1

Handelingen en de Handelingen en de Paulinische brievenPaulinische brieven

De grote De grote opdrachtopdracht

2

De rode lijnDe rode lijn In het Oude Testament:In het Oude Testament:

Mens geschapen naar Gods evenbeeldMens geschapen naar Gods evenbeeld God wil een relatie met de mens:God wil een relatie met de mens:

Leiding, reddingLeiding, redding Na straf nieuwe kansenNa straf nieuwe kansen God geeft beloftenGod geeft beloften

In het Nieuwe Testament:In het Nieuwe Testament: God vervult Zijn beloften in JezusGod vervult Zijn beloften in Jezus Door Jezus een nieuwe start in een Door Jezus een nieuwe start in een

nieuw verbond nieuw verbond

3

Cultuur van het Nieuwe Cultuur van het Nieuwe Testament (1)Testament (1)

400 jaar tussen het O.T. en het N.T. 400 jaar tussen het O.T. en het N.T. Grote culturele verandering:Grote culturele verandering:

2 eeuwen 2 eeuwen Griekse overheersingGriekse overheersing Grieken hielden van fundamentele vragen:Grieken hielden van fundamentele vragen:

Filosofie, ethiek en politiek Filosofie, ethiek en politiek Grote denkers: Socrates, Plato, AristotelesGrote denkers: Socrates, Plato, Aristoteles

Grieken open voor nieuwe denkbeelden:Grieken open voor nieuwe denkbeelden: Luisteren, discussiëren en filosoferenLuisteren, discussiëren en filosoferen Open voor het evangelieOpen voor het evangelie

4

Cultuur van het Nieuwe Cultuur van het Nieuwe Testament (2)Testament (2)

Daarna Daarna Romeinse overheersingRomeinse overheersing Romeinen:Romeinen:

Zakelijk: hoge belastingheffingZakelijk: hoge belastingheffing Bestuurlijk: Bestuurlijk:

Zeer georganiseerdZeer georganiseerd Grote veranderingen op bestuurlijk gebiedGrote veranderingen op bestuurlijk gebied

Militair: Militair: Overal bezettings/veiligheidstroepenOveral bezettings/veiligheidstroepen Zeer wreed bij tegenwerkingZeer wreed bij tegenwerking

Technisch:Technisch: Grote veranderingen in de infrastructuurGrote veranderingen in de infrastructuur

5

Cultuur van het Nieuwe Cultuur van het Nieuwe Testament (3) Testament (3) De achtergrondDe achtergrond

Jezus was een JoodJezus was een Jood Christelijke kerk begint in JeruzalemChristelijke kerk begint in Jeruzalem Eerste christenen zijn JodenEerste christenen zijn Joden

6

Cultuur van het Nieuwe Cultuur van het Nieuwe Testament (4) Testament (4) Joodse religieJoodse religie

Klassieke geloof ontwikkelt zich naar het Klassieke geloof ontwikkelt zich naar het JudaïsmeJudaïsme

Belangrijke instellingen:Belangrijke instellingen: Tempel:Tempel:

Plaats van eredienstPlaats van eredienst Symbool van de joodse identiteit en nationale Symbool van de joodse identiteit en nationale

trotstrots Synagoge: Lokale plaats van eredienstSynagoge: Lokale plaats van eredienst

Wet en tradities:Wet en tradities: Na de ballingschap: intensieve studie van de wetNa de ballingschap: intensieve studie van de wet Joden werden ‘de mensen van het Boek’Joden werden ‘de mensen van het Boek’

Identiteitskenmerken:Identiteitskenmerken: Besnijdenis, houden van de sabbat en de Besnijdenis, houden van de sabbat en de voedselwettenvoedselwetten

7

Cultuur van het Nieuwe Cultuur van het Nieuwe Testament (5) Testament (5)

Belangrijke groeperingenBelangrijke groeperingen Farizeeën:Farizeeën:

Vol overgave toegewijd aan gehoorzamen van de Vol overgave toegewijd aan gehoorzamen van de wet wet

Moedigden anderen aan dit ook te doenMoedigden anderen aan dit ook te doen Saduceeën:Saduceeën:

Afkomstig uit families van rijke landeigenarenAfkomstig uit families van rijke landeigenaren Leverden de hoofdpriesters en de hogepriester Leverden de hoofdpriesters en de hogepriester Dominerende partij in de joodse Hoge Raad Dominerende partij in de joodse Hoge Raad

(Sanhedrin)(Sanhedrin) Hadden organisatie van de tempel in handenHadden organisatie van de tempel in handen

