. Om het plein aantrekkelijk te maken moet de bestrating zodanig worden vernieuwd dat voor lange tijd de kwaliteit in stand blijft. Ook buiten de markturen geeft de bestrating het



December 2011


17

plein een aantrekkelijke uitstraling. Voorzieningen (water, elektra, bevestigingspunten, etc.) voor de marktfunctie en activiteiten buiten de markturen worden in de bestrating geïntegreerd. Een goede en sfeervolle openbare verlichting is onmisbaar voor een prettig en veilig verblijfsklimaat op het plein. De huidige situatie voldoet niet.

Fiets(parkeer)problematiek oplossen De meeste bezoekers aan het plein komen met het openbaar vervoer, te voet of met de fiets. Dit laatste vervoersmiddel levert veel problemen op, met name verrommeling van de openbare ruimte. Er zijn te weinig fietsnietjes en de aanwezige nietjes worden vervuild door fietswrakken. Een oplossing voor de korte termijn is de fietswrakken te verwijderen en het wildparkeren van fietsen en het fietsverbod beter te handhaven. Voor de langere termijn zal echter op zoek moeten worden gegaan naar een meer structurele oplossing. Hierbij kan gedacht worden aan het creëren van logisch geplaatste fietsparkeervakken op het plein of in haar nabije omgeving of de mogelijkheid om een inpandige fietsparkeergarage voor de marktbezoekers te realiseren. Dit onderzoek zal in nauwe relatie met een verkeerskundig onderzoek uitgevoerd moeten worden.

Aankleding van het plein met meetingpoints

Het plein moet aangekleed worden met zogenaamde meetingpoints zodat het plein meer dan op dit moment een verblijfsplaats wordt. Hiervoor zijn wat betreft de inrichting van de openbare ruimten tijdens de conferentie verschillende suggesties gedaan. Het plaatsen van een muziektent of koepel is een van deze suggesties. Daarnaast werden het verwezenlijken van aangename zitgelegenheden en het plaatsen van een kunstwerk dat kan functioneren als een zogenaamd beeldmerk van het plein genoemd. Deze suggesties moeten onderzocht en uitgewerkt worden.

Rijbaan tussen Mozes en Aäronkerk en de Houtkopersdwarsstraat afsluiten Een nadrukkelijke wens van de belanghebbenden is om de autorijbaan tussen de Mozes en Aäronkerk en de Houtkopersdwarsstraat tijdens markturen voor gemotoriseerd en fietsverkeer af te sluiten. Dit biedt mogelijkheden voor uitbreiding van de markt en de terrassen bij de hier aanwezige horeca, en verbetert hiermee de (voetgangervriendelijke) verblijfskwaliteit.

Vrijmaken waterkant Zwanenburgwal voor zicht en verblijf In de huidige situatie is een groot aantal boxen geplaatst grenzend aan de Zwanenburg-wal. Dit belemmert het zicht naar het water en zorgt daarnaast in de avonduren voor een onveilig gevoel bij passanten. Een nieuw inrichtingsplan voor de boxen aan de Zwanen-burgwal moet de kade weer vrij maken voor zicht en recreatie. Een aantal opties moet onderzocht worden, waaronder de mogelijkheid om de boxen tegen de gevel aan de noordkant van het Stadhuis te plaatsen en de optie om een soort steigereiland of een andere oplossing die plaats biedt aan terrassen, te creëren. Het vrijmaken van de waterkant heeft als bijkomend voordeel dat er een betere en meer natuurlijke looproute ontstaat van de Hermitage via het Muziektheater naar het Waterlooplein: een boulevard langs dit deel van de Amstel.



December 2011


18

Meer openbaar groen Ook het openbaar groen moet meegenomen worden in de toekomstige herinrichtings-plannen voor de openbare ruimte. Dit sluit aan bij een verbetering van het verblijfsklimaat. Meer groen kan bijvoorbeeld in de vorm van gevelplanten en het overdekken en bekleden van de ingang van de parkeergarage met klimplanten. De aanwezige bomen worden door alle partijen zeer gewaardeerd.

Metroroosters verfraaien De opbouwen op het plein met ventilatieroosters en nooduitgang van de metro zijn, met zijn grote omvang en locatie (midden op het plein), een doorn in het oog van veel belang-hebbenden. Vanwege de veiligheid van metropassagiers kan het rooster niet verwijderd worden. Ze vormen een aanleiding om ze, na verfraaiing, te gebruiken als meetingpoint, terras voor een foodstrook etc.

Verbeteren sanitaire voorziening Op de markt is een openbaar toiletgebouwtje aanwezig. Er is sprake van ander gebruik dan waarvoor het bestemd is, en dit beperkt de beschikbaarheid. Een goede moderne openbare toiletvoorziening voor marktkooplui en bezoekers is zeer gewenst.

