library.foi - ipd-ssi.hripd-ssi.hr/wp-content/uploads/2015/09/Vharip-sv-28-4.pdf · Time je u...

ANTUN GIRON, Djelatnost Kotarskog narodnooslobodilačkog odbora Čabar prema dokumentima plenarne sjednice održane 25. studenog 1944. godine, Vjesnik HARiP, 28/1985. str. 87 — 125

I z v o r n i z n a n s t v e n i č l a n a k U D K 940.53 (497.13 Č a b a r ) »1944« (093)

A n t u n G i r o n , Z a v o d za p o v i j e s n e i d r u š t v e n e z n a n o s t i J A Z U , R i j e k a , B r a ć e S u p a k 5

D J E L A T N O S T K O T A R S K O G N A R O D N O O S L O B O D I L A Č K O G O D B O R A Č A B A R P R E M A D O K U M E N T I M A P L E N A R N E

S J E D N I C E O D R Ž A N E 2 5 . S T U D E N O G 1 9 4 4 . G O D I N E

Kotarski NOO Čabar je osnovan u lipnju 1943. godine. Do srpnja 1944. godine Njegovo unutrašnje ustrojstvo je bilo usklađeno s uputstvima ZAVNOH-a.

Zapisnik sjednice KNOO-a Čabar od 25. istudenog l1944. s prilozima pojedinih njegovih odjela najbolji Isu pokazatelj preokupacija i djelatnosti KNOO-a čabar kao organa ^uprave i sudstva nove jugoslavenske države na oslobođenom području okruga ^Gorski kotar.

I. K o t a r s k i n a r o d n o o s l o b o d i l a č k i o d b o r Č a b a r o s n o v a n j e u l i p n j u 1943. go

d ine . D o r u j n a i s t e g o d i n e b i l i su o s n o v a n i i l e g a l n i NOO- i u Č a b r u , G e r o v u , P l e šc ima , P r e z i d u i T r š ć u . 1 T i m e j e p r a k t i č k i b i l o d o v r š e n o k o n s t i t u i r a n j e k o t a r a Č a b a r k a o p o s e b n o t e r i t o r i j a l n o - u p r a v n e j e d i n i c e G o r s k i k o t a r . 2

1 I. Cucul ić , Gorsk i k o t a r u n a r o d n o o s l o b o d i l a č k o j b o r b i 1942—1943, Gorski kotar u radničkom pokretu i NOB. Zbornik radova. Posebno izdanje sv. 4, R i j eka 1974, Gtr. 375.

2 Razvoj i d j e l a t n o s t o r g a n a n a r o d n e v las t i n a p o d r u č j u k o t a r a Č a b a r p r i k a zala je neko l i c ina a u t o r a ko j i s u o b r a đ i v a l i NOB u G o r s k o m k o t a r u . Z a r a z d o b l j e od 1941. do s l o m a I t a l i j e u r u j n u 1943. god . to s u : V. Švob — M. Kon jhodž ić , Drugi odred P r i m o r a c a , G o r a n a i I s t r a n a 1942. godine , Z a g r e b 1969, s t r . 213—217; I . Cuculić, Gorsk i k ö t a r u n a r o d n o o s l o b o d i l a č k o j b o r b i , n . dj . . s t r . 293, 339, 375—376; I. Kovačić , K o t a r Č a b a r u n a r o d n o o s l o b o d i l a č k o j b o r b i o d 1941. d o 1943., Čabarski kraj u radničkom pokretu i N O B . Posebno izdanje s v 22, R i j e k a — Č a b a r 1985, s t r . 147—148, 197, 216—218, 222—225. Z a r a z d o b l j e o d 1943—1945. god. podac i se

87

http://library.foi.hr

ANTUN GIRON, Djelatnost Kotarskog narodnooslobodilačkog odbora Čabar prema dokumentima plenarne sjednice održane 25. studenog 1944. godine, Vjesnik HARiP,

28/1985. str. 87 — 125

N a k o n s l o m a I t a l i j e i r a z o r u ž a v a n j a t a l i j a n s k i h o k u p a c i j s k i h s n a g a u r u j n u 1943. god , N O O - i i z l aze iz i l e g a l n o s t i i p r e u z i m l j u c j e l o k u p n u c i v i l n u v l a s t n a p o d r u č j u č a b a r s k o g k o t a r a . O d t a d a p a d o k o n a č n o g o s l o b o đ e n j a z e m l j e k o t a r Č a b a r j e p r a k t i č k i s l o b o d n i t e r i t o r i j n a k o j e m u p r a v n u i s u d s k u v l a s t i m a j u NOO- i . U k l j u č i v a n j e č a b a r s k o g p o d r u č j a u n j e m a č k u o p e r a t i v n u z o n u » J a d r a n s k o p r i m o r j e « i p o k u š a j d a se u s p o s t a v i n j e n o r g a n v l a s t i u t o k u n j e m a č k e o f e n z i v e » W o l k e n b r u c h « ( P r o l o m o b l a k a ) n i s u d a l i n i k a k v i h r e z u l t a t a . 3 N a k o n p o v l a č e n j a j e d i n i c a 2. S S - o k l o p n o g k o r p u s a , N O O - i n a p o d r u č j u k o t a r a o s t a j u j e d i n a v l a s t č i ju s t a b i l n o s t n i s u m o g l i u g r o z i t i n i p o v r e m e n i p r o d o r i s l a b i j i h n j e m a č k i h s n a g a , n i u p a d i R u p n i k o v i h d o m o b r a n a c a , a n i d o l a z a k č e t n i k a n a p o d r u č j e k o t a r a p o č e t k o m 1945. g o d i n e . 4

O d d r u g e p o l o v i c e 1943. d o d r u g e p o l o v i c e 1944. g o d . K o t a r s k i N O O Č a b a r n a s t o j i u s k l a d i t i s v o j e u n u t r a š n j e u s t r o j s t v o s o d r e d b a m a i u p u t s t v i m a Z A V N O H - a . D o s r p n j a 1944. g o d . K o t a r s k i N O O Č a b a r j e u s v o m s a s t a v u i m a o : U p r a v n i od je l , S u d s k i od je l , O d j e l za g o s p o d a r s t v o i K o t a r s k u g o s p o d a r s k u k o m i s i j u , Z d r a v s t v e n i od je l , P r o p o d j e l , P r o s v j e t n i i S o c i j a l n i od je l . P o č e t k o m s r p n j a 1944. g o d . i z v r š e n a j e r e o r g a n i z a c i j a K o t a r s k o g N O O - a n a o s n o v i o d l u k e O k r u ž n o g N O O - a za G o r s k i k o t a r . 5 O d t a d a K o t a r s k i N O O i m a I z v r š n i o d b o r ( R a d n i o d b o r ) i P l e n u m . N a k o n š to j e k r a j e m i s t o g m j e s e c a b i o i z a b r a n K o t a r s k i o d b o r J N O F - a k a o o p ć e p o l i t i č k i o r g a n N O P - a , K o t a r s k i N O O i form a l n o p r e u z i m l j e i v r š i f u n k c i j u o r g a n a u p r a v e n o v e j u g o s l a v e n s k e d r ž a v e . 6

U s t u d e n o m i s t e g o d i n e b i o j e o s n o v a n O d j e l z a o b n o v u z e m l j e t e K o t a r s k a i o o ć i n s k e k o m i s i j e za p o p i s r a t n e š t e t e u s v i h p e t o p ć i n a n a p o d r u č j u k o t a r a . T i m e j e u s t v a r i b i l o d o v r š e n o s r e đ i v a n j e u n u t r a š n j e s t r u k t u r e K o t a r s k o g N O O - a d o i z b o r a za k o t a r s k u s k u p š t i n u p r o v e d e n i h 28. s i j e čn j a 1945. g o d i n e . 7

m o g u naći u : A. Gi ron , O k r u g G o r s k i k o t a r u n a r o d n o o s l o b o d i l a č k o j b o r b i 1943— —1945 G o r s k i k o t a r u r a d n i č k o m p o k r e t u i N O B . Z b o r n i k r a d o v a . P o s e b n o i z d a j e sv. 4, R i j e k a 1974. s t r . 383, 385, 415—417, 427, 434, 4 3 6 - 4 3 7 ; Isti, K o t a r Č a b a r u n a r o d n o o s l o b o d i l a č k o j b o r b i o d l i s t o p a d a 1943. d o t r a v n j a 1945. g o d i n e C a b a r s l q k r a j u r a d n i č k o m p o k r e t u i N O B . P o s e b n o i z d a n j e sv . 22, R i j e k a — Č a b a r 1985. s t r . 237—239. 245—253, 261—277, t e u V o d i č u H i s t o r i j s k o g a r h i v a R i j eka . P o s e b n o izdan j e sv. 7, Paz in — R i j e k a 1980, Str. 75.

3 De t a l j n i j e o t o m e u : T. F e r e n c , K a p i t u l a c i j a I t a l i j e in n a r o d n o o s l o b o d i l n a b o r b a v Sloveni j i j e s e n i 1943. M a r i b o r 1967, s t r . 459—552; A. G i r o n O k r u s G o r s k i k o t a r , n. d j . , s t r . 388—393, 396, 399; Isti, K o t a r Č a b a r , n . d j . , s t r . 229—236; M. Lučić , N a r o d n o o s l o b o d i l a č k i r a t u I s t r i , H r v a t s k o m p r i m o r j u i G o r s k o m k o t a r u u l je to i j e s e n 1943. g o d i n e , R i j e k a 1983, s t r . 176.

4 Bol le tJno uff ic ia le d e l a p r o v i n c i a de l C a r h a r o . N O . 1, O t t o b r e 1943 — F e b -b r a r i o 1944, F i u m e 1944—XXII; T. Fe r enc , K a p i t u l a c i j a I t a l i j e , n . d j . . Str . 543—550; A. Giron , O k r u g G o r s k i k o t a r , n . d j . , s t r . ' 396 ; Isti, R i j e č k a b i t k a , R i j e k a 1985, s t r . 37. i 57—59; A. G i r o n — P. S t r č i ć R i j e č k a b i t k a i n j e n o z n a č e n j e z a s j ed in j en je I s t r e i R i j e k e s F e d e r a l n o m H r v a t s k o m u D e m o k r a t s k o j F e d e r a t i v n o j Jugos lav i j i , P a z i n s k i m e m o r i j a ! 14, P a z i n 1985 s t r . 47—48.

5 H i s to r i j sk i a r h i v Ri jeka (da l je : HAR) , JU—12, b u s t a 1. 8 A. G i ron , O k r u g Gorsk i k o t a r , n . dji, s t r . 427. 7 I s t o , s t r . 437.

88



O s n o v n a p r e o k u p a c i j a K o t a r s k o g N O O - a b i lo j e s a n i r a n j e e k o n o m s k i h , p r e h r a m b e n i h i s t a m b e n i h p r i l i k a n a p o d r u č j u k o t a r a . N a i m e , k o t a r Č a b a r j e bio e k o n o m s k i u p r o p a š t e n i g o t o v o r a s e l j e n u v r i j e m e t a l i j a n s k e o k u p a c i j e . S a m o u l j e t n o j o fenz iv i 1942. g o d . k o j u s u t a l i j a n s k e j e d i n i c e p o d u z e l e n a 2. p r i m o r s k o - g o r a n s k i N O P o d r e d , d o t e m e l j a j e s p a l j e n već i b r o j se la i z a s e l a k a , na d e s e t i n e s t a n o v n i k a j e s t r i j e l j a n o , v i š e t i s u ć a ž i t e l j a b i lo j e o d v e d e n o u i n t e r n a c i j u i l i u k o n c e n t r a c i o n i l o g o r n a R a b u , a n j i h o v a p o k r e t n a i m o v i n a j e bi la z a p l i j e n j e n a i p r e d a n a P o d u z e ć u z a u p r a v u k o n f i s c i r a n i h d o b a r a K v a r n e r ske p o k r a j i n e . N a k o n s l o m a I t a l i j e iz i n t e r n a c i j e i l o g o r a v r a t i l o se n a s l o b o d n i t e r i t o r i j k o t a r a n e k o l i k o t i s u ć a p r e ž i v j e l i h s t a n o v n i k a . 8 M e đ u n j i m a j e b i lo oko 2.500 ž i t e l j a k o j i n i s u i m a l i n i k a k v i h i z v o r a egz i s t enc i j e , j e r s u i m k u ć e bile s p a l j e n e , p o k r e t n a i m o v i n a o p l j a č k a n a , a z e m l j a o s t a l a n e o b r a đ e n a . 9 S a s k r o m n i m f o n d o m p o l j o p r i v r e d n o g z e m l j i š t a , d e s e t k o v a n i m s t o č n i m f o n d o m , d e v a s t i r a n i m š u m a m a i o n e s p o s o b l j e n i m p i l a n a m a K o t a r s k i N O O j e m o r a o n a ć i nač in d a o s i g u r a e g z i s t e n c i j u z a v i š e od 6.000 s t a n o v n i k a k o t a r a . 1 0 U z p o m o ć O k r u ž n o g N O O - a za G o r s k i k o t a r , Z A V N O H - a i N O O - a s p o d r u č j a S l o v e n i j e , K o t a r s k i N O O j e p o s t e p e n o r j e š a v a o p r o b l e m p r e h r a n e , s m j e š t a j a b e s k u ć n i k a dod je lom d r v e n e g r a đ e za i z g r a d n j u s t a m b e n i h i g o s p o d a r s k i h o b j e k a t a , o rga n i z i r a n j e m r a d n i h g r u p a za n j i h o v u i z g r a d n j u , o s p o s o b l j a v a n j e m p i l a n a , osn i v a n j e m K o t a r s k e n a b a v n e z a d r u g e z a t r g o v i n u i r a z m j e n u , d o n o š e n j e m m j e r a ko je su p o t i c a l e o b n o v u s t o č n o g f o n d a , k u p o v a n j e m n a j n u ž n i j i h a r t i k a l a na n e o s l o b o đ e n o m p o d r u č j u i td . I a k o j e r j e š a v a n j e t r e n u t a č n i h e g z i s t e n c i j a l n i h p r o b l e m a s t a n o v n i š t v a u r a t n i m u v j e t i m a b io i z u z e t n o t e ž a k z a d a t a k , K o t a r ski N O j e n a š a o m o g u ć n o s t i d a p o b o l j š a ž i v o t n e u v j e t e s t a n o v n i š t v a p r o v o đ e n jem e l e k t r i f i k a c i j e , o s i g u r a v a n j e m z d r a v s t v e n e z a š t i t e , d o d j e l j i v a n j e m socij a lne p o m o ć i , š t o v i š e p l a n i r a o j e i p o d u z i m a o m j e r e za e k o n o m s k i r a z v o j k o t a ra b a z i r a n n a d r v n o j i n d u s t r i j i . O n j e , o s i m t o g a , o s i g u r a o o s n o v n o o b r a z o v a n j e č i tavoj p o p u l a c i j i š k o l s k i h o b v e z n i k a n a p o d r u č j u k o t a r a . U z to j e k a o o r g a n vlast i o s i g u r a v a o j a v n i r e d i s i g u r n o s t , o b a v l j a o u p r a v n e i s u d s k e p o s l o v e ko j i su s p a d a l i u n j e g o v u n a d l e ž n o s t . 1 1

O b j a v l j i v a n j e m z a p i s n i k a p l e n a r n e s j e d n i c e K o t a r s k o g N O O - a Č a b a r od 25. s t u d e n o g 1944. s p r i l o ž e n i m i z v j e š t a j i m a I z v r š n o g o d b o r a i p o j e d i n i h odje la n a j b o l j e će i l u s t r i r a t i p o l i t i č k e i e k o n o m s k e p r i l i k e u k o t a r u Č a b a r , r a d K o t a r s k o g N O O - a , d j e l o v a n j e n j e g o v i h od j e l a i f u n k c i o n i r a n j e K o t a r s k o g N O O - a kao o r g a n a d r ž a v n e v l a s t i . O b j a v l j i v a n j e o v o g z a p i s n i k a ( j e d n o g od s a č u v a n i h u f o n d o v i m a H i s t o r i j s k o g a r h i v a R i j e k a ) p r i d o n i j e t će d a k l e , b o l j e m u p o z n a v a -

8 O t o m e de t a l jn i j e u: I . Cucul ić . G o r s k i k o t a r u n a r o d n o o s l o b o d i l a č k o j , n. d j . , str . 337—341; V. Svob — M. Kon jhodž ić , Drug i o d r e d , n. d j . , s t r . 180—255.'

9 A. Giron , O k r u g Gorsk i k o t a r , n . d j . , s t r . 399. 1 0 P r e m a p o p i s u s t a n o v n i š t v a ko j i j e u sv ibn ju 1944. god. izvrš io Okružn i NOO

za Gorski k o t a r , k o t a r Č a b a r i m a o j e 6.643 s t a n o v n i k a , a 666 ih j e d o t a d a s tup i lo u j ed in ice NOV. (A. G i ron , O k r u g G o r s k j k o t a r , n . d j . , s t r . 413).

1 1 De ta l jn i j e o t o m e u o b j a v l j e n i m p r i l oz ima z a p i s n i k a p l e n a r n e s j edn ice K o ta r skog NOO-a.

89



28/1985. str. 87 — 125

n j u r a d a i d j e l o v a n j a o r g a n a n a r o d n e v l a s t i n a p o d r u č j u k o t a r a Č a b a r t i j e k o m NOB-a , n o i s to t a k o i o r g a n a n a r o d n e v l a s t i u o p ć e .

U p o p r a t n o m d o p i s u ko j i j e K o t a r s k i N O O Č a b a r n a s l o v i o n a O k r u ž n i N O O za G o r s k i k o t a r n a v e d e n o j e d a se u z z a p i s n i k p l e n a r n e s j e d n i c e d o s t a v l j a i s e d a m o r i g i n a l n i h p r i l o g a . 1 2 F a k t i č k i j e , m e đ u t i m , d o s t a v l j e n o d e s e t p r i l o g a ko j i se i z r i j e k o m n a v o d e u z a p i s n i k u s r e d o s l i j e d o m n j i h o v a i z n o š e n j a n a p l e n a r n o j s j e d n i c i K o t a r s k o g N O O - a . T o s u : I s k a z o s t a n j u b l a g a j n e , b l a g a j n i č k i i z v j e š t a j , i z v j e š t a j G o s p o d a r s k o g od je l a , O d j e l a za o b n o v u z e m l j e , U p r a v n o g od je la , P r o s v j e t n o g , Z d r a v s t v e n o g , S o c i j a l n o g od j e l a i i z v j e š t a j T a j n i š t v a (org a n i z a c i o n i ) . 1 3 P o j e d i n a č n o n a v o đ e n j e i z v j e š t a j a u z a p i s n i k u p l e n a r n e s j e d n i c e p o k a z u j e d a se z a p r a v o r a d i o t r i i z v j e š t a j a I z v r š n o g o d b o r a ( d v a i z v j e š t a j a b l a g a j n i k a i j e d a n i zv j e š t a j t a j n i k a ) t e i z v j e š t a j a s v i h s e d a m o d j e l a K o t a r s k o g N O O - a : G o s p o d a r s k o g , O d j e l a za o b n o v u z e m l j e , U p r a v n o g , P r o s v j e t n o g , Z d r a v s t v e n o g , S o c i j a l n o g i S u d s k o g . T o z n a č i d a se n a v o d o s e d a m p r i l o g a z a p i s n i k u u p o p r a t n o m d o p i s u z a p r a v o o d n o s i n a i z v j e š t a j e o d j e l a K o t a r s k o g N O O - a .

P r i l i k o m r e d i g i r a n j a d o k u m e n a t a u c i je los t i su p o š t o v a n i t e k s t o v i i zvor n i k a , o s i m u s l u č a j e v i m a g d j e se o č e v i d n o r a d i l o o g r e š c i n a s t a l o j p r i l i k o m p r e t i p k a v a n j a z a p i s n i k a i i z v j e š t a j a . M j e s t a k o j a su i s p r a v l j e n a ili p r e c r t a v a n a o z n a č e n a s u u b i l j e š k a m a . Ri ječ i k o j e su , bez o b z i r a n a r a z l o g , u z a p i s n i k u s jedn i c e i n j e g o v i m p r i l o z i m a n e p o t p u n e , d o p u n j e n e su , a d o p u n a j e o z n a č e n a okr u g l i m z a g r a d a m a u s a m o m t e k s t u . U g l a t e z a g r a d e s u s a s t a v n i d i o t e k s t a izv o r n i k a . P r i l o z i uz z a p i s n i k i m a j u o n a j r e d o s l i j e d k o j i m su , p r e m a t e k s t u zap i s n i k a , i z n o š e n i n a p l e n a r n o j s j e d n i c i . N u ž n a o b j a š n j e n j a i t u m a č e n j a z a poj e d i n e n a v o d e , p s e u d o n i m e i i m e n a d a t a su t a k o đ e r u b i l j e š k a m a .

Z A P I S N I K 1 4

3184 15 o o d r ž a n o j p l e n a r n o j s j e d n i c i K o t a r s k o g N O O - a Č a b a r , o d r ž a n e d n e 25. X I . t .g .

