01 BELGISCHE WIJN-bouw

Onze BELGISCHE WIJN-bouw

……………………………………………………………………………. Onafhankelijk vakblad voor de Belgische wijnbouw, verschijnt onregelmatig. Voor meer informatie: http://wijnblog.skynetblogs.be


Onafhankelijk vakblad voor de Belgische wijnbouw, verschijnt onregelmatig. Voor meer informatie: http://wijnblog.skynetblogs.be

KAN EEN VULKANUITBARSTING ONZE WIJNBOUW DOEN VERDWIJNEN ?

De IJslandse vulkaan met die onuitspreekbare naam heeft ons in het voorjaar van 2010 even doen inzien dat wij, misschien wel tot veel in staat zijn, maar met al onze kennis machteloos staan toe te zien wanneer onze planeet een ‘oprispinkje’ krijgt.

Dat de natuur grillig kan zijn weten we wel. De ‘kleine ijstijd’ die we kennen van de prachtige schilderijen van oude Hollandse meesters heeft de wijnbouw in onze regionen een eerste zware slag toegebracht. De bevroren wijngaarden werden gerooid en gebruikt om er andere gewassen aan te planten. De brouwkunst had voor een goed en goedkoop alternatief voor wijn gezorgd, en de eerste zorg was de explosief groeiende bevolking te kunnen voeden. “Waarom zo onzekere druiven aanplanten en drie jaar wachten, terwijl men het volgende jaar al oogsten kan”, moet men hebben gedacht. Het grootste deel van de wijngaarden is toen verdwenen en enkel de best gesitueerde wijngaarden overleefden deze periode.

Er volgde een lichte opwarming van het klimaat, en bijgevolg weer een gunstige periode voor de wijnbouw in onze streken. Tot ten tijde van Napoleon, die er geregeld ten onrechte de schuld van krijgt de wijnbouw in de Nederlanden de genadeslag te hebben toegebracht, opnieuw een ramp de wijnbouw in onze noordelijke gebieden trof. In april 1815 was er een enorme uitbarsting van de stratovulkaan Tambora op het eiland Sumbawa, toen nog onderdeel van Nederlandsch-Indië, in de Indonesische archipel.

De erupties, 7 op de vulkanische explosiviteitindex, waren ongeveer vier keer zo krachtig als deze van de Krakatau in 1883 en duurden nog drie maanden. Naar schatting verloren 12.000 mensen direct het leven, en meer dan honderdduizend mensen stierven ten gevolge van hongersnoden doordat oogsten mislukten en landbouwgronden onbruikbaar werden. Duizenden tonnen zwavel werden tot in de stratosfeer geblazen, zelfs zes keer meer dan

tijdens de uitbarsting van de Pinatubo in 1991. Deze zwavelgassen reflecteerden het zonlicht en dit veroorzaakte een vulkanische winter. De effecten waren wereldwijd zo groot dat men spreekt van ‘het jaar zonder zomer’.

In de zomer van 1816 waren er ook in Europa veel misoogsten. Hier daalde de temperatuur met ongeveer 3°C. In de winter van 1815-1816 was de invloed op de temperatuur nog groter. Het is door deze vreselijk koude winter dat de wijnbouw uit onze regionen volledig verdween. Niemand dacht aan de heraanplant van wijngaarden. De hongersnood die Europa in de daaropvolgende zomer trof zorgde er voor dat alle beschikbare grond voor voedsel gebruikt werd.



Wordt Limburg het Bourgogne van het noorden?

Momenteel spreken niet wij alleen over de gevolgen van de opwarming van de aarde voor de wijnbouw. Ook de wijnbouwers in het zuiden. Zij maken zich echter zorgen over hun toekomst op langere termijn. Zelfs Franse universiteiten onderzoeken de mogelijkheid voor het toelaten van andere druivenvariëteiten of zelfs het herlokaliseren van A.O.C.-gebieden. Wij, zoals andere wijnmakers in het noorden, koesteren hoop dat het Vlaamse Bourgondië misschien wel de Bourgognes van de toekomst gaat leveren. Maar wat als de aarde weer een keertje een serieuze ‘oprisping’ krijgt?

