PPP-NIEUWSBRIEF

Januari 2008/1

Inleiding Beste lezers, als het aan ons ligt wordt 2008 het jaar van het Zorgprogramma Psychotische Stoornissen. Na alle positionerings-perikelen staan de Provinciale Programmagroep (PPP) en de leiding van het programma klaar om in te springen op de te ontwikkelen FACT-teams en de voorbereidingen om ook op het terrein van het oude Dennenoord het programma te implementeren. Veel aandacht zal daarbij uitgaan naar de invoering van het Registratie- en Volgsysteem Psychotische Stoornissen. Hiervoor moeten nog een aantal verpleegkundigen worden opgeleid en het scholingsaanbod, dat door de PPP wordt ontwikkeld, vordert gestaag. Binnenkort gaat de planning van de cursus lopen. Zo gauw we meer weten wordt u als lezer van de nieuwsbrief exclusief op de hoogte gebracht. Zaten we een half jaar geleden nog vaak met een paar mensen te vergaderen in de Provinciale Programmagroep, de afgelopen vergadering paste iedereen net aan tafel. De grote opkomst van vooral ook nieuwe, enthousiaste leden zien wij dan ook als een voorbode van een goed 2008. Gebruik antipsychotica groeit gestaag Het aantal verstrekkingen van antipsychotica via de Nederlandse apotheken steeg in de afgelopen 7 jaar met gemiddeld bijna 8 procent per jaar en komt in 2007 naar verwachting uit op 2,2 miljoen. De uitgaven groeiden in dezelfde periode jaarlijks met 14 procent. Meer jongens dan meisjes gebruiken antipsychotica. Een arts schrijft antipsychotica voor bij een patiënt die lijdt aan psychotische verschijnselen zoals wanen, verwardheid, hallu-cinaties en schizofrenie. Deze groep geneesmiddelen is onder te verdelen in de klassieke antipsychotica, die tot in de jaren 70 van de vorige eeuw in de handel zijn gebracht en de atypische antipsychotica die daarna zijn geïntroduceerd. De meest voorkomende bijwerking van antipsychotica is de extrapiramidale, waarbij Parkinsonachtige spiercontracties optreden. Bij de atypische antipsychotica zouden deze bijwerkingen minder op de voorgrond treden. Patiënten gebruiken al deze middelen vaak langdurig (jaren).

U leest de maandelijkse nieuwsbrief van de Provinciale Programmagroep Psychotische stoornissen (kortweg: PPP). De programmagroep is een

samenwerkingsverband tussen Lentis/Linis en het UCP.

Deze samenwerking heeft als doel een gezamenlijk zorgprogramma te

implementeren en te komen tot een cliëntvolgsysteem voor

mensen met een psychotische stoornis.

Programma Psychotische

Stoornissen

Programmaleider:

Rob Versteden Voorzitter Provinciale

Programmagroep: Rikus Knegtering Secretariaat:

Marja Hillenga

Leden van de Provinciale Programmagroep Psychotische

stoornissen:

Wim Bloemers Agnes Glastra Sarwar Joanroy Anita Jonkers

Anneke van der Krieke Astrid Kuster Anne Miedema

Pieter Jan Mulder Janneke Nieuwland Nynke van der Ploeg

Hanneke Pool Harald Schneider Ellen Siegert Gosse Venema

E-mail:

Programma Psychose/GGZGRN ppp@lentis.nl

PPP archief

Redactie:

V.Oldenbarneveltlaan 15a 9716 EA Groningen 050-5751369

Omzet Antipsychotica vallen onder de ATC-code N05A. Ook lithium valt onder deze code, maar laten we hier vanwege zijn specifieke toepassing bij bipolaire stoornissen buiten beschouwing. Naar verwachting komen de uitgaven aan antipsychotica via de Nederlandse apotheken in 2007 uit op € 107,5 miljoen. In 2000

was dat bedrag nog € 43 miljoen, hetgeen neerkomt op een gemiddelde stijging van 14% per jaar. Het aantal verstrekkingen is in diezelfde periode gestegen met gemiddeld 7,9% tot 2,2 miljoen in 2007. Van de in 2007 meest verstrekte antipsychotische middelen (figuur 1) behoren alleen haloperidol en pipamperon tot de klassieke groep. Hoewel het aandeel van deze middelen binnen de groep afneemt, stijgt het aantal voorschriften nog licht. Een zeer sterke stijger is quetiapine. Een reden voor het laatste is waarschijnlijk dat quetiapine steeds vaker voor andere indicaties dan psychosen wordt voorgeschreven. Gebruikers