Quick wins o versieren aanwezige boxen (in 2010 zijn een aantal marktboxen opgeknapt met

levensgrote foto s van het oude Waterlooplein) o creëren meetingpoint o handhavings campagne fietsverbod voortzetten en uitbreiden o verfraaien van de metroroosters



December 2011


19

5.2 Gebouwde Omgeving

Visie De bebouwing zo inrichten dat een open uitstraling naar het plein ontstaat

Beoogde doelen De gebouwen om het plein zijn medebepalend voor het karakter van het plein, tijdens maar vooral buiten de markturen. Het gebruik van de plinten is daarbij belangrijk. Het openen van de gebouwen naar het plein, en het vullen van de plinten met publiekstrekkende functies dragen bij aan de upgrading van de markt en het plein.

Actieplan

o plan van aanpak voor leegstaande en blinde plinten opstellen o het Stadhuis gaat een natuurlijk en transparant onderdeel van het plein vormen o nieuwe bestemming voormalig marktmeesterkantoor die vrij toegankelijk is en een

publieksaantrekkende functie heeft

Leegstand plinten Hoewel de leegstand in de plinten van het Waterlooplein vijf jaar geleden nog relatief hoog was, zijn er recent een aantal goede functies toegevoegd. Zo heeft de CoffeeCompany in 2008 haar intrek genomen in een pand op de hoek van de Houtkoperdwarsstraat en het Waterlooplein. De pui

die hoofdzakelijk van glas is

zorgt voor een open uitstraling naar het plein. Bezoekers worden uitgenodigd een kop koffie te nuttigen met uitzicht op het plein. Andere goede toevoegingen aan het winkelbestand zijn De Natuurwinkel en heel recent de fietsenverhuur van MacBike. Hoewel de verloedering dus is gekeerd, staan er nog een aantal plinten leeg of hebben door het gebruik achter de gevel een gesloten karakter. De toevoeging van gewenste functies in deze plinten kan een grote meerwaarde voor het plein opleveren. Om dit te bereiken zal actief in gesprek moeten worden getreden met vastgoedeigenaren van leegstaande en blinde plinten. Hoewel er geen juridisch instrumentarium ter beschikking is om een transformatie af te dwingen, kan een projectteam eigenaren stimuleren mee te werken. In ruil daarvoor zal het stadsdeel ondersteuning kunnen bieden bij (eventueel) wijzigen van het bestemmingsplan en kan het de eigenaren actief in contact brengen met potentiële exploitanten van de ruimtes. De toevoeging van tenminste één horecabedrijf dat ook in de avonduren geopend is, is zeer wenselijk. Zie hiervoor ook hoofdstuk 5.5 Verblijfs- en woonklimaat.

Stadhuis Alle belanghebbenden zijn het er over eens: het Stadhuis vormt een van de belangrijkste obstakels voor een goed functionerend Waterlooplein. Het gebouw wordt door velen getypeerd als een blinde muur , die de veiligheidsbeleving in de avonduren negatief beïnvloedt. Maar ook overdag vormt het gebouw een harde fysieke afscheiding. Daarnaast zorgt de plaatsing van het gebouw voor een soort tochtgat , vooral langs de Zwanenburgwal kant. Tijdens de conferentie is dan ook een groot aantal suggesties gedaan om het Stadhuis meer te betrekken bij het plein en de markt. De gedane suggesties zijn grofweg in vier types in te delen:



December 2011


20

o Stadhuis aan pleinkant open en toegankelijk maken / uitstraling naar het plein toe, ook s avonds

o zorgen dat de functies aan de pleinzijde openbaar zijn o ingang Stadhuis aantrekkelijker maken; mogelijkheid tot beter gebruik van de ingang

van het stadsdeelkantoor aan de pleinkant onderzoeken o in het Stadhuis units voor markthandelaren creëren (eventueel de binnenstraat ook

hierbij betrekken, naar idee van Covent Garden, zie foto hieronder)

Zowel het stadsdeel Centrum als de centrale stad hebben plannen ontwikkeld om het Stadhuis grootscheeps te verbouwen. Vanwege het huidige economische klimaat is de planontwikkeling voor onbepaalde tijd stopgezet. Zodra dit project weer wordt opgepakt, zal een verbetering van de fysieke relatie van het Stadhuis met het plein één van de doelstellingen moeten zijn.

Nieuwe bestemming voormalig marktmeesterkantoor In het verlengde van het letterlijk en figuurlijk openen van het stadhuis, ligt het vinden van een nieuwe bestemming voor het voormalig marktmeesterkantoor aan de Oostkant van het Stadhuis (ook wel de ronde glazen ruimte genoemd). De ruimte

die op dit moment leeg staat

bevindt zich op een belangrijk verkeerskruispunt; de metro, tram, het fietspad en het wandelpad komen hier langs. Het ligt binnen het zichtveld van toeristen die met de tram naar de Hermitage of het Joods Historisch Museum komen en bevindt zich aan de entree van de beroemde Waterloopleinmarkt. Door de toevoeging van een andere, vrij toegankelijk functie, zal de ruimte een publieksaantrekkende werking krijgen, en zal de steppingstonefunctie van het Waterlooplein versterkt worden. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan een ticketpoint, een filiaal van het ATCB of presentatieruimte van de omliggende culturele en onderwijsinstellingen. Het openmaken van de raampartijen - zodat openheid naar het plein ontstaat - is hierbij een vereiste. Het vinden van een nieuwe bestemming voor het voormalig marktmeesterkantoor kan op korte termijn geschieden.

