PPP-NIEUWSBRIEF

Maart 2008/3

Jaargang 2

Inleiding Nog voor de zomer, zo belooft GGz Nederland, zal zij met het visiedocument Langdurende Zorg op de proppen komen. Met op de achtergrond de dreigende afbouw van de AWBZ en de boodschap die ons ter ore kwam dat er een grote visiewending aan gaat komen, vormt aanleiding om het hart vast te houden. Veranderingen van financiering betekent meestal ook verandering van regie (of zeg maar “macht”). Het begon allemaal met de Discussienota 'Bouwstenen voor beleid op de langdurige GGz' in 2006 en nu zijn de adviescolleges het eindrapport aan het voorbereiden. Intussen wees onderzoek uit (NRC, 1 maart 2008) dat vooral de groei in de jeugdzorg de AWBZ lijkt op te blazen, terwijl de eerder altijd aangenomen groei door de vergrijzing niet waar blijkt te zijn. De langdurige zorg in de GGz wordt al vele decennia achtervolgd door visies, die in veel gevallen niet of onvoldoende waren gebaseerd op werkelijke kennis. De hele verschuiving van de AWBZ naar de WMO is op inhoudelijk vlak eveneens gegrondvest op veronderstellingen. Rapporten uit het verleden als: “Zorg van Velen” (2002) toverden na een boeiende en onderzoekende rondgang in de GGz plotsklaps (en na vervanging van de voorzitter) in het laatste hoofdstuk een politiek passende visie op de GGz, die met geen woord was terug te vinden in de hoofdstukken daarvoor. De boodschap was dat de samenleving met wat steun bereid en in staat was om mensen met een psychiatrische handicap in haar gelederen op te nemen. In diezelfde periode ontstond een toenemende roep om psychiatrische patiënten niet langer te integreren in de samenleving. Eens of oneens zijn met dergelijke standpunten is eigenlijk niet zo

van belang. Het zou waardevol zijn wanneer de volgende, grote

schuifpartij met mensen die kwetsbaar zijn door een ernstige psychiatrische aandoening gebaseerd is op deugdelijk onderzoek.

In afwachting van het visierapport gaan wij verder met het

invoeren van het Zorgprogramma Psychotische Stoornissen, gebaseerd op fundamenteel onderzoek.

Verwijzertjes en andere links Natuurlijk zenden wij u de PPP-Nieuwsbrief bij voorkeur elektronisch toe via de e-mail structuur van internet. Dat is niet alleen voor ons gemak. Wij hebben ook een beperkte, gedrukte oplage die maandelijks wordt verspreid om het Zorgprogramma ook onder de aandacht te brengen van mensen die niet zijn geabonneerd op de digitale versie. Het handige aan een PPP-Nieuwsbrief in mailvorm zijn de “Verwijzertjes” in de rechterkolom en de verspreid door de tekst voorkomende links (doorverbindingen). Eén simpele klik hierop met uw

U leest de maandelijkse nieuwsbrief van de Provinciale Programmagroep Psychotische stoornissen (kortweg: PPP). De programmagroep is een

samenwerkingsverband tussen Lentis/Linis en het UCP.

Deze samenwerking heeft als doel een gezamenlijk zorgprogramma te

implementeren en te komen tot een cliëntvolgsysteem voor

mensen met een psychotische stoornis.

Programma Psychotische Stoornissen

Programmaleider:

Rob Versteden Voorzitter Provinciale Programmagroep: Rikus Knegtering Secretariaat: Marja Hillenga

Leden van de Provinciale

Programmagroep Psychotische stoornissen:

Wim Bloemers Agnes Glastra Henny ten Hove Sarwar Joanroy Anita Jonkers

Anneke van der Krieke Astrid Kuster Anne Miedema

Pieter Jan Mulder Janneke Nieuwland Nynke van der Ploeg

Hanneke Pool Inge Rinzema

Harald Schneider Ellen Siegert Gosse Venema

E-mail:

Programma Psychose/GGZGRN ppp@lentis.nl

PPP archief

Redactie:

V.Oldenbarneveltlaan 15a 9716 EA Groningen 050-5751369

muisaanwijzer (cursor) brengt u direct bij de bron. Uw webbrowser (meestal Internet Explorer) wordt automatisch gestart en de pagina waarnaar wordt verwezen komt dan in beeld. De links in de tekst zijn te herkennen aan de kleur (overwegend blauw) en de onderstreping. Wanneer u hier met uw cursor op gaat staan zonder met de linkermuisknop te klikken krijgt u de bestemming van de link in beeld. Ook uw cursor veranderd in een handje met een ‘W’ erop. Om terug te keren naar de PPP-Nieuwsbrief sluit u gewoon de webbrowser. Afhankelijk van de programmatuur die uw computer beschermt, kan het voorkomen dat u een melding krijgt dat het programma probeert u met een website te verbinden en of u die website vertrouwt. U mag er van uitgaan, dat wij alleen links verzorgen die betrouwbaar zijn. Mocht een link niet of niet juist doorverbinden, meldt dit a.u.b. aan ons. Zo kwamen wij er onlangs achter dat het Zorgprogramma Psychotische Stoornissen zelf van de website van Linis was verwijderd. De link werkte dus niet meer. Inmiddels is deze fout hersteld en werkt dit “verwijzertje” weer.