Het lijkt onwaarschijnlijk om er van uit te gaan dat Limburg zich zou kunnen meten met de Bourgogne, maar toch is de werkelijkheid niet ver af. De moderne ontwikkelingen zijn ook aan de wijnbouw niet voorbij gegaan. Nieuwe wijnstokken die nog maar 90 in plaats van 100 dagen nodig hebben van de bloei tot de oogst zijn hier slechts één voorbeeld van. Hoe we het ook

draaien of keren, de wijnbouw is terug, en met een toekomst die beter is dan ooit tevoren.

FEDERATIE VAN WIJNBOUWERS IS NODIG

Belgische wijnbouw heeft nood aan professionalisering.

Momenteel stelt zich het probleem dat Vlaamse wijnbouwers geconfronteerd worden met de problemen die zich in België aandienen als gevolg van de geringe omvang die de sector in België kent. Men is niet georganiseerd in een beroepsfederatie die hun kan vertegenwoordigen in de noodzakelijke contacten met de overheid en kunnen zij op niemand terugvallen wanneer zij met overdreven kritische ambtenaren te maken krijgen. Wat het wettelijk kader betreft zijn er nog heel wat hiaten die aangevuld moeten worden. Maar wie moet hier voor zorgen. Er is geen belangenorganisatie die zich de problemen van de Vlaamse wijnbouwer aantrekt, de individuele wijnbouwer is geen jurist en de juristen ontbreekt het aan de noodzakelijke kennis van het wijn maken. De regelgeving tendeert naar waanzinnige regelgeving zoals het verbieden van houten tonnen omdat deze 'stoffen' aan de wijn kunnen afgeven. Een kelder in kalksteen zou geschilderd moeten worden en sproeimiddelen die speciaal voor de wijnbouw zijn ontwikkeld en die in de ons omringende wijnlanden zijn toegelaten, hebben in België veelal geen erkenning en mogen niet gebruikt worden. Hierdoor ontstaat de belachelijke situatie dat niet voor de wijnbouw ontwikkelde sproeistoffen veelal wel, maar de meest effectieve, en minder milieubelastende, veelal niet gebruikt mogen worden.

Fabrikanten die sproeistoffen voor de wijnbouw in België voor een erkenning willen voordragen moeten kosten maken die niet verantwoord zijn voor zo een kleine markt. Als een wijnbouwer deze nieuwe minder milieubelastende sproeistoffen gebruikt wordt behandelt alsof hij een crimineel is die de volksgezondheid in het gedrang brengt.

Wijnbouwers worden verplicht om zich te installeren volgens normen die helemaal niet op de wijnbouw van toepassing zouden moeten zijn, maar het ontbreekt aan wijnbouwspecifieke richtlijnen. Dit alles is natuurlijk het gevolg van de letterlijke toepassing van de in België op de wijnbouw geïmplenteerde regels die uit de

The 1815 eruption of Tambora volcano (Sumbawa island, Indonesia) expelled around 140 gt of magma (equivalent to 50 km3 of dense rock), making it the largest known historic eruption. More than 95% by mass of the ejecta was erupted as pyroclastic flows, but 40% by mass of the material in these flows ended up as ash fallout from the 'phoenix' clouds that lofted above the flows during their emplacement. Although they made only a minor contribution to the total magnitude of the eruption, the short-lived plinian explosions that preceded the climactic eruption and caldera collapse were powerful, propelling plumes up to 43 km altitude. Over 71 000 people died during, or in the aftermath of, the eruption, on Sumbawa and the neighbouring island of Lombok. The eruption injected 60 mt of sulfur into the stratosphere, six times more than was released by the 1991 Pinatubo eruption. This formed a global sulfate aerosol veil in the stratosphere, which resulted in pronounced climate perturbations. Anomalously cold weather hit the northeastern USA, maritime provinces of Canada, and Europe the following year. 1816 came to be known as the 'Year without a summer' in these regions. Crop failures were widespread and the eruption has been implicated in accelerated emigration from New England, and widespread outbreaks of epidemic typhus These events provide important insights into the volcanic forcing of climate, and the global risk of future