Er waren in de eerste helft van 2007 ruim 225.000 gebruikers van antipsychotica waarbij mannen en vrouwen elkaar vrijwel in evenwicht houden. Dat blijkt niet voor de gehele levensfase het geval te zijn. Voor de 45-jarige leeftijd zijn er meer mannelijke gebruikers, vooral in de jeugdjaren.

VERWIJZERTJES

SAMENWERKING

Lentis Linis UMCG

Universitair Centrum Psychiatrie

KENNISCENTRA

Kenniscentrum Schizofrenie Kenniscentrum Rehabilitatie

CLIËNTEN, PATIËNTEN EN NAASTBETROKKENEN

Psychoseplein

Ypsilon Anoiksis

labyrint/in perspectief Tien sleutelfactoren voor herstel Stichting Recovery Nederland Meer weten over psychosen en

schizofrenie?

Figuur 1: Totaal aantal voorschriften antipsychotica (rechterschaal) en het

aandeel van de meest verstrekte antipsychotica (linkerschaal) .

Bron: Pharmaceutisch Weekblad

Anoiksis Interview met Anneke van der Krieke, een actief en

betrokken Ypsilonlid

Door Mense Anne Hartsema,

regiosecretaris Anoiksis

Hoe is het om een zoon met schizofrenie te hebben?

In het begin vond ik het heel moeilijk. Eerst wisten we niet wat er aan de hand was en ik reageerde soms helemaal verkeerd op mijn zoon en op zijn gedrag, bijv. door boos of verdrietig te worden. Ook zag ik wel eens te veel dingen door de vingers, “om de lieve vrede” in huis te bewaren.Nu, ongeveer tien jaar later, kan ik zeggen dat ik toch ook wel veel heb geleerd doordat ik een zoon heb die schizofrenie heeft, bijv. dat er belangrijker dingen zijn dan een goede baan en veel geld. Natuurlijk had ik hem graag een ander leven gegund, zoals andere jonge mensen hebben, maar het is nu eenmaal zoals het is. En ik vind het nu leuk om af en toe samen iets met hem te doen, zoals bijv. koffiedrinken, een eindje lopen, even de stad ingaan, samen een poosje tv kijken of…biljarten. Hoe gaat het met je zoon? Waar woont hij en neemt hij zijn medicatie wel?

Het laatste jaar gaat het wel beter met mijn zoon, vind ik.

ALGEMENE INFO

Netwerk Vroege Psychose Pandora

ONDERZOEK EN WETENSCHAP

medscape Richtlijn schizofrenie

ZORGPROGRAMMA PSYCHOTISCHE STOORNISSEN

Klik hier voor het rapport

Na het 50ste levensjaar zijn er juist meer vrouwelijke gebruikers (figuur 2). Het aantal gebruikers van antipsychotica per 1000 inwoners in de betreffende

leeftijdsgroep.

Voor zover ik weet, neemt hij zijn medicatie nu vrij regelmatig in. Hij is minder vaak somber en hij heeft meer contact met andere mensen. Hij woont met nog vijf anderen in een huis op het terrein van een ggz-instelling. Het valt onder de afdeling “wonen”, ze wonen dus niet op een afdeling maar met z’n zessen in een huis. Een paar keer per dag komt een verpleegkundige die de medicatie brengt en ze hebben bijv. ook hulp bij het huishoudelijk werk. Hoe lang ben je nu al actief binnen Ypsilon (familievereniging) en wat zijn je belangrijkste taken?