Het systematisch evalueren van behandeling met antipsychotica. Is de SRA een handig

hulpmiddel? Als een geneesmiddel wordt gebruikt is het belangrijk na een van

tevoren vastgestelde tijd te kijken of het gewenste effect bereikt

is. Het lijkt vanzelfsprekend om goed te kijken of een genees-middel doet wat gewenst is. Het blijkt in de praktijk helaas dat er

vaak te weinig tijd wordt uitgetrokken om samen met de patiënt

de resultaten van een behandeling goed te bespreken. Hierdoor kunnen mensen soms nodeloos lang een middel gebruiken dat

niet goed genoeg werkt. Wat betreft de ongewenste effecten

(bijwerkingen) is de situatie soms nog minder gunstig. Er zijn veel

verschillende ongewenste effecten. Bovendien blijkt een medicijn dat voor de ene patiënt prima werkt, bij de ander onvoldoende te

werken of veel bijwerkingen te geven. Voor behandelaars is het

lang niet altijd duidelijk wat voor een patiënt een goed effect is of een vervelende bijwerking. Uit veel onderzoeken blijkt dat alleen

als er gebruik wordt gemaakt van goede vragenlijsten, er een

goed en redelijk compleet beeld ontstaat van het resultaat van de behandeling.

De Subjects’ Reaction to Antipsychotics (SRA) vragenlijst is ontwikkeld ter ondersteuning van de zorg voor mensen die antipsychotica gebruiken. De SRA is een door patiënten zelf in te vullen vragenlijst. Als de vragenlijst is ingevuld (duurt ongeveer 10-20 minuten), ontstaat er een goed idee van gewenste en ongewenst effecten van antipsychotica zoals de patiënt dit ervaart. De vragenlijst helpt behandelaar en patiënt om een zo goed mogelijk behandelresultaat te krijgen met zo min mogelijk ongewenste effecten (bijwerkingen).

VERWIJZERTJES

SAMENWERKING

Lentis Linis UMCG

Universitair Centrum Psychiatrie Rob Giel Onderzoekcentrum

KENNISCENTRA

Kenniscentrum Schizofrenie Kenniscentrum Rehabilitatie

CLIËNTEN, PATIËNTEN EN NAASTBETROKKENEN

Psychoseplein

Ypsilon Anoiksis

labyrint/in perspectief Tien sleutelfactoren voor herstel Stichting Recovery Nederland Meer weten over psychosen en

schizofrenie? Kinderen van ouders met psychiatrische problemen

ALGEMENE INFO

Netwerk Vroege Psychose Pandora

ONDERZOEK EN WETENSCHAP

medscape Richtlijn schizofrenie

ZORGPROGRAMMA PSYCHOTISCHE STOORNISSEN

Klik hier voor het rapport

Registratie- en Volgsysteem Psychotische Stoornissen

Hugo Wolters coördineerde in het kader van promotieonderzoek de ontwikkeling van de vragenlijst. Daarna werd een aantal betrouwbaarheids- en validiteitsonderzoeken gedaan samen met een groot aantal instellingen zoals ook Lentis (zie hieronder). De SRA blijkt een gemakkelijk in te vullen, betrouwbare vragenlijst te zijn, die goed in staat is gewenste (antipsychotische) effecten en ongewenste effecten van antipsychotica op te sporen. Ook blijkt dat scores op de SRA samenhangen met kwaliteit van leven van de patiënt. Terwijl een aantal artikelen werd geschreven en het promotieonderzoek van Hugo inmiddels in een afrondende fase is beland, werd nagedacht over hoe de SRA in de praktijk ingevoerd kan worden. Inmiddels is de SRA in een aantal talen beschikbaar (o.a. Neder-lands, Engels, Frans, Duits, Arabisch en Turks). Er is een gecom-puteriseerde versie in ontwikkeling, deze komt op CD-ROM uit. De meertalige proefversies werken al. Verwacht wordt dat uiterlijk najaar 2008 de meertalige gecomputeriseerde versie beschikbaar zal zijn. De SRA wordt in Nederland inmiddels in een aantal instellingen routinematig gebruikt. De SRA heeft ook een vaste plaats gekregen in het Registratie en Volgsysteem Psychotische Stoornissen (RVPS=PHAMOUS), onderdeel van het zorgprogramma psychosen van de provincie Groningen zie o.a. www.phamous.nl Binnen het RVPS systeem worden meteen automatisch scores uitgerekend die in een geautomatiseerd gemaakte brief voor behandelteam en patiënt bruikbaar zijn. Geen computer? Geen nood. De SRA en een handleiding zijn gewoon als “pen en papier” vragenlijst beschikbaar www.kenniscentrumschizofrenie.nl De uitdaging ligt nu bij behandelteams, om de SRA daadwerkelijk in de behandelpraktijk te gaan gebruiken. De kwaliteit van de zorg zal er zeker door toenemen. Het gereedschap is klaar om toegepast te worden. Meer lezen over de SRA? • Wolters H.A., Knegtering H., Wiersma, D., Van den Bosch, R.J.,