1 2 V id i b i l j e š k u 15. 1 3 U s p o r e d i itekst z a p i s n i k a p o d t o č k o m 2. d n e v n o g r e d a . 1 4 HAR, JU—12, b u s t a 1, i zvorn ik , s t r o j o p i s , 2 s t r a n i c e , 2 l i s ta . 1 3 B r o j u r u d ž b e n o g z a p i s n i k a O k r u ž n o g N O O - a za Gorsk i k o t a r u p i s a n je t in

t om. Zap i sn ik p l e n a r n e s j edn i ce s p r i l o z i m a z a p r i m l j e n j e p o d b r o j e m 3184 d a n a 2. X I I 1944. k a k o to s to j i n a po l eđ in i p o p r a t n o g d o p i s a ko j i g las i : K O T A R S K I N A R O D N O O S L O B O D I L A Č K I O D B O R U ČABRU B r o j 1770/44 Čabar , d n e 28 s t u d e n a 1944. P r e d m e t : Zap i sn ik s j e d n i c e p l e n u m a

Kot . NOO-a o d 25. X I I . 1944.— O k r u ž n o m N. O. O-u za G o r s k i k o t a r

Šal je se s jedn ičk i z a p i s n i k sa p r i l o z i m a r a d a p o s e k t o r i m a , n a t a m o š n j u u p o r abu .

S m r t f a š i z m u — S l o b o d a n a r o d u ! Ta jn ik : P r e d s j j e d n i k :

G a š p a r a c J (akov) v. r . U r h (Fran jo) v. r. P R I L O G : ZapJsn ik s a 7 p r i l o g a

90



P r i s u t n i s u s l i j edeć i d r u g o v i i d r u g a r i c e : Č l a n o v i r a d n o g o d b o r a : 1 6 Č l a n o v i P l e n u m a : O d s t r a n e O k r u ž . Kr iž J u r a j K o v a č G r g a N O O . - a za G o r s k i Š o š t a r i ć S t j e p a n J a n e š M i c i k a K o t a r G a š p a r a c J a p e 1 7 T r o h a A n t u n D r u g V u k e l i ć B r a n k o O ž b o l t A n t u n S t a n f e l j M i c i k a č lan Z A V N O H - a K o v a č F r a n j o i Ž a g a r F r a n j o Ožbo l t F r a n j o K e n d a I v k a 1

Z b a š n i k S l a v k o L a u t a r V a l e n t i n

K a k o j e u p r a ž n j e n o m j e s t o p r e d s j e d n i k a t o s j e d n i c u o t v a r a t a j n i k G a š p a r ac J a p e , k o n s t a t i r a d a s u p r i s u t n i sv i č l a n o v i , p o z d r a v l j a s v e p r i s u t n e i p r e d laže p l e n u m u s l i j edeć i d n e v n i r e d :

1) P r i k a z n a j v a ž n i j i h p o l i t i č k i h z b i v a n j a u s v i j e t u i u n a š o j z e m l j i 2) I z v j e š t a j t a j n i š t v a o r a d u K o t a r s k o g N O O - a ( r a d n o g o d b o r a ) p o s v i m

s e k t o r i m a r a d a . 3) O r g a n i z a c i o n o s t a n j e , k o o p t i r a n j e u P l e n u m n o v i h č l a n o v a i b i r a n j e iz

v r š n o g o d b o r a , d a v a n j e p o v j e r e n j a i l i n e , d o s a d a n j e m r a d u i z v r š n o g o d b o r a . 4) E v e n t u a l i j e . P l e n u m p r i h v a ć a d n e v n i r e d n a š t o t a j n i k n a p o m i n j e v a ž n o s t d a n a š n j e

s j edn ice o s v r ć e se u k r a t k i m c r t a m a n a v o j n i č k e i p o l i t i č k e p o b j e d e n o v e J u gos lav i j e n a g l a s i v š i d a j e p o b j e d a k a k o v o j n i č k a t a k o i p o l i t i č k a i a k o n e j o š z a v r š e n a a l i s i g u r n a . N a k o n p o b j e d o n o s n o g z a v r š e t k a n a ć i ć e m o se k a o š to se već n a l a z i m o p r e d n o v i m z a d a t k o m , a t o j e i z g r a d n j a i o b n o v a n a š e z e m l j e , gd je će n a m m r a č n i t i p o v i n a s v e m o g u ć e n a č i n e o m e t a t i r a d . Z a t o p o z i v a d r u gove d a b u d u u v i j e k p a ž l j i v i i b u d n i , d a se v e ć u z a m e t k u s v a k i t a k a v p o k u š a j o n e m o g u ć i . I za t o g a p r e d a j e r i j e č d r u g u B r a n k u V u k e l i ć u ko j i i znos i k a k o a n -t i h i t l e r o v s k i b l o k s v e v i še j a č a i t o n u ž n o u s p r k o s s v i h s p l e t a k a i n t e r n a c i o n a l n e r e a k c i j e . O s v r ć e se n a r a z v o j d o g a đ a j a u z e m l j a m a k o j e o k r u ž u j u J u gos l av i ju u s p o r e đ u j e n a š n a r o d n o O s l o b o d i l a č k i p o k r e t sa p o k r e t i m a u d r u g i m z e m l j a m a , t e n a v o d i r a z l o g e z a š t o n i s u t a m o d o n j e l i t o l i k o g u s p j e h a k a o k o d nas . O p š i r n o se p o z a b a v i o sa F r a n c u s k o m i B e l g i j o m a n a r o č i t o sa P o l j s k o m . Dal je g o v o r i d a će s v a k i n a r o d k r v a r i t i ko j i se n i j e t o l i k o m o ž d a do s a d a , j e r svak i n a r o d č e k a v e l i k a b o r b a u b u d u ć n o s t i . S v i m o r a j u p r o ć i k r o z t u f a z u d o k n a s t u p i i s t i n s k a d e m o k r a c i j a . S p o m i n j e v e l i k u p o m o č k o j u n a m j e p r u ž i o S S S R d o s a d a u v o j n i č k o m i p o l i t i č k o m s m i s l u , a s a d a i sa e k o n o m s k o m p o moći š to se u p r v o m r e d u o d r a z i l o d a v a n j e m 50.000 v a g o n a ž i t a .

1 6 R a d i se z a p r a v o o I z v r š n o m o d b o r u K o t a r s k o g N O O - a za koji se u Gor s k o m k o t a r u čes to k o r i s t i i naz iv R a d n i o d b o r , j e r n jegovi č lanovi r a d e s t a lno u NOO-u z a r a z l i k u o d č lanova P l e n u m a ko j i b i s e , p r e m a »Pos lovniku o r a d u na-nod-no-os lobod i l ačk ih odbora« Z A V N O H - a d o n e s e n o m 14. V I . 1943. t r eba l i s a s t a j a t i j e d n o m u 7 d a n a . (Zema l j sko an t i f a š i s t i čko v i jeće n a r o d n o g o s l o b o đ e n j a H r v a t s k e . Zborn ik d o k u m e n a t a 1943 — da l j e : ZAVNOH — Zaigreb 1964, s t r . 224—230).

1 7 G a š p a r a c Jakov .

91



28/1985. str. 87 — 125

P o z i v l j e s v e p r i s u t n e d a s v u g d j e u n o s e o p t i m i z a m a l i z d r a v i o p t i m i z a m , ko j i se t e m e l j i n a o s n o v i r a z v o j a i u s p j e h a n a š e b o r b e , k o j u ć e m o t i m p r i j e o k o n č a t i č i m v i š e p r e g n e m o d a s v e s v o j e s n a g e u p e r i m o z a k r a j n j i c i l j a t o j e i s t j e r i v a n j e o k u p a t o r a i u n i š t e n j e d o m a ć i h i z d a j n i k a i o s l o b o đ e n j e n a š e z e m l j e .

N a k o n i s c r p n o g p r i k a z a d r u g a B r a n k a p o t o m se p i t a n j u n e o t v a r a d i s k u si ja n e g o se o d m a h p r e l a z i n a d r u g u t o č k u d n e v n o g r e d a i t o i z v j e š t a j t a j n i š t v a 0 r a d u K o t . N O O - a k o j e g p o d n o s i d r u g J a p e , p r v o se č i t a o s t a n j u b l a g a j n e i d a l j e p o s v i m s e k t o r i m a k a k o s l i j e d i : B l a g a j n i č k i i z v j e š t a j , P o l j o p r i v r e d n i odn o s n o g o s p o d a r s k i , i zv j e š t a j o r a d u za o b n o v u z e m l j e , r a d U p r a v n o g o d j e l a , p o p r o s v j e t i , p o z d r a v s t v u , p o s o c i j a l n o m r a d u , p o s u d s t v u k o j i s e i z v j e š t a j i u o r i g i n a l u p r i l a ž u o v o m z a p i s n i k u .

N a k o n š to su p o d n i j e t i g o r e n a v e d e n i r e f e r a t i o t v a r a se d i s k u s i j a u k o j o j u z i m l j u u č e š ć a svi č l a n o v i p l e n u m a , t e se z a k l j u č u j e a) p o b l a g a j n i : d a se o n i h 11.000 L i r a s p o m e n u t i h u i z v j e š t a j u b l a g a j n e b r i š e k a o p o t r a ž i v a n j e K o t . N O O - a u k o r i s t O p ć . N O O - a G e r o v a t e p o t o m e p r e s t a j e d u g o v a n j e O p ć . N O O - a G e r o v a n a p r a m b l a g a j n i K o t . N O O - a , d a se p o m o g n e O p ć N O O - u T r š ć e sa L i r a 20 .000.— k o j a j e s v o t a v e ć b i l a n a z a d n j o j p l e n a r n o j s j edn ic i o d o b r e n a . b) p o g o s p o d a r s t v u : d a se od o n i h 46 k o m a d a s v i n j a k o j e su d a n e n a u z g o j p o j e d i n i m o b i t e l j i m a u z m e n e n o v a c n e g o s t a n o v i t i p o s t o t a k t a k o , d a o n i k o j i i m a j u d o 4 č l a n a ob i t e l j i d a d u 3 0 % od c j e l o k u p n e t e ž i n e s v i n j a , a on i k o j i i m a j u v i še od 4 č l a n a ob i te l j i 2 0 % . I m a se u z i m a t i p o d j e d n a k o u p o s t o c i m a i o d m a s t i 1 od m e s a .

N a k r i t i k u d r u g a A n t u n a T r o h a r a d i o d u g o v l a č e n j a sa d o z n a k a m a u g r a d nj i o b j e k a t a z a k l j u č u j e se . d a t r e b a p o z v a t i n a o d g o v o r n o s t z a t o o d n o s n e l u g a r e .

D a l j e se z a k l j u č u j e d a se d o d j e l i p a r k o n j a T r š ć u n a u p o r a b u r a d i o d v o z a d r v a i g r a đ e , t i se k o n j i za s a d a n a l a z e u G e r o v u . B u d u ć s u k o n j i s l a b i K o t . N O O d a t i će 100 k l g r . zobi za b o l j u i s h r a n u i s t i h k o n j a .

D r u g O ž b o l t F r a n j o o s v r ć e se k r i t i k o m n a t o , d a opć . N O O Č a b a r p r a v i d o z n a k e za i z d a v a n j e g r a đ e i t a k o v i m a k o j i m a n i j e b a š p o t r e b n o , a b u d u ć j e g r a đ a u p o m a n j k a n j u t r e b a i s t u š t e d i t i za o n e k o j i s u p r e k o p o t r e b n i .

Z a k l j u č u j e se d a se o t o m e o b a v j e s t i O p ć . N O O u z u p o z o r e n j e d a se p a z i k o m e se g r a đ a i zda j e . I s to d r u g O ž b o l t n a v a d a , d a se n e p o s v e ć u j e d o v o l j n o p a ž n j e r a z v e ž e n o j g r a đ i t a k o n . p r . k o d k a p e l i c e u P o t o k u g d j e se n a l a z i a r i š o v e g r a đ e k o j e j e d r v o s k u p o c j e n o , a i s t o g r a z v l a č i k a k o v o j s k a t a k o i c i v i l n o p u č a n s t v o , a u s t o i t r u n e j e r n i j e d o v o l j n o z a š t i ć e n o od n e v r e m e n a . I p o t o m e se s t a v l j a u z a d a t a k p r e d s j e d n i k u g o s p o d a r s k e k o m i s i j e d a se t a g r a đ a za š t i t i od p r o p a s t i .

V o d i se d i s k u s i j a r a d i u g l j e n a k o j e g a će m a n j k a t i za s a m e n a š e k o v a č n i c e , t e b i t r e b a l o j o š p a l i t i u g l j e n , t e se d r u g o v i s a g l a s u j u , d a se v e ć s a d a o d m a h p r i s t u p i i z r a d b i d r v a za u g l j e n , j e r o n a d r v a k o j a se n a l a z e p o š u m a m a t r u l a su i n e s p o s o b n a za u g l j e n , p a bi se sa s a d a i z r a đ e n i m d r v i m a p r i s t u p i l o p a l e n j u u g l j e n a u m o m e n t u k a d a b i v r e m e n s k e p r i l i k e t o d o z v o l j a v a l e .

D a l j e se v o d i r a z g o v o r n a p r i m j e d b u d r u g a J a p e k a k o b i se d o s k o č i l o u p o m a n j k a n j u v o z n o g b l a g a r a d i s a m e o b r a d e z e m l j e k a o i d o v o z a d r v a i t .d . ,

92



te se č l a n o v i p l e n u m a s a g l a s u j u t i m e , d a se u n a r o d u p r o p a g i r a d a se z a t a k a v posao uč i o n o b l a g o v o ž n j i , t . j . k r a v e , k o j e bi m o g l e p r i l i č n o n a d o k n a d i t i v o love i k o n j e z a t a k a v l a k š i p o s a o .

G l e d e g r a d n j e o b j e k a t a s j e d n i c a j e d n o g l a s n o z a k l j u č u j e d a se za s a d p r v e n s t v e n o r a d i n a d o v r š e t k u v e ć z a p o č e t i h o b j e k a t a .

P o p i t a n j u p o p i s a r a t n i h š t e t a d r u g o v i i z j a v l j u j u , d a n a r o d s p o v j e r e n j e m g leda n a t o i d a se i n t e r e s i r a z a t a j p o p i s .

P r e l a z i se n a o r g a n i z a c i o n o p i t a n j e . D r u g t a j n i k J a p e č i t a r e f e r a t p o t o m e , z a t i m o p r o s n o p i s m o d r u g a M u h -

v i ć a , 1 8 p r e d l a ž e p o t r e b u k o o p t i r a n j a n o v i h č l a n o v a i to t a k o d a bi se p r i m i l i u p l e n u m d v a č l a n a iz P l e š c i j e d a n iz P r e z i d a j e d a n iz Č a b r a i j e d a n iz T r š ć a .

P r e l a z i se n a b i r a n j e n o v i h č l a n o v a t e su i z a b r a n i s l i j edeć i d r u g o v i i d r u ga r i ce : Iz o p ć i n e P le šc i d r u g K o v a č A n t u n i K u z e l e T o m o „ „ P r e z i d d r u g a r i c a I r e n a Z a g a r , „ Č a b r a d r u g U r h F r a n j o d o s a d a n j i p r e d s j e d n i k O p ć . N O O - a „ „ T r š ć a d r u g a r i c a Volf M i l k a

D r u g O ž b o l t F r a n j o d o s a d a n j i p o d p r e d s j e d n i k i z j a v l j u j e d a m u j e n e m o guće b i t i u i z v r š n o m o d b o r u , j e r m u p r i l i k e r a d a k a o p i l a n a r u i m l i n a r u n e dozvo l j ava ju , d a a k t i v n o r a d i u i z v r š n o m o d b o r u , 1 9 t e m o l i d a g a se r a z r i j e š i d u ž n o s t i p o d p r e d s j e d n i k a i p r e m j e s t i u p l e n u m K N O O - a .

D r u g o v i p r i m a j u d o z n a n j a t e p r e d l a ž u d a se d r u g a U r h a F r a n j u p o s t a v i za p r e d s j e d n i k a K o t . N O O - a , a d r u g a K o v a č A n t u n a iz P l e šc i ko j i j e d o s a d a vrš io d u ž n o s t b l a g a j n i k a O p ć . N O O - a P l e š c e p o s t a v i za p o d p r e d s j e d n i k a , d r u ga r i cu I r e n u Z a g a r d a se p r i m i u i z v r š n i o d b o r , d o k b i o s t a l i d r u g o v i i t o K u zele T o m o i Volf M i l k a b i l i k a o č l a n o v i p l e n u m a .

B u d u ć n o v o i z a b r a n i d r u g o v i č l a n o v i o v o g N O O - a n i s u p r i s u t n i 2 0 t o se s t av l j a u z a d a t a k t a j n i k u d a i s t e o b a v j e s t i i o d r e d i s j e d n i c u i z v r š n o g o d b o r a na k o j u t r e b a p o z v a t i d r u g o v e d a se p r i m e s v o j i h d u ž n o s t i .

D r u g B r a n k o V u k e l i ć d a j e z a v r š n u r i j e č p o t o m e , t e m e đ u i n i m n a v o d i k a k o će se K o t a r s k i p l e n u m u s k o r o p r e t v o r i t i u s k u p š t i n u i k a k o t r e b a d a izv r š n i o d b o r d a j e t o č a n r a č u n o s v o m e r a d u n a r o d u , a č l a n o v i p l e n u m a t r e b a da b u d n o p r a t e r a d i z v r š n o g o d b o r a 2 1 i d a i h p o m a ž u u s v e m u .

I s to t a k o t r e b a d a i z v r š n i o d b o r u č i n i s v e d a sv i n iž i o d b o r i t . j . o p ć i n s k i i seoski N O O - i p o l a ž u r a č u n n a r o d u o s v o m e r a d u š to s u u v r e m e n s k o m p e r i o d u od s j e d n i c e d o s j e d n i c e u č i n i l i z a s v o j n a r o d .

D r u g o v i s v e č a n o o b e ć a j u d a će d a t i s v e o d s e b e za svo j n a r o d i N O B .

1 8 A n t u n M u h v i ć d o t a d a š n j i p r e d s j e d n i k K o t a r s k o g N O O - a Č a b a r u p u ć e n j e na r a d u O k r u ž n i N O O z a G o r s k i k o t a r . P i s m o se n e na l az j u p r i l o g u zap i sn ika .

1 9 Vidi b i l j e š k u 16. 2 0 N o v o i z a b r a n i p r e d s j e d n i k K o t a r s k o g N O O - a v j e r o j a t n o j e p r i s u s t v o v a o s jed

nici, j e r j e p o t p i s a o z a p i s n i k . 2 1 Bilo j e o t i p k a n o : odborav, p a j e s l o v o v n a k n a d n o k r i ž a n o t i n t o m .

93



28/1985. str. 87 — 125

S m r t f a š i z m u — S l o b o d a n a r o d u !

T a j n i k : P r e d s j e d n i k : G a š p a r a c J ( a k o v ) v . r . U r h 2 2 v . r. .

K O T A R S K I N . O . O . Č A B A R 2 3

2 2 F ran jo . 2 3 Ok rug l i p e č a t K o t a r s k o g N O O - a Č a b a r . T e k s t j e s m j e š t e n uz van j sk i o b o d

peča t a . U s r ed in i p e č a t a j e p e t o k r a k a zv i jezda u v i j encu k o j i č in i ž i tn i klas i vje-r o j a t n o g r a n č i c a m a s l i n e š t o bi t r e b a l o s imbo l i z i r a t i b l a g o s t a n j e i m i r .

94


ANTUN GIRON, Djelatnost Kotarskog narodnooslobodilačkog odbora Čabar prema dokumentima plenarne sjednice održane 25. studenog 1944. godine Vjesnik HARiP, 28/1985. str. 87 — 125

ISKA

Z o

stan

ju

blag

ajnu

na

po

druč

ju

Kol

. N

arod

no-o

slob

odila

čkog

od

bora

u

Čab

ru

2 4 HAR, JU—12, b u s t a 1, i zvorn ik , r u k o p i s o lovkom i t i n t o m , 1 s t r a n k a 1 l is t . 25 Raz l ika i z m e đ u p r i m i t k a i i z d a t k a j e n e t o č n a . T o č n o j e 44.442,55. 2 t i Okrug l i p e č a t K o t a r s k o g N O O - a Čaba r .

95



28/1985. str. 87 — 125

[ P r i l o g 2 ]

BLAGAJNIČKI IZVJEŠTAJ: 2 7

P r e g l e d a n o j e c j e l o k u p n o b l a g a j n i č k o - r a č u n a r s k o p o s l o v a n j e n a p o d r u č j u K o t a r s k o g N.O.O-a Č a b a r , za r a z d o b l j e od k a p i t u l a c i j e I t a l i j e t . j . od d a n a oslob o đ e n j a o v o g a k o t a r a d o d a n a s , t e j e u s t a n o v l j e n o , d a su p r i m i c i , i i z d a t c i i o s t ac i u b l a g a j n a m a p o d r u č n i h opć . N O O - a , k a o i b l a g a j n e K o t a r s k o g N O O - a , k a k o to p o k a z u j e p r i l e z e ć i i s k a z .