Ik ben nu zeven jaar kaderlid van Ypsilon te Groningen. Een aantal van mijn Ypsilonwerkzaamheden zijn: • Voorlichting geven. • De PPP vergaderingen bijwonen (Provinciale Programmagroep

Psychotische Stoornissen). • Lid van de Werkgroep Familiecontacten (is een

samenwerkingsverband in de provincie Groningen van Familievereniging Lentis, Labyrint-In-Perspectief, VMDB en Ypsilon).

• Samen met een paar andere Ypsilon mensen een paar keer per jaar overleggen met Pieter Jan Mulder van de afd. Psychosen van het UCP.

Wat is het belangrijkste dat Ypsilon de afgelopen jaren

heeft gerealiseerd? • Wat betreft Ypsilon landelijk is dit: de Keuzekaart familie-

inbreng, of kort gezegd de Familiekaart is “Triade-kaart”geworden, die Ypsilon samen met Anoiksis heeft ontwikkeld. De domeinnaam is al geregistreerd. Het is geworden: www.triadekaart.nl Al eerder meldden we dat op dit moment bij twee GGz-instellingen, GGz Drenthe en het ABC-huis van Altrecht wordt proefgedraaid. In maart 2008 vindt de eerste evaluatie plaats.

• Wat betreft Ypsilon Groningen is dat, denk ik, de training Interactievaardigheden, die gegeven wordt door mensen van Stichting Interactie, maar waarvan de organisatie door Ypsilon gebeurt. Ypsilon leden hebben zodoende de kans om te leren zo goed mogelijk om te gaan met hun naaste met schizofrenie.

Wat gaat er volgens jou niet goed binnen de psychiatrie?

Waar ben je kritisch over?

• Wonen en dagbesteding is nog vaak een probleem. Daarom is Ypsilon hier ook mee bezig.

• Mensen met schizofrenie worden vaak nog te lang aan hun lot overgelaten als ze geen medicijnen willen, waardoor zij soms jarenlang leven met veel angsten en weinig contacten.

• In veel gevallen zou sneller ingegrepen moeten worden als mensen met schizofrenie een verslaving ontwikkelen. Met een dubbele diagnose is het leven nog weer moeilijker.

• Familie wordt nog niet altijd, vanaf het begin aan op een goede manier, betrokken bij de zorg.

Ypsilon KABINET WERKT AAN

VERVANGER VAN WET BOPZ

Het kabinet werkt aan een nieuwe regeling die de wet BOPZ moet gaan vervangen. Een evaluatiecommissie die de wet onder de loep nam, kwam eerder dit jaar al tot de conclusie dat de huidige BOPZ "niet toekomstbestendig" was. Minister Klink zegde de Eerste en Tweede Kamer toe dit najaar met een kabinetsstandpunt te komen. Omdat het kabinet nu direct al met de hoofdlijnen van een nieuwe regeling wil komen, heeft het echter iets meer tijd nodig, schrijft de minister in een brief aan beide kamers. In zijn brief meldt de bewindsman dat het ministerie na het verschijnen van het rapport al verschillende stappen heeft ondernomen. Zo is aan "een groot aantal uitvoeringsorganisaties en andere instanties die betrokken zijn bij de uitvoering” de vraag voorgelegd wat zij vinden van de belangrijkste aanbeveling van de evaluatiecommissie. Daarin pleit zij voor een nieuwe regeling waarin het uitgangspunt van 'passende zorg' voor de psychiatrische patiënt centraal staat. De commissie schetste in haar rapport al de contouren van een dergelijke nieuwe regeling. Ypsilon heeft bij elke gelegenheid steeds opnieuw laten weten dat ze hoopte dat de aanbevelingen van de evaluatiecommissie zullen worden overgenomen. Voor haar is het rapport "een duidelijke onderkenning van de aangekaarte problematiek” en we zijn blij dat het gedachtegoed van Ypsilon inmiddels door een brede groep wordt gedragen." Daar lijkt het kabinet inderdaad op af te stevenen: "Mede op basis van de uitkomsten van deze consultatieronde zijn wij tot de conclusie gekomen dat de constatering van de evaluatiecommissie een juiste is en dat de wet BOPZ moet worden vervangen door een nieuwe regeling. Wij willen nog deze kabinetsperiode een nieuwe regeling tot stand brengen", licht de minister toe. " De voorbereiding van het kabinetsstandpunt bevindt zich thans in de afrondende fase. Bron:www.ypsilon.org