Quick wins o publiekstoegankelijke functie in voormalige marktmeesterkantoor o publiekstoegankelijke functie in dichtgetimmerde begane grond van Waterlooplein 191

t/m 197



December 2011


21

5.3 De Markt

Visie Een stabiel en interessant marktaanbod

Beoogde doelen De marktkooplieden geven aan dat het zware tijden zijn. Het aantal bezoekers aan de markt loopt terug, onder andere door de opkomst van websites als marktplaats.nl. Toch steken de marktmensen de hand ook in eigen boezem: het aanbod is instabiel en toeristen treffen niet de markt aan die ze verwachten, namelijk een vintagemarkt of markt met tweedehands waar. De totale markt moet onder de loep worden genomen, met als doel een stabiel en interessant marktaanbod, dat voldoet aan de verwachtingen van consumenten. Hiervoor is een herpositionering van de markt in het totale Amsterdamse markten toeristische attractieaanbod nodig. Dit moet op de lange termijn resulteren in een vermeerdering van het aantal bezoekers aan de markt, zodat het voor standhouders haalbaar blijft hun brood te verdienen op de mooiste markt van Amsterdam .

Actieplan Het actieplan is op te delen in vier subthema s:

A. Inrichting veranderen o herindeling markt in zones Een veel gehoorde klacht van de markt is dat deze verrommeld is. Dit gaat niet alleen over de openbare ruimte, maar ook over het aanbod op de markt. Om weer structuur op de markt te krijgen zal deze opnieuw ingedeeld moeten worden in zones . In iedere zone zullen de marktplekken geclusterd worden naar aanbod. Te denken valt aan een foodcluster , vintage-kledingcluster en een opkoopcluster . In de nota aanpak Amsterdamse warenmarkten wordt het bij elkaar plaatsen van dezelfde productgroepen als een succesfactor voor de markt benoemd. Het clusteren van branches vergroot de aantrekkingskracht voor de consument. Hiervoor moet een voorstel worden ontwikkeld. Het aanwijzen van een deel van de markt voor themamarkten moet hierin meegenomen worden. Dit voorstel moet uiteraard in nauwe samenwerking met de marktkooplieden en de afdeling Marktzaken (Stadsdeel Centrum) opgesteld worden. Hoe de herinrichting ook uitpakt, de marktboxen zullen verplaatst of vervangen worden. In 2012 zijn de boxen in financiële zin afgeschreven.

o verplaatsen van boxen aan de Zwanenburgwal naar de gebouwkant of op het water In het verlengde van de herindeling van de markt in zones ligt het verplaatsen van de boxen. Afhankelijk van het aanbod van de handelaar in de box zullen deze naar een bepaalde zone verplaatst moeten worden. Bij de keuze voor een nieuwe plek van de boxen in deze zone moet het verhogen van de veiligheid leidend zijn. (zie ook paragraaf 5.1).

o onderzoeken mogelijkheid tot (gedeeltelijke) overkapping van de markt Om te zorgen dat de marktkooplieden

en dan met name de handelaars van de grondplaatsen

minder afhankelijk worden van het weer, moet onderzocht worden of op lange termijn een gedeeltelijke overkapping van de markt gerealiseerd kan worden.



December 2011


22

B. Afstemming consument optimaliseren o openingstijden aanpassen Uit het onderzoek naar de beleving van de bezoeker aan het Waterlooplein (uitgevoerd door de dienst Onderzoek & Statistiek van 30/08/2010) blijkt dat de huidige openingstijden van de markt niet meer aansluiten bij de behoeftes. Zeker wanneer het gaat om de concurrentieslag met aanbieders van tweedehands en vintage waar op internet

waar men immers 24 uur per dag kan consumeren

moeten de openingstijden aangepast worden. Ook dit komt in de nota van aanpak Amsterdamse warenmarkten naar voren bij het beeld van een succesvolle markt. Het is belangrijk dat de openingstijden van de markt afgestemd worden op de consument en op de naburige winkels. Daarbij valt te denken aan later opengaan en later sluiten.

o de marktkramen s ochtends zo indelen dat een aansluitend geheel ontstaat Aan het begin van de week en bij slecht weer vallen in de huidige situatie gaten in de markt. Die houdt de natuurlijke doorloop van bezoekers tegen. Om deze natuurlijke barrière tegen te gaan, moeten (vaste) plekken waarvan s ochtends blijkt dat de standhouder niet aanwezig is, opgevuld worden. De kramen moeten als het ware door worden geschoven . Op die manier ontstaan een aansluitende en meer aantrekkelijke markt. Zichtbare leegstand is volgens het AGA onderzoek vooral vanuit de gemeente en ondernemers ongewenst. Echter de bezoekers noemen een ruimere opzet wel als verbeterpunt van de markt. In ieder geval is aangetoond dat een slechte opstelling van kramen, in bijvoorbeeld niet herkenbare carré- of U-vormen, een overeenkomstige factor is van de minder goed lopende markten.