2003. The spectrum of subjective effects of antipsychotic medication. Acta Neuropsychiatrica 15, 274-279.

• Wolters H.A, Knegtering H. Wiersma D, van den Bosch R.J. 2006. Evaluation of the subjects' response to antipsychotics questionnaire. J. Clin Psychopharmacol. 21(1):63-9.

• Wolters H.A, Knegtering H. van den Bosch R.J., Wiersma D. Quality of life in schizophrenia in relation to patient’s Subjects Response to Antipsychotics. Submitted.

De SRA vragenlijst en handleiding zijn verkrijgbaar via www.kenniscentrumschizofrenie.nl Rikus Knegtering en Hugo Wolters. Opmerking: De SRA is ontwikkeld vanuit de samenwerking met een groot aantal instellingen en collega’s verbonden aan afdeling psychosen van het UMCG, het RGOc, Lentis, Mesdagkliniek (Arieke Prozee); GGZ Friesland, locatie Franeker; GGZ Drenthe, locatie Assen (Margreet Schilthuis); Stichting Adhesie, locatie Deventer; GGZ Eindhoven (Paul Raaijmakers); Parnassia Den Haag (Annemarie Schoenmakers). De ontwikkeling van de SRA werd financieel mede mogelijk gemaakt door bijdrages van Janssen Cilag, Eli Lilly, Astra Zeneca en het RGOc. De ontwikkeling van de gecomputeriseerde versie van de SRA wordt financieel mogelijk gemaakt door Eli Lilly, die ook een aantal vertalingen organiseerde. De vertaling in het Frans werd gedaan door de contacten met de Universiteit van Leuven, Prof dr. J. Peuskens

Opleiding Zorgprogramma Psychotische

Stoornissen Doel van de opleiding

Hulpverleners die werken voor mensen met psychotische stoornissen op de hoogte stellen van de inhoud van het zorgprogramma. Algemene uitgangspunten van zorgprogramma’s toelichten. Voorlichting over de laatste stand van zaken op het gebied van psychotische stoornissen en de bijbehorende interventies. Aanwezige tools ter ondersteuning van het zorgprogramma belichten en een toetsing van de eigen kennis op het gebied van deze onderwerpen na afloop aanbieden. U kunt zich uitsluitend inschrijven via de inschrijvingslijst die als

bijlage wordt toegevoegd aan deze Nieuwsbrief. Dag deel 1 (UMCG. lokaal 16) Zorgprogrammering en State of the Art, 14 mei 2008

13.00 uur Welkom en algemene inleiding

Rob Versteden, Lentis 13.30 uur Zorgprogrammering

Rikus Knegtering, UCP/RGOc 14.30 uur Pauze (in de Ronde zaal) 14.45 uur Psychotische stoornissen, State of the art Richard Bruggeman en Hans Klein, UCP/RGOc 15.45 uur Afronding en vragen 16.30 uur Afsluiting Dag deel 2 (Lokaal 16, UMCG) Prognose, handicaps en ervaringen, 28 mei 2008 13.00 uur Welkom en terugblik

Rob Versteden, Lentis 13.30 uur Psychotische stoornissen: prognose Durk Wiersma, RGOc 14.30 uur Pauze (in de Ronde zaal) 14.45 uur Ervaringsdeskundigheid, De elf geboden Peter Reuvekamp, Anoiksis 15.30 uur Naastbetrokkenen (problemen) Anneke van der Krieke, Familievereniging Lentis en Ypsilon 15.45 uur Afronding en vragen 16.30 uur Afsluiting Dag deel 3 (Lokaal 16, UMCG) Interventies, 18 juni 2008

13.00 uur Welkom en terugblik Rob Versteden, Lentis 13.30 uur Interventies (wat helpt en wat niet) Evidence based (en niveau’s) Cochrane en opties Cees Slooff, GGz Drenthe 14.30 uur Pauze (in de Ronde zaal) 14.45 uur Interventies 2 Care-cure