Samaritanen:Samaritanen: Kolonisten ontstaan na de val van het Noordelijk rijk Kolonisten ontstaan na de val van het Noordelijk rijk

vermengd met achtergebleven Israëlitische vermengd met achtergebleven Israëlitische bevolkingbevolking

Namen veel zeden en gebruiken over van de JodenNamen veel zeden en gebruiken over van de Joden

8

De Grote OpdrachtDe Grote Opdracht

Jezus kwam op hen toe en zei: ‘Mij is alle macht Jezus kwam op hen toe en zei: ‘Mij is alle macht gegeven in de hemel en op de aarde. Ga dus op weg gegeven in de hemel en op de aarde. Ga dus op weg en maak alle volken tot mijn leerlingen, door hen te en maak alle volken tot mijn leerlingen, door hen te dopen in de naam van de Vader en de Zoon en de dopen in de naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest, en hun te leren dat ze zich moeten heilige Geest, en hun te leren dat ze zich moeten houden aan alles wat Ik jullie opgedragen heb. En houden aan alles wat Ik jullie opgedragen heb. En houd dit voor ogen: Ik ben met jullie, alle dagen, tot houd dit voor ogen: Ik ben met jullie, alle dagen, tot aan de voltooiing van deze wereld.’ aan de voltooiing van deze wereld.’ (Mattheüs 28: (Mattheüs 28: 18-20)18-20)

Maar wanneer de heilige Geest over jullie komt, zullen Maar wanneer de heilige Geest over jullie komt, zullen jullie kracht ontvangen en van mij getuigen in jullie kracht ontvangen en van mij getuigen in Jeruzalem, in heel Judea en Samaria, tot aan de Jeruzalem, in heel Judea en Samaria, tot aan de uiteinden van de aarde.’ uiteinden van de aarde.’ (Handelingen 1:8)(Handelingen 1:8)

9

God’s volgordeGod’s volgorde Eerst vervulling met de Heilige GeestEerst vervulling met de Heilige Geest Dan getuigen van Jezus in:Dan getuigen van Jezus in:

Jeruzalem, Samaria en dan Jeruzalem, Samaria en dan overaloveral op op aardeaarde

Hoe: Hoe: ■■ Vervuld van de Heilige Geest Vervuld van de Heilige Geest ■■ Geleid door de Heilige Geest Geleid door de Heilige Geest

■ ■ Verkondiging van ‘’Het Koninkrijk van Verkondiging van ‘’Het Koninkrijk van God”God”

Belofte van Jezus:Belofte van Jezus: Mij is alle macht gegeven in de hemel en op de Mij is alle macht gegeven in de hemel en op de

aarde.aarde. Ik ben met jullie, alle dagen, tot aan de voltooiing Ik ben met jullie, alle dagen, tot aan de voltooiing

van deze wereld.’van deze wereld.’

10

Pinksteren – de nieuwe Pinksteren – de nieuwe fasefase

Joodse wekenfeest - Pinksteren Joodse wekenfeest - Pinksteren Tweede grote feest – dankdag voor de oogstTweede grote feest – dankdag voor de oogst Van Griekse woord ‘pentekostè’ = de 50e Van Griekse woord ‘pentekostè’ = de 50e 50e dag na 2e dag van Joodse Paasfeest50e dag na 2e dag van Joodse Paasfeest Feestdag voor GodFeestdag voor God

Joden vanuit het hele Romeinse rijk in Joden vanuit het hele Romeinse rijk in JeruzalemJeruzalem

Ideale start voor God’s grote planIdeale start voor God’s grote plan De eerste gemeente ontstaat (3000 De eerste gemeente ontstaat (3000

mensen)mensen)

11

Pinksteren – het publiekPinksteren – het publiek

12

Doop in de Heilige GeestDoop in de Heilige Geest Heilige Geest komt op ieder, die naar Heilige Geest komt op ieder, die naar

Hem uitzietHem uitziet Heilige Geest is de Geest van Jezus, die Heilige Geest is de Geest van Jezus, die

in de mensen komt wonen en werkenin de mensen komt wonen en werken Heilige Geest is een PersoonHeilige Geest is een Persoon Heilige Geest is Gods krachtgevende Heilige Geest is Gods krachtgevende

Aanwezigheid in ons leven (Gordon Fee)Aanwezigheid in ons leven (Gordon Fee) Alleen geleid door de Heilige Geest Alleen geleid door de Heilige Geest

kunnen kunnen we Gods werk doen in de wereldwe Gods werk doen in de wereld

13

De inhoud van De inhoud van Handelingen (1)Handelingen (1)