De afkorting BOPZ betekent

Bijzondere

Opnemingen in Psychiatrische

ziekenhuis

CochraneCochraneCochraneCochrane Onderwerp Token Economy (TE)

Achtergrond

Een gedragstherapeutische toepassing middels een concreet systeem van het aanbieden, of inhouden van beloningen om een specifiek doel te bereiken. De ‘tokens’ zijn dan concrete ‘tekens’ van beloning, die zo direct mogelijk volgen op het gewenste gedrag. De methode gaat uit van de visie dat gedrag bepaald wordt door dat wat er op volgt, de consequenties. De aangeboden ‘tokens’ kunnen allerlei concrete dingen zijn, van stickers, chips, inkleuren van een bereikt doel, waardebonnen, die tot een bepaald aantal verzameld kunnen worden en dan een grotere beloning opleveren. Dit laatste dient dan ook concreet binnen een afgesproken tijd te gebeuren om de kracht van de ‘tokens’ niet verloren te laten gaan. Zo vormen de ‘tokens’ een secundaire bekrachtiging om een primaire beloning te krijgen. Door deze manier van werken krijgen betrokkenen zelf meer regie over hun eigen handelen: ze kunnen immers zelf een bepaalde controle uitoefenen over de uitkomst ervan. Zo kunnen ze ook hun ‘tokens’ weer kwijtraken, wanneer ze het bedoelde gedrag niet laten zien. Bovendien valt er over het wel of niet verkrijgen van de ‘tokens’ niet te onderhandelen: het is duidelijk aangegeven wanneer wel en wanneer niet – dat maakt de betrokkene ook meer zelfstandig, of minder afhankelijk van ondersteuners die subjectieve motieven toepassen in de beoordeling. ‘Tokens’ moeten dus concreet, duidelijk, tastbaar, visueel, optelbaar, maar ook aantrekkelijk, prettig of leuk zijn voor de betrokkene. Er kan daarom ook individueel mee gewerkt worden. Het beoogde ‘doelgedrag’ moet zo concreet en exact mogelijk gedefinieerd worden en wat van de betrokkene wordt verwacht om een ‘token’ te bemachtigen. Het aantal ‘tokens’ moet concreet worden afgesproken om om te zetten in een reële beloning. Deze uiteindelijke beloning moet een duidelijke positieve betekenis hebben voor de betrokkene en binnen een vooraf bepaalde tijd behaald kunnen worden. Als deze primaire beloning niet voldoende ‘kracht’ heeft, dan verliezen de ‘tokens’ hun waarde. Afhankelijk van de moeilijkheidsgraad van het beoogde gedrag moet deze primaire beloning ook krachtiger zijn. Er schuilt vooral een gevaar in te dure beloningen! ‘Tokens’ kunnen bijvoorbeeld per dag verzameld worden, en aan het einde van de week kan een primaire beloning volgen. Het kan echter ook teruggebracht worden tot dagdelen, uren, en een primaire beloning aan het einde van de dag, en dergelijke. Verder is een duidelijk rapportageschema nodig om de behaalde resultaten te volgen en uiteraard moet het geheel consistent en consequent worden uitgevoerd (soms moet het ook in het ondersteuningssysteem worden ingetraind zoals in gezin en team).

Het kan overigens een zeer intensieve methodiek zijn. Wanneer eenmaal een doel bereikt is, kan geleidelijk met het terugbrengen van het aantal ‘tokens’ de internalisering, d.w.z. het meer eigen maken, worden nagestreefd. Dat wil dus zeggen dat het moeilijker wordt om de uiteindelijke primaire beloning te verwerven. Specifieke voorbeelden van TE: een in kleinere stukjes geknipte foto van een voorwerp dat als primaire beloning dient – deze kan dan worden ingepuzzeld, of: verzamelen van punten tot 10 (vgl. schoolrapport). bron: http://www.methodieken.nl/ In de zeventiger jaren was TE een populaire therapievorm, maar recent is er weinig aandacht meer voor deze gedragstherapeutische benadering. In de zorg voor verstandelijk gehandicapten is nog wel literatuur te vinden. Doelen