K a o g l a v n i p r i h o d b l a g a j n e K o t . N O O - a Č a b a r , b i l a j e n o v č a n a p o m o ć O k r u ž n o g N O O - a za G o r s k i k o t a r k a k o s l i j e d i : 1) 12. X I I . 1943 p r i m l j e n a j e n o v č a n a p o m o ć od O k r u ž n o g N O O - a z a p r e h r a n u

s i r o m a š n i h i n t e r n i r a c a u i z n o s u o d L i t 11.500.— 2) 10. I. 1944 od i s t og o d b o r a u i s t u s v r h u L i t 164.836.— 3) 25. I I . 1944 o d i s t o g o d b o r a u i s t u s v r h u L i t 95 .875 .— 4) 27. IV . 1944 o d i s t o g o d b o r a , a z a p r e h r a n u s i r o m a š n o g n a

r o d a p r i m l j e n o j e L i t 200.000.— 5) 13 . V . 1944. od i s t o g o d b o r a u i s t u s v r h u L i t 100.000.— 6) 6. V I I . 1944 o d i s t o g o d b o r a u i s t u s v r h u L i t 100.000.— 7) 17. V I I . 1944. o d i s t o g o d b o r a za s t o č a r s k i f o n d L i t 10.000.— 8) 11 . V I I I . 1944. od i s t o g o d b o r a p o m o ć za g r a d n j u b a r a k a i ob je

k a t a u p o p a l j e n i m s e l i m a i z a s e l c i m a L i t 50.000.— 9) 24. V I I I . 1944. od i s t o g o d b o r a u i s t u s v r h u L i t . . . . . . 50.000.—

U k u p n a n o v č a n a p o m o ć O k r . N O O - a i znos i L i t . 782 .211 .—

O s i m t o g a p r e u z e t o o d n o s n o p r o n a đ e n o u b l a g a j n i b i v š e g C i v i l n o g kom e s a r i j a t a u Č a b r u s v o t a o d L i t 113.279.70 O d p o r e s k e u p r a v e Č a b a r L i t 11.232.28 O d i s p o s t a v e H r v P o l j o d j e l s k e b a n k e u Č a b r u L i t 11.477.80

O s t a l i p r i h o d i o d n o s n o p r i m i t c i b l a g a j n e K o t . N O O - a Č a b a r bi l i su- novča n e p o m o ć i p o j e d i n a c a i u s t a n o v a , r a z n e g l o b e , d o b i t c i n a b a v l j a č k e z a d r u g e i t .d.. , š t o j e s v e v i d l j i v o iz o d n o s n i h b l a g a j n i č k i h k n j i g a .

I z d a t c i iz b l a g a j n e b i l i s u u g l a v n o m n o v č a n e p o m o ć i p o d r u č n i m O p ć . N O O - i m a za d o b a v u ž i v e ž n i h n a m i r n i c a , z a g r a d n j u o b j e k a t a i b a r a k a , 2 8 m a n j e n o v č a n e p o m o ć i s i r o m a š n i h ob i t e l j i n a š i h b o r a c a , za p a l e n j e i p r e v o z u g l j e n a z a k o v a č k e r a d i o n i c e , za d o b a v u h r a n e n a š o j N O V . i z d a v a n e s u p o z a j m i c e poj e d i n i m f a m i l i j a m a za k u p o v i n u s v i n j a za u z g o j d o b a v l j e n j e r a z n i m a t e r i j a l za p o t r e b e N O V . i u s t a n o v e i t .d .

2 7 HAR, JU—12, b u s t a 1, i zvorn ik , s t r o j o p i s , 3 s t r an i ce , 3 l i s ta . 2 8 I s p r e d r i ječi baraka o t k u c a n o j e objeka, p a j e n a k n a d n o k r i ž a n o t i n t o m .

96


ANTUN GIRON, Djelatnost Kotarskog narodnooslobodilačkog odbora čabar prema dokumentima plenarne sjednice održane 25. studenog 1944. godine, Vjesnik HARiP, 28/1985. str. 87 — 125

O d 3 % z a j m a N . O . p r i m l j e n o j e s v e g a za L i t 3 4 9 . 9 0 0 — o b v e z n i c a , o d k o g a p l a s i r a n o i sa O k r . N O O - o m o b r a č u n a t o za L i t . 150.000., d o k j e j o š u k a s i t i h obvezn ica za L i t . 199.900.— k o j e u z n a j b o l j u v o l j u d o d a n a s n i j e b i l o m o g u ć e p l a s i r a t i .

B l a g a j n a K o t . N O O - a Č a b a r z a p r a v o d u g u j e s a m o Li t . 22.710.08 i t o : I spos tav i H r v . P o l j . b a n k i Č a b a r L i t . 11.477.80 i P o r e s k o j u p r a v i Č a b a r L i t . 11.232.28.

B l a g a j n a K o t . N O O - a Č a b a r p o t r a ž u j e L i t . 114.700.— i t o : od r a z n i h s t r a n a k a , k o j i m a j e d a n a p o z a j m i c a u g o t o v o m o d Li t . 45.700.— i za 46 k o m a d a svinja , k o j e s u d a n e p o j e d i n i m f a m i l i j a m a n a u z g o j u z o b v e z u d a p r i g o d o m k l a nja d a d u o d r e đ e n i p r o c e n a t m a s n o ć e i m e s a za k o r i s t N . O . F . , a k o j a s v o t a a k o se r a č u n a u n o v c u z a s v a k i k o m a d p o Li t . 1.500.— i z n a š a Li t . 69 .000.—

S v a k i p r i m i t a k i i z d a t a k n o v c a k r o z b l a g a j n i č k e k n j i g e , j e k n j i ž e n i do-k u m e n t o v a n , t e j e v i d l j i v o o d t o g a i u k o j u s v r h u j e n o v a c p r i m l j e n o d n o s n o i zdan .

K n j i g o v o d s t v o k o d b l a g a j n e K o t . N O O - a , v o d i se u n a j n o v i j e v r i j e m e p r e m a d a n i m p i s m e n i m i u s m e n i m d i r e k t i v a m a O k r u ž n o g N O O - a za G o r s k i k o t a r , dok se r a n i j e v o d i o s a m o o b i č n i b l a g a j n i č k i d n e v n i k .

S a m o v o đ e n j e k n j i g a i u o p ć e b l a g a j n i č k o - r a č u n a r s k i h p o s l o v a , m o ž e se reći d a j e z a d o v o l j a v a j u ć e , j e r se k o d p r e g l e d a n i j e n a i š l o n a n e k e n a r o č i t e g r e š k e .

K a o g l a v n i p r i h o d i b l a g a j n a p o d r u č n i h N O O - a , 2 9 b i l e su n o v č a n e p o m o ć i iz b l a g a j n e K o t . N O O - a , o d n o s n o k a k o j e b l a g a j n a K o t . N O O - a , p r i m a l a n o v č a nu p o m o ć o d O k r u ž n o g N O O - a za, G o r s k i k o t a r , p r o p o r c i o n a l n o p r e m a b r o j u s t a n o v n i š t v a , o d n o s n o p r e m a u k a z a n i m p o t r e b a m a , d a v a l a se p o m o ć p o d r u č n i m NOO- ima , p a j e t a k o t a p o m o ć d a v a n a k a k o j e n i že n a v e d e n o : I. Opć. N.O.O.-u Čabar 5. V. 1944. za p r e h r a n u s i r o m a š n o g p u č a n s t v a L i t 30 .000.— 16. V I I I . 1944. z a g r a d n j u o b j e k a t a i b a r a k a L i t 5.000.— 18. VI I I . 1944. u i s t u s v r h u L i t 5.000.— 18. VI I I . 1944 za k a c e i š k a f o v e L i t 2 .000.—

Za p r e h r a n u s i r o m a š n o g p u č a n s t v a L i t 9.000.—

2 9 U d o k u m e n t i m a K o t a r s k o g N O O - a Č a b a r o p ć i n s k i o d b o r i se ob i čno n a z i v a j u p o d r u č n i m , o s i m u o r g a n i z a c i j s k i m i z v j e š t a j i m a . N a i m e , zbog m a l o g b r o j a s t a novnika u p o p a l j e n i m s e l i m a n a p o d r u č j u k o t a r a n i s u v i še djeloval i seosk j NOO-J, već j e s a m o j e d a n NOO b i o n a d l e ž a n za č i t avo o p ć i n s k o p o d r u č j e . O t u d a s i n o n i m područni za o p ć i n s k e NOO-e.

U k u p n o L i t 51. .000.— II. O p ć . N .O.O . -u G e r o v u 22. X I I . 1943. k a o p o s u d b i n a za o t k u p ž i v e ž n i h n a m i r n i c a L i t . . 11.000.— 1. I I . 1944. p o m o ć za s i r o m a š n e i n t e r n i r c e L i t 20 .239.— 17. X I I . 1944. z a s i r o m a š n e ob i t e l j i L i t 11.000.— 3. V. 1944. u i s t u s v r h u L i t , 38 .000 .— 7. VI I . 1944. z a g r a d n j u o b j e k a t a i b a r a k a L i t 8.000.—

7 97



28/1985. str. 87 — 125

1. 1%. 1944. u i s t u s v r h u L i t 1 0 . 0 0 0 — 1. I X 1944. za k a c e i š k a f o v e L i t 2 . 0 0 0 — 19. I X . 1944. za g r a d n j u o b j e k a t a L i t 20 .000.—

U k u p n o L i t . 1 2 0 . 2 3 9 —

I I I . Opć. N . O O . - u Tršću 1. I I . 1944. p o m o ć za s i r o m a š n e i n t e r n i r c e L i t . 18.750.— 6. V . 1944. za s i r o m a š n e ob i te l j i L i t 3 8 . 0 0 0 — 27. V . 1944. za p r e v o z g r a d e za g r a d n j u o b j e k a t a i b a r a k a Li t . . . 4 .000.— 12. V I . 1944. u i s t u s v r h u L i t 2 . 0 0 0 — 30. X . 1944. za g r a d n j u o b j e k a t a i b a r a k a L i t 5 7 . 0 0 0 — 30. X . 1944. za k a c e i š k a f o v e L i t 2 .000.—

U k u p n o L i t 1 2 1 . 7 5 0 —

I V . Opć. N.O.O-u Prez id 20. X . 1943. n o v č a n a p o m o ć L i t 2 . 5 0 0 — 4. X I I . 1943. z a s i r o m a š n o p u č a n s t v o L i t 5.000.— 1. I I . 1944. u i s t u s v r h u L i t . 22 .500,— 6. V . 1944. u i s t u s v r h u L i t 2 4 . 0 0 0 — 6. V I I I . 1944. z a g r a d n j u b a r a k a i o b j e k a t a Li t . . 5 .000.— 20. V I I I . 1944. u i s t u s v r h u L i t 5 . 0 0 0 — 20. V I I I . 1944. z a k a c e i š k a f o v e L i t 1.000.—

U k u p n o L i t 6 5 . 0 0 0 —

V. Opć. N.O.O-u P l e š c e 11 . V. 1944. za s i r o m a š n o p u č a n s t v o L i t . 5 .000.— 5. V. 1944. u i s t u s v r h u L i t 1 5 . 0 0 0 — 5. V I I I . 1944. za s i r o m a š n e i n t e r n i r c e L i t 4 .000.— 5. V I I I . 1944. za s i r o m a š n o p u č a n s t v o L i t 17.500.— 5. V I I I . 1944. z a g r a d n j u o b j e k a t a i b a r a k a L i t 5.000.— 18. V I I I . 1944. u i s t u s v r h u L i t . 5 .000— 18. V I I I . 1944. za k a c e i š k a f o v e L i t 1 .000—

U k u p n o L i t 52.500.—

P r e m a g o r e i z l o ž e n o m u k u p n a n o v č a n a p o m o ć p o d r u č n i m N O O - i m a , a iz b l a g a j n e K o t . N O O - a i z n a š a L i t . 410.489.—

O s t a l i p r i h o d i , o d n o s n o p r i m i t c i b l a g a j n a p o d r u č n i h N O O - a , bil i su p r e o s t a l e b l a g a j n i č k e i m o v i n e od b i v š i h opć . u p r a v a i a p r o v i z a c i j a n o v č a n e p o m o ć i p o j e d i n a c a i u s t a n o v a , r a z n e g l o b e , t r o š a r i n e n a p i će i m e s o v a n r e d n i p r i h o d i i t .d .

98



I zda tc i iz b l a g a j n a p o d r u č n i h opć . N O O - a b i l i su u g l a v n o m za d o b a v u h r a n e s i r o m a š n o m p u č a n s t v u , za g r a d n j u o b j e k a t a i b a r a k a , m a n j e n o v ć a n ( e ) pomoći s i r o m a š n i m 3 0 o b i t e l j i m a n a š i h b o r a c a soc i j a lne p o m o ć i p o j e d i n c i m a i t .d .

N i j e d n a b l a g a j n a p o d r u č n i h N O O - a n e m a n i k a k v o g n a r o č i t o g d u g o v a n j a ni t i p o t r a ž i v a n j a , o s i m n e k a m a n j a d u g o v a n j a n a b a v l j a č k o j z a d r u z i Č a b a r , ko ja će al i d u g o v a n j a u n a j k r a ć e v r i j e m e l i k v i d i r a t i . J e d i n o d u g u j e b l a g a j n a Opć. N O O - a G e r o v o Li t . 11.000.— b l a g a j n i K o t . N O O - a Č a b a r k o j a j e s v o t a kn j i žena u b l a g a j n i č k o m d n e v n i k u O p ć . O O - u G e r o v u k a o p o s u đ e n a s v o t a iz b l a g a j n e Ko t . N O O - a za d o b a v u ž i v e ž n i h n a m i r n i c a . O b z i r o m p a k n a t o d a j e u toj opć in i p o d i g n u t o n a j v e ć i b r o j o b j e k a t a i b a r a k a i p o d n a j t e ž i m o k o l n o s t i m a p r e v o z a i p r e n o s a d r v n o g m a t e r i j a l a t o š to j e t a o p ć i n a i m a l a i s a d a j o š i m a i z d a t a k a o k o g r a d n j e i p o d i g n u ć a n a s t a n b a u p o p a l j e n i m s e l i m a i z a s e l c i m a m o r a t i će se i t a j d u g n a š t e t u b l a g a j n e K o t . N O O - a b r i s a t i , j e r z a p r a v o se p o b l a g a j n i č k i m k n j i g a m a K o t . N O O - a n i g d j e i n e v o d i , a n i t i j e o v d j e k a k o j e n a p r e d n a v e d e n o i s k a z a n o .

P o j e d i n i p r i m i c i i i z d a t c i n o v c a p o b l a g a j n i č k i m d n e v n i c i m a p o d r u č n i h Opć. NOO-a , d o k u m e n t o v a n i su p i s m e n i m p r i l o z i m a iz k o j i h j e v i d l j i v o z a š t o i u k o j u s v r h u j e n o v a c p r i m l j e n , o d n o s n o i z d a n .

D r u g o v i m a k o j i s u z a d u ž e n i p o b l a g a j n i č k o - r a č u n a r s k i m p o s l o v i m a k o d p o d r u č n i h N O O - a s k r e n u t a j e p a ž n j a n a p r a v i l n o v o đ e n j e b l a g a j n i č k i h k n j i g a , a n a p o s e , d a se s v a k i p r i m i t a k i i z d a t a k n o v c a m o r a p r o k n j i ž i t i i b i t i d o k u -m e n t o v a n p i s m e n i m p r i l o g o m , k o j i m o r a b i t i v i d i r a n p o p r e d s j e d n i k u , t a j n i k u ili o v i m z a m j e n i k u , a t a k o đ e r o 3 1 s v a k o m p r i m i t k u i i z d a t k u n o v c a m o r a b i t i u p o z n a t i c i jel i o d b o r , o d n o s n o n a r o d .

S a m o v o đ e n j e b l a g a j n i č k i h k n j i g a p o d r u g o v i m a z a d u ž e n i m p o t o m sektoru , a k o se u z m e u obz i r , d a t i d r u g o v i n i s u p r o š l i n e k i n a r o č i t i k u r s , m o ž e se reći d a j e z a d o v o l j a v a j u ć e , j e r se n i j e n a i š l o n a n e k e n a r o č i t e g r i j e š k e i h m a l v e r z a c i j e . J e d i n o š to se m o ž e u p i s a t i u g r i j e h j e t o , š t o j e d o s a d a n j i d r u g z a d u ž e n za b l a g a j n i č k o p o s l o v a n j e k o d O p ć . N O O - a Č a b a r i z g u b i o n e k e b laga jn i čke k n j i g e i p r i l o g e , p a j e i s t i p o t o m s e k t o r u r a d a r a z d u ž e n i b l a g a j n i č -k o - r a ć u n a r s k o p o s l o v a n j e p o v j e r e n o d r u g o m d r u g u , od k o j e g se o č e k u j e d a će t o m p o s l o v a n j u p o s v e t i t i p u n u p a ž n j u .

K n j i g o v o d s t v o k a k o j e t o o d r e đ e n o p o O k r u ž n o m N O O - u za G o r s k i k o t a r i a k o su svi p o d r u č n i N O O - i 3 2 p r i m i l i p o t r e b n e f o r m u l a r e i u p u t e , n e v o d i se , kod n i j e d n o g N O O - a , v e ć se v o d e o b i č n i b l a g a j n i č k i d n e v n i c i i s k l a d i š n i c i . D a bi se t a k o v o k n j i g o v o d s t v o m o g l o u v e s t i m o r a o bi se o d r ž a t i j e d a n k r a ć i k u r s , da t i d r u g o v i ko j i s u z a d u ž e n i p o t o m s e k t o r u d o b i j u p o t r e b n o z n a n j e z a v o đen je t a k v o g k n j i g o v o d s t v a . Z a s a d a se n e p o k a z u j e j o š n a r o č i t a p o t r e b a z a u v a đ a n j e t a k v o g k n j i g o v o d s t v a p a se m o r a m o z a d o v o l j i t i sa d o s a d a n j o m p r a k som, a k a d n a s t u p i v r i j e m e i k a d će se u k a z a t i n e o p h o d n a p o t r e b a t a k v o g

I s p r e d r i ječi siromašnim p r e t h o d n o n a p i s a n e r i ječ i k r i ž a ju s e s t r o j e m . Bi lo j e o t i p k a n a riječ p o , . p a j e s l o v o p na iknađho k r i ž a n o t i n t o m . R i j eč i o t i p k a n e i s p r e d N O O - i k r i ž a n e s u n a k n a d n o tintom.

99


ANTUN GIRÖN, Djelatnost Kotarskog narodnooslobodilačkog odbora Čabar prema dokumentima plenarne sjednice održane 25. studenog 1944. godine, Vjesnik HARiP,

28/1985. str. 87 — 125

k n j i g o v o d s t v a , p u t e m j e d n o g k r a ć e g k u r s a d o b i t i ć e m o u s p o s o b l j e n i k a d a r za t a j s e k t o r r a d a .

K a k o p o d r u č n i O p ć . NOO- i , n e m a j u n e k i h n a r o č i t i h p r i h o d a za p o d m i r i v a n j e s v o j i h p o t r e b a , p o ž e l j n o bi b i lo d a se k o d s v a k o g p o d r u č n o g O p ć . N O O - a , o s n u j u n a b a v l j a č k e z a d r u g e za t r g o v i n u i z a m j e n u , od k o j i h bi i m a l i z n a t n e p r i h o d e .


B l a g a j n i k : P r e d s j e d n i k : u .z . S t j e p ( a n ) S o š t a r i ć v. r. K o v a č F r a n j o v. r .

K O T A R S K I N . O . O . Č A B A R 3 3

Č a b a r , d n e 18. s t u d e n a 1944.

[ P r i l o g 3 ]

I Z V J E Š T A J P O G O S P O D A R S K O M S E K T O R U 34

I. P O L J O P R I V R E D A : 35

1.) P o l j o p r i v r e d n i s e k t o r n a l a z i s e od m j e s e c a j u n a ov . g o d . bez s t r u č n o g p o l j o p r i v r e d n o g r e f e r e n t a , p a j e t a v r s t p o s l o v a p o v j e r e n a p r i v r e m e n o re fe r e n t u za a d m i n i s t r a c i j u i k n j i g o v o d s t v o .

2.) P o d r u č n i m O p ć i n s k i m N O O - i m a u p u ć i v a n i s u t o k o m l j e t a r a z n i r a s p i s i p o l j o p r i v r e d n e n a r a v i , ko j i su p r i m l j e n i o d O k r u ž n o g N O O - a za G o r s k i k o t a r k a o : k o š n j a s i j ena i s p r e m a n j e i s tog , s a k u p l j a n j e i k o n z e r v i r a n j e p o v r ć a , u p u t e o k o p o l j s k i h r a d o v a , k o š n j a , ž e t v e i b e r b e , u p u t e za o s n i v a n j e s t o č a r s k o g f o n d a , k o š n j a t r a v e n a v a k a n t n i m p o v r š i n a m a , r e o r g a n i z a c i j a r a d a u g o s p o d a r s k i m k o m i s i j a m a , s a s t a v s p i s k o v a p o v j e r e n i k a k o d v r š i l i c a i u b i r a n j e u š u r a , u p u t e o g n o j e n j u , u p u t e o g o j e n j u i b e r b i t e k o n z e r v i r a n j u d u h a n a , u p u t e o b e r b i ; s u š e n j u i s p r e m a n j u voća , s a b i r a n j e i s p r e m a n j e h r a n e , k o n t r o l a m l i n o v a u p o g l e d u u b i r a n j a u š u r a , m l i n s k i h p o v j e r e n i k a p o s t a v l j a n j e r a d i p r a v i l n o g u b i ranja u š u r a , u p u t e o košn j i s i j e n a z a N O V . , p o d i z a n j e p o r u š e n i h g o s p o d a r s t a v a , k u k u r u z a b r a n j e , h r a n e s a k u p l j a n j e za Nov . , g n o j i š t a i z g r a d n j a , s j e m e n j e od p o v r ć a s a k u p l j a n j e , d u h a n a s p r e m a n j e i s a b i r a n j e za Nov . , s j e m e n s k o g f o n d a o s n i v a n j e , u p u t e o j e s e n s k o j s j e tv i , p o d a t c i o s u š n i c a m a za v o ć e . o b r a d b a v a k a n t n i h z e m l j i š t a , r a z n i h o d p a d a k a s a k u p l j a n j e , v o ć a r s t v a i p o v r ć a r s t v a u n a p r e đ e n j e i t . d.

R a z u m l j i v o j e d a su svi ti r a s p i s i p o p r a ć e n i n a p o d r u č n e O p ć i n s k e N O O - e

3 3 Okrug l i pečati K o t a r s k o g N O O - a Č a b a r . 3 4 HAR, JU—12, b u s t a 1, izvornik , s t r o j o p i s , 8 s t r an i ca , 8 l i s tova .