Hemelvaart en Pinksteren Hemelvaart en Pinksteren (Handelingen 1 en 2)(Handelingen 1 en 2)

Jeruzalem Jeruzalem (Handelingen 3 - (Handelingen 3 - 6)6) De eerste gemeente – problemen - oplossingenDe eerste gemeente – problemen - oplossingen

VervolgingVervolging (Handelingen 6 (Handelingen 6 - 9)- 9)

StefanusStefanus Naar Samaria en verder – FilippusNaar Samaria en verder – Filippus Saulus geroepenSaulus geroepen

14

De inhoud van De inhoud van Handelingen (2)Handelingen (2)

Naar de heidenen Naar de heidenen (Handelingen (Handelingen 10 - 12)10 - 12)

Cornelius – problemen met de doopCornelius – problemen met de doop Antiochië – Grieken komen tot geloofAntiochië – Grieken komen tot geloof

Zendingsreizen van Paulus Zendingsreizen van Paulus Eerste zendingsreisEerste zendingsreis (Handelingen 13 - 14)(Handelingen 13 - 14)

ApostelenvergaderingApostelenvergadering (Handelingen 15)(Handelingen 15)

Tweede zendingsreisTweede zendingsreis (Handelingen (Handelingen 16 – 18)16 – 18)

Derde zendingsreisDerde zendingsreis (Handelingen 18 – 21)(Handelingen 18 – 21)

15

De inhoud van De inhoud van Handelingen (3)Handelingen (3)

Paulus gevangenschap Paulus gevangenschap (Handelingen (Handelingen 18 – 28)18 – 28)

Paulus voor koningen Paulus voor koningen Paulus naar RomePaulus naar Rome Verkondiging in RomeVerkondiging in Rome

------------------------------------------------------------------------------------------ Verdeling van een ‘hoofdrol’ in Verdeling van een ‘hoofdrol’ in

Handelingen:Handelingen: Ca. de helft Petrus in een ‘hoofdrol’Ca. de helft Petrus in een ‘hoofdrol’ Andere deel Paulus in een ‘hoofdrol’Andere deel Paulus in een ‘hoofdrol’

16

Verspreiding van het Verspreiding van het evangelieevangelie

Werd mede bevorderd door:Werd mede bevorderd door: Vrijheid van godsdienst (betrekkelijk) Vrijheid van godsdienst (betrekkelijk) Eén taal in het hele rijk:Eén taal in het hele rijk:

Romeinse taal = officiële taalRomeinse taal = officiële taal In praktijk blijft het volk Grieks spreken In praktijk blijft het volk Grieks spreken

Pax Romana – ‘Vrede’ onder Romeinse Pax Romana – ‘Vrede’ onder Romeinse overheersingoverheersing

Reizen:Reizen: Uniek en veilig wegenstelsel Uniek en veilig wegenstelsel Snelle verbindingen (in het goede seizoen) per Snelle verbindingen (in het goede seizoen) per

schipschip Bij Grieken grote belangstelling voor één God en Bij Grieken grote belangstelling voor één God en

hoge moraal – geestelijke hongerhoge moraal – geestelijke honger

17

Paulus eerste Paulus eerste zendingsreiszendingsreis

18

Paulus tweede Paulus tweede zendingsreiszendingsreis

19

Paulus derde Paulus derde zendingsreiszendingsreis

20

Lucas, de schrijver van Lucas, de schrijver van HandelingenHandelingen

Wie was Lucas?Wie was Lucas? HeidenHeiden – – de enige niet Joodse schrijver van het de enige niet Joodse schrijver van het

N.T. N.T. Goed opgeleidGoed opgeleid – dokter (medicijnenstudie – dokter (medicijnenstudie

onderdeel van filosofiestudie)onderdeel van filosofiestudie) Onderzoeker/historicusOnderzoeker/historicus – heeft alles degelijk – heeft alles degelijk

onderzochtonderzocht ReizigerReiziger – moest reizen om alles nauwkeurig na te – moest reizen om alles nauwkeurig na te

gaangaan – medereiziger van Paulus – medereiziger van Paulus

SchrijverSchrijver – literair zeer begaafd – literair zeer begaafd

21

Het belang van het boek Het belang van het boek Handelingen (1)Handelingen (1)

Brugfunctie tussen Evangelieën en de Brugfunctie tussen Evangelieën en de BrievenBrieven