Dit is een review naar het effect van token economy op mensen die lijden aan schizofrenie of een andere ernstige, chronische geestesziekte in vergelijking met standaard. Selectiewijze en aantal onderzoeken

Alleen gerandomiseerde onderzoeken op het gebied van TE en afgezet tegen standaard zorg zijn in de review meegenomen. Uiteraard betreft het onderzoeken naar de bovengenoemde doelgroep.

Resultaten

Het resultaat was, dat slechts drie onderzoeken (deelnemers=110) voldeden aan deze voorwaarden. Twee daarvan brachten geen uitsluitsel over de invloed van TE. Een kleine studie bericht van gunstige veranderingen op de negatieve symptomen na drie maanden.

Conclusie Op basis van dat ene onderzoek kan worden geconcludeerd dat TE mogelijk invloed heeft op negatieve symptomen van schizofrenie. Maar onduidelijk nog is of dit onderzoek reproduceerbaar is en of de effecten ook na de toepassing van TE beklijven. Het lijkt dan ook logisch dat alleen nader (en goed opgezet) onderzoek moet plaatsvinden, alvorens over te gaan op toepassing in de praktijk. Cochrane-auteurs

McMonagle T, Sultana A Andere literatuur

6.1 Zorg voor mensen met schizofrenie 6.1.1 Zorg voor mensen met schizofrenie - Zorgmodellen en effectiviteit van behandelaanbod voor mensen met schizofrenie Drs. S. Castelijn, drs. G.J.H. Jansen, dr. B. Middel, prof. dr. D. Wiersma, Rijksuniversiteit Groningen

Veur Mekander Veur Mekander is een bureau voor “vriendschap en relatie” met de nadruk op “leuke activiteiten en contacten”. Voor wie: Voor mensen in de provincie Groningen, met een psychiatrische achtergrond die graag vriendschappen en/of relaties willen aangaan en hierbij ondersteuning wensen. Wat je vindt je daar? Informatie. Ontmoetingsactiviteiten. Contact- en relatie-bemiddeling. Door wie? Bij het bureau Veur Mekander werken ervaringsdeskundigen, vrijwilligers en professionals. Samenwerking Het bureau Veur Mekander werkt samen met mensen binnen en buiten Lentis en staat dus met één been binnen en één been buiten de geestelijke gezondheidszorg.

Verandering financiering ggz in 2008 De financiering van een groot deel van de geestelijke gezondheidszorg verandert per 1 januari 2008. Dit heeft uiteraard ook gevolgen voor (toekomstige) cliënten van Lentis. Hoewel het vooral de zorgverzekeraar is die hun cliënten hierover moet inlichten, is het verstandig dat u er ook wat vanaf weet.

Vergoedingen

De poliklinische zorg van Lentis wordt vanaf 1 januari 2008 vergoed via de basisverzekering. Dit geldt ook voor het eerste jaar dat iemand bij ons is opgenomen. Is een cliënt een jaar of langer bij ons opgenomen, dan blijft de betaling daarvan onder de AWBZ vallen. Eigen bijdrage psychotherapie Voor psychotherapie blijft de eigen bijdrage bestaan. In 2008 is dat 15,60 euro per zitting. Via een aanvullende verzekering kan een cliënt soms (een deel van) de eigen bijdrage terugkrijgen. Zorgverzekeraars kunnen verdere vragen hierover beantwoorden. Cliënten met een laag inkomen kunnen via de bijzondere bijstandsregeling (een deel van) de eigen bijdrage terugkrijgen van de gemeente waar ze wonen. De betrokken gemeente kan hierover meer informatie geven. Rekening

In de meeste gevallen krijgen cliënten geen rekening van Lentis. Voor de eigen bijdrage psychotherapie verstuurt Lentis wel een rekening.