Beste, naar aanleiding van uw blog (zwaar-weer-op-komst-voor-vlaamse-wijnbouw) i.v.m. gebrek aan gewasbeschermingsmiddelen die voorhanden zijn voor de wijnbouw. Het klopt inderdaad dat het moeilijk is om een erkenning te krijgen (zowel voor multi's als voor generieken), gezien de 'kleine' markt die er in België is. Ik kan u echter wel meegeven dat er vanuit de sector (maar helaas lees ik op uw blog dat er momenteel ook geen Vlamsse wijnbouwfederatie is...) wel mogelijkheden zijn om een product erkend te krijgen in wijnbouw. Hiervoor kan er, vanuit de sector, een zogenaamde 'derdenuitbreiding' worden aangevraagd. Zie ook: http://www.fytoweb.be/indexNL.asp; doorklikken naar derdenuitbreiding (linkerzijde pagina, ongeveer in het midden). In verband hiermee kan u bij het ministerie contact opnemen met Anneke Decock ([email protected]). Zoals u kan lezen moet de 'sector' aantonen dat een product werkzaam en veilig is. Indien dit een derdenuitbreiding betreft die noodzakelijk is kan een deel van de gegevens op basis van literatuurdata en een beperkty paket worden aangeleverd. Voor een generiek product (fungicide tegen Botrytis), waarvoor we momenteel een aanvraag lopen hebben zouden we graag als (derden)uitbreiding het gebruik in wijngaarden op ons label hebben. Zeker gezien het product erkend is voor gebruik in wijngaarden in Frankrijk, Italië en Spanje. Indien we zelf deze uitbreiding aanvragen is dat een vrij omslachtige procedure (met veel proeven). Indien de sector geïnteresseerd is kunnen we natuurlijk wel helpen (aanleveren van onze beperkte proeven, literatuur,...) om op die mannier de uitbreiding te bekomen.

levensmiddelenindustrie afkomstig zijn. Het resultaat is dat er inmiddels al meerdere wijnbouwers gestopt zijn of overwegen om te stoppen.

Het resultaat is helemaal kafkaiaans wanneer men naar het wijnaanbod in de Belgische winkelrekken kijkt. Wijnen waarin residuen van in Europa verboden pesticiden en herbiciden zitten waarvan bewezen is dat zij kankerverwekkend zijn komen het land binnen. Ze worden niet eens op het etiket vermeld omdat het geen 'toevoegingen' zijn maar door de druivelaar op 'natuurlijke' wijze in de druiven zijn gekomen. Ook de wijnen uit minder streng controlerende

Europese landen komen zonder controle op hun samenstelling probleemloos in onze winkelrekken

terecht. De consument realiseert zich niet hoe het mogelijk is dat een fles wijn uit een ander werelddeel zo goedkoop kan zijn terwijl onze eigen Vlaamse wijnen een stuk meer kosten. Een keer met een krachtig sproeimiddel tegen onkruid spuiten kost natuurlijk veel minder dan regelmatig de wijngaard schoffelen. Over smaak valt niet te twisten, maar over gezondheidsinvloeden is door eenvoudige analyse uitsluitsel te verkrijgen. Maar het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen heeft enkel de opdracht om de Belgische wijnbouwers aan de Belgische wetgeving te toetsen. De wet is gelijk voor iedereen, maar voor wie wijn buiten België maakt is de toepassing veel minder.

Het is duidelijk dat de Belgische wijnbouwers inmiddels op een internationaal meer dan aanvaardbaar niveau zijn gekomen. België mag zich met recht en rede een wijnbouwland noemen. Alleen moet de overheid in haar regelgeving en de toepassing daarvan nog op het niveau van een wijnbouwland gebracht worden. De daarvoor noodzakelijke kennis zit echter enkel bij de wijnbouwers. Dus zij zullen hierin een actievere rol moeten gaan spelen. Een professionele beroepsorganisatie zou hiertoe de meest aangewezen gesprekspartner voor de overheid zijn, maar het initiatief hiertoe zal vanuit de geledingen van wijnbouwers zelf moeten komen.

Het is inmiddels wel duidelijk dat er een federatie voor de wijnbouwers moet komen. Een en ander blijkt uit de reactie (deze pagina links) welke ik ontving.



Limburgse wijnbouw op coöperatieve basis Dat er in Limburg een potentieel voor wijnbouw is lijkt inmiddels iedereen wel van overtuigd. Na de eerste wijnbouwers als hobby en de eerste professionelen is de

volgende stap de coöperatie?