o nieuwe aanwas stimuleren Om de aantrekkelijkheid van de markt voor consumenten te vergroten moet de aanwas van nieuwe of startende marktkooplieden gestimuleerd worden. Hierbij moet in ieder geval de mogelijkheid om het marktgeld tijdelijk te verlagen meegenomen worden. Als hoofddoelgroep moet men zich vooral gaan richten op jonge creatievelingen (denk bijvoorbeeld aan startende ontwerpers) die passen bij het DNA van de markt. Hiermee functioneert de markt als broedplaats voor zelfstandig ondernemerschap. Hiervoor moet wel het laagdrempelige karakter behouden blijven. Met oog op de oorzaken voor de achteruitgang van de markten lijkt het essentieel de vergrijzing van de marktkooplieden tegen te gaan door het verhogen van de instroom van jonge ondernemers. (AGA, p.10)

C. Positie vaste consumptiekramen Over het Waterlooplein zijn 6 plaatsen waar gerede (ter plekke te nuttigen) etenswaren worden aangeboden. Dit zijn vaste kramen die niet zo maar verplaatst kunnen worden. Enkele hebben aan de zijkant een terras. De kwaliteit van de kramen zelf kan aanzienlijk beter. Bij een plan voor herindeling van de markt verdient het inpassen van de kramen veel zorg, bijvoorbeeld door het inrichten van een smulhoek .

D. Basisinfrastructuur verbeteren o Geïntegreerde aansluitingen op nutsvoorzieningen De marktkooplieden zien graag verbeteringen in de aansluitingen op de nutsvoorzieningen, vooral elektriciteit. Bij een nieuwe marktindeling en/of pleinontwerp moet er aandacht zijn voor in de bestrating geïntegreerde aansluitpunten. Maar ook voor



December 2011


23

gebruik buiten de markturen kunnen voorzieningen opgenomen worden om een ander gebruik te faciliteren, zoals voorzieningen voor plaatsen van vlaggenmasten.

o investeren in betere materialen voor de kramen, waaronder marktkraamzeildoeken De marktkooplieden vinden de kramen met zeildoeken verouderd en onverzorgd. Vervanging vinden zij gewenst. Tevens kan dan aandacht besteed worden aan ontwerp en aansluiting bij bijvoorbeeld het nieuwe beeldmerk voor het plein. De omwonenden hebben overlast van het open afbouwen van de markt. Vooral de karren waarop de marktmaterialen worden vervoerd maken veel herrie. Bij vervanging moet aandacht aan dit probleem gegeven worden.

o de kraakwagen

terugbrengen voor vuilverzameling en vuilafvoer Er is een proef gestart met vuilcontainers. Voor deze proef zijn vijf containers verdeeld over de markt en kunnen worden gebruikt om marktafval in te storten. Voorheen kwam er tegen sluitingstijd van de markt een vuilophaalauto voor al het marktvuil. Deze mogelijkheid is onderzocht maar kan niet meer worden ingezet.

o standplekken duidelijk aangeven Het is niet altijd duidelijk wat de begrenzing van een marktplaats is. Dat leidt tot discussies. Het is nodig fysiek aan te geven wat de grens van een plek is, bijvoorbeeld met de zogenoemde punaises in de bestrating.

o feestverlichting De wens bestaat om bij feestelijke gelegenheden extra sfeer aan het plein en de markt te geven; bijvoorbeeld met feestverlichting, maar ook met vlaggen en banieren.

o goede (openbare) sanitaire voorzieningen Zie paragraaf 5.1 Openbare Ruimte

E. Organisatie van de markt o branchering toepassen In de toekomst moet de markt haar eigen DNA weer terugkrijgen. De geschiedenis leert ons dat deze tweeledig is: voedsel (uit de begintijd van de toen nog joodse markt) en tweedehands & vintage (vanaf de jaren zestig). Om dit te bereiken kan al dan niet gedeeltelijk een themamarkt worden ingesteld zodat branchering toegepast kan worden en minder gewenste koopwaar van de markt geweerd kan worden. De rol van een eventueel aan te stellen pleinmanager is hierin van groot belang.

o pleinmanager aanstellen Zie voor meer dit actiepunt paragraaf 5.6, Samenwerking.

o betere handhaving Er is behoefte aan betere handhaving van onder andere illegaal parkeren, verpachting en persoonlijke aanwezigheid van kooplieden. De marktkoopman die ingeloot is voor de markt moet persoonlijk aanwezig zijn. Vaste kooplieden moeten drie keer per week aanwezig zijn. Er wordt nu gedoogd dat er achter de marktkramen wordt geparkeerd, en er wordt op de marktplaats zelf geparkeerd. Toezicht is de gehele dag wenselijk.