• De brochure Deel ggz vanaf 2008 in het basispakket. Behandeling psychische problemen voortaan in het basis-pakket van uw zorgverzekering is te verkrijgen bij Theo Buurman (Infopunt) infopunt@lentis.nl. Deze brochure is heel geschikt om mee te geven aan uw cliënten! Vraag er dus genoeg aan.

• Postbus 51,

tel. 0800-8051 (gratis) op werkdagen 09.00-21.00 uur.

Voor meer informatie

kun je terecht bij:

Ria Lammerts, coördinator Lentis

Telefoon: 050-5223335

Maandag:

13.00 – 17.00 uur

Donderdag: 09.00 – 17.00 uur

Vrijdag:

09.00 – 17.00 uur

Eigen risico Voor mensen met een basisverzekering die 18 jaar en ouder zijn, wordt een verplicht eigen risico ingevoerd van 150 euro per jaar. Dit eigen risico geldt niet voor huisartsenzorg, maar wel weer voor ggz die onder de basisverzekering valt.

Dit bedrag komt naast een eventueel vrijwillig eigen risico dat cliënten afspreken met hun zorgverzekeraar. Voorbeeld: Krijgt een cliënt psychotherapie dan betaalt hij (net als in 2007) een eigen bijdrage. In 2008 is die bijdrage zoals genoemd vastgesteld 15,60 euro per zitting. Dit wordt níet vergoed uit het basispakket en komt bovenop het eigen risico. Chronisch zieken en gehandicapten worden financieel gecompenseerd voor het eigen risico. Hieraan worden wel bepaalde voorwaarden gesteld. Deze compensatie staat los van een zorgtoeslag waarop men eventueel recht heeft. Cliënten die voor de compensatie in aanmerking komen, hoeven hiervoor geen actie te ondernemen. Zij ontvangen deze in het laatste kwartaal 2008 automatisch van het Centraal Administratie Kantoor Bijzondere Zorgkosten (CAK-BZ). Het CAK-BZ hoort van de zorgverzekeraars wie hiervoor in aanmerking komen. Voor nadere informatie zie ook: www.veranderingenindezorg.nl. Daar is ook informatie te vinden over de nieuwe eigen bijdragen AWBZ voor bewoners van zorginstellingen (de hoogte van de eigen bijdrage die bewoners van een zorginstelling betalen, is per 1 januari 2008 veranderd). Sommige mensen gaan meer betalen, andere minder of de bijdrage blijft gelijk. Oproep Sinds 1 januari 2008 geldt een verplicht eigen risico van € 150 in de zorgverzekering Dit betekent dat u ieder jaar € 150 zelf moet betalen voor zorg die in het basispakket zit. Ook houdt dit in dat de vaak noodzakelijke medicatie die mensen met een psychotische stoornis nodig hebben betaald moet worden door cliënten zelf, wat problemen kan geven bij cliënten met beperkte financiële middelen. Hopelijk is dit geen aanleiding om met medicatie te stoppen, wat ernstige ontregeling kan veroorzaken. Voor mensen die nu al een zorgtoeslag krijgen, wordt automatisch in de tweede helft van 2008 de eigen bijdrage gedeeltelijk gecompenseerd.

De Provinciale Programmagroep

Psychotische

Stoornissen (PPP) wil graag op de hoogte

gehouden worden van de gevolgen voor

patiënten met

betrekking tot deze nieuwe wetgeving.