Is er in Limburg plaats voor wijnbouw op grotere schaal? De huidige klimatologische ontwikkelingen zijn voor iedereen duidelijk. Men ziet hierin de verklaring dat er nu succesvol aan wijnbouw gedaan kan worden in onze regionen, maar dat is niet helemaal waar, wijnbouw zou ook zonder de opwarming van de aarde hier op zijn plaats zijn, maar daarover een andere keer meer. Duidelijk is in ieder geval wel dat onze regionen klimatologisch voor wijnbouw geschikt zijn. Misschien wel geschikter dan menige regio uit de Nieuwe Wereld waarvan nu volop de wijnen naar Europa komen.

‘Cool Climate Wines’ is die trend die duidelijk aan het doorzetten is. Dit komt doordat ‘terroir’ steeds belangrijk aan het worden is. De 20e eeuw is dan wel de eeuw van de techniek geweest in de wijnbouw, maar de 21e eeuw zou best wel eens deze van de ‘natuur’ kunnen worden.

Wie onderneemt het initiatief? Is het aan de individuele (wijn-)boer of aan de toekomstige coöperatie om de initiatieven te nemen ? Misschien is het wel aan de provincie om een initiatief te nemen? Limburg heeft als klassieke fruitregio de beste ervaring in huis om de wijnbouw verder uit te bouwen.

Wie zijn de coöperaties die een initiatief zouden kunnen ondernemen? Natuurlijk moeten we kijken naar de coöperaties die zich in het gebied bevinden die de beste potentiële wijngaarden binnen hun gebied hebben.

Het opstarten van de wijnbouw vraagt een goede planning. De aanleg van de wijngaarden gaat drie jaar vooraf aan de eerste oogst. En de eerste paar oogsten zijn nog niet op het normale niveau

qua qualiteit, maar ook niet qua kwantiteit. De installatie voor de vinificatie moet dus pas enkele jaren na de aanleg van de wijngaarden gereed zijn. Het is belangrijk om een goede planning te hebben.

Ook de keuze van de variëteiten is

belangrijk voor de benodigde capaciteit bij de oogst. Door verschillende druiven te kiezen kan men de periode van de oogst meer spreiden, waardoor men de capaciteit over een langere periode kan inzetten. Dit geldt voor de persen etc. maar niet voor de fermentatietanks. Die zullen er voor de ganse productie moeten zijn.

Maar het is nu hoog tijd om een project te ontwikkelen om de Limburgse wijnbouw verder te ontwikkelen.



Limburgse opleiding wijnbouwer/wijnmaker op komst Limburg heeft zijn pioniers in de wijnbouw gehad. Nu is er nood aan een gerichte opleiding voor mensen die een toekomst als wijnbouwer/wijnmaker overwegen. Of

het nu als bijberoep of hoofdberoep is, een gedegen opleiding is een absolute voorwaarde voor succes.

Van “mijnbouw naar wijnbouw” heet het boekje van onze vorige gouverneur. Meer nog dan een geschiedschrijving over de terugkeer van de wijnbouw in oost en west Limburg is het een wegwijzer voor de toekomst van de wijnbouw in onze regio. Er zijn steeds meer mensen die de wijnbouw als een professionele opportuniteit zien om hun fruitbedrijf te diversifiëren of om de wijnbouw als een volledig nieuwe uitdaging in hun professionele loopbaan te overwegen. Het is dus duidelijk dat er vraag is naar een gepaste opleiding. Momenteel zijn een aantal mensen druk bezig met de voorbereidingen voor de opleiding WIJNBOUWER / WIJNMAKER die gegeven gaat worden bij Syntra in Hasselt.

Het traject

De wijnbouw zit reeds enkele jaren in de lift. Voor sommigen kan wijnbouw een interessante professionele nevenactiviteit zijn, anderen zien in wijnbouw een volledig nieuwe uitdaging. Maar een goede wijngaard starten is niet zo evident, het werk in de wijngaard valt niet te onderschatten. Je zal je eerst moeten bekwamen in de teelt, het productieproces leren én de praktijk in de wijngaard ondervinden. Bovendien leer je de basis aangaande het beheer, de wetgeving en de (commerciële) bedrijfsvoering met betrekking tot de wijngaard.

Een goede opleiding is dus onontbeerlijk.

Vele wijnboeren zijn klein begonnen en hebben op een gegeven moment de stap gewaagd van een kleine hobby-wijngaard naar een ondernemend bedrijf. Dit is slim bekeken. Op die manier kun je beoordelen of het iets ‘voor je is’ en heb je de tijd om de teelt en de vinificatie onder de knie te krijgen.