December 2011


24

o verduidelijken marktverordening De marktkooplieden geven aan dat de geldende regels uit de verordening vaak onduidelijk zijn en voor verwarring zorgen. Omdat de verordening geldt voor de gehele stad Amsterdam en dus een aangelegenheid is van de Centrale stad, kan deze verordening niet door het stadsdeel aangepast worden. Toch vindt het stadsdeel het belangrijk dat de verordening voor de marktkooplieden duidelijk is. Er zal daarom opdracht gegeven worden om een duidelijk en helder extract van de verordening te reproduceren. Hiervan zullen de marktkooplieden van het Waterlooplein een kopie ontvangen. Voor deze opdracht zal samenwerking worden gezocht met andere stadsdelen.

Quick wins o aanstellen pleinmanager, zie hiervoor paragraaf 5.6, Samenwerking o feestverlichting (tijdens de kersttijd 2010 heeft de marktvereniging en de afdeling

marktzaken van het stadsdeel een grote kerstboom voor de Mozes en Aäronkerk opgericht; onder de kerstboom waren ook concerten georganiseerd)



December 2011


25

5.4 Steppingstonefunctie

Visie Het Waterlooplein is geen afzonderlijke entiteit maar heeft een goede aansluiting met de omliggende culturele en economische activiteiten

Beoogde doelen Het Waterlooplein is een bronpunt voor toeristisch bezoek, maar kan ook een stepping-stonefunctie zijn naar de oostelijke binnenstad. Het plein moet uitnodigen tot een bezoek aan de oostelijke binnenstad met de vele interessante, maar vaak nog onbekende, attracties. Het plein zelf is één van de attracties die je op die route tegenkomt. In 2005 is de bestuursopdracht ter stimulering van economie en toerisme in Centrum Oost vastgesteld. Met deze opdracht is de ambitie geformuleerd om hotels, horeca en detailhandel te stimuleren in Centrum Oost en de toeristische druk in het stadshart te ontlasten. Het Waterlooplein kan daarin een sleutelpositie vervullen als toegangspoort naar dit deel van het Centrum. In het Programma Plantage aan de Amstel is het Waterlooplein dan ook opgenomen in een van haar strategische routes. Dit kan leiden tot:

- meer aanloop van bezoekers aan het plein, ook in de avonduren en de nacht; - betere doorloop naar het oostelijke deel van de binnenstad; - een meer open en overzichtelijker karakter van het plein; - vestiging van meer economische functies aan het plein die ook buiten markttijden

opereren; - een sterke marktpositionering.

Actieplan o verbetering van de positie van het Waterlooplein ten opzichte van de oostelijke

binnenstad o ontwikkelen sterk beeldmerk Waterlooplein

o reclame maken voor de markt in het metrostation o in- en uitstapplek voor rondvaartboten o meer horeca; ook in de avonduren geopend o activiteiten in samenwerking met culturele en educatieve instellingen organiseren o entree van het plein markeren met bijvoorbeeld een kunstwerk, vlaggen, banieren o Mr. Visserplein verbindend element tussen Waterlooplein en centrum oost

Verbetering van de positie van het Waterlooplein ten opzichte van de oostelijke binnenstad Het Waterlooplein is een toeristische en centrale plek tussen belangrijke culturele en educatieve instellingen en kan een logisch vertrekpunt zijn. Het zoeken naar samen-werking met culturele instellingen in de omgeving van het plein, maar vooral in de oostelijke binnenstad, en bijvoorbeeld te zorgen voor gezamenlijke publiciteit wordt de positie van het plein als steppingstone versterkt.. Het bezoek aan dit deel van de stad neemt toe en de bezoekersstromen veranderen. Het gebied krijgt steeds meer een mix van bewoners en bezoekers die worden aangetrokken door de oude Amsterdamse volkssfeer en door culturele interesses. Een boeiende mix en uniek in Amsterdam. En juist op het kruispunt van de routes Rembrandtplein naar Plantage en van Nieuwmarkt naar Hermitage ligt het Waterlooplein. Dit plein kan een sterker attractiepunt worden als de voetgangersroutes en verblijfskwaliteit en functies worden verbeterd. Loopstromen



December 2011


26

worden mede bepaald door uitnodigende voetgangersroutes. De grote verkeersroutes vormen belemmeringen. Veel bezoekers zoeken de weg of proberen een van de afzonderlijke attracties te bereiken. Grotere stromen bezoekers van de Hermitage zullen strak uitstappen bij de metrouitgang aan de Nieuwe Herengracht, die wordt ingericht als de 'uitgang Hermitage". Gaan deze bezoekers straks ook naar het Waterlooplein? Is er een uitnodigende wandelroute? Een analyse van de verschillende verkeersruimten en verblijfsruimten en wandelroutes kan een beeld geven voor aanpassingen. Met duidelijke voetgangersroutes, een geleiding met groen, betere inrichting en betere gebruikswaarde kan het Waterlooplein en de markt een sterkere 'eigen' attractie worden op de grens van de oude binnenstad en de 19e eeuwse Plantage.