3 5 I s p r e d ri ječi POLJOPRIVREDA o t i p k a n a s lov ima k r i ž a n a su s t r o j e m .

100



sa p o t r e b n i m u p u t a m a i p o t i c a n j e m n a t o , d a se p o l u č e č im p o v o l j n i j i u s p j e s i na s e k t o r u p o l j o p r i v r e d e .

Ov i su k r a j e v i d o d u š e u p o l j o p r i v r e d i n a p o s l j e d n j e m s t e p e n u , b u d u ć ovdje u s p j e v a j e d i n o k r u m p i r , k u p u s , r e p a , k o r a d a i s l i čno i t o s v e s a m o t o l i k o kol iko j e p o j e d i n o m k u ć a n s t v u p o t r e b n o , d o k o i zvozu n e m a ni g o v o r a . K r a j je p o t p u n o p a s i v a n k l i m a o š t r a , z i m a d u g o t r a j n a , t e p a d a j u r a z n i m r a z e v i , obr a d i v o g z e m l j i š t a i m a d e m a l o i s l a b o j e r o d n o o sob i to a k o n i j e d o v o l j n o g n o -jeno , p a z a t o j e u t i m k r a j e v i m a p o l j o p r i v r e d a n a š e m g o r a n i n u k a o s p o r e d n o z a n i m a n j e . O n se b a v i v i š e k i r i j o m š u m s k i h i i n i h p r o d u k a t a , a n a r o č i t o š u m sk im p o s l o m za ko j i i d e i u 3 6 d r u g e k r a j e v e d a p a ć e i u s t r a n e z e m l j e . K u p s k a do l ina p r u ž a n e š t o p o v o l j n i j e t lo za p o l j o p r i v r e d u , ali je i t o t a k o m a l o d a j e d v a do laz i u o b z i r .

3.) T o k o m l j e t a s p r e m l j e n a j e k o š n j a s i j ena , čiji p r i r o d j e b i o d o s t a povol jan , n u s m e t a l e su s p r e m a n j u i s t og če s t e k i š e k o j e su b a š u o n o v r e m e skoro d n e v i c e p a d a l e .

O v o g p r o l j e ć a m n o g i g o s p o d a r i s a g r a d i l i su si m a l e p č e l i n j a k e i poče l i se b a v i t i u p r i l i č n o j m j e r i p č e l a r s t v o m , n u i za pće l e n a ža los t b i l a j e o v a god ina v r l o s l a b a , p a se d r ž i d a će t o k o m z i m e u g i n u t i m n o g i pće lc i ko j i n i s u sakupi l i d o v o l j n o m e d a za z i m u .

K u n i ć a r s t v o m p o ć e o se n a r o d t a k o đ e r b a v i t i d o s t a o b s e ž n o . M n o g i gospodar i o sob i to m l a đ i i ag i ln i j i d r ž e k u n i ć e , p a se u z g o j i s t i h d o s t a p r o š i r u j e i dob ro n a p r e d u j e . D o k se u z g o j k u n i ć a j o š v i š e p r o š i r i u š i r e m a s e n a r o d a donosi t će i s t o m e p r i l i č n e k o r i s t i p r o d a j o m m e s a a l a k š e će se doći i u d r u g i m f a m i l i j a m a d o k o m a d i ć a d o b r o g m e s a , k o j e g a se d a n a s os jeća o p ć e n i t o pom a n j k a n j e . T r o š k o v i o k o u z g o j a k u n i ć a n e z n a t n i su , p a j e s v a k o m o m o g u ć e n o da se b a v i u z g o j e m i s t i h .

K r u m p i r s e j e z b o g p o m a n j k a n j a h r a n e p o ć e o t u i t a m o p r e r a n o k o p a t i , a u r o d i o j e o v e g o d i n e d o s t a d o b r o . U k r a j e v i m a g d j e se s i je k u k u r u z ko j i j e dob ro u s p i o , n o u m j e s e c u s e p t e m b r u o v . g o d . n a š k o d i l a m u j e d o s t a k a o i d r u gim u s j e v i m a n a d o š l a o lu j a k o j a j e u v e l i k o k u k u r u z p o l o m i l a i p o v a l j a l a .

I n a ć e se d o s a d a p o b r a l o i p o s p r e m i l o s v e p r o d u k t e p o l j o p r i v r e d e , n u s v e to s a m o u m a l o j m j e r i k o l i k o će d o s t a j a t i p o j e d i n o m p u č a n s t v u za p r e h r a n u obitel j i i s tog . P r i l i č n o j e p o č i n j e n o š t e t e n a v o ć u , p o v r ć u i z e m l j i š t u u opće , od vo j ske k o j a j e d j e l o m o v u d a p r o l a z i l a , a d j e l o m i c e b i l a o v d j e s t a c i o n i r a n a .

4.) P r i r o d v o ć a n a p o d r u č j u p o j e d i n o g O p ć i n s k o g N O O - a b io j e o v e g o d i n e dos ta p o v o l j a n t e j e s a k u p l j e n a p r i l i č n a k o l i č i n a v o ć a k o d p o j e d i n o g d o m a ć ins tva , k o j e j e v o ć e d j e l o m p o s u š e n o p o s u š n i c a m a i s p r e m l j e n o za z i m u z a h r a n u , d o k j e d r u g i d io n a m o č e n za p e č e n j e r a k i j e a j e d a n d io p r o d a n . S a k u pilo se p r i l i č n o v o ć a za N O V k a o i b o l n i c e . Bo l j e su r o d i l e j a b u k e i k r u š k e a m a n j e š l j ive . O r a h a i m a u m a l o j ko l i č in i , a d r u g e v r s t i v o ć a i n e m a .

Ri ječ koga j e b i la otipkana i s p r e d s lova u, k r i ž a n a j e s t r o j e m .

101



28/1985. str. 87 — 125

O v e g o d i n e s a g r a đ e n e s u u o v i m k r a j e v i m a p r v e d v e s u š i o n i c e z a v o ć e n a s u h i z r a k , i t o j e d n a u M a n d l i m a o p ć i n e P l e š c e , a d r u g a n a H r i b u o p ć i n e G e r o v o . P r v a j o š n i j e p o t p u n o n i d o g o t o v l j e n a d o k se o v a p o t o n j a n a l a z i v e ć u u p o t r e b i . I n a ć e su o v d j e u p o r a b i i s k l j u č i v o s u š n i c e p r i m i t i v n e s t a r i n s k o g t i p a , k o j e v i š e n e o d g o v a r a j u d a n a š n j e m d u h u v r e m e n a .

5.) J e s e n s k a s j e t v a ž i t a r i c a m o g l a se j e i z v r š i t i sa z a k a š n j e n j e m i v e l i k i m p o t e š k o ć a m a , a t o z a t o j e r s u 3 7 u p r v o m r e d u s m e t a l e t o m e k i š e , a u d r u g o m r e d u p o m a n j k a n j e v u ć n e s t o k e , d o k i t a m o g d j e j o š t a k o v e u n e z n a t n o m b r o j u i m a d e b i l a j e i s t a b a š o v e j e s e n i z a v r e m e s j e t v e n e k a m p a n j e , s k o r o s a s v i m o k u p i r a n a z a v o j n i č k e s v r h e .

P o t r e b n o s j e m e n j e z a j e s e n s k u s j e t v u s p r e m i o j e p o j e d i n i g o s p o d a r o d l j e t n o g p r i r o d a , n e k i s u p o s u d i l i t a k o v o o d s u s j e d a , a n e k i n a b a v i l i i u sus j e d n o j S l o v e n i j i . S v e ž i t a r i c e s i ju se o v d j e u n e z n a t n i m k o l i č i n a m a i t o s a m o u n i ž i m i r o d n i j i m k r a j e v i m a K u p s k e d o l i n e , d o k se u b r d o v i t i m p r e d j e l i m a o v o g k o t a r a s i je s a m o m a l e n k o s t p š e n i c e , zob i , j e č m a i r a ž i .

6.) P r i l i č n e p o v r š i n e v a k a n t n o g z e m l j i š t a p o k o š e n e s u o v e g o d i n e u kor i s t N . O . V . p a j e s v a k a o p ć i n a s p r e m i l a p o n e š t o t a k v o g s i j e n a . N u i s to j e v e ć s a d a s k o r o s a s v i m u t r o š e n o od k o n j a X I . k o r p u s a ko j i j e b i o o v d j e k r o z 3 t j e d n a s t a c i o n i r a n , t e od p r o l a z n e s t o k e p r i g o d o m s e o b e v o j n e b o l n i c e i t d .

7.) O p ć e n i t o se m o r a n a g l a s i t i , d a j e p o l j o p r i v r e d a u o v o m p a s i v n o m k r a j u n a v r l o n i s k o m s t e p e n u , a t o z b o g o p ć e n i t o g p o m a n j k a n j a o b r a d i v o g z e m l j i š t a i p r e o š t r e k l i m e , a d j e l o m i r a d i t o g a j e r n i s u o v d j e u v e d e n i po-l j o p r i v . s t r o j e v i k a o u o s t a l i m b o g a t i m k r a j e v i m a . O s i m t o g a n a r o d j e o s t a o i b e z n a j p r i m i t i v n i j e g a l a t a u p o l j o p r i v r e d i u s l j e d u n i š t e n j a i h a r a č e n j a p o o k u p a t o r u .

P o t r e b n o b i b i l o d o b a v i t i m o t i k a , b u d a k a , v i l a z a s i j eno , s i ja l ica , p l j u g o v a , v r š a l i c a , v e t r e n j a č a i t .d . i s v a k u o p ć i n u s n a b d j e t i b a r e m d o n e k l e u n e k o j m a l o j m j e r i sa t i m a l a t o m i s p r a v a m a .

K o r i s t n o b i b i l o u o v i m š u m s k i m b r d o v i t i m k r a j e v i m a u v e s t i i u n a p r e -d i t i š u m s k u i n d u s t r i j u t e r a z v i t i k u ć n u i n d u s t r i j u k o j a b i p u č a n s t v u p r u ž a l a I j epu z a r a d u , d o k će m u p o l j o p r i v r e d n a g r a n a g o s p o d a r s t v a b i t i k a o u v i j e k n u z g r e d n a .

II. VETERINARSTVO:

U p o m a n j k a n j u s t r u č n o g l i ca d o s a d a j e v r š i o d u ž n o s t v e t e r i n a r s k o g ref e r e n t a d r u g z a d u ž e n z a š u m a r s t v o . S a d a t u d u ž n o s t v r š i d i p l o m i r a n i v e t e r i n a r d r u g R a n d i ć A n t u n i t o z a j e d n o z a k o t a r D e l n i c e i Č a b a r .

U s p r k o s t o g a r a d se j e o d v i j a o p r e m a i n t e n c i j a m a v i š i h n a r o d n i h v l a s t i u s m j e r e n k u n a p r e đ e n j u s t o č a r s t v a .

U t u j e s v r h u n a s t o j a n o d a se o d g a j a n a r o č i t o ž e n s k a t e l a d d a v a j u ć i m a t e r i j a l n u p r i p o m o ć d r ž a o c i m a ž e n s k e t e l a d i , k o j a a l i n i j e b i l a d o v o l j n a s

S lovo o t i p k a n o i s p r e d r i j eč i su k r i ž a n o j e s t r o j e m .

102


ANTUN GIRON, Djelatnost Kotarskog narodnooslobodilačkog odbora Čabar prema dokumentima plenarne sjednice održane 25. studenog 1944. godine, Vjesnik HARiP, 281985. str. 87 — 125

r az loga š to se os j eća lo v e l i k o p o m a n j k a n j e n a m l j e k u , o d n o s n o n a d r u g o j k r e p k o j h r a n i t e j e n a r o d že l jno o č e k i v a o t e l e n j e k r a v e č i m e m u j e b i lo o m o g u ć e n o d a se o p s k r b l j u j e sa m l j e k o m , al i p o d u s l o v o m d a se š to p r i j e r i j e š i t e l e t a .

N a p o d r u č j u o v o g k o t a r a b r o j n o s t a n j e s t o k e p r e m a v r s t i j e s l j e d e ć e : k o n j a 57, k r a v a o d 3 8 2 g o d i n e 591 , j u n i c a d o 1 g o d i n e 112, t e l a d i m u š k e 28, t e lad i ž e n s k e 35 , k o z a 234, j a r a c a 3, o v n o v a 11 , o v a c a 109, v o l o v a 48, b i k o v a 8, sv in ja za u z g o j 207, s v i n j a za k l a n j e 182, n e r a s t a 3, u k u p n o 1688 k o m a d a .

A k o t a j b r o j u s p o r e d i m o sa b r o j e m s t a n o v n i š t v a ko j i i znos i 6643 d u š e v i d i m o d a j e t o v a n r e d n o m a l e n b r o j , n a r o č i t o š to se t i će m u z n o g b l a g a .

V u č n o b l a g o (kon j i , i vo lov i ) u v r l o su lošoj k o n d i c i j i , t a k o d a j e več i b r o j is t ih g o t o v o n e u p o t r e b l j i v , o d n o s n o u p o t r e b l j i v s a m o n a m a n j i m r a z d a l j i n a m a z b o g loše i s h r a n e i v e l i k o g š t r a p a c a .

Z d r a v l j e s t o k e i n a č e j e p o v o l j n o i z i m š to j e n a p r e d s p o m e n u t o v u č n a s tok a je p r e m o r e n a .

Za u n a p r e đ e n j e s t o č a r s t v a p o d u z i m a j u 3 0 se s v e m j e r e u k o l i k o j e t o m o guće o b z i r o m n a u v j e t e p o d k o j i m a ž i v i m o . T a k o od j e d n i h m j e r a u n a p r e đ e nja j e s t e v e ć n a p r e d n a v e d e n a z a b r a n a k l a n j a ž e n s k e t e l a d i i u z g o j i s t e u z d a v a n j e n o v č a n e p o m o ć i d r ž a o c u t e l e t a . D a l n j a m j e r a p o d u z e t a j e u v i d u l i c enc i r an j a r a s p l o d n i h g r l a za p e r i o d 1944/45 g o d i n u , za p o d r u č j e sv i ju podr u č n i h o p ć i n a , i z v r š e n o g o v i h d a n a .

N o v l a s t i t o m s n a g o m i p o s t o j e ć i m g r l i m a n e ć e m o m o ć i d o v e s t i n a o n a j n ivo , k v a l i t a t i v n o i k v a n t i t a t i v n o s t a n j e s t o k e , n a k o j e m je b i lo p r i j e r a t a . To će se m o ć i u č i n i t i p o o s l o b o đ e n j u k a d a č e m o b i t i u m o g u ć n o s t i n a b a v l j a t i s t oku iz m a n j e p o s t r a d a l i h k r a j e v a d r ž a v e k a o i iz i n o z e m s t v a .

III. Š U M A R S T V O :

O d u k u p n e p o v r š i n e o v o g k o t a r a — 28.058 h a o d p a d a n a š u m s k u p o v r š i nu 19.429 h a ili 60 ,96%.

Iz t o g a o d n o s a š u m s k e p o v r š i n e n a p r a m a p o v r š i n i c i j e log k o t a r a , k a o i o b z i r o m n a k l i m a t s k e i e d a v s k e f a k t o r e o v o g a k o t a r a v i d i se od k a k o v e j e e m i n e n t n e v a ž n o s t i š u m s k o g o s p o d a r s t v o za e k o n o m s k i p r o s p e r i t e t o v o g a k r a ja. P r e m a v r s t i v l a s n i š t v a š u m e o d p a d a j u n a r a z n e j a v n o p r a v n e i p r i v a t n o p r a v n e u s t a n o v e t e n a f i z i čka l ica sa e t a t n i m g o d i š n j i m ' ' 0 k a p a c i t e t o m o d 40.000 m 3 t o t a l n e d r v n e m a s e .

P r e m a t o m e m o ž e m o reč i d a k a k o j e š u m s k o g o s p o d a r s t v o u p r o š l o s t i t a k o če i s to u b u d u ć n o s t i g l a v n o v r e l o p r i h o d a n a r o d a o v o g a k o t a r a .

O b z i r o m n a t o p o t r e b n o j e n a j v e ć u p a ž n j u p o s v e t i t i š u m s k o m g o s p o d a r -

3 8 B i lo j e o t ipkamo do, a l i j e tintom i s p r a v l j a n o u od. 39 Stava otipkate ispred riječi poduzimaju križana su strojem.

40 Slova otipkana ispred riječi godišnjim križana su strojem.

103



28/1985. str. 87 — 125

s t v u n j e n o m s a d a š n j e m s t a n j u i u n a p r e đ e n j u . N a š a N a r o d n a v l a s t u o č i v š i o v u v a ž n o s t o v e g r a n e n a r o d n o g g o s p o d a r s t v a z a e k o n o m s k i b o l j i t a k o v o g a n a r o d a p o s v e t i l o i s t o m e p u n u p a ž n j u , š t o se v i d i p o t o m e š to j e p r i O k r u ž n o m N O O - u z a G o r s k i k o t a r o s n o v a n O d j e l za š u m a r s t v o i d r v n u i n d u s t r i j u , i š t o j e p o t o m p i t a n j u o d r ž a n o v i š e k o n f e r e n c i j a š u m a r s k i h s t r u č n j a k a .

S t e n j u ć i p o d j a r m o m f a š i s t i č k o g o k u p a t o r a i a k o r e l a t i v n o k r a t k o v r e -m e n a š j e n a r o d u o p š t e , a n a r o č i t o n a r o d o v o g a k r a j a os j e t io s v u t e ž i n u faš i s t i č k o g z a t i r a n j a i p l j a č k e .

P o k u š a n o j e t o p r o v e s t i i sa n a š i m š u m a m a , sa n a š i m š u m s k i m b o g a t s t v o m , a l i se t o m e s u p r o s t a v i l a ž iva n a r o d n a s n a g a , k o j a j e sa o r u ž j e m u r u c i p u t e m p a r t i z a n s k i h o s v e t n i k a s p r e č i l a n a m j e r a v a n u p l j a č k u .

U p r k o s t o m e m o r a l o j e doči d o i z v e s n i h š t e t a u š u m a m a , k o j e s u u g l av n o m n a s t a l e z b o g t o g a , š to se za v r e m e o k u p a c i j e n i s u m o g l e p r o v e s t i s v e o n e š u m s k e r e d a r s t v e n e m j e r e k o j e j e b i lo n u ž d n o p r o v e s t i . T o se o č i t u j e u i z v e s n o j ko l i č in i s u h a r a i z a r a ž e n i h s t a b a l a .

B u d u ć i o p s t a n a k n a š i h š u m a z a h t j e v a o j e h i t n u p r o v e d b u n a j n u ž n i j i h p r e v e n t i v n i h m j e r a k a k o se z a r a z a n e b i d a l j e š i r i l a , o d n o s n o k a k o n e b i doš lo d o k a t a s t r o f a l n i h p o s l j e d i c a za p o s t o j e ć e š u m e .

V e ć o d m a h n a p o č e t k u o v o g a k r a j a od o k u p a t o r a i z v r š e n j e b i o p o t p u n i s t r u č n i p r e g l e d s v i h p o d r u č n i h š u m a b e z o b z i r a n a k a t e g o r i j u v l a s n i š t v a , u s v r h u u s t a n o v l j e n j a f a k t i č n o g s t a n j a š u m e i u s v r h u p o d u z i m a n j a n a j h i t n i j i h p r o f i l a k t i č k i h m j e r a .

P r i s t u p i l o se o d m a h d o z n a c i r u š e n j a i i z r a d b i s u h a r a i z a r a ž e n i h s t a b a l a . T a j r a d b io j e i z v r š e n u g r a n i c a m a m o g u ć n o s t i , t . j . u g r a n i c a m a r a s p o l o

ž ive r a d n e s n a g e n a k o j o j j e t o l i k a o s k u d i c a . N o m o ž e se k a z a t i d a j e r a d izv r š e n u t o l i k o j m j e r i d a j e b i l o z a p r e č e n o s v a k o d a l n j e š i r e n j e z a r a z e i t i m e s p r e č e n a m o g u ć n o s t u p r o p a š t a v a n j e t o g n a š e g z e l e n o g z l a t a .

P o t r e b n o će b i t i n a s t a v i t i sa r u š e n j e m s u h a r a u o n i m u d a l j e n i m š u m s k i m p r e d j e l i m a ( L i v i d r a g a , S m r e k o v a d r a g a i d r u g i m ) p o š t o su s u h a r i u b l i ž i m p r e d j e l i m a , a u k o l i k o j o š n i s u t o će b i t i , p o r u š e n i za o g r e v k a o i za i n e k u c n e p o t r e b e n a g r a đ i .

Z b o g i s t o g r a z l o g a z b o g k o j e g n i j e b i lo m o g u ć e p o r u š i t i s v e s u h a r e (pom a n j k a n j e r a d n e s n a g e ) k a o i z b o g p o m a n j k a n j a v u č n e s n a g e n i j e b i lo n a ž a l o s t m o g u ć e i s k o r i s t i t i i z i m u n a j m a n j o j m j e r i , p o o k u p a t o r u i z r a đ e n i h i u š u m a m a ležeći g r a đ e v n i i d r v n i m a t e r i j a l , i a k o s u p o d u z i m a n e s v e m o g u č e m j e r e k a k o sa s t r a n e O k r u ž n o g N O O - a z a G o r s k i k o t a r t a k o i sa s t r a n e K o t . N O O - a d a b i se š to v i š e t o g m a t e r i j a l a i zvez lo n a p o d r u č n e p i l a n e i t a k o p r i v e l o sv r s i t e t i m e spas i l o od u p r o p a š t e n j a . T a j će m a t e r i j a l n a ža los t o s t a t i u š u m i k a o g n o j i v o š to o p e t n e ć e b i t i p o t p u n o i z g u b l j e n .