Hebt u negatieve

ervaringen met de invoering van de

eigen bijdrage meldt

dit dan bij: ppp@lentis.nl

Kliniek Groningen verandert De Kliniek Groningen van Linis is met ingang van het nieuwe jaar gaan werken met drie doelgroepspecifieke afdelingen, elk met een open en gesloten afdeling: • Één voor crisis en algemeen. • Één voor psychosen. • En één voor stemmingsstoornissen. Voorheen werkte de Kliniek Groningen met open en gesloten units, waar patiënten met uiteenlopende problematiek werden opgenomen. In de nieuwe situatie is er sprake van een meer gerichte benadering. Alle afdelingen zijn volop in ontwikkeling, maar we geven hier een korte introductie van de psychoseafdeling. De psychoseafdeling heeft 24 bedden, waarvan 8 op een gesloten afdeling. We werken in een multidisciplinair team met verpleegkundigen, teamleider, psychiater, psycholoog, maatschappelijk werker, nurse practitioner, arts-assistent, activiteitentherapeut en psychomotore therapeut. Leidraad vormt voor ons het Zorgprogramma Psychotische Stoornissen en een van de teamleden is betrokken bij de Provinciale Programmagroep Psychotische Stoornissen. Met de doelgroepspecifieke afdeling proberen we meer aan te sluiten bij de zorgvraag van de patiënt. Er is specifieke aandacht voor het leefklimaat op de afdeling, waarbij we vooral de gezonde kanten van de patiënt willen benadrukken. Ook aandacht voor familie en het betrekken van familie bij de zorg is voor ons belangrijk. Verder doen we mee aan het Registratie- en Volgsysteem Psychotische Stoornissen (RVPS), want aandacht voor zowel psychische als somatische screening, maar ook activiteiten op het gebied van gezondheidsbevordering vinden wij belangrijk. Er is een goede samenwerking met het Universitair Centrum Psychiatrie (UMCG) in het kader van het Eerste Psychose Onderzoek en we zullen nauw gaan samenwerken met de FACT teams. We zullen u op de hoogte houden van de ontwikkelingen van deze nieuwe afdeling. Anita Jonkers, nurse practitioner Kliniek Groningen.

Kliniek Groningen

Congressen 1. Congres 31 maart 2008 te Amersfoort van het Trimbos

Instituut en het Kenniscentrum Rehabilitatie

Van verblijf naar herstel. Let op: deelnemers afkomstig van lidinstellingen van het Kenniscentrum hebben recht op 20% korting. Contactpersonen: Arjen Metz, Logacom, respond@logacom.nl Programma: Jaap van Weeghel, www.kenniscentrumrehabilitatie.nl

2. Congres 13 februari 2007 te Breukelen

Alternatieven voor gedwongen separatie

Meer informatie: http://www.signalsymposia.com/alternatieven_voor_gedwongen_separatie.php Aanmeldingformulier (graag adres vermelden): info@signalsymposia.com

3. 6 maart 2008 te Zuidlaren van Axenza|Lentis Symposium Nut – Noodzaak – Fatsoen Op 21 juni 2007 hebben wij drie prachtige nieuwe gebouwen voor 60 bewoners van de afdeling Langdurige Rehabilitatie Zuidlaren kunnen openen. Dit hebben wij mogen doen in een tijd van grote veranderingen in regelgeving. Ontwikkeling als DBC, ZZP, WMO, PGB, AOIC, HKZ en EPD vragen veel aandacht, zodat er vaak weinig ruimte blijft voor de inhoud van ons vak. Om niet vooral passief te reageren op ontwikkelingen maar de inhoudelijke discussie weer op de voorgrond te stellen, hebben we drie Nederlandse en één Duitse spreker uitgenodigd die vanuit verschillende invalshoeken een antwoord trachten te geven op de vraag hoe behandeling en rehabilitatie in de langdurige zorg eruit zou moeten zien. In de digitale versie van deze nieuwsbrief is een pdf.bestand nut-noodzaak-fatsoen toegevoegd met alle informatie over dit symposium. Meer informatie: Axenza|Lentis, afd. Langdurige Rehabilitatie Zuidlaren, Postbus 128, 9471 AC Zuidlaren. Tel: 050-4097598. E-mail: monique.leffers@lentis.nl

4. 21 – 25 juni 2008 Schizofreniecongres in Venetië Deadline abstracts 30 januari 2008. Meer informatie: www.schizophreniaconference.org

Groepen • In de put, uit de put

Op donderdag 3 maart 2008 start een nieuwe training In de put, uit de put. De training bestaat uit 12 bijeenkomsten en is bedoeld voor mensen met depressieve klachten. Voor de training zijn nog plaatsen beschikbaar!! Aanmeldingen sturen naar: Bert Schollema, Linis Ambulant of L. Schipper (PsyQ) gepaard gaande met een intakeverslag.