Ontwikkelen sterk beeldmerk Waterlooplein

Het Waterlooplein heeft geen beeldmerk, en kan daardoor niet als attractie goed en herkenbaar neergezet worden in toeristische publicaties en reclame-uitingen. Het te ontwikkelen beeldmerk zou de historische markt en de centrale ligging moeten benadrukken.

Reclame maken voor de markt in het metrostation In het metrostation Waterlooplein zou een duidelijke en uitnodigende verwijzing naar het plein en de markt moeten zijn.

In- en uitstapplek voor rondvaartboten Aan de Zwanenburgwal is een aanlegplaats voor taxi- en rondvaartboten. Als de kades langs deze gracht meer toegankelijk worden, zou een volwaardige aanlegplaats in het plan meegenomen kunnen worden.

Meer horeca De noordoostkant van het plein is overdag het beste verblijfsgebied met betrekking tot bezonning, licht en temperatuur en daarom de beste plek voor terrasjes en de daarbij behorende horeca. De horeca zou nog uitgebreid kunnen worden, maar hiervoor zal eerst meer aanloop moeten zijn buiten markturen. Gekeken kan worden naar het stuk tussen de Houtkopersdwarsstraat en de Zwanenburgwal. Op dat stuk is de plint deels nog niet ingevuld met publiekstoegankelijke functies en ziet er onaangenaam uit. Uiteraard moet hierbij de eventuele overlast voor omwonenden zoveel mogelijk beperkt worden. Ook kan horeca gekoppeld worden aan de publiek toegankelijk gemaakte kade van de Zwanenburgwal, in de vorm van anders geplaatste marktboxen of marktkramen, of door uitbreiding van de terrassen bij de bestaande horeca.

Activiteiten in samenwerking met culturele en educatieve instellingen organiseren De omliggende instellingen kunnen zich op het plein laten zien, en daarmee de steppingstonefunctie mede invullen. Het is aan de gezamenlijke instellingen eventueel samen met de aan te stellen pleinmanager om dat te organiseren.

Entree van het plein markeren met bijvoorbeeld een kunstwerk, vlaggen, banieren De toegang tot het plein vanaf het Meester Visserplein is rommelig en niet uitnodigend. Het oprichten van een herkenningspunt kan hier verandering in brengen.

Mr. Visserplein verbindend element tussen Waterlooplein en centrum oost



December 2011


27

Het verkeersknooppunt Mr. Visserplein is een fysieke hindernis in de relatie van het Waterlooplein en de oostelijke binnenstad. Ook in de Plantageprogramma s heeft het Waterlooplein een belangrijke rol om de verbinding met het stadshart tot stand te brengen. Een attractieve functie op het Mr. Visserplein kan de verbinding vorm geven. Het gaat hierbij om het belang van een aantrekkende functie; dit kan een gebouw zijn of een interessant ingerichte openbare ruimte. In opdracht van het stadsdeelbestuur wordt deze mogelijkheid op haalbaarheid onderzocht. Als blijkt dat de planontwikkeling mogelijk is en een initiatiefnemer zich meldt met een goed plan moet deze ontwikkeling opgepakt worden. Zonder aanpak van het Mr. Visserplein wordt de steppingstonefunctie ernstig gehinderd.

Quick wins o herkenbare entree Waterlooplein (bv kunstwerk) aan de Meester Visserpleinkant o Reclame en goede informatievoorziening in het metrostation voor het Waterlooplein o Folders en informatie voorziening over de Waterloopleinmarkt verspreiden via de

omliggende culturele instellingen en vice versa



December 2011


28

5.5 Woon-, Werk en Verblijfsklimaat

Visie Voorwaarde scheppen voor een aangenaam verblijfs- en woonklimaat waardoor ook de (sociale) veiligheid wordt verhoogd

Beoogde doelen De belanghebbenden geven aan het plein in de avonduren als unheimisch en onveilig te ervaren. Voor de politie is het Waterlooplein een speciaal aandachtsgebied. s Nachts heeft het plein mede door de aanwezigheid van pinautomaten aantrekkingskracht voor personen met minder goede bedoelingen. Door de inrichting met marktboxen zijn er voor hen schuilplaatsen en vluchtmogelijkheden. Overdag zijn er andere prioriteiten voor de politie zoals zakkenrollers, en overlast door verkeerd geparkeerde auto s en fietsende mensen. Ook ervaren omwonenden in de ochtend en avond geluidsoverlast van het open afbouwen van de marktkramen. Het is belangrijk om de veiligheid en leefbaarheid van het Waterlooplein te verbeteren. Om dit te bereiken zijn de volgende concrete doelen geformuleerd:

- verbetering van de spreiding van de economische activiteit over de dag, avond en nacht door bijvoorbeeld restaurants of andere functies die ook buiten de markttijden publiek trekken;

- verminderen van de overlast van hanggroepjongeren; - verminderen van geluidsoverlast door het opbouwen en afbreken van

marktkramen; - verminderen van de criminaliteit door een betere inrichting van het plein; - verhogen van het aantal bezoekers / passanten in de avonduren; door te zorgen

dat het Waterlooplein in de looproutes van bezoekers en bewoners wordt opgenomen zullen er meer mensen op straat zijn en zal de sociale controle vergroot worden.