Sociale gevolgen en de daarbij passende interventies Gerard Lohuis, Lentis 15.45 Discussie 16.30 Afsluiting

Let op:

UMCG, Winkelstraat 1,

2e verdieping,

bordjes Onderwijscentrum

volgen

Lokaal 16

Pauze in de Ronde

zaal: UMCG,

Winkelstraat 1, 1e verdieping

bordjes Ronde Zaal

Dag deel 4 (Rode zaal, UMCG)

Organisatorische consequenties en RVPS, 23 juni 2008 13.00 uur Welkom en terugblik

Rob Versteden, Lentis 13.15 uur Consequenties voor de organisatie van de zorg Rob Versteden, Lentis 13.45 uur Demonstratie RVPS (Registratie- en Volgsysteem Psychotische Stoornissen) Marga van Leersum, UCP en Irene Lako, RGOc 14.30 uur Pauze (in de Ronde zaal) 14.45 uur Naastbetrokkenen (oplossingen) Anneke van der Krieke, Familievereniging Lentis en Ypsilon 15.15 uur Discussie 15.45 uur Evaluatie, uitreiking en toelichting toets 16.30 uur Afsluiting

Anoiksis

Hersenen wietrokende schizofreen krimpen sneller Het hersenvolume van schizofreniepatiënten die cannabis gebruiken neemt meer af dan van niet-gebruikende patiënten. Dat concludeert Monica Rais van het UMC Utrecht na onderzoek. Rais volgde patiënten met schizofrenie die cannabis gebruikten, schizofrenen die niet gebruikten en een groep gezonde mensen. Via MRI-scans bepaalden Rais en collega's het hersenvolume van alle deelnemers. Vijf jaar later deden ze dat weer. De hoeveelheid grijze stof, een maat voor het aantal hersencellen, nam bij cannabisgebruikende schizofreniepatiënten het meest af. De resultaten bewijzen niet dat cannabisgebruik leidt tot een kleiner hersenvolume, benadrukt Rais. Het omgekeerde kan ook het geval zijn. Een kleiner hersenvolume zou drugsgebruik kunnen stimuleren. Mocht cannabis inderdaad een daling van het hersenvolume veroorzaken, dan zou het ook een indirect effect kunnen zijn, bijvoorbeeld doordat de drug psychotische symptomen verergert. Rais roept psychiaters op patiënten en jonge mensen in het

algemeen te waarschuwen voor de mogelijke risico's van cannabisgebruik. Bij genetisch kwetsbare individuen kan

cannabisgebruik het ontstaan van schizofrenie vervroegen en de

symptomen verergeren. Bron: www.anoiksis.nl

Ypsilon TRAINING INTERACTIE-

VAARDIGHEDEN VOOR

FAMILIELEDEN

Dit is een training van 7 dagdelen, die is opgezet voor familieleden/ naastbetrokkenen van mensen met schizofrenie. Het initiatief hiervoor kwam van Ypsilon waarna samenwerking met ggz professionals volgde. In 1996 werd de Stichting Interactie opgericht. De trainingsprogramma’s zijn nu in handen van Bureau de Mat; zie www.demat.nl Er zijn twee trainers,

Let op:

UMCG,

Winkelstraat 1,

2e verdieping Bordjes Rode Zaal Pauze in de Ronde Zaal

UMCG, Winkelstraat 1,

1e verdieping,

Bordjes Ronde Zaal

waarvan bij voorkeur één zelf directbetrokkene is. De groep bestaat uit maximaal 20 deelnemers. Ypsilon Groningen heeft er voor gezorgd dat deze training tot nu toe 3 x in Groningen voor familieleden beschikbaar was ( in het UMCG); de meest recente was in het najaar van 2007. Van de Training Interactievaardigheden is ook een versie ontwikkeld voor patiënten en ook een voor hulpverleners. In de afgelopen 10 jaar hebben ruim 3000 familieleden, cliënten en hulpverleners de training gevolgd. De training is opgenomen in de Multidisciplinaire richtlijn Schizofrenie: ‘……..begeleiding van familie is vaak wenselijk. Veel familieleden hebben in dit kader baat bij de training Interactievaardigheden’ (hfst 3.2.2.1). Als in een gezin één van de leden een psychose heeft/schizofrenie ontwikkelt, dan geeft dat vaak véél problemen voor alle gezinsleden. Het lukt niet meer om op de bekende manier met het betreffende familielid om te gaan en te communiceren, niets is meer vanzelfsprekend. Als dan de hulpverlening in beeld komt, blijkt het vaak ook nog eens moeilijk te zijn om dáár goed contact mee te hebben. De Training Interactievaardigheden is een hele praktische training waarin 80 % van de tijd besteed wordt aan oefeningen. Wat vooral zo belangrijk is: het gaat om de familieleden zelf, over hun éigen mogelijkheden en beperkingen in de interactie met de patiënt en met de hulpverleners. In de training wordt gewerkt met twee instrumenten: ‘de Mat’ en ‘de Tas’, de mensen die de training gevolgd hebben vergeten dit nooit meer. Als cursist leer je (opnieuw) ervaren waar jouw persoonlijke acceptatiegrens ligt. Je leert inzien dat die grens kan verschuiven door jouw persoonlijke omstandigheden. Je ervaart wanneer de ander iets doet of zegt jezelf aan de andere kant van jouw acceptatiegrens terechtkomt. En dat die andere kant niet fout is, want je mag daar staan. Maar je hebt dan dus wel een probleem, en je moet je realiseren dát je daar staat.Door de training leer je als familielid bij probleemsituaties, die te maken hebben met de mens met schizofrenie, goed te kijken bij wie de verantwoordelijkheid ligt om iets aan het probleem te doen (patiënt, familielid of hulpverlener). Familieleden leren ook over de handicaps van mensen met schizofrenie en de gevolgen daarvan en krijgen daardoor meer zicht op ‘niet willen’ en ‘ niet kunnen’. Behalve ‘effectief luisteren’ en ‘duidelijk zenden’ leren de cursisten op een goede manier het concrete gedrag van de mens met schizofrenie te benoemen. Ook het effect van dat gedrag op zichzelf als familielid, èn het gevoel dat het bij hen oproept leren zij benoemen. Alles wat familieleden kunnen doen, van zichzèlf veranderen tot de ánder confronteren en indien nodig maat-regelen nemen, komt aan bod en kan geoefend worden. Door dit alles leer je als familielid beter samen te werken met je naaste die schizofrenie heeft. En natuurlijk ook met zijn/ haar hulpverleners. Je voelt je sterker omdat je weet hóe je het met doen. En je kunt accepteren dat je sommige dingen nu eenmaal niet kunt veranderen, omdat ‘ het is zoals het is’. Anneke van der Krieke, Ypsilon Groningen

De mat

Training Interactie-

vaardigheden

De tas

Training Interactie-

vaardigheden

Cochrane Cochrane Cochrane Cochrane Onderwerp

Cognitive Behavioural therapy,Cognitieve Gedragstherapie ( CGT) Achtergrond Cognitieve gedragstherapie, CGT , is momenteel een aanbevolen behandeling voor mensen met schizofrenie. Deze aanpak helpt de gevoelens en gedachtepatronen van de persoon, die aan de basis staan van de ziekte aan elkaar te koppelen. Doelen Het beoordelen van de effecten van CGT bij mensen met schizofrenie, wanneer deze worden vergeleken met standaardzorg, specifieke medicatie, andere therapieën/ behandelmethoden en geen interventie. Selectiewijze en aantal onderzoeken

Alle relevante gerandomiseerde klinische trials op het gebied van cognitieve gedragstherapie voor mensen met schizofrenie of daaraan gerelateerde of daarop gelijkende ziektes/aandoeningen. We hebben alle referenties van de geselecteerde artikelen gecontroleerd op aanvullende relevante trials. Dertig (30) essays beschreven 19 trials. Resultaten

CGT in combinatie met standaardzorg zorgde niet voor minder terugvallen en heropname in vergelijking met standaardzorg, maar verhoogde wel het risico op langer verblijf in het ziekenhuis. CGT verbeterde de geestelijke gesteldheid gedurende de middellange termijn, maar na een jaar was het verschil verdwenen.Voortdurende metingen van de geestelijke gesteldheid wijzen niet op een consistent effect. Wanneer CGT werd vergeleken met ondersteunende psychotherapie, had het geen effect op terugval. Dit is ook van toepassing op de uitkomst van 'Geen wezenlijke klinische verbeteringen in de geestelijke gesteldheid’ gedurende dezelfde periodes. Wanneer CGT werd gecombineerd met een psycho-educatieve aanpak, was er geen wezenlijke afname in de cijfers voor heropname in vergelijking met uitsluitend standaardzorg. Conclusie CGT is een veelbelovende maar onderbeoordeelde interventiemethode. Op dit moment zijn de gegevens uit trials die het wijdverspreide gebruik van CBT bij mensen met schizofrenie of andere psychotische stoornissen ondersteunt, verre van afdoende. Meer trials zijn gerechtvaardigd, vooral in vergelijking met een mindere mate van ondersteunde methoden. Dergelijke trials moeten zodanig worden ontworpen dat ze zowel klinische betekenis hebben als dat ze algemeen toepasbaar zijn. Cochrane-auteurs Jones C, Cormac I, Silveira da Mota, Neto JI, Campbell C Andere literatuur: -“De psychologiche behandeling van psychosen: richtlijnen, valkuilen en omwegen” B.S van Loghum Houten 2003, dr.