I z v r š e n e s u p r e l i m i n a r n e 4 1 r a d n j e o k o b u d u ć e e k s p l o a t a c i j e p o d r u č n i h š u m a u g o d i n a m a n e p o s r e d n o o d m a h p o s l i j e r a t a .

41 Slova ot ipkana ispred riječi preliminarne križana su s trojem.

104


ANTUN GIRON, Djelatnost Kotarskog narodnooslobodilačkog odbora Čabar prema dokumentima plenarne sjednice održane 25. studenog 1944. godine, Vjesnik HARiP, 28,1985. str. 87 — 125

P r e l i m i n a r n o k o n s t a t o v a n a j e u š t e d n j a od 113.000 m 3 t o t a l n e b u k o v e i j e love d r v n e g r o m a d e od k o j e v e ć je4 2 i d o z n a č e n a d r v n a m a s a od 34.000 m 3 , ali k o j a če se d o z n a k a i p r o c j e n a , v r š e n a za v r e m e o k u p a c i j e p o o k u p a t o r u m o r a t i p o n o v n o i z v r š i t i .

Z a i z r a d b u š i n d r e za p o k r i v a n j e n o v o p o d i g n u t i h g o s p o d a r s k i h i s t a n b e -n ih z g r a d a , k a o i za n a j h i t n i j e p o k r i v a n j e v e ć p o s t o j e ć i h o b j e k a t a d o z n a č e n o j e cea 400 m 3 c j e p k o v i n e od k o j e i z r a đ e n o o k o 600.000 k o m a d a š i n d r e . I s t o t a k o i z v r š e n e s u d o z n a k e s t o j e ć i h s t a b a l a z a r a z n e p o t r e b e c i v i l n i h i v o j n i h v las t i n a g r a đ i ( g r e d e za m o s t o v e e l e k t r i č n i s t u p o v i i t .d .

I z v r š e n a j e t a k o đ e r d o z n a k a p o t r e b n e d r v n e m a s e za n a j n u ž n i j e o g r e v n é p o t r e b e p o d r u č n o g p u č a n s t v a k a o i v o j n i h i c i v i l n i h u s t a n o v a .

M a s a , k o l i č i n a d o z n a k a n e m o ž e se n a v e s t i s r a z l o g a š to j e i z r a d b a ogr i -j eva u t o k u .

M o g u ć e će t k o p r i g o v o r i t i d a j e p r e m a l o d o z n a č e n o za o g r i j e v . N u t u se m o r a i s tać i d a se j e d o z n a č i l o n a j v i š e k o l i k o j e b i lo m o g u ć e u p o s t o j e ć i m na jb l i ž im š u m s k i m p r e d j e l i m a a d a se n e i zv r š i d e v a s t a c i j a i s t i h .

I a k o n a m u p o d r u č n i m š u m a m a leži n e i s k o r i š t e n o cea. 15.000 p r . m iz rađenog b u k o v o g o g r i j e v n o g d r v a n e m o ž e se i s to i s k o r i s t i t i za o g r i j e v n e p o t r e b e s r az loga š to n e m a p o t r e b n o g p r e v o z n o g p a r k a .

I s to t a k o v r š e n e su d o z n a k e k a k o s to j eć ih , t a k o u g l a v n o m ležeč ih , v e ć o b o r e n i h b i lo p o r a z n i m p r i r o d n i m s i l a m a , b i l o p o č o v j e k u , s t a b a l a u r a z n e sv rhe i p o t r e b e n a r o d a i v l a s t i .

Sve to g o s p o d a r s t v o v r š i n a r o d n a v l a s t p u t e m š u m a r s k o g r e f e r e n t a k a o i o p ć i n s k i h r e v i r n i h l u g a r a . S v a k i opć . N . O . O . i m a p o 1 r e v i r n o g l u g a r a š to je za s a d a , d o k se n e v r š e r a d o v i u v e ć e m o b i m u i r a z n o l i k o s t i , d o s t a a ko j i će se b r o j u n a s k o r o j b u d u ć n o s t i , n a r o č i t o p o z a v r š e t k u r a t a m o r a t i p o v e ć a t i na p o t r e b n u m e r u . I a k o ž iveć i p o d t e š k i m e k o n o m s k i m p r i l i k a m a osob l je v r š i p o v e r e n u m u d u ž n o s t m a r n o i s d u š n o .

N a š G o r a n i n u v i j e k j e z n a o c i j en i t i v a ž n o s t š u m e i š u m s k e p r i v r e d e za n jegov o p s t a n a k i e k o n o m s k i p r o s p e r i t e t , p a j e s a m o u r e t k i m s l u č a j e v i m a i i z n i m n o p r a v i o š u m s k e š t e t e i t o s a m o za svo j e , i s v o g g o s p o d a r s t v a , a n i k a k o u s p e k u l a t i v n e s v r h e . T a k o i d a n a s m o ž e m o k a z a t i d a p r a k t i č n o n e m a š u m s k i h š t e t a od v e ć e v a ž n o s t i , j e r za p r a v i l n i j e i s t e n e m a n i t i p o t r e b e p o š t o sve š to j e n a r o d u p o t r e b n o za n j e g o v o g o s p o d a r s t v o d o b i v a iz p o d r u č n i h š u m a p u t e m n a r o d n i h v l a s t i .

P r o p a g a n d a š u m a r s t v a v r š i se p u t e m l i čnog d o d i r a š u m a r s k o - l u g a r s k o g osoblja sa n a r o d o m , p u t e m p r e d a v a n j a u o s n o v n i m š k o l a m a k a o i p u t e m letaka . U t u s v r h u b i lo j e o d r ž a n o v i š e p r e d a v a n j a p o š u m a r s k o m r e f e r e n t u u p o d r u č n i m š k o l a m a , t e j e t a k o đ e r i z d a n p r o g l a s n a n a r o d p o d n a s l o v o m » N a r o d u K o t a r a C a b a r s k o g « .

Za b u d u ć e u č i n j e n e su s v e p r e d r a d n j e n a r o č i t o š to se t iće p o p r a v a k a postojećih i i z g r a d n j e n o v i h š u m s k i h ce s t a i p u t e v a , p o d i z a n j e p o p a l j e n i h l u g a r -

42 Slova o t i p k a n a i s p r e d r i j eč i je k r i ž a n a s u s t r o j e m .

105



28/1985. str. 87 — 125

n i c a i š u m s k i h k o l i b a , p o d i z a n j e k o t a r s k o g š u m s k o g r a s a d n i k a u Č a b r u u s v r h u o d g o j a m l a d i h b i l j a k a za p o n o v n o p o š u m l j a v a n j e , p o o k u p a t o r u ogol j e n i h i d e v a s t i r a n i h p o v r š i n a i t d .

I z v r š e n e su p r o c j e n e s v i h š t e t a u č i n j e n i h p o o k u p a t o r u , k a o m a t e r i j a l n e t a k o i n o v č a n e p r i r o d e t e s u p o t o m p r e d m e t u i z r a đ e n i r e f e r a t i k a o » S u m e i š u m a r s t v o k o t a r a č a b a r s k o g , g o s p o d a r e n j e f a š i s t i č k o g o k u p a t o r a sa š u m a m a k o t a r a č a b a r s k o g « , i s k a z i r a z n i h p o d a t a k a p o š u m a r s t v u n a p o d r u č j u k o t a r s k o g N .O.O-a Č a b a r « k a o i o p š i r a n r e f e r a t o i z v r š e n o m s t r u č n o m p r e g l e d u podr u č n i h š u m a , k a o i o r a z n i m š u m s k i m p i t a n j i m a n a p o d r u č j u k o t . N .O .O-a Č a b a r , ko j i s u sv i bi l i o d a s l a n i n a š i m v i š i m n a r o d n i m v l a s t i m a ko j i su t i m e dob i l i p o t p u n i u v i d o s t a n j u š u m s k o g g o s p o d a r s t v a k a o i o s m j e r n i c a m a po t r e b n o g b u d u ć e g r a d a u t o m g o s p o d a r s t v u .

K o n a č n o i z v e š t a v a se d a j e n a O k r u ž . k o n f e r e n c i j i š u m . s t r u č n j a k a , k a k o j e t o i i z n e s e n o b i lo u n a š o j d n e v n o j š t a m p i , u G o r a n s k o m V i j e s n i k u 4 3 don e s e n z a k l j u č a k ko j i č e k a j o š p o t v r d u n a š e g v r h o v n o g z a k o n o d a v n o g i i zv r š n o g p o l i t i č k o g t i j e l a Z A V N O H - a , o n a c i o n a l i z a c i j i s v i h š u m a , o p r e d a j i u k o n a č n u v l a s n o s t n a r o d a s v i h š u m a k o j e s u n e k a d a n j e m u i p r i p a d a l e , a k o j e su t o k o m h i s t o r i j s k o g r a z v i t k a r a z n a z e m a l j s k a g o s p o d a , t u đ i n s k e n a r o d n o s t i p r i g r a b i l a u s v o j u v l a s n o s t . T i m e će b i t i i s p r a v l j e n e s v e n e p r a v d e u č i n j e n e o v o m n a r o d u u p r o š l o s t i n a č i je k o n a č n o r e š e n j e m o r a o j e č e k a t i d o os tva r e n j a f e d e r a l n e H r v a t s k e u s k l o p u n o v e f e d e r a t i v n e n o v e d e m o k r a t s k e J u g o s l a v i j e .

I V . I N D U S T R I J S K A P O S T R O J E N J A :

U p r e d n j e m r e f e r a t u p o š u m a r s t v u i z n e s e n a j e v a ž n o s t š u m s k o g gospod a r s t v a za e k o n o m s k i p r o s p e r i t e t o v o g a k r a j a , k a o n a j v a ž n i j e g r a n e n a r o d n e e k o n o m i j e k o t a r a .

S a š u m a r s t v o m u s k o j e p o v e z a n o p i l a n a r s t v o , k a o o n a j d io d r v n e i n d u s t r i j e ko j i p r e r a đ u j e u p o l u f a b r i k a t e g l a v n i p r i h o d š u m e — d r v o .

N a p o d r u č j u o v o g k o t a r a p o s t o j e s l e d e ć e p i l a n e , k o j e su p o t p u n o s p o s o b n e za p r e r a d b u d r v a :

P a r n a p i l a n a u G e r o v u sa k a p a c i t e t o m od 22 m 3 o b l o v i n e , P a r n a p i l a n a u P r e z i d u sa k a p a c i t e t o m od 25 m 3 o b l o v i n e , V o d e n a t u r b i n s k a p i l a n a u Č a b r u sa k a p a c i t e t o m od 8 m 3 o b l o v i n e , t e 5 p i l a n a j e d n o s t a v n o g v o d e n o g p o g o n a n a p o t o k u Č a b r a n k e u Č a b r u 2,

u M a n d l i m a 1 i 2 n a G e r o v ć i c i u Z a m o s t u sa u k u p n i m k a p a c i t e t o m od 13 m 3

p r i 8 - s a tnom r a d u , — od k o j i h j e d n a p i l a n a u M a n d l i m a n i j e s p o s o b n a za s t a v l j a n j e u p o g o n .

43 Zak l jučc i s k o n f e r e n c i j e ob j av l j en i s u u Goranskom vjesniku b r . 77 od 6. XI 1944.

106


ANTUN GIRON, Djelatnost Kotarskog narodnooslobodilačkog odbora Čabar prema dokumentima plenarne sjednice održane 25. studenog 1944. godine, Vjesnik HARiP, 2811985. str. 87 — 125

P r e m a p r e d n j e m u k u p n i 8-satni k a p a c i t e t p o s t o j e ć i h p i l a n a i znos i 68 m 3

ob lov ine , ili g o d i š n j e , u z e v š i 250 r a d n i h d a n a , 17.000 m 3 ili a k o b i se r a d i l o u d v e š i h t e 34.000 m 3 o b l o v i n e , š t o p o t p u n o o d g o v a r a e t a t n o j m o g u ć n o s t i p o s to jeć ih š u m a k o j a se cen i n a 4 0 . 0 0 0 m 3 t o t a l n e j e l o v e i b u k o v e d r v n e m a s e . A k o se u z m e d a o d p a d a p o p o l a n a j e l o v i n u i b u k o v i n u to b i e t a t i znos io o k o 20.000 m 3 j e l o v e i 20.000 m 3 b u k o v e t o t a l n e d r v n e m a s e o d n o s n o u z e v š i p o s t o t a k g r a đ e k o d j e l o v i n e sa 70 %, a k o d b u k o v i n e sa 50 % d o b i l o b i se 14.000 m 3 j e l o v e i 10.000 m 3 b u k o v e o d n o s n o u k u p n o 24.000 m 3 j e l o v e i b u k o v e za p r e r a d u n a p i l a n a m a s p o s o b n e d r v n e m a s e , a š to o d g o v a r a k a p a c i t e t u o d 12 sa t i d n e v n o g r a d a p o d r u č n i h p i l a n a .

K a d b i se r a d n a p o d r u č n i m p i l a n a m a r a c i o n a l i z i r a o , 4 4 o d n o s n o k a d a bi se p o s t o j e ć e p i l a n e m o d e r n i z i r a l e n j i h o v k a p a c i t e t d o v o l j a n b i b i o za p r e r a d b u iz p o d r u č n i h š u m a d o b i v e n e s i r o v i n e p r i 8 - sa tnom r a d u .

N e s m e m o al i z a b o r a v i t i p o d i z a n j e p o s t r o j e n j a ko j i b i p r e r a đ i v a l i p o p i l a n a m a p o l u f a b r i k a t e u f i n a l n e d r v n e p r o d u k t e , t a k o d a se n e b i i z r a đ i v a l i s a m o p o l u f a b r i k a t i n a p i l a n a m a , k a o š to j e t o b i o s luča j p r i j e r a t a t e b i u t o m s l u č a j u o s t a l a z a r a d a u o v o m k r a j u š to b i znač i l o 100 % p o v e ć a n j e p r i h o d a n a r o d a o v o g a k r a j a .

N a ž a l o s t s v a k o l i k a p i l a n s k a p o s t r o j e n j a m i r u j u s r a z l o g a š to n e m a po t r e b n e v u č n e s n a g e k o j o m b i se m o g l a i zves t i g r a đ e v n a d r v n a m a s a š to leži u p o d r u č n i m š u m a m a . D o s k o č i t i o v o m e k r a j d a n a š n j e g s t a n j a i b r o j a v u č n e snage , k a o i n j e z i n o g u p o t r e b l j a v a n j a z a n a j h i t n i j e p o t r e b e p o t r e b e d o v o z a , h r a n e m u n i c i j e i o s t a l o g tol i n e o p h o d n o g k o l i k o v o j s k e t o l i k o i c i v i l n o g p u č a n s t v a n e m o g u ć e j e . P o k u š a l o se t o v i š e p u t a sa r a z n i m p r e d l o z i m a , z ak l j učc ima i t. d. b i lo sa s t r a n e O k r u ž n o g N O O - a z a G o r s k i k o t a r b i l o p o g o s p . komis i j i K o t . N O O - a a l i u v i j e k sa j e d n i m t e i s t i m n e g a t i v n i m r e z u l t a t o m . P r i t o m e s t a n j u n e p r e o s t a j e n a m n i š t a d r u g o v e ć d a s a č e k a m o s v r š e t a k r a t a .

D o s a d a u g l a v n o m isp i l i l a s e s a m o o n a k o l i č i n a t r u p a c a , k o j a j e b i l a zat ečena pos l i j e k a p i t u l a c i j e I t a l i j e n a s t o v a r i š t i m a t r u p a c a p o d r u č n i h p i l a n a što v r e d i n a r o č i t o z a p i l a n u u Č a b r u , d o č i m j e n a p i l a n a m a u P r e z i d u i G e r o v u i t a j m a t e r i j a l p r o p a o , j e r o n o v r e m e p i l a n e n i s u b i l e s p o s o b n e d a i h se s t a v i u p o g o n .

I s p i l j e n o j e b i lo cea 600 m 3 o b l o v i n e od k o j e j e b i lo d o b i v e n o o k o 400 m 3

r a z n o g d r v n o g m a t e r i j a l a , ko j i j e u c i je los t i b i o u p o t r e b l j e n za r a z n e v o j n e i n a r o d n e p o t r e b e -

Š t o se t i će e l e k t r i f i k a c i j e i p o n j o j se m n o g o r a d i t a k o d a se i z v r š i l a e l e k t r i f i k a c i j a v i š e s e l a o k o Č a b r a k a o T r o p e t i i zase lc i G o r n j i h Z a g a r a . U t o k u j e p r o v e d b a e l e k t r i f i k a c i j e u P l e š c i m a , i G e r o v u 4 5 a i P r e z i d r a d i n a to m e . S a v p o t r e b n i m a t e r i j a l n a r o d si s a m p r i b a v l j a d j e l o m i č n o n a n e o s l o b o đ e n o m t e r i t o r i j u , a d j e l o m i č n o s a k u p l j a zaos t a l i m a t e r i j a l u r a z n i m b i v š i m po-

4 4 S lova O t ipkana dispred riječi! racionalizirao k r i ž a n a s u s t r o j e m . 4 5 S lovo o t i p k a n o i s p r e d riječi Gerovo križano j e s t r o j e m .

107



28/1985. str. 87 — 125

g r a n i č n i m p r e d j e l i m a . I s to t a k o n a r o d p r o v a đ a e l e k t r i f i k a c i j u v l a s t i t i m sna g a m a .

V . T E H N I Č K A S L U Ž B A :

N a j v a ž n i j i g l a v n i r a d p o t o m s e k t o r u b i o j e u s m j e r e n k p o d i z a n j u p r i v r e m e n i h s t a n b e n i h i g o s p o d a r s k i h z g r a d a , k a k o b i n a r o d , k a o i n j e g o v a s t o k a n a š l i p r i v r e m e n i k r o v n a d g l a v o m , t e n j e g o v e z e m a l j s k e p l o d i n e b i l e d o b r o s p r e m l j e n e p r e d p r e d s t o j e ć o m z i m o m .

P r i m j e t i t i j e d a su o s i m p r i v r e m e n i h z g r a d a p o d i g n u t e i m n o g e gospod a r s k e i s t a n b e n e z g r a d e s t a l n o g k a r a k t e r a .

R a d j e b i o u g l a v n o m p r e p u š t e n p r i v a t n o j i n i c i j a t i v i , k o j a j e s v e s r d n o b i l a p o d u p i r a n a p o n a r o d n i m v l a s t i m a , K o t a r s k i m i O p ć . N . O . O - i m a i n j i h o v i m s t r u č n i m o r g a n i m a G o s p o d a r s k i h k o m i s i j a .

T o p o m a g a n j e s a s t o j a l o se k o l i k o u o r g a n i z o v a n j u r a d n i h g r u p a , k o j e s u i z v r š i v a l e s v e p o t r e b n e r a d o v e , n a r o č i t o t a m o g d j e j e b i lo p o m a n j k a n j e m u š k e r a d n e s n a g e , k o j a se n a l a z i l a n a v r š e n j u s v o g v o j n i č k o g p o z i v a , t o l i k o i u m a t e r i j a l n o m p o m a g a n j u i u s n a b d j e v a n j u sa p o t r e b n i m d r v n i m i i n i m m a t e r i j a l o m k a o n o v c e m t e s t r u č n i m s a v j e t o m .

T a k o n a p o d r u č j u opć . N.O.O-a G e r o v o p o s t o j i 5 m a n j i h r a d n i h g r u p a , n a p o d r u č j u opć . N.O.O-a Čabar 2, T r š ć e 2, i P l e š c e 1 r a d n a g r u p a .

U t e r a d n e g r u p e u k l j u č e n i su m a j s t o r i t e s a r i , s t o l a r i i z i d a r i k a o i n e k v a -l i f i k o v a n o osob l j e k o j e svo j r a d o b a v l j a u z i z v e s n u m a t e r i j a l n u n a g r a d u k a k o b i i m se p o d i g l a v o l j a za r a d .

Os j eća se al i p o m a n j k a n j e s t r u č n o g o s o b l j a k a k o k o d p o d r u č n i h G o s p o d a r s k i h k o m i s i j a opć . N.O.O-a , t a k o i k o d s a m i h r a d n i h g r u p a .

I u s p r k o s n a j v e ć i h t e š k o ć a o k o p r e v o z a p o t r e b n o g d r v n o g m a t e r i j a l a z b o g p o m a n j k a n j a p o t r e b n e v u č n e s n a g e k a o i r a d n i k a u s p j e l o j e d o b r o s m i š l j e n i m i o r g a n i z o v a n i m r a d o m d o v r š i s v e p r e d v i đ e n e i p r o j e k t i r a n e r a d n j e .

N a r o č i t o j e b i la v e l i k a t e š k o ć a o k o o t p r e m e d r v n o g m a t e r i j a l a n a p o d r u č j u O p ć . N .O.O-a T r š ć e , ko j i j e n a j v i š e s t r a d a o , a t u j e p r i s k o č i o u p o m o ć O k r u ž n i N . O . O . za G o r s k i k o t a r d a v š i n a m k a m i o n , k o j i m smo4 6 u s p j e l i p r e b a c i t i u j ednom d a n u cea 21 m3 r a z n o g m a t e r i j a l a iz Cabra. K a k o n a m je o b e č a n k a m i o n jo š za j e d a n dlan bio bi t i m e riješen p r o b l e m p r e b a c i v a n j a g r a đ e iz Cabra u T r š ć e .