Al deze doelstellingen moeten uiteindelijk het veiligheids- en leefbaarheidsgevoel bij mogelijke gebruikers van het plein verhogen en zo een spin-off effect creëren; meer bezoekers en passanten in de avonduren, vergroot de sociale controle en de veiligheid, waardoor weer meer mensen naar het plein worden getrokken.

Actieplan o vestiging van horeca aan het plein actief faciliteren o boxen en permanente (friet)kramen verplaatsen/ anders opstellen o pinautomaten veiliger maken o verminderen van geluidsoverlast door het opbouwen en afbreken van marktkramen o betere algehele verlichting van het plein o verfraaiing in- en uitgang parkeergarage van het stadhuis o activiteiten in de avonduren en op zondag mogelijk maken

Vestiging van horeca aan het plein actief faciliteren Met name in de avonduren wordt het plein als onprettig en onveilig ervaren. Restaurants en cafés aan het plein die in de avonduren open zijn zullen voor meer sociale controle zorgen en de veiligheidsbeleving verhogen. Het huidige aanbod horecaondernemingen dat direct aan het plein gevestigd is, sluit op dit moment in de vroege avond. Er moet dan



December 2011


29

ook in contact worden getreden met de huidige horeca-uitbaters om hen te verleiden de openingstijden te verruimen. De openingstijden van de horecagelegenheden sluiten nu aan op de markttijden. Er moet een breder publiek zijn om ook in de uren daarna omzet te kunnen maken. De pleinmanager kan hierbij

zowel bij het contact met huidige

horecaondernemers als bij het matchen van leegstaande plinten aan nieuwe horeca-initiatiefnemers - een zeer belangrijke rol gaan spelen. Om van het Waterlooplein een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor horecaondernemers te maken, moet daarnaast ook de mogelijkheid onderzocht worden om terrassen te vestigen aan het plein of bestaande terrassen uit te breiden. Uiteraard moet hierbij de eventuele overlast voor omwonenden zoveel mogelijk beperkt worden. Zie voor meer informatie over de aanpak van leegstaande plinten en de mogelijkheid om meer horeca te vestigen paragraaf 5.2 Gebouwde omgeving en 5.4. Steppingstone functie.

Boxen en vaste consumptiekramen verplaatsen of anders opstellen Bij de herindeling van de semipermanente elementen op het plein (met name de boxen en de kramen) moet een van de belangrijkste uitgangspunten zijn: het verhogen van de veiligheid(beleving) . Dit betekent dat schuilplekken voor onwelwillende zo veel mogelijk weggewerkt moeten worden en zichtlijnen geoptimaliseerd. Meer informatie over het herschikken van de marktboxen en andere semipermanente onderdelen is te vinden in paragraaf 5.3 De markt.

De omgeving van de pinautomaten veiliger maken Hoewel de pinautomaten aan de muur van het stadhuis overdag een goede toevoeging zijn aan het plein, veroorzaken deze s nachts voor veel overlast. De weinige gebruikers van de pinautomaten in de avond- en nachtelijke uren zijn regelmatig het slachtoffer van overvallen. Een oplossing op de korte termijn is het beter aanlichten van de pinautomaten. Op dit moment is gekozen voor plaatsen van lichtarmaturen die passen bij de ritmiek van de gevel van het stadhuis. Hierdoor vallen de pinautomaten net buiten de lichtbundel. Een goede aanlichting van de pinautomaten, en hiermee een afwijking van het huidige beleid, zou een succes op korte termijn betekenen. Voor de langere termijn oplossing moet het projectteam de mogelijkheid onderzoeken de pinautomaten naar een andere locatie te verplaatsen.

Verminderen van geluidsoverlast door het opbouwen en afbreken van marktkramen Door omwonenden van het plein wordt geluidsoverlast ervaren bij het opbouwen en afbreken van de marktkramen. De hoogte van de bebouwing in combinatie met de materialen van de kramen zorgen voor een weerkaatsing van het lawaai. Er zal gekeken moeten worden naar praktische oplossingen om dit probleem voor de bewoners te verhelpen en bijvoorbeeld het realiseren van een gedragsverandering bij de kramenbouwers van de markt. De pleinmanager kan hierin een belangrijke rol spelen.

Betere algehele verlichting van het plein Niet alleen de pinautomaten moeten beter aangelicht worden, maar er moet een nieuw lichtplan komen voor het hele plein. Uiteraard kan dit plan pas opgesteld worden als integraal onderdeel van de herinrichting van de openbare ruimte. Op die manier kunnen de toegevoegde ontmoetingsplekken (zoals straatmeubilair en een eventueel kunstwerk of muziekkoepel) ook meegenomen worden in het lichtplan. Het beter aanlichting van de marktkramen is een sterke wens van de marktkooplieden.