M. van der Gaag, dr. M.T Appelo, prof.dr.L.A.C. Hoogduin

-www.gedachtenuitpluizen.nl

Deze Cochrane werd samengesteld door

Astrid Kuster en

Nynke de Boer

Gemeentepolitiek en zorgverleners in actie

voor een meer gezonde leefstijl Op 11 februari opende Jaap Dijkstra de ‘themaweek voeding’ op de afdeling Psychosen van het UMCG. Jaap is wethouder in Groningen en beheert de portefeuilles Cultuur, Economie en Binnenstad. Zijn toespraak was persoonlijk, hij vertelde over zijn ervaringen met een vriend die psychotisch was, hoe hij daar als 20-jarige mee omging en het belang van sporten. Hij sprak waardering uit voor ons draaiboek en vertelde iets over de discipline die hij zichzelf moet opleggen om, ondanks alle recepties, toch een gezond gewicht te houden. Dat dit gelukt is blijkt, hij heeft de marathon in Berlijn gelopen. Door zijn toespraak en aanwezigheid kreeg de themaweek een meerwaarde. De presentatie door Rikus Knegtering (psychiater UMCG) was daaraan vooraf gegaan. Rikus maakte gebruik van de aanwezigheid van de wethouder. Hij noemde het belang van goede samenwerking tussen stadsbestuur en de vertegen-woordigers van onze patiënten. Door de Wet op de Maatschap-pelijke Ondersteuning (WMO) heeft de gemeente een groot aantal taken gekregen rond het welzijn van mensen met een handicap, dus ook mensen met langdurige psychiatrische problemen. De inhoudelijke presentatie ging over het belang van voeding en de gezondheidsrisico’s die mensen met de diagnose schizofrenie lopen. Het was de 4e keer dat op de afdeling psychosen van het UMCG een eetweek werd georganiseerd. Er wordt gewerkt volgens een draaiboek. De inhoud bestaat uit workshops, psycho-educatie en alle sociale aspecten van lekkere en gezonde voeding zoals samen koken en eten. Het zou leuk zijn om te horen of er meer verpleegkundigen in

Groningen zijn die voeding als aandachtsgebied hebben.

Anne Siebring, Ilse Verloove, verpleegkundigen afdeling

psychosen UCP/UMCG

Psychiatrie, een industrie des doods. Deze tentoonstelling belicht de geschiedenis van de psychiatrie, haar invloed op de politiek, de ontwikkeling van haar behandelmethoden en de misstanden waartoe dat heeft geleid in de hedendaagse psychiatrie. Bij deze tentoonstelling hoort een DVD met dezelfde titel. Door zeldzame historische filmfragmenten, opnamen met een verborgen camera en interviews met meer dan 160 artsen, advocaten, onderwijskundigen en deskundigen op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg en verslagen van slachtoffers van misstanden in de psychiatrie, informeert deze DVD u snel en volledig.

De DVD + bijbehorende brochure kost 20 euro, incl. verzendkosten. Bestellingen: 20 euro overmaken op rekening-nummer 54.76.86.943 t.n.v. NCRM, Postbus 36.000, 1020 MA Amsterdam. Informatie: www.ncrm.nl E-mail: info@ncrm.nl

VIPVIPVIPVIP Vraag- en Infopunt geestelijke gezondheidszorg Voor iedereen die vragen heeft op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg, ook met betrekking tot maatschappelijke opvang, verslavingszorg, forensische psychiatrie en kinder- en jeugdpsychiatrie: • Voor hulpvragers. • Familie, vrienden en andere betrokkenen. • Hulpverleners. • Huisartsen en andere verwijzers. • Mantelzorgers. Het VIP is een samenwerkingsvorm van ervaringsdeskundigen en consulenten van MEE Groningen. Ze zijn onafhankelijk, de belangen van de cliënt staan centraal. Het VIP staat tot uw dienst van maandag tot en met donderdag van 10.00 – 15.00 uur. Buiten de spreekuren van het VIP kunt u tijdens de openingstijden van MEE Groningen bellen naar het volgende telefoonnummer: 050-5274500 (openingstijden MEE iedere werkdag van 08.30 – 17.00 uur).

Congressen

Werkconferentie Werken met de BOPZ Het UCP en Lentis organiseren in samenwerking met Overleg Justitie,

Politie en Psychiatrie een werkconferentie over de wet Bijzondere Opnemingen Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ) in

het UMCG op 23 april 2008. Programma

Het programma begint om 12.30 uur en bestaat uit plenaire voordrachten en workshops: • Jurisprudentie en wetswijziging door W. Dijkens

• Derde evaluatie wet BOPZ door R. Keurentjes • Trends IBS/RM in Groningen door J. Broer • Richtlijn dwang NVvP door F. Tholen • Workshops forensische psychiatrie, voorwaardelijke machtiging en

dwangbehandeling Doelgroep

Medewerkers psychiatrie, GGz, verslavingszorg, gemeente en justitie die betrokken zijn bij de uitvoering van de wet BOPZ.