Za o s t a l e O p ć i n s k e N O O - e t a j p r o b l e m n e p o s t o j i u t a k o a k u t n o m s t a d i j u k a o š to j e t o b i o s luča j sa T r š ć e m .

B r o j p o d i g n u t i h s t a n b e n i h i g o s p o d a r s k i h z g r a d a p r i v r e m e n o g i s t a l n o g ka r a k t e r a p o p o j e d i n i m o p ć i n s k i m N O O - r i m a j e s l j e d e ć i : Čabar 26, G e r o v o 79, P l e šce 38, P r e z i d 2, T r š ć e 75 što i z n a š a 220 z g r a d a , d o k se u i z g r a d n j i i p r o j e k t u na l az i cea 50 z g r a d a , č i m e j e s m j e š t e n o o k o 1.500 d u š a .

46 O t i p k a n a r i ječ su j e k r i ž a n a , a i spod n j e t i n t o m u p J s a n o smo.

108


ANTUN GIRON, Djelatnost Kotarskog narodnoostoboditačkog odbora Čabar prema dokumentima plenarne sjednice održane 25. studenog 1944. godine, Vjesnik HARiP, 2811985. str. 87 — 125

Za i z g r a d n j u n a p r e d n a v e d e n i h z g r a d a u t r o š e n o j e b i lo t e s a n o g d r v n o g g r a đ e v n o g m a t e r i j a l a 700 m 3 i p i l j e n o g 2.500 m 3 . T a k o đ e r j e b i lo u t r o š e n o o k o 7.000 k g r . č a v a l a o d k o j e k o l i č i n e cea 700 k g r . p r e b a č e n o j e iz S u š a k a . O s t a l a količina n a p r a v l j e n a j e od žice p o s a m o m n a r o d u , a n e š t o i u r a d i o n i c a m a i sab i r a n j e m p o g a r i š t i m a .

Z a p o k r i v a n j e k r o v o v a k o j e se d j e l o m i č n o v r š i l o s a d a s k a m a , a d j e l o m i č n o sa s i n d r o m u t r o š e n o j e cea 400 m 3 c j e p k e g r a đ e , t e i z r a đ e n o t a k o p o p o j e d i n i m l ic ima t a k o i p o r a d n i m g r u p a m a o k o 600.000 k o m a d a š i n d r e .

Z a t r o š k o v e o k o p r e v o z a d r v n o g m a t e r i j a l a , i z r a d b e š i n d r e i n a g r a d e r a d n im g r u p a m a u t r o š e n j e k r e d i t od cea 200.000 L i r a .

I t a k o d o k n a j e d n o j s t r a n i h e r o j i b o r b e sa p u š k o m u r u c i č u v a j u v e ć o s t v a r e n e i s t v a r a j u n o v e t e k o v i n e N a r o d n o o s l o b o d i l a č k e b o r b e i N a r o d n o os lobod i lačkog p o k r e t a n a d r u g o j s t r a n i h e r o j i r a d a p o d i ž u p o f a š i s t i č k o m m r a č n a š t v u u n i š t e n e o b j e k t e i n a r o d n o g o s p o d a r s t v o . 4 7

VI. T R G O V I N A I R A Z M J E N A :

K o d o v o g K o t a r s k o g N O O - a p o s t o j i N a b a v l j a č k a z a d r u g a za t r g o v i n u i z a m j e n u , p a j e u i s to j u v r e m e n u j u n i — o k t o b a r 1944 s l j edeć i p r o m e t :

Z a l i h a n a d a n 3 1 . V . 1944: k r u m p i r a 8 k g r , g r a h a 807 k g r , ž i t a 46 k g r , k u k u r u z e 1019 k g r . , d u h a n a 59 k g r , ž ig ica 45.800 k u t i j i c a , b r a š n a 21 k g r .

P r i m l j e n o : k u k u r u z e 9.682 k g r , ž i t a 5.812 k g r . , b r a š n a 933 k g r . , g r a h a 5.756 kg r . , m a s t i 74.50 k g r . , k r u m p i r a 6.676 k g r . , j a j a 81 k o m a d , sol i 1.563 kgr. , zobi 112 k g r . , p r o s a 584 k g r . , š k a f o v a 15, g r a b l j a 6, d j o n o v a 1, k a š e 37.50 kgr . , k o l o m a z 50 k g r . , d u h a n a 161.04 k g r . , p a p i r i ć a 1.53 k g r . , k o m a d a 1.150. c ime ta 200 p a k e t i ć a , p e c i l n i p r a š a k 450 p a k e t i ć a , v a n i l n i š e ć e r 500 p a k e t i ć a , s a h a r i n 182 k u t i j i c e , k r e m e za c ipe l e 44 š k a t u l j e , p a p r a 1.100 p a k e t i ć a , t u r p i j a 12 k o m a d a , k i s t o v a 34 k o m a d a , o l o v a k a 36, g u m e 87.50 k g r . p i s a ć i p a p i r 91 p a k e t , k a n c e l a r i j s k i p a p i r 1.250 s l o g o v a ind igo4 8 p a p i r a 110 k o m a d a , č e š l j e v a 144 k o m a d a , š a m p o n a 164 k o m a d a , g u m i l e z i n g 130, š p a g e 4 k l u p k e , m e t l a 11 k o m a d a g u m i p e t a 35 p a r a , p u d r a 6 k u t i j a , g u m i r a b i k e 8 f laš ica , k o n c a 10 k o m a d a , k u v e r a t a 600 k o m a d a , č a v a l a za p o t k i v a n j e 2 i 1/2 k g r . č a v a l a s t a r i h 178 kg r . , s j e k i r a 17 k o m a d a , d i e t a 4 k o m a d a , r i n č i c a 10 k o m a d a , k l e p a l a 2 p a r a , l o n a c a 24 k o m a d a , č e t k a z a r i b a n j e 245 k o m a d a , b r u s o v a 30 k o m a d a , solne k i s e l i n e l i t r a i po l , c i n a 1 k g r . e s e n c a 2 l i t r e , j a b u k e 467 k g r i p a d o b r a n a 8 k o m a d a , ž ig ica 29.600 k u t i j i c a .

I z d a n o : ž i ta 5.830 k g r , k u k u r u z e 10.761 k g r , g r a h a 6.348 kg r . , k r u m p i r a 6.603 k g r , m a s t i 74.50 k g r . , soli 1.438 k g r . , b r a š n a 964 k g r . , š e ć e r a 6 i l / 2 k g r . , d u h a n a 215.55 k g r . , p r o s a 474.50 k g r . , ž ig ica 45.696 k u t i j i c a , zob 58 kg r . , j a j a 121 k o m a d , s a h a r i n 154 k u t i j i c e , p a p i r i ć a 1.248 k o m a d a ( jer j e b i lo s t a r e zalihe), l o n a c a 13 k o m a d a , č a v a l a 12.06 k g r . (za p o t k i v a n j e ) m e t l a 10 k o m a d a ,

47 Slova o t i p k a n a i s p r e d r i ječi gospodarstvo k r i ž a n a s u s t r o j e m . 48 Slova o t i p k a n a i s p r e d r i ječi indigo k r i ž a n a s u s t r o j e m .

109



28/1985. str. 87 — 125

e in 0,75 k g r . , k o s a 7 k o m a d a , k o l o m a z a 547.50 49 kg r . , t i n t e 21 f laš ica , s to l a r s k o g k e l j a 5.15 k g r . , g u m e 74.85 k g r . , k a v e s u r o g a t 12.90 k g r . , o l o v k a 85 k o m a d a , ž a r u l j i c e 4 k o m a d a , i n d i g o p a p i r a 110 k o m a d a , g u m i l e z u n g 10 k o m a d a , riflanka z a ribanje 1 k o m a d , b r u s o v a 20 k o m a d a , v i m a n 60 p a k t i ć a , t i ća , r a s p e 2 k o m a d a , p l o ć a z a š t e d n j a k e 108 k g r . , b r a v a 15 k o m a d a , p a n t a z a p r o z o r e i v r a t a 18 p a r i , k v a č i c a z a p r o z o r e 200 k o m a d a , k r a č u n - r i g l a 9 k o m a d a , r i f l a n k e z a r i b a n j e 1 k o m a d , b r u s o v a 20 k o m a d a , v i m a n 60 p a k e t i ć a , p r a l n i p r a š a k 63 p a k e t i ć a , o m i n o l s a p u n a 4 k o m a d a , c i m e t a 198 p a k e t i ć a , p e d i n i p r a š a k 450 p a k e t i ć a , b o j e za o d i j e l a 23 p a k e t i ć a , b o j a za p o d 21 p a k e t i ć , p a s t a z a c ipe l e 444 k u t i j e , p a p i r a 1088 p a k e t i ć a , k u m i n - k i m e l 50 p a k e t i ć a , b r e -n e r a 3 k o m a d a , g u m i p e t e 4 p a r i , č e š l j e v a 144 k o m a d a , p u d e r 3 k u t i j e , š to fa 45.90 m e t a r a , d e l e n a 8.30 m e t a r a , b a r h e t 19.90 m e t a r a , r i b s t 12.50 m e t a r a , o r g a n d i t k a n i n a 20 m e t a r a , s t o l n j a k a 11 k o m a d a , t r i k o m a j a 3 k o m a d a , k a n c e l a r i j s k i p a p i r 1.250 s l o g o v a , k u v e r a t a 600 k o m a d a , s i do l a 24 f laš ice , e s e b e a 3 f laše , k a š e 30.50 k g r . , š k a f o v a 1 k o m a d , s t a k l a 58 k g r . , p a d o b r a n a 7 k o m a da , g r a b l j a 2 k o m a d a , s j e k i r a 10 k o m a d a , rinćica 10 k o m a d a , d i e t a 4 k o m a d a , k l e p a l a 2 k o m a d a , v i l a 2 k o m a d a , k i s t o v a 39 k o m a d a , u l j a za k o s u 10 f laš ica , š a n p o n a 169 p a k e t i ć a , p i s a ć i p a p i r 45 p a k e t a , v a n i l n i h š e ć e r a 200 p a k e t a , jab u k e 467 k g r . p e ć n i c e 3 k o m a d a i k r a v a t a 5 k o m a d a , p u l o v e r a 4 k o m , ća r . 1 p a r .

S t o se t i će s a m o g n o v č a n o g p o s l o v a n j a u t o j z a d r u z i , t o j e z a d r u g a z a d o b a v l j e n u r a z n u r o b u i z d a l a L i t . 76.259.—, a p r i m i l a k a o u t r ž a k L i t . 119,301.50, o d t o g a k a o c i s t i d o b i t a k po lož i l a u b l a g a j n u K o t . NOO^a Č a b a r L i t . 42 .570 .—

N a p r e d i s k a z a n a r o b a p r i m l j e n a u g l a v n o m od O k r u ž n o g N O O - a z a G o r sk i k o t a r , p u t e m z a m j e n e , k u p n j e n a o s l o b o đ e n o m i n e o s l o b o đ e n o m t e r i t o r i j u , a n e š t o p u t e m s a b i r n e a k c i j e .

R o b a k o j a j e i z d a n a , p o d j e l j e n a j e u g l a v n o m za p o t r e b e N O V , z a t i m za r a z n e u s t a n o v e i k u r s e v e , za r a d i o n i c e , p u t e m z a m j e n e i r a z n i m f a m i l i j a m a n a š i h b o r a c a i p o j e d i n c i m a k a o s o c i j a l n a p o m o ć , a n e š t o o d r o b e n a r o č i t o o n e s i t n e j e p r o d a n o z a g o t o v n o v a c .

Š t o se t i će r a z l i k e , d a j e n e k e r o b e v i š e i z d a n o n e g o j e p r i m l j e n o , t o se t a r a z l i k a o p r a v d a v a t i m e , š to j e t a k v e r o b e b i lo o d p r i j e u za l i h i a s v a z a l i h a n i j e i s k a z a n a , v e ć j e z a l i h a i z k a z a n a s a m o z a g l a v n e a r t i k l e .

VII. O B R T I S I T N A I N D U S T R I J A :

O d o b r t n i h r a d n j a u g l a v n o m s u z a s t u p l j e n e n a p o d r u č j u o v o g K o t . N O O - a : k o v a ć k e , p o s t o l a r s k e , s t o l a r s k e , k o l a r s k e , k r o j a č k e , i b r a v a r s k e .

N a d z o r n a d g o t o v o s v i m o v i m r a d n j a m a v r š i K o t . N O O p u t e m O p ć i n s k i h

49 B r o j k e o t i p k a n e i s p r e d b r o j a 547.50 k r i ž a n e s u s t r o j e m .

110


ANTUN GIRON, Djelatnost Kotarskog narodnooslobodilačkog odbora Čabar prema dokumentima plenarne sjednice odriane 25. studenog 1944. godine, Vjesnik HARiP, 28,11985. str. 87 — 125

NOO-a, d o k n a d d v i m a k o v a ć k i m r a d i o n i c a m a u Č a b r u v r š i d i r e k t n i n a d z o r O k r u ž n i N O O z a G o r s k i k o t a r .

S v e n a p r e d p o b r o j a n e r a d n j e r a d i l e su u g r a n i c a m a m o g u ć n o s t i , n e o r g a -n i z o v a n o i n d i v i d u a l n o za n a j h i t n i j e n a r o d n e p o t r e b e c i v i l n o g p u č a n s t v a , d o k kao n a p r . s t o l a r s k e i k o v a ć k e r a d i o n e r a d e t a k o đ e r za v o j s k u .

0 i z v r š e n o m r a d u n e m o g u se d a t i p o d a t c i p o š t o se i s t i s a k u p l j a j u i b i t i će s a k u p l j e n i d o 15 d e c e m b r a t .g . U g l a v n o m m o ž e se k a z a t i d a s u p r e m a r a s p o l o ž i v o m m a t e r i j a l u i r a d n o j s n a z i z a d o v o l j e n e n a r o d n e p o t r e b e .

P o k a z u j e se p o m a n j k a n j e ko l i s i r o v i n a tol i i p o t r e b n o g k v a l i f i k o v a n o g osoblja, za k o j e će se n a s t o j a t i i s h o d i t i o p r o s t od v o j n e d u ž n o s t i i u p u ć i v a n j e u p o z a d i n s k e r a d i o n e a s a v e z n o sa p o s l j e d n j i m r a s p i s o m O k r u ž n o g N O O - a za G o r s k i k o t a r .

1 u t o m p o g l e d u p o k a z u j e se p o b o l j š a n j e n a r o č i t o u n j e z i n o m o r g a n i z a c ionom d je lu , j e r se p r i s t u p i l o o r g a n i z o v a n j u o p ć i n s k i h r a d i o n a u k o j e će biti s m j e š t e n i sv i i s t o v r s t n i o b r t i , k o j i će r a d i t i p o d k o n t r o l o m o r g a n a n a r o d n i h v l a s t i . P r o v e d b a o r g a n i z i r a n j a o p ć i n s k i h r a d i o n a b i t i će d o k o n c a o v e godine i z v r š e n a .

N a p o d r u č j u o v o g a k o t a r a p o s t o j i t a k o đ e r i j e d n a k o ž a r s k a r a d i o n a k o j a , i a k o u p o m a n j k a n j u s i r o v i n a za u č i n j a n j e k o ž a , k a o p o t p u n o k v a l i f i c i r a n o g osoblja u 5 0 s v o m e r a d u p o k a z u j e d o b r e r e z u l t a t e .

VIII . F I N A N C I J E i Z A J A M :

P o t o m s e k t o r u r a d a n e d a j e se u o v o m r e f e r a t u n e k i n a r o č i t i i z v j e š t a j , pošto j e p o t o m e p o d n e s e n z a s e b a n i s c r p l j i v i z v j e š t a j o s t a n j u b l a g a j n a n a ci jelom p o d r u č j u o v o g K o t a r s k o g N O O - a . —

IX. A D M I N I S T R A C I J A I K N J I G O V O D S T V O :

1.) D o 20. I I I . 1944 v o d i o se u o v o m K o t . N O O - u j e d a n u r u č b e n i z a p i s n i k za sva o d e l e n j a , a o d r e č e n o g d a n a o s n o v a n j e p o s e b n i u r u č b e n i z a p i s n i k za G o s p o d a r s k u k o m i s i j u t e j e d o d a n a s z a p r i m l j e n o u i s t i 1490 b r o j e v a .

Od t o g a r i j e š e n o j e 1485 b r o j e v a d o k se 5 a k a t a n a l a z i u t o k u r i j e š a v a -nja i b i t i će k o j i d a n i ov i r i j e š e n i . 2.) V o đ e n j e a d m i n i s t r a c i j e k o d o v o g K o t . N O O - a o d v i j a se r e d o v n o , t e j e s t a nje p r e m a t o m u z a d o v o l j a v a j u ć e . S v i r e f e r e n t i p r i d r ž a v a j u se o d n o s n i h p r o pisa u p o g l e d u v r š e n j a a d m i n i s t r a c i j e 5 1 t e se u t o m p o g l e d u n i s u p o k a z a l e n i k a k v e s m e t n j e .

N a p r o t i v v o đ e n j u a d m i n i s t r a c i j e p o p o d r u č n i m o p ć i n s k i m N O O - r i m a b i lo je t u i t a m o n e k i h m a n j k a v o s t i , a l i se j e n a s t o j a l o t a k o v e p o s t e p e n o o d s t r a n j i -

5 0 Ri ječ o t i p k a n a i s p r e d s lova u k r i ž a n a j e s t r o j e m . 5 1 S lova o t i p k a n a i s p r e d r i ječi administracije k r i ž a n a s u s t r o j e m .

111



28/1985. str. 87 — 125

v a t i b i lo p i s m e n i m p u t e m b i lo p o d u k o m n a l i cu m j e s t a ili d a v a n j e m u p u t a k o d o v o g K o t . N O O - a . K a k o se k o d p o d r u č n i h o p ć i n s k i h N O O - a n a l a z i v e ć i m d j e l o m n e s t r u č n o i n e k v a l i f i k o v a n o osob l j e , k o j e n i j e b i lo ni m a l o v j e š t o p r a k t i č n i m a d m i n i s t r a t i v n i m p o s l o v i m a , t o se o b z i r o m n a d a n a š n j e s t a n j e m o ž e b e z d a l n j e g k o n s t a t o v a t i d a se j e t o k o m v r e m e n a a d m i n i s t r a c i j a o p ć i n s k i h N O O - a z n a t n o p o b o l j š a l a t e se m o ž e s m a t r a t i t a k o đ e r z a d o v o l j a v a j u ć a . N a r a v n o i o v d j e 5 2 j e p o t r e b n o u v i j e k d a v a t i u p u t e i p o d u k e l i c i m a k o j a su z a d u ž e n a p o t o m s e k t o r u .

3.) A r h i v a g o s p o d a r s k e k o m i s i j e č u v a s e z a s e b n o u u r e d u i s t e i n a l a z i se u f a s c i k l i m a p o v e z a n a i p o h r a n j e n a u p i s a r n i . K o d n a d i r a n j a n e p r i j a t e l j a m o r a l o se n a b r z u r u k u č i t a v u a r h i v u s p r e m a t i i u p a k o v a t i u s a n d u k e t e o t p r e m a t i n a s k r o v i t a u d a l j e n i j a m j e s t a . I a k o se j e t o m z g o d o m k o j e š t a z a m e t -n u l o ili z a b a c i l o , i p a k se j e u g l a v n o m a r h i v a s a č u v a l a n e o š t e ć e n a . P o t r e b n o će b i t i d a se za t a k o v e s l u č a j e v e d a d e s a č i n i t i j e d a n do d v a o d g o v a r a j u ć a s a n d u k a sa p a n t i m a i l o k o t i m a , u k o j e bi se u s l u č a j u p o t r e b e z a č a s m o g l o s m j e s t i t i č i t a v u a r h i v u , s t a v i t i p o d k l j u č i o t p r e m i t i u s k r o v i š t e , i n a č e se m o ž e i s t a u n i š t i t i i k o j e š t a i z g u b i t i š t o b i b i l o o d š t e t e z a a d m i n i s t r a t i v n u s l u ž b u .

S l i č n o j e s t a n j e i k o d p o d r u č n i h o p ć i n s k i h N O O - a , p a su i s t i m a d a v a n e u p u t e o b r z o m s p r e m a n j u a r h i v e n a s i g u r n a m j e s t a z a s luča j n a g l o g n a d i r a n j a n e p r i j a t e l j a .

4.) K o d g o s p o d a r s k e k o m i s i j e K o t . N O O - a v o d i se u s m i s l u r a s p i s a O k r u ž n o g N O O - a za G o r s k i k o t a r o d 14. V I I t .g . b r o j 1640/44 k n j i g o v o d s t v o p r e m a dan i m o b r a s c i m a . U t o m e s a d r ž a n e su s l j e d e ć e k n j i g e : b l a g a j n i č k i d n e v n i k , kn j i g a b l a g a j n e , g l a v n a k n j i g a , s k l a d i š n i k i k n j i g a e v i d e n c i j e o b v e z n i c a 5 3 3 % z a j m a N a r o d n o g o s l o b o đ e n j a . T e k n j i g e o s n o v a n e s u 2. V I I I . ov . g o d . u p r i s u t n o s t i i z a s l a n i k a O k r u ž n o g N O O - a za G o r s k i k o t a r , t e se od t o g a d a n a u r e d n o v o d e . T o g a d a n a p r e u z e t a j e i b l a g a j n a o d K o t . N O O - a u M G o s p o d a r s k u k o m i s i j u n a k o n š to j e z a p i s n i č k i u s m i s l u c i t i r a n o g r a s p i s a u s t a n o v l j e n a t a č n a a k t i v a i p a s i v a K o t . N O O - a , k o j a j e n a k o n t o g a k a o p r v a s t a v k a p r o v e d e n a u r e č e n i m k n j i g a m a . B l a g a j n i č k i d n e v n i k v o d i se u v j e k n a s t a v n o b e z mje s e č n o g z a k l j u č i v a n j a , a s v a k i h 14 d a n a p o d u z i m a se s k o n t r a c i j a b l a g a j n e . P r e m a t o m u m o ž e se i u t o m p o g l e d u s m a t r a t i s t a n j e v o đ e n j a k n j i g o v o d s t v a z a d o v o l j a v a j u ć e .