December 2011


30

Verfraaiing in- en uitgang parkeergarage van het stadhuis In de huidige situatie nodigt de ingang van de parkeergarage jongeren uit te hangen bij de muur. Daarnaast neemt de garage de zichtlijnen over het plein weg. Op kortere termijn kunnen de muren wellicht meegenomen worden in het nieuwe groenplan voor het plein (zie ook paragraaf 5.1 Openbare ruimte).

Activiteiten in de avonduren en op zondag mogelijk maken Aansluitend op het actiepunt themamarkten (zie paragraaf 5.3 De markt) moeten meer activiteiten in avonduren en op zondag georganiseerd worden. De keuze voor activiteiten en de frequentie moet nadrukkelijk in nauwe samenspraak met de belanghebbenden gebeuren, bij voorkeur met de nieuw op te richten samenwerkingsverband (zie paragraaf 5.6 Samenwerking). Hier kan de pleinmanager een belangrijke rol spelen. Het is belangrijk te onderzoeken of financiële middelen bij het stadsdeel beschikbaar zijn om cofinanciering van activiteiten mogelijk te maken. Dit is met name het eerste jaar van belang, zodat de naamsbekendheid van de themamarkten en andere activiteiten kan groeien.

Quick win o verlichting of verwijdering pinautomaten in stadhuisgevel o Verminderen geluidsoverlest van de markt



December 2011


31

5.6 Samenwerking

Visie Betrokkenen bundelen de krachten om het gezamenlijke einddoel te realiseren

Beoogde doelen Uit de conferentie kwam naar voren dat de interactie tussen de markt, de omliggende horeca en detailhandel, de culturele instellingen, de bewoners en de betrokken overheidsinstanties veel beter kan. Het bundelen van de krachten van al deze partijen moet zorgen voor meer synergie, zodat het integrale hoofddoel wordt gerealiseerd.

Actieplan o Oprichten samenwerkingsverband waar de instellingen, marktkooplieden,

ondernemers etc. aan deelnemen o Aanstellen van een pleinmanager

Oprichting samenwerkingsverband Waterlooplein Op dit moment zijn verschillende belangenverengingen direct of indirect betrokken bij het Waterlooplein. Zo is er de marktvereniging Waterloo, bewonersvereniging Groot Waterloo en het samenwerkingsverband van de culturele instellingen De Plantage. Ook het stadsdeel kan onderdeel zijn van deze samenwerking. Op die manier kunnen onderwerpen, initiatieven, knelpunten etc. sneller opgepakt worden en nog belangrijker integraal bekeken worden. Daarnaast kan het samenwerkingsverband functioneren als één aanspreekpunt naar en voor het stadsdeel. In het verband zullen de marktkooplieden, bewoners, omliggende horeca en detailhandel en culturele instellingen deelnemen, maar ook de politie en stadsdeelafdelingen Economische Zaken, Marktzaken en Openbare Ruimte. Het stadsdeel zal waar het kan de samenwerking faciliteren.

Pleinmanager aanstellen Op dit moment functioneren de markt en de bedrijven in de omliggende plinten vrijwel los van elkaar. Dit is zonde, want beiden kunnen van elkaar profiteren. Om te zorgen voor een betere interactie tussen de markt en de bedrijvigheid in de omliggende plinten, en hiermee samenhangend een sterkere economische positie, zal gepoogd worden om een pleinmanager aan te stellen. De pleinmanager zal verantwoordelijk zijn voor het opstellen van een gezamenlijk plan van aanpak voor het economisch functioneren van de markt in relatie met de omliggende horeca en detailhandel. Een pleinmanager moet worden aangesteld door een ondernemersvereniging. Deze zal dan ook eerste moeten worden opgericht. Voor de oprichting van een ondernemersvereniging en de aanstelling van een pleinmanager kan een beroep worden gedaan op de subsidieregelingen van het stadsdeel., Ook uit de nota van aanpak Amsterdamse warenmarkten blijkt dat professioneel marktmanagement een belangrijke succesfactor voor de markt is. Hierbij wordt samenwerking en afstemming gezocht met omliggende detailhandel, horecaondernemers, lokale overheid en marktondernemers onderling (AGA, p.13). Als extra taak krijgt de pleinmanager het verbeteren van het verblijfs- en woonklimaat op het plein tijdens en buiten de markturen. Omwonenden en andere direct belanghebbenden worden daarbij betrokken.



December 2011


32

Quick win o Oprichting ondernemersvereniging en aanstellen pleinmanager o oprichten samenwerkingsverband

11-10-06 Visie extern H1-5 versie DB - · PDF fileDecember 2011 Waterlooplein 2020 ... Deze...

Documents

Transcript of 11-10-06 Visie extern H1-5 versie DB - · PDF fileDecember 2011 Waterlooplein 2020 ... Deze...