Maar ‘met vallen en opstaan’ is een moeizame en vooral ook kostbare weg om het vak onder de knie te krijgen. Ongeveer vier jaar tot de eerste oogst en dan een oogst per jaar, en we zijn zo maar tien jaar verder vooraleer we werkelijk operationeel zijn. Het is dus, zeker wanneer we het op een professionele manier willen aanpakken, belangrijk om vanaf het eerste moment de juiste keuze te maken qua aanleg en stokken.



EU STOPT MET HARMONISERING BIO-WIJNEN

Brussel trekt plan voor de invoering van nieuwe (geharmoniseerde) regels voor biologische wijn in.

De Europese Commissie heeft Woensdag 16 juni haar ontwerp-besluit tot invoering van nieuwe regels voor de biologische wijnproductie ingetrokken. Onlangs werden de resultaten van een drie jaar durend onderzoek (Orwine) aan de Commissie voorgesteld. De verschillen in opvattingen tussen de wijnbouwers van de verschillende lidstaten waren bijzonder groot.

Geen compromis « voor de normen van de biologische productie.» « Er is voor de invoering van deze nieuwe regels geen meerderheid onder de lidstaten. Ik ben niet bereid tot een compromis inzake de biologische normen die een verkeerd signaal zou sturen aan de consument over het belang dat de Commissie hecht aan de kwaliteit. Ik hoop dat de industrie en het onderzoek vooruitgang kunnen boeken en dat de Commissie zal terug kunnen komen met een voorstel» zei commissaris voor Landbouw en Plattelandsontwikkeling Dacian CIOLOŞ.

Het voorstel omvatte een lijst van toegelaten additieven die kleiner is dan deze toegestaan voor traditionele wijnen. Tot dusver hebben flessen biologische wijn alleen recht op de vermelding «gemaakt van druiven afkomstig uit de biologische landbouw» op het etiket. De regels vastgesteld voor de flessen wijn met het etiket « druiven uit de biologische landbouw », blijven geldig.

Veel mensen vragen zich dan ook af ‘maar waar gaat het dan over ?’ Momenteel is er op grond van de Europese biologische wijnbouw certificeringen

een brede waaier van processen en additieven toegestaan. Veel wijnmakers vertelden mij dat, voor zover het de werkzaamheden in de kelder betreft, er voor vrijwel alle onderdelen van de vinificatie geen verschil bestaat tussen een organische en een conventionele productie. In feite is het gemakkelijk voor een conventionele wijnbedrijf om een biologische productie lijn langs een conventionele te plaatsen, in hetzelfde gebouw en grotendeels met dezelfde apparatuur. Dit maakt de drempel om biologische wijn te gaan produceren natuurlijk lager, maar vergroot ook het risico op fraude. Hoewel er een duidelijk onderscheid gemaakt kan worden op het vlak van voorschriften en verbodsbepalingen tussen biologische en conventionele wijnbouw zolang het over het werk in de wijngaard gaat, is het onderscheid tussen de twee, als we eenmaal over de drempel van de wijnmakerij zijn, vrijwel volledig verdwenen.

Er is een grote diversiteit aan toegelaten vinificatietechnieken in de biologische wijnbouw, gaande van de minst tot de meeste technologische. Biologische wijnbouw is niet per se traditioneel of low-tech. Producenten zijn niet verplicht zich te houden aan een strenge productieregels, en kunnen gebruik maken van vrijwel alle moderne ontwikkelingen die oon in de conventionele wijnbouw zijn toegelaten. Een met de hand geplukte, met voeten getreden, spontaan gegiste, in eiken vaten gerijpte Montepulciano d'Abruzzo, zonder enige toevoeging van additieven kan worden voorzien van dezelfde "biologisch" stempel als een machine geoogste, koude maceratie, met kweekgist gefermenteerde, multi-gefilterde Prosecco. En toch is de productie van deze wijnen, en de persoonlijke ideologieën van hun producenten, volledig anders. Voeg hieraan toe de zichzelf biologisch verklarende producenten, of degenen wel biodynamisch werken maar zonder certificering, en het biologische wijnlandschap wordt nog ingewikkelder. Er zijn wijnen zonder enige ‘bio’ vermelding die biologischer zijn dan sommige gecertificeerde bio-wijnen. Europa probeerde hierin tot een harmonisatie te komen maar is daar duidelijk niet in geslaagd. Ten slotte verandert er niks: het is aan de individuele biologische wijnmaker om uit te leggen hoe hun wijn maken, en aan de consument om uit te vinden wat de betekenis van de gebruikte productietechnieken is.