5.) S v a k i r e f e r e n t v o d i p o s v o m s e k t o r u p o t r e b n u s t a t i s t i k u , č i m e m u j e pos l o v a n j e u s a o b r a ć a j u sa v i š i m i n i ž i m v l a s t i m a o l a k š a n , s t o g a n a s t o j i s v a k i p o j e d i n a c d a m u t a s t a t i s t i k a b u d e č i m p o t p u n i j a .

S t a t i s t i k a j e k o d s v a k e a d m i n i s t r a c i j e v r l o v a ž a n f a k t o r , p a uoč ivš i ta

5 2 S lova o t i p k a n a i sp red r i ječi ovdje k r i ž a n a s u s t r o j e m . 5 3 B r o j k a o t i p k a n a i s p r e d riječi obveznica k r i ž a n a j e s t r o j e m . 5 4 S lova o t i p k a n a i s p r e d s lova u k r i ž a n a su s t r o j e m .

112


ANTUN Gl RON, Djelatnost Kotarskog narodnooslobodilačkog odbora Čabar prema dokumentima plenarne sjednice održane 25. studenog 1944. godine, Vjesnik HARiP, 28/1985. str. 87 — 125

I svak i u r e d a n r e f e r e n t p o s v e ć u j e i s to j n a r o č i t u p a ž n j u .

I p o d r u č n i m o p ć i n s k i m N O O - r i m a s k r e n u t a j e p a ž n j a n a u r e d n o v o đ e n j e s t a t i s t i ke p o s v i m g r a n a m a n a r o d n o g g o s p o d a r s t v a i u p r a v a n a r o č i t a p a ž n j a , k a k o b i u s l u č a j u p o t r e b e i m a l i s v e p r i r u c i , a n e d a se t e k o n d a k a d a t r e b a p o d a t k e , t r a ž e i p r i k u p l j a j n j u b i l o n a t e r e n u b i lo k o j e k u d a .

6.) K n j i g o v o d s t v o k o d p o d r u č n i h O p ć i n s k i h N O O - a g o r e p o d 4 c i t i r a n o g r a s pisa O k r u ž n o g N O O - a z a G o r s k i k o t a r n i j e n i d o d a n a s u v e d e n o . R a z l o g t o m e je t a j , š to p o d r u č n e o p ć i n e n e m a j u u t u s v r h u p o t r e b n o g s t r u č n o g o sob l j a k o j e bi m o g l o t o v o d i t i , p a b i p r i j e u v a đ a n j a t o g a k n j i g o v o d s t v a p o t r e b n o b i lo s a l ic ima k o j a s u k o d p o j e d i n e o p ć i n e o d r e đ e n a z a t a j p o s a o , o d r ž a t i 10 d o 15 d n e v n i k u r s , n a k o j e m u m o g l i b i s e i s t i u p u t i t i u t u v r s t u r a d a . B l a g a j n i c i o p ć i n s k i h N O O - a j e d v a v o d e , a n e k e i d o s t a m a n j k a v o j e d n o s t a v n i b l a g a j nički d n e v n i k , a k a m o li će m o ć i v o d i t i s v e n a p r e d n a v e d e n e k n j i g e p o v e z a no j e d n a s d r u g o m . P r e m a t o m u k o d o p ć . N O O - a v o d e se s a m o j e d n o s t a v n i b l aga jn i čk i d n e v n i c i p r i m i t k a i i z d a t a k a k a o i s k l a d i š t n i c i v r h u p r i m l j e n e i i zda te h r a n e i o s t a l e r o b e .

7.) N a r o č i t i h n e d o s t a t a k a u a d m i n i s t r a c i j i k o l i g o s p . k o m i s i j e K o t . N O O - a t ako i g o s p o d a r s k i h k o m i s i j a p o d r u č n i h o p ć i n s k i h N O O - a n e m a , o s i m k a k o v ih n e z n a t n i h , k o j i se n e d o s t a t c i n a j b o l j e i n a j b r ž e o d s t r a n j u j u d a v a n j e m u p u t a p o j e d i n c i m a p r i g o d o m s a m o g o d v i j a n j a p o s l o v a i p r i g o d o m d o l a s k a u opć ine , o d n o s n o d o l a s k a o p ć i n s k i h o r g a n a u g o s p o d a r s k u k o m i s i j u o v o g K o t . NOO-a.

8.) C i j en ivš i s v e g o r e n a v e d e n o , m o ž e se b e z d a l n j e g s t a n j e a d m i n i s t r a c i j e n a p o d r u č j u o v o g a k o t a r a s m a t r a t i z a d o v o l j a v a j u ć e , d o k k n j i g o v o d s t v o opć . NOO-a p o t r e b n o j e od lož i t i z a k a s n i j e v r e m e , d o k će se m o ć i d o b i t i v i š e s t r u č nog i k v a l i f i k o v a n o g o s o b l j a . —

S m r t f a š i z m u — S l o b o d a N a r o d u ! Z a O d j e l N a r o d n o g g o s p o d a r s t v a : S t j e p a n S o š t a r i ć v . r .

Č a b a r , d n e 24. X I . 1944

[ P r i l o g 4 ] I z v j e š t a j o r a d u O d j e l a za o b n o v u z e m l j e . 5 5

1.) P r e m a d o b i v e n i m p i s m e n i m i u s t m e n i m u p u t a m a O k r u ž n o g N O O - a z a G o r s k i k o t a r , f o r m i r a n e s u n a r o č i t e k o m i s i j e z a p o p i s r a t n e š t e t e , p o p u n j a v a n j e g o s p o d a r s k i h p r i j a v a i p r i j a v a n a p u š t e n i h p o s j e d a . T i h k o m i s i j a i m a s v e g a 6 i to j e d n a k o d K o t a r s k o g N O O - a u Č a b r u i k o d s v a k o g O p ć i n s k o g N O O - a p o j e d n a t a k v a k o m i s i j a .

5 5 HAR, JU—12, b u s t a 1, i zvorn ik , s t r o j o p i s , 1 s t r a n i c a , 1 lišit.

113


ANTUN GlRÖN, Djelatnost Kotarskog narodnooslobodilačkog odbora Čabar prema dokumentima plenarne sjednice održane 25. studenog 1944. godine, Vjesnik HARiP,

28/1985. str. 87 — /25

2.) K o d f o r m i r a n j a t i h k o m i s i j a p a z i l o se , d a u i s t u u đ u d r u g o v i k o j i će t o m z a d a t k u o d g o v a r a t i , p a j e t o i p o s t i g n u t o , j e r se r a d t i h d r u g o v a n a t o m p o l j u r a d a o d v i j a n o r m a l n o .

3.) O b i l a s k o m p o t e r e n u , d a v a n e su p o m o ć i n i ž i m k o m i s i j a m a u p o g l e d u nj i h o v o g r a d a , a o d r ž a n j e i j e d n o d n e v n i k u r s u s j e d i š t u K o t a r s k o g N O O - a u t e o r e t s k o m i p r a k t i č n o m s p r o v o đ e n j u t o g a p o p i s a .

4.) O f o r m i r a n j u t i h k o m i s i j a i s a m o m p o p i s u u p o z n a t e s u s v e A n t i f a š i s t i č k e o r g a n i z a c i j e i s a m n a r o d p u t e m m a s o v n i h s a s t a n a k a , a k a k o b i t e o r g a n i zac i j e i s a m n a r o d o l a k š a o r a d t i m p o p i s n i m k o m i s i j a m a .

5.) P o n a š i m s t r u č n j a c i m a i z r a đ e n e su p o m o ć n e s k r i ž a l j k e za p r o c j e n u p o p a l j e n i h z g r a d a , u n i š t e n o g i o p l j a č k a n o g b l a g a , p o k u ć t v a , r u b e n i n e , o d j e ć e i o b u ć e , k u h i n j s k o g p o s u đ a , g o s p o d a r s k o g o r u đ a i t .d. , š t o s v e s luž i k o m i s i j a m a k a o m j e r i l o za o b a v l j a n j e proc- iene .

6.) Z a o b a v l j a n j e t o g p o p i s a n a r u č e n e i Drimljene d j e l o m i č n o p o t r e b n e t i s k a n i c e o d O k r u ž n o g N O O - a za G o r s k i k o t a r , p a j e sa s a m i m p o p i s o m n a t e r e n u o t p o č e t o 6. X I . t .g . , o d k o j e g d a n a se s t a l n o p o p i s o b a v l j a .

7.) K a k o j e s a č u v a n z e m l j a r i n s k i k a t a s t a r o v o g k o t a r a t o su p o d u z e t e m j e r e , d a se t a j k a t a s t a r p r e b a c i iz D e l n i c a u Č a b a r , a iz Č a b r a u p o j e d i n e opć ine , a p o m o ć u k o j e g će biti u m n o g o m e o l a k š a n r a d za š to p r a v i l n i j e izv r š a v a n j e t o g a p o p i s a .

8.) N a n e k e n a r o č i t e p o t e š k o ć e u o b a v l j a n j u t o g p o p i s a n i j e se d o s a d a n a i š l o , p a r a d t e ć e z a d o v o l j a v a j u ć e . —

S m r t f a š i z m u — S l o b o d a N a r o d u ! [ P r i l o g 5 ]

R E F E R A T 56

U p r a v n o g o d j e l a K o t a r s k o g N . O . O . Č a b a r i z n e s e n n a s j e d n i c i p l e n u m a K o t a r s k o g N O O , d a n a 25 s t u d e n o g 1944.

U p r a v n i od je l o v o g K o t a r s k o g N O O . v o d i p r o č e l n i k s a j e d n i m č l a n o m , d r u g o g a č l a n a n e m a v e ć od p o č e t k a r u j n a 1944. k a k o j e p r e m j e š t e n o d a v d e .

U p r a v n i s u od je l i k o d o p ć i n a u k i n u t i , a sv i pos lov i k o j e su v o d i l i u p r a v , od je l i p r e š l i su u n a d l e š t v o t a j n i š t v a .

K o t a r s k i u p r a v n i od je l i m a o j e d o s t a u s v o m p o s l o v a n j u r a z l i č i t i h pot e š k o ć a , s r a z l o g a š to p r o č e l n i k sa j e d n i m č l a n o m n i j e m o g a o s v a k i p o s a o iz-

5 6 HAR, JU—12, b u s t a 1, i zvorn ik , s t r o j o p i s , 1 s t r a n i c a , 1 l is t . Re fe ra t j e p i s an n a po l eđ in i b l a n k e t e s m e m o r a n d u m o m Š t a b a t a l i j a n s k e 2. a r m i j e .

114



v r š a v a t n a v r i j e m e i p o t p u n o z b o g p r e o p t e r e ć e n n o s t i , a i j e d n o m p o m a n j k a n j e i t r u ć n e s p r e m e . Z b o g t o g a t a j od je l n i j e m o g a o p o d r u č n i m o p ć i n a m a d a v a t i u dovo l jno j m j e r i p o m o ć k o j a i m j e p o t r e b n a .

P o s l o v a n j e k o t a r s k o g u p r a v n o g od j e l a s a s t a j a l o se j e u g l a v n o m iz s le-deće(g:) 1) U p o g l e d u j a v n e s i g u r n o s t i n i j e n i š t a n a r o č i t o p o d u z i m a n o , j e r p r i l i k e nisu i z i s k i v a l e .

P r o t i v d e z e r t e r a p o d u z i m a l o se m j e r e u s p o r a z u m u sa v o j n i č k i m v la s t i ma . I s to t a k o se u57 s p o r a z u m u sa v o j n i č k i m v l a s t i m a p o d u z i m a l o m j e r e z a b o r b u p r o t i v n a r o d n i h n e p r i j a t e l j a i p e t o k o l o n a š a . 2) K o n f i s k a c i j a u r a z d o b l j u od z a d n j e s j e d n i c e d o d a n a s n i j e b i lo . 3) P r o p u s n i c e s u se i z d a v a l e n a r o d u u g l a v n o m za p u t o v a n j e p o o s l o b o đ e n o m p o d r u č j u , n a r o č i t o S l o v e n i j u r a d i n a b a v e h r a n e u m a n j o j m j e r i , a p o o d o b r e n j u v i š i h v l a s t i i z d a v a l e s u se p r o p u s n i c e n a r o d u za p u t o v a n i e u I s t r u i S u š a k , t a k o đ e r r a d i n a b a v e h r a n e .

4) Vod io se n a d z o r , d a se š t o m o g u ć e p r a v i l n i j e o d r e đ u j e n a r o d i s t o k a n a r azne p o s l o v e p r e v o z a , n a r o č i t o o n e v o j n i č k e n a r a v i . 5 8 T u se n a i l a z i l o n a v e l ike p o t e š k o ć e j e r za s v e p o t r e b e n e m a n i i z d a l e k a p o t r e b n o g v o z n o g b l a g a pa se z b o g t o g a m n o g i p o s l o v i n i s u m o g l i u o p ć e i zv r š i t i , a n e k i su i z v r š e n i s već im z a k a š n j e n j e m .

U s l e d t a k v o g s t a n j a n i j e v e ć i n a n a r o d a j o š d o s a d a m o g l a na laz i t 5 9 p o t r e b n a g o r i v a d r v a za z i m u , a n i t i s u t o m o g l e p o j e d i n e u s t a n o v e .

5) S a r a đ i v a n j e sa v o j n i č k i m i o p ć i n s k i m v l a s t i m a n a p r o v o đ e n j u mobibVaru je vo jn ih o b v e z n i k a , m o b i l i z a c i j a 6 0 j e p o t p u n o u s p j e l a . 6) V o đ e n j e n a d z o r n a p o s t o j e ć i m r a d i o n i c a m a , d a o v e š to b o l j e i p r a v i l n i j e i zv r š ava ju s v o j e z a d a t k e . 7) P r e s t u p a p r o t i v j a v n o g r e d a , u u s t a n o v a m a i t . d . n i j e b i l a o s i m d v a slućaj(a> u v r e d e v l a s t i g d j e s u d o t i ć n i p o z v a n i n a o d g o v o r n o s t d o t i č n o j e d a n j e v e ć k a ž n j e n m a t e r i j a l n o sa 150 k g . k r u m p i r a , d o k j e za d r u g o g p o s t u p a k u tečaju. 8) I z d a v a n i su n a m o l b u p r i v a t n i k a , o r u ž n i l i s tov i za n o š e n j e o r u ž j a . 9) Vrš i l a se r e g i s t r a c i j a b i c i k l a . 10) S a m os ta l i u r e c k i r a d u g l a v n o m o d v i j a se p r i l i č n o d o b r o , j e r se n a s t o j a l o da se n a v r i j e m e t i m d u ž n o u d o v o l i .

Z a d a t a k u b u d u ć e :

1) P o t r e b n o j e p o s t a v i t i j o š j e d n o g č l a n a , ko j i će t r e b a t i p r i m i t i d u ž n o s t p o j avno j s i g u r n o s t i , p a se p r e d l a ž e p l e n u m u u k o l i k o i m a n e k o g d r u g a u v i d u

Slovo j e u p i s a n o t i n t o m p r e k o o t i p k a n e r i j eč i sa. O t i p k a n o nar ovai, p a j e t i n t o m i s p r a v l j e n o u naravi. Ova r i j eč j e d o p i s a n a t i n t o m i znad t e k s t a . Bi lo j e o t i p k a n o obilizacija p a je tintom ispravt l jeno u mobilizacija.

115



28/1985. str. 87 — 125

z a t u d u ž n o s t , d a g a p r e d l o ž i . I s t i b i t r e b a o d a p o m o g u ć n o s t i i m a d o n e k l e s t r u ć n u s p r e m u . 2) P r e d v i đ a se p o s t a v l j a n j e s t r a ž a k o d c i v i l n i h n a r o d n i h v l a s t i t . j . k o d N O O . a sa z a d a t k o m , d a t e v l a s t i k a d a b u d e p o t r e b n o , m o g u s v o j e o d l u k e p u t e m t i h s t r a ž a s p r o v o d i t i u d je lo . 3) P o t r e b n o će b i t i p r u ž i t i č i m v i š e p o m o č i o p ć i n s k i m N O O . , d a u z m o g n u s v o j e z a d a t k e š to l a k š e i š t o bo l j e s p r o v o d i t i . 4) P o v e ć a t i d j e l a t n o s t i p a ž n j u p r o t i v d e z i n t e r a i n a r o d n i h n e p r i j a t e l j a u o p će k a o i z a o n e ko j i s u j o š k o d n e p r i j a t e l j a . 5) N a m j e s t i t i u od je l j e d n o g d r u g a ili d r u g a r i c u k a o v j e ž b e n i k a i l i k a d se z a v r š i k u r s p o a d m i n i s t r a c i j i , d a se n a m j e s t i j e d a n s v r š e n i p o l a z n i k , , k o j i će p r i p o m a g a t i u u r e c k o m r a d u , d a o s t a l i č l a n o v i b u d u m o g l i d a v a t i p o m o ć opć i n s k i m N . O . O .

S m r t f a š i z m u s l o b o d a N a r o d u !

[ P r i l o g 6 ] A n t e O ž b o l t v . r .

P R O S V J E T A 61

P o l i t i č k e p r i l i k e n i n a j m a n j e n e u t j e č u n a p o l a z d j e c e u ško l i , v e ć s a m o s labo : e k o n o m s k o s t a n j e n a r o d a . B r o j p o l a z n i k a z n a t n o j e p a o n a s v i m ško l a m a s r a z l o g a š to j e v r i j e m e z a h l a d i l o i š t o j e s n i j e g p a o . U s l i j e d p r o d o r a n e p r i j a t e l j a n a t e r i t o r i j n a š e g o k r u g a b i o j e p r e k i d r a d a u š k o l a m a o d 2 d o 5 d a n a p o s v i m š k o l a m a o s i m G e r o v a . D a n a 7 n o v e m b r a o d r ž a n o j e n a s v i m š k o l a m a o v o g a k o t a r a p r e d a v a n j e o z n a č e n j u O k t o b a r s k e R e v o l u c i j e sa re c i t a c i j a m a i b o r b e n i m p j e s m a m a . T a k o đ e r s u s v a d j e c a sa u č i t e l j s t v o m a k t i v n o s u d j e l o v a l a n a s v e č a n i m v e č e r n j i m p r i r e d b a m a . N O O - i p r e m a s v o j i m m o g u ć n o s t i m a p r u ž i l i s u p o m o ć i s n a b d j e l i š k o l e sa š k o l s k i m m a t e r i j a l o m . Š k o l e : G e r o v o , P l e š c e , T r š ć e i m a d u : k r e d e , o l o v k e , b i l j e žn i ce , t i n t e i p a p i r , d o č i m š k o l e Č a b a r i P r e z i d n e m a j u n i k a k v o g m a t e r i j a l a . T r e b a se p o b r i n u t i č i m b u d u m o g u ć n o s t i dozvo l i l e d a se n a j p o t r e b n i j e n a b a v i . O d r ž a n a j e u ovo j š k o l s k o j g o d i n i j e d n a u č i t e l j s k a k o n f e r e n c i j a , v e ć p o u s t a l j e n o m p r o g r a m u . N a k o n f e r e n c i j i p r i s u s t v o v a l o j e s v e u č i t e l j s t v o sa o p ć i n s k i m p r o s v j e t a r i m a , o s i m d v i j e d r u g a r i c e : p r o s v j e t a r N e d a iz P r e z i d a r a d i b o l e s t i i uč i t e l j i ca K r a s o v a c N e v e n k a r a d i p o m a n j k a n j a c i p e l a . ( U p o z o r t i o p ć . N O O G e r o v o d a jo j se d o d i j e l i k o ž a i o s t a l i p r i b o r z a c ipe le . ) I z v j e š t a j o p o l i t i č k o j sit u a c i j i n a u č i t e l j s k o j k o n f e r e n c i j i o d r ž a o j e d r u g t a j n i k K o t . N O O - a . T a k o đ e r s u i z n e s e n a d v a s t r u č n a r e f e r a t a i j e d n o u z o r n o p r e d a v a n j e . Z a k l j u č e n o j e d a opć . N O O z a P r e z i d i Č a b a r p o š a l j e n e k o l i k o ž e n a p o s a v š k o l s k i m a t e r i j a l 0 2

n a S u š a k . I s t o t a k o O p ć . N O O - i i z r a d i t i će d r v e n e c o k u l e za d j e c u k o j a ne m a j u o b u ć e .

HAR, JU—12, b u s t a 1, i zvorn ik , s t r o j o p i s , 1 s t r a n i c a , 1 l i s t . B i l o j e o t i p k a n o materijale, a l i j e s lovo e k r i ž a n o t i n t o m .