Beschrijft het ontstaan van de gemeenten Beschrijft het ontstaan van de gemeenten Goede achtergrond voor begrip Paulinische Goede achtergrond voor begrip Paulinische

brieven. brieven. Theologische informatie: Theologische informatie:

Hemelvaart en pinksterenHemelvaart en pinksteren Doop met de Heilige Geest Doop met de Heilige Geest Leiding door de Heilige GeestLeiding door de Heilige Geest Ontstaan van de kerk, Ontstaan van de kerk, Evangelie geldt voor de hele wereld Evangelie geldt voor de hele wereld Toespraken van Petrus, Stefanus, PaulusToespraken van Petrus, Stefanus, Paulus

22

Het belang van het boek Het belang van het boek Handelingen (2)Handelingen (2)

Zendingsactiviteiten van de vroege kerkZendingsactiviteiten van de vroege kerk Jeruzalem (voor de Joden)Jeruzalem (voor de Joden) Samaria (voor de Samaritanen)Samaria (voor de Samaritanen) Naar de uiteinden der aarde (voor de heidenen)Naar de uiteinden der aarde (voor de heidenen)

Doop van Cornelius Doop van Cornelius (Handelingen 10)(Handelingen 10) Apostelvergadering in Jeruzalem Apostelvergadering in Jeruzalem (Handelingen (Handelingen

15)15) Geen besnijdenis voor de heidenenGeen besnijdenis voor de heidenen Geen Joodse wet voor de heidenenGeen Joodse wet voor de heidenen Onthouding van bezoedeling door afgodendienstOnthouding van bezoedeling door afgodendienst Onthouding van ontuchtOnthouding van ontucht Wel rekening houden met elkaar Wel rekening houden met elkaar

(bloed en vlees met bloed erin)(bloed en vlees met bloed erin)

23

Het belang van het boek Het belang van het boek Handelingen (3)Handelingen (3)

Verdediging en verantwoording van het Verdediging en verantwoording van het apostelschap van Paulusapostelschap van Paulus 3x wordt bekering en roeping van Paulus 3x wordt bekering en roeping van Paulus

verteldverteld Zonder Handelingen de vraag: Wie is Paulus?Zonder Handelingen de vraag: Wie is Paulus?

Informatie over:Informatie over: Eerste christenen, gemeenteleven en de Eerste christenen, gemeenteleven en de

vroege kerkvroege kerk Grote problemen en uitdagingenGrote problemen en uitdagingen Hoe de Heilige Geest leiding geeftHoe de Heilige Geest leiding geeft

24

De Paulinische brieven De Paulinische brieven (1)(1)

Onderverdeling:Onderverdeling: Personen: Personen:

Timotheüs, Titus, FilemonTimotheüs, Titus, Filemon Individuele kerken: Individuele kerken:

Rome, Korinthe, Filippi, Kolosse, Rome, Korinthe, Filippi, Kolosse, TessalonicaTessalonica

Groepen kerken:Groepen kerken: Galatië, omgeving EfezeGalatië, omgeving Efeze

25

Paulinische brieven (2)Paulinische brieven (2) Inhoud sterk afhankelijk van het doel:Inhoud sterk afhankelijk van het doel:

1 en 2 Tessalonicenzen: gericht op 1 en 2 Tessalonicenzen: gericht op wederkomst van Christuswederkomst van Christus

Romeinen, Galaten, 1 en 2 Korintiërs Romeinen, Galaten, 1 en 2 Korintiërs gericht op predikinggericht op prediking

Brieven uit de gevangenis aan Efezieërs, Brieven uit de gevangenis aan Efezieërs, Filemon, Kolossenzen en FilippenzenFilemon, Kolossenzen en Filippenzen

Herderlijke brieven schrijft hij aan Herderlijke brieven schrijft hij aan Timoteüs en Titus over praktische zaken Timoteüs en Titus over praktische zaken als leiderschap in de kerk en organisatieals leiderschap in de kerk en organisatie

26

Hulp bij het lezen van de Hulp bij het lezen van de brievenbrieven

Handelingen kennen als basisHandelingen kennen als basis Inzicht hebben in de achtergrond Inzicht hebben in de achtergrond

(context) van de brief (context) van de brief Goed naslagwerk kan enorm helpenGoed naslagwerk kan enorm helpen Aanbevolen:Aanbevolen:

Handboek bij de BijbelHandboek bij de Bijbel Korte inleiding tot de bijbelboekenKorte inleiding tot de bijbelboeken