Waarom is ‘bio’ zo belangrijk? Economisch zal bio-wijn, net zoals de

meeste bio-producten, immers toch een nicheproduct blijven.

“Groene” wijn; de belangstelling voor biologische producten neemt toe en de media besteden steeds meer aandacht aan deze zich doorzettende trend. Wat is oorzaak en wat het gevolg? De stijgende vraag van de consument naar natuurvriendelijke producten is in ieder geval een feit, en wijn blijft daarbij zeker niet achter. Maar er zijn verschillende motieven.

Een eerste groep wijnbouwers heeft altijd aan biologische wijnbouw gedaan. Zij hebben altijd de chemie buiten gehouden omdat zij resoluut voor kwaliteit kiezen. Het waren dan wel geen verstokte puristen die het sproeien voor 100% wilden uitbannen, want dat is in de wijnbouw zo hoezo niet mogelijk, maar het zijn wel de ‘uitvinders’ van de ‘lutte raisonnée’ waarbij men het gebruik van chemicaliën tot een absoluut minimum beperkt.

Sinds een aantal jaren schakelen steeds meer wijnproducenten over op natuurvriendelijke wijnbouw- en vinificatiemethodes uit ecologische overtuiging en omwille van het gezondheidsaspect. Zij beoogden het minimaliseren van het gebruik van chemische hulpmiddelen op de eerste plaats om het milieu en hun eigen gezondheid te beschermen.

De recentste stroming is de groeiende groep wijnbouwers die ontdekken dat er effectief kwaliteitsverbetering via deze weg bereikt kan worden. Druiven van een gezonde levende bodem dragen bij aan de complexiteit en identiteit van de wijn en hebben voor de vinificatie minder of geen oenologische hulpmiddelen nodig.

Nu kunnen we ons er aan verwachten dat ‘bio’ ook een verkoopargument gaat worden. Maar hoe ‘bio’ is ‘bio’? Door het ontbreken van een Europese verordening voor de wijnbereiding, is het enkel de wijnbouw die momenteel gecertificeerd wordt. We spreken dus niet over ‘biologische wijn’ maar over ‘wijn gemaakt van biologisch geteelde druiven’. Dan zijn er nog verschillen in de wetgeving van de verschillende landen, en de controle gebeurt door organisaties die verschillende normen hanteren. Het is dus

niet verwonderlijk dat er hierdoor bij de consument verwarring bestaat. Bestaat biologische wijn wel? Wat wil biologisch eigenlijk zeggen? Wat is duurzame, natuurlijke of organische wijnbouw?

Brussel wil op termijn naar een harmonisering van de regels en richtlijnen binnen de EU. Hiertoe werd drie jaar geleden het onderzoeksproject ORWINE opgezet. Onlangs heeft de eerste presentatie van de resultaten plaatsgevonden.

Nu gebleken is dat er voorlopig geen uniforme regelgeving binnen Europa te verwachten is, stelt zich de vraag of Europa de strenge normen die zij oplegt aan de Europese wijnbouwers ook op de importen van buiten de EU gaat opleggen. De wijn van buiten de EU wordt doorgaans volgens veel lichtere normen ‘bio’ of ‘organisch’ genoemd, en heeft dus een concurrentievoordeel ten opzicht van onze wijnbouwers. Niet enkel onze conventionele wijnbouw, maar ook onze biologische wijnbouw is dus benadeelt. Laten we hopen dat in de toekomst alle ‘bio’-wijn die in Europa verkocht wordt ook ‘bio’ is volgens dezelfde regels, maar daarover moet men dan overeenstemming bereiken met de Nieuwe Wereld. Maar een mondiale harmonisering is wel het laatste waar we op mogen rekenen.

Deze uitgave is een initiatief van:

Geurt van Rennes Runkster höfke Boomkensstraat 134 3500 Hasselt [email protected]

01 BELGISCHE WIJN-bouw

Documents

Transcript of 01 BELGISCHE WIJN-bouw