Plaats

De werkconferentie vindt plaats in het Onderwijscentrum UMCG, Hanzeplein 1, Groningen.

Adres Vraag- en Infopunt

geestelijke

gezondheidszorg

Koeriersterweg 26a, 9727 AC Groningen

E-mail: vip@meegroningen.nl

Website: www.vipgroningen.nl

Telefoon: 050-3133335

Meer informatie

Meer informatie over de wijzigingen van de wet BOPZ vindt u via deze link: Dossier BOPZ van het ministerie van VWS Voor meer informatie over deze werkconferentie kunt u contact opnemen met het secretariaat. Telefoon (050)3612067 of e-mail p.p.bladder@psy.umcg.nl

Rehabilitatie in de praktijk, voor jong volwassenen

met een psychotische stoornis In samenwerking met het ABC-Centrum voor rehabilitatie en behan-deling (Altrecht) en de GGz Eindhoven organiseert het Lectoraat Rehabilitatie van de Hanzehogeschool Groningen, het symposium 'Rehabilitatie in de praktijk, voor jongvolwassenen met een psychotische stoornis' op 23 april 2008 te Utrecht. De jongvolwassenheid is meestal de levensfase waarin een psychose voor het eerst tot uiting komt. De studie wordt onderbroken, dan wel voorgoed afgebroken. Het traject naar betaald werk stagneert. In Nederland blijken zorgprogramma’s voor jonge mensen zich nu vooral te richten op het behandelen van de psychose. Het is voor hen van groot belang dat, naast een goede behandeling van symptomen, er ook aandacht is voor rehabilitatie op de gebieden wonen, sociale contacten en vooral leren en werken. Rehabilitatie richt zich op het ondersteunen van mensen bij het verkennen, kiezen, verkrijgen en behouden van hun eigen doelen zodat zij tevreden en succesvol zijn m.b.t. hun activiteiten en hun deelname aan de samenleving. Rehabilitatie wordt vaak aan de “achterdeur”van de GGz gepositioneerd. Dit symposium onderstreept het belang om rehabilitatie aan de “voordeur” aan te bieden. Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP)

Voorjaarscongres van 9-11 april 2008 in de RAI te Amsterdam met als thema Preventie Voorkomen is beter dan genezen’, dit aloude adagium is nog steeds actueel binnen de geneeskunst en blijkt als thema preventie de laatste jaren ook een steeds belangrijkere rol te spelen in de psychiatrie. Verschillende psychiatrische aandoeningen staan wereldwijd hoog in de top 10 van de zogeheten ‘global burden of disease list’. In 2005 namen psychische aandoeningen met 14% een prominente plek in op het lijstje van kostbaarste ziekten in Nederland. Zowel beleidsmakers als onderzoekers benadrukken dan ook het belang van preventie van psychiatrische stoornissen. Deze inspanningen vinden hun motief in het idee dat het voorkomen van een ziekte altijd beter is dan iemand ervoor te moeten behandelen. Overigens is dit lang niet altijd mogelijk en kan preventie ook als last worden ervaren. De voor- en nadelen van preventie moeten daarom altijd zorgvuldig worden onderzocht. Het belang van preventie wordt ook onderschreven door de KNMG in haar persbericht van juli 2007. Meer informatie: www.nvvp.net

Meer informatie over

dit symposium:

Karola Nap Hanzehogeschool

Groningen

Zernikeplein 23 9747 AS Groningen

Tel: 050-5953377

Email; j.k.nap@pl.hanze.nl

Groepen

1. Assertiviteitstraining Voor mensen die het moeilijk vinden om op te komen zelf, start Welnis Direct vanaf 25 maart 2008 een Assertiviteitstraining. De een vindt het moeilijk om nee te zeggen en laat mensen voordringen bij de kassa, de ander vindt het moeilijk een gesprekje te beginnen, bloost veel en vindt zichzelf verlegen. Vaak gaat men moeilijke situaties het liefst uit de weg. In deze cursus leert men vaardigheden om beter op te komen voor zichzelf. De cursus is ’s middags en vindt plaats aan de Hereweg 76 te Groningen. Informatie: Welnis Preventie, telefoon 5223298, of per e-mail: preventie@lentis.nl

2. Geen Paniek’. Leren omgaan met angst en paniekklachten Welnis Direct/Preventie start in maart 2008 de cursus ‘Geen Paniek’ voor mensen die last hebben van angst- en paniekklachten, en/of paniekaanvallen. Een paniekaanval is een plotselinge, zonder aanleiding optredende, intense angst of spanning. De aanval gaat gepaard met meerdere lichamelijke klachten, zoals hartkloppingen, trillen, zweten, ademnood, duizeligheid en misselijkheid. Vaak ontwikkelen mensen met paniekklachten ook de angst om zich in het openbaar te begeven (bijvoorbeeld in een supermarkt, de bioscoop, de bus, de auto, een file). In de cursus ‘Geen Paniek’ leert men omgaan met deze klachten, zodat deze de dagelijkse bezigheden minder belemmeren, en de gedachten minder beheersen. Bij de groepssamenstelling wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met leeftijd. Informatie: Welnis Preventie, telefoon 5223298, of per e-mail: preventie@lentis.nl

3. Herstellen doe jezelf

Voor cliënten van Lentis, gegeven door ervaringsdeskundige trainers, start opnieuw. Deze cursus gaat over rehabilitatie en het eigen herstelproces. In de cursus ga je met elkaar in gesprek over je ervaringen en over de manier waarop iedereen probeert het dagelijks leven vorm te geven. Een aantal thema's uit de cursus: Herstelervaringen: Hoe zit dat bij mij? • Een blik naar de toekomst. • De buitenwereld: Wie ben ik? • Steun: Wat is steun? Hoe kan ik mezelf ondersteunen? Hoe

kunnen anderen mij ondersteunen? • Medezeggenschap: Wat wil en kan ik zelf doen? Datum: woensdag, 2 april 2008 Tijdstip: 13.00 – 15.00 uur Locatie: Hanzeborg, Zernikeplein 23 te Groningen. U kunt zich aanmelden via ppp@lentis.nl of telefonisch bij Marja Hillenga, 050-5751369.

4. Spreekuur voor familie en mantelzorgers U kunt hier informatie krijgen, een folder aanvragen of een afspraak maken voor een gesprek. In een gesprek kunt u adviezen krijgen, of er kan meegedacht worden hoe u het vol kunt houden, grenzen kunt stellen of in contact kunt komen met lotgenoten

Voor wie: Ouders, broers en zussen van, familieleden, mantelzorgers van, kind van familieleden. Ziektebeelden: alle ziektebeelden. Soort activiteit: individuele ondersteuning Wanneer: iedere maandag van 09.00 – 12.00 uur. Informatie: Lentis, Stadskanaal 0599-692142

5. Libermantraining: Omgaan met sociale relaties

Geachte medewerker, Hierbij willen wij U attenderen op de start van de Liberman training: "Omgaan met sociale relaties en intimiteit" in Groningen. Start datum: 9 april 2008 Tijdstip: 10.00-12.00 Plaats: afd. Eugeria, Goeman Borgesiuslaan 40 te Groningen. Intake gesprekken vinden plaats in de laatste week van maart of de eerste week in april 2008. Voor wie is de training geschikt? De training is in de eerste plaats ontwikkeld voor mensen die er in hun dagelijkse leven tegenaan lopen dat ze moeilijk in contact komen met anderen en/of het moeilijk vinden dit contact te behouden en uit te bouwen naar een intieme relatie. Van belang is dat de deelnemers zélf iets willen leren op dit vlak. Daarnaast moet men ingeschreven staan bij Lentis . Een andere voorwaarde is dat men wel in een groep kan functioneren. Aanmelding gaat in overleg met de behandelaar. Dit is ook noodzakelijk om de training financieel vergoed te krijgen. Naar aanleiding van de aanmelding zal de deelnemer worden uitgenodigd voor een informatiebijeenkomst en/of een individueel gesprek met één van de trainers. Op deze manier kan men in gezamenlijk overleg besluiten of de training een goed antwoord vormt op de vraag. Praktische informatie De volledige Module "Omgaan met sociale relaties en intimiteit" bestaat uit twee delen. Deel 1 is een vaardigheidstraining die gericht is op het aangaan en onderhouden van sociale relaties. Deel 2 is een vaardigheidstraining die is gericht op het aangaan en onderhouden van een intieme relatie. Deel 1 van de module houdt ongeveer 40 uur training in. Binnen Lentis willen we dat in 20 weken aanbieden. Waar mogelijk in blokken van twee uur met een lunchpauze tussendoor. De training vindt plaats in een groep van maximaal 10 personen en wordt geleid door twee trainers. Meer inhoudelijke informatie over de training kunt u verkrijgen bij de trainers: Arnold Hiemstra, Anita Jager, en Janneke Nieuwland. Tel: 050-5201470 Aanmelden kan bij: E. Hofman, telefoon 050-5751367 of via de mail: en.hofman@lentis.nl