116



N a k o n f e r e n c i j i o b j a š n j e n i su z a d a c i ko j i se i m a d u i z v r š i t i p o s v i m š k o l a m a u t o k u 40 d n e v n o g t a k m i č e n j a . O p ć . N O O - i m o r a j u d o 8. X I I . izrad i t i za s v a k u š k o l u p o d v i j e k o š n i c e , j e d a n k u n i č n j a k i n a b a v i t i d v a k u nića. T a k o đ e r m o r a n a s v i m š k o l a m a n a j k a s n i j e d o 1. X I I . p o č e t i o p ć e o b r a zovni t eča j k o j e g a s u d u ž n i p o h a đ a t i sv i đac i ko j i su l a n i i p r e k l a n i z a v r š i l i o s n o v n u š k o l u . T a j će t e č a j t r a j a t i č e t i r i m j e s e c a s v a k i t j e d a n d v a p u t a p o tr i sa ta . Č e t v r t a k i n e d e l j o m . R a s t u m a č i t i t r e b a 6 3 n a r o d u v a ž n o s ( t ) t o g a t e čaja, sa o b r t n o m š k o l o m k o j a će se o t v o r i t i u D e l n i c a m a a u k o j u će s(e) u z e t i djeca sa d v a r a z r e d a s r e d n j e š k o l e . T a j t e č a j će d jeci n a š e g a k o t a r a d o b r o doći d a se u p i š u u o b r t n u š k o l u i b e z d v a r a z r e d a s r e d n j e š k o l e . S v e s u š k o l e p r imi l e n a s t a v n i p l a n i p r o g r a m p r e m a k o j e m u se o d v i j a s a v r a d u n a š i m š k o l a m a .

R a z r i j e š e n i su d u ž n o s t i u č i t e l j a ov i d r u g o v i i d r u g a r i c e : 8. XI . n a ško l i Č a b a r R e p i n e A n k a i D o k m a n o v i ć V e l i k o , 16. X I . n a š k o l i G e rovo J a n e š V i l m a s r a z l o g a š to s u o t i š l i n a u č i t e l j s k i k u r s . Nas tup i l i su d u ž n o s ( t : ) na škol i Č a b a r , 8. X I . B r o v e t V l a d k a , na školi P l e š c e 10. X I . C e n č i ć N a d a na škol i P r e z i d 8. X I . T r o h a D a n i c a , na školi G e r o v o 19. X I . Š t a j d u h a r J o s i p

T a b e l a r n i p r e g l e d

B r o j Škola Bro j p r e d v i * B r . n a O d t o g a B r . š k o l . B r o j š k o l .

š k o l a đ e n i h s t a v n i k a s t r u č n i h o b v e z n i k a p o l a z n i k a š k o l a 1

Č a b a r 1 1 139 102 Plešce 1 — 2 — 106 88 G e r o v o 1 1 3 1 207 190 Tršće 1 — 2 1 118 77 P a r g 1 — 1 — 43 25 P rez id 1 — 1 — 106 85

Svega 6 1 10 2 719 567

O p ć N O O - i n e k a se p o b r i n u d a š k o l e i u č i t e l j i n e ć e o s t a t i b e z d r v a , j e r djeca do l aze u š k o l u v r l o s l a b o o b u č e n a i o b u v e n a , p a j e u p r a v o n e m o g u ć e da s jede u h l a d n o m r a z r e d u .


63 Bi lo j e o t i p k a n o ttreba, ali j e p r v o s lovo t k r i ž a n o t i n t o m .

117


ANTUN GIRON, Djelatnost Kotarskog narodnooslobodilačkog odbora Čabar prema dokumentima plenarne sjednice održane 25. studenog 1944, godine, Vjesnik HARiP,

28/1985. str. 87 — 125

[ P r i l o g 7 ] I z v j e š t a j 6 4

p o z d r a v s t v u . K a k o u o v o m K N O O - u , t a k o i u s v i m O p ć . N O O - i m a z a d u ž e n j e p o j e d a n

č l a n p o t o m s e k t o r u . S t r u č n o g o s o b l j a n e m a , p a se t a k o s a m o u G e r o v u n a lazi j e d a n h i g i j e n i č a r , a t a k o n e m a n i z d r a v s t v e n i h s e k c i j a i z i m u G e r o v u . Ni o v a j K N O O n e m a h i g i j e n i č a r a , ko j i b i b i o n u ž n o p o t r e b a n , p a se n a s t o j a l o d o s k o č i t i t i m e š to j e j e d n a d r u g a r i c a b i l a p o s l a n a n a k u r s , a l i z b o g p r o d o r a n i j e m a c a v r a t i l a se k u ć i , t e če b i t i p o s l a n a u b o l n i c u B r o d 6 5 n a p r a k t i č k i r a d , k a k o b i se o s p o s o b i l a za t u s l u ž b u .

I a k o n e d o v o l j n u al i i p a k N O O - i p o l a ž u v a ž n o s t i t o m e s e k t o r u , t . j . r a d u p o z d r a v s t v u , a t a j r a d o d r a z u j e s e : U p u ć i v a n j e m i o t p r e m a n j u b o l e s n i k a u b o l n i c e , v o đ e n j e m n a d z o r a u o d r ž a v a n j u č i s toće , p a ž n j o m d a se n e š i r e z a L

r a z n e bo l e s t i , i d a v a n j e m r a s p o l o ž i v i h l i j e k o v a . N a r o d u k o t a r u b o l u j e o d b o l e s t i p r e h l a d a , g l a v o i z u b o b o l j e , r e u m e ,

p l u ć n i h bo l e s t i , a z a r a z n i h b o l e s t i i z i m u P l e š c i m a n e m a . U P l e š c i m a još b o l u j e n e k o l i k o o s o b a i t o u M a n d l i m a o d t r b u š n o g t i f u sa p r e m a iz jav i v o j n i č k o g d o k t o r a , i t i bo l e sn i c i j o š n i s u p r e b o l j e l i , a l i b o l e s t se t a d o s a d a n i j e p r o š i r i l a , a bo l e sn i c i s u p r e b o l j e l i k r i z u . N e k o l i k o i h j e u m r l o od t e bo l e s t i , i t o p a r l j u d i . U z to se o p e t p o j a v i o u j a č o j m j e r i s v r a b .

O v a j K N O O r a s p o l a ž e sa n e z n a t n o m k o l i č i n o m l i j e k o v a i t o sa o k o 120 asDirina, n e š t o t a b l e t a za p r o l j e v , za b u b r e ž n e b o l e s t i , r e u m u i t o m e si . n e š t o s u m p o r a za s v r a b , t e p o v o j a i v a t e . T o l i k o b i t r e b a l a d a i m a b a r s v a k a z d r a v s t v e n a s ekc i j a opć . N O O - a . K o t a r s k i N O O i z d a j e l i j e k o v e b e s p l a t n o b o l e s n i c i m a , a t a k o i s to d o b i v a j u i iz a p o t e k e s i r o m a š n i j i b e s p l a t n o , t o j e s t n a r a č u n NOO-a . , d o k on i k o j i i d u p o I j e k o v e u a p o t e k u m i m o N O O - a , t . j . on i ko j i imaj u m o g u ć n o s t i p l a ć a n j a , t i u a p o t e c i p l a ć a j u I j e k o v e b i lo h r a n o m ili n o v c e m .

N e d o s t a c i p o t o m s e k t o r u s u t i š t o n e m a m o d o k t o r a , 6 6 d o v o l j n o l i j e k o v a , p r e m a l o z d r a v i h s t a n o v a o s o b i t o u o p ć i n i T r š ć e i d j e l o m i č n o Č a b a r , a t a k o i d r u g d j e a l i m a n j e . Z a t i m p o m a n j k a n j e v a p n a za r a s k u ž i v a n j e , k o j e g a ne -m a m o n i t o l i k o d a bi se n a p r a v i o F l e m i k s p r o t i s v r a b u , i s t o g s m o z a t r a ž i l i od O k r u ž . N O O - a 10 kg . , al i n i j e j o š s t i g a o za t u s v r h u . I p o m a n j k a n j e s a p u n a n e d o s t a t a k j e , u o d r ž a v a n j u č i s toće . N a r o d p r e m a l u v a ž n o s t p o l a ž e č is toć i , p a i a k o j e t e š k o i p a k g a t r e b a p o d s t r e k a v a t i d a o d r ž a v a č i s toću u s t a n o v i m a g d j e b o r a v i .

U s t a n o v i m a ko j i s u n e z d r a v i k a o v l a ž n i p o d r u m i , a u k o j i m a p r i j e t i o p a s n o s t d a b i t i l j u d i m o g l i o b o l j e t i , t r e b a d a č l a n o v i N O O - a p o l a ž u v a ž n o s t

6 4 HAR, JU—12, busta 1, i zvorn ik . Strojopis, 1 Stranica, 1 Ust. 6 5 R a d i se o B r o d u na K u p i Igdje j e taida d j e lova l a c iv i lna bo ln ica . 6 6 B o l e s n i k e na p o d r u č j u č a b a r s k o g k o t a r a l i ječ io je l i ječnik v o j n o - p a r t i z a n s k e

bo ln i ce b r . 7 koja j e b i l a locirana n a S r e d n j e m v r h u . P o č e t k o m s t u d e n o g 1944. god. bo ln ica je z a j e d n o s j e d i n i c a m a 13. p r i m o r s k o - g o r a n s k e d iv iz i je p r e b a č e n a n a sekt o r Like . Z b o g t o g a u o v o m izv ješ ta ju (koji j e p i s a n 24. s t u d e n o g stöjd da u k o t a r u nema l i ječnika .

113



i d a se t a k o v i s m j e s t e u z d r a v i j e p r o s t o r i j e . T a k a v j e d a n s luča j b i o j e u Poza rn i c i g d j e j e o t a c ob i t e l j i d o b i o u p a l u p l j u ć a o d n o s n o t a k o obo l io d a g a t r eba lo s m j e s t i t i u b o l n i c u i ob i t e l j p r e s e l i t i . T a k o v e s l u č a j e v e t r e b a m o p r e d e r e s t i .

Iz z d r a v s t v e n i h r a z l o g a i s t o k a o i g o s p o d a r s k i h r a z l o g a , t r e b a m o n a s t o ja t i , d a se i s p e k u v a p n e n i c e b a r e m n a p r o l j e ć e . TJ š u m i t r u n u h i l j a d e h v a t i go tov ih d r v a , a m i n e m a m o v a p n a n i z a l i j ek .

Za s v a k i o p ć . N O O t r e b a l o b i d a se b a r j e d n o l ice o s p o s o b i za h i g i j e n i -čara , p a b i t r e b a l o p r o b u d i t i i n t e r e s k o d o m l a d i n e , d a se t a k o v i u p u t e n a k u r s .

V i še p a ž n j e m o r a m o p o s v e t i t i i u n a d z o r u č i s toće . R a d i t o g a t r e b a m o p i sat i č l a n k e u z i d n i m n o v i n a m a , i n a s a s t a n c i m a g o v o r i t i o t o m e , j e r j e č i s toća pola z d r a v l j a .

Sv i č l a n o v i N O O - a t r e b a d a se v i š e i n t e r e s i r a j u za n a r o d u p o g l e d u z d r a v s t v a j e r j e t o s v e o p ć i i n t e r e s , j e r k a d d o đ e z a r a z n a b o l e s t o n a n e p o z n a g ran ica i n e š t e d i n i k o g a , s t o g a se m o r a m o s a m i č u v a t i i n a t o u p o z o r a v a t i s v o j n a r o d s v a k e z g o d e .


J ( u r a j ) K ( r i ž ) 6 7 24/XI-44. [P r i l og 8 ]

Izvještaj po S o c i j a l n o m radu , od 2 3 . X I . 1944 . 6 8

N a š n a r o d jo š u v i j e k od laz i r a d i n a b a v k e h r a n e u S l o v e n i j u , t e i m se u tu s v r h u od s t r a n e U p r . O d j e l a o v o g K N O O - a i z d a v a j u p r o p u s n i c e a t a k o m n o g i m a i za S u š a k , o d a k l e d o n a š a j u a r t i k l e ž i v o t n e p o t r e b e k o j i h k o d n a s n e m a .

P o t r e b a n a r o d a b i l a b i v e l i k a u r a z n i m a r t i k l i m a k a o š eće r , č a j , k a v a , ml i jeko , m a s n o ć a i t. d. t e s a p u n , n o d a n a s se t o l i k o n e p i t a za t e s t v a r i k o j i h kod n a s n e m a , v e ć se n a s t o j i p r i b a v i t i d r u g e h r a n e .

B r o j n a r o d a k o j i n e m a n i k a k v e h r a n e z n a t n o j e s p a o od l a n j s k e g o d i n e ako u z m e m o u o b z i r k o l i k i j e b r o j i n t e r n i r a c a d o š a o l a n j s k e j e s e n i b e z i česa , a da su si g o t o v o sv i t i n a s t o j a l i n e š t o p o s a d i t i ili su o t i š l i u S l o v e n i j u n a r a d te os ta l i p r e k o z i m e n a i s h r a n i . I m a d o d u š e s l u č a j e v a a l i s u n e z n a t n i , d a s u neki p r e k o l j e t a r a d i l i d r u g d j e , a s a d a n a z i m u su se v r a t i l i n a t e r e t N O O - a .

S a d a n j i b r o j p u č a n s t v a k o j i n e m a j u h r a n e n i za m j e s e c d a n a i l i n i k a k v e k reće s e : Čabar 450, G e r o v o 290, P r e z i d 540, T r š ć e 152, P l e š c e 4 0 . 6 9 d a k l e svega 1472 o s o b e .

U z o n e k o j i m a će n e s t a t i h r a n e u t o k u od t r i m j e s e c a , t . j . do 2 5 m a r c a

Za p r o č e l n i k a Z d r a v s t v e n o g o d j e l a k a s n i j e j e b i l a i z a b r a n a I r e n a Žagar . HAR, JU—12, b u s t a 1, i zvorn ik , s t r o j o p i s , 2 s t r a n i c e , 1 list . B r o j k e o t i p k a n e p r e d b r o j e m 40 k r i ž a n e Siu s t r o j e m .

119



28/1985. str. 87 — 125

g o d i n e 1945 p o t r e b n o bi b i lo za p r e h r a n u t o g p u č a n s t v a b e z h r a n e , n a j m a n j e 223.000 k g ž i ta u z e v š i 1. k g d n e v n o p o osob i .

N a r a v s k i ovo j e p r e d v i đ e n o k a o m i n i m a l n a p o t r e b a , j e r u z o v e ko j i n e m a j u ili n e ć e d o r e č e n o g r o k a i m a t i n i š t a , b i t i će i z n a t a n b r o j d r u g i h ko j i n e ć e i m a t i d r u g o do k r u m p i r a i ze l j a .

L a n j s k e g o d i n e s p a s i l a j e n a š n a r o d b r a t s k a n a m S l o v e n i j a o d a k l e s m o c rp i l i h r a n u za p r e h r a n u n a š e g p u č a n s t v a , a u g l a v n o m si j u n a r o d s a m do-n a š a o , n o l j e tos i a k o p o j e d i n c i j o š u v i j e k d o n a š a j u h r a n u iz S l o v e n i j e p o s v i m i z g l e d i m a n e ć e m o m o ć i d a se s n a b d j e v a m o z a s v e n a š e p o t r e b e , j e r m o r a m o z n a t i d a j e S l o v e n i j a p o v i s i l a z n a t n o s v o j u v o j s k u k o j u p r e h r a n j u j e , a u z t o k r o z N o t r a n j s k u se p o v l a č i N j e m a č k a v o j s k a n a b i j e g u iz n a š e z e m l j ( e ) i I t a l i j e j e r d r u g o g p u t a n e m a , t e se k o r i s t i n a t o m p u t u p l j a č k o m n a š t e t u S l o v e n s k o g n a m n a r o d a . P r e m a t o m e m o r a m o t r a ž i t i d r u g e n e k e i z v o r e , d a p o m o g n e m o s v o m n a r o d u .

N a š n a r o d s p u n i m p r a v o m o č e k u j e p o m o ć od S a v e z n i k a , a u g l a v n o m S o v j e t s k o g S a v e z a ko j i v e č i š a l j e p o m o ć u h r a n i u o s l o b o đ e n e k r a j e v e t e s v e s e l j e m o č e k u j e d o l a z a k C r v e n e A r m i j e i u n a š k r a j .

NOO- i d a v a j u p o m o ć n a r o d u i t o n a j v i š e u i z r a d b i s t a m b e n i h z g r a d a da -v a n i u i d o v o z u g r a đ e za i s te , p o m o ć n a j p o t r e b n i j i m t e o b i t e l j i m a b o r a c a ili p a l i h u b o r b i u n o v c u , h r a n i , o t k u p o m s v i n j a i t a k o s l i čno . D a v a n j e p o m o č i n i j e p r e l a z i l o p o j e d i n a č n o s v o t e od 500 l i r a .

G o t o v o č i t a v r a d o v o g 7 0 K N O O - a z a s n i v a se p r i n c i p i j e l n o k a k o b i s e p o m o g l o n a j p o t r e b n i j i m , p a se t a k o i k o d S u d s k o g O d j e l a m n o g o d o p r i n j e l o d a su p o j e d inc i ili dob i l i n a t r a g svo je b l a g o ili doš l i do m l i j e k a , a d a se p r e o s j e t l j i v o n e o š t e t e d r u g e s t r a n k e .

S i r o m a š n i m b o l e s n i c i m a d a v a j u se r a s p o l o ž i v i l j e k o v i i l i I j e k o v i iz a p o t e k e b e s p l a t n o , i n a r a č u n N O O - a , a i s to t a k o t ež i b o l e s n i c i o t p r e m a j u se n a l i je čen je u b o l n i c e b e s p l a t n o .

R a t n i i n v a l i d i ko j i se n a l a z e u K o t a r u , a i m a d e i h o k o šes t , s t a v l j a j u se n a t a k o v e d u ž n o s t i k o j e m o g u l a k o v r š i t i i t a k o d a se o s p o s o b e za d a l j n j i ž i v o t k a k o b i m o g l i k o r i s t i t i seb i i n a r o d n o j z a j e d n i c i . T a k o se v e č j e d a n n a m j e s t i o k a o l u g a r , n e k o l i k o n j i h k a o t e l e fon i s t i , j e d a n j e n a t i p k a č k o m k u r s u , j e d a n r u k o v o d i l a c o m l a d i n e i t a k o si. U o p ć e se i d e za t i m , d a se sv i i n v a l i d i k o j i m o g u osp o s o b e za o n a j r a d ko j i če i m b i t i n a j l a k š i , t e z a i s t e i p o s t o j i d i r e k t i v a C e n t r a l n o g K o m i t e t a 7 1 b a š p o t o m e , a m n o g i se v e č o s p o s o b l j a v a j u i u S a v e z n i č k i m zem l j a m a za r a z n i p o s a o , k a m o se još u v i j e k š a l j u n a k u r s e v e .

N a š u n e z b r i n u t u d j e c u n i j e se d o s a d a m o g l o s m j e s t i t i u d j eč j e d o m o v e , a l i će se u n a j k r a ć e v r i j e m e n e k o l i k o n j i h p o s l a t i u j e d a n t a k a v Dječ j i d o m ko j i j e u L o k v i c i , n a p o s e d v o j e iz T r š ć a . D j e c a se p r i m a j u u t a k a v d o m od 5 — 12 god i n a , a m o r a j u b i t i d o b r o o b u č e n a .

70 Slova o t i p k a n a ispređ r i ječ i ovog k r i ž a n a s u strojem. 7 1 B i l o j e t o upul ts tvo Soc i j a lnog od j e l a Z A V N O H - a o o s n i v a n j u i z a d a c i m a

soc i ja ln ih odje la N O O - a Od 11. I I I . 1944. (ZAVNOH 1944/11, Z a g r e b 1970 s t r . 245—247).

120



I m a d e m o i s t a r a c a n e z b r i n u t i h u k o t a r u , p o m o ć i m se d a j e od s t r a n e N O O - a , ali t a i m j e n e d o v o l j n a , p a b i v a l j a l o i o n e s p o s o b n e s t a r i j e l j u d e a k t i v i z i r a t i u i z r adb i r a z n o g p o l j s k o g a l a t a , k a o k o š e v i , g r a b l j e i t . s i . k o j i b i se a r t i k l i p u t e m N a b . Z a d r u g e m i j e n j a l i za h r a n u i t i m e se t a k o v i p o m o g l i .

I s to će t r e b a t i p r o v e s t i s a b i r n u a k c i j u za p o m o ć o n i m a ko j i n e m a j u n i k a k ve h r a n e , a i n a s t o j a t i d a j e k u p i u S l o v e n i j i u k o l i k o j e m o g u ć e , d o k n a m se zemlja n e o s lobod i i t a k o d o d j e m o d o s i g u r n e h r a n e .

O p ć i n s k i N O O - i n e p o l a ž u d o v o l j n o v a ž n o s t i soc i j a lno j s k r b i , j e r se t o v i d i i po t o m e š to n e k o j i z a n e m a r u j u p o d n a š a t i i r e d o v i t e i z v j e š t a j e u s p r k o s o p o m e ne sa s t r a n e o v o g K N O O - a , k a o d a j e t a j s e k t o r n a j n e z n a č a j n i j i , a b a š d a n a š n j a naša b o r b a v o d i se za b o l j i t a k n a r o d a , d a se p o m o g n ( e ) o n i m n a j i z r a b l j i v a n i -j im .

P o m o ć d a n a u kož i za o b u ć u n i j e z a d o v o l j i l a p o t r e b e n a r o d a , a se i p a k z n a tno p o m o g l o o n i m n a j p o t r e b n i j i m a , a n a p o s e v o z a r i m a i r a d n i ( c i m a ) k o j i u t o me v i d u o s j e t l j i v u p o m o ć N O O - a .

B r o j r a d n i k a j e s t o k o 60. O d t i h n e k i r a d e u r a z n i m r a d n j a m a k ( a o ) k o v a -ći, p i l a n a r i i t . s l . t e o k o p o d i z a n j a o b j e k a t a z a s t a m b e n e z g r a d e .

Sv i t i r a d n i c i h r a n e se n a t e r e t K o t a r s k o g N O O - a . H r a n a bi se m o g l o r eć i d a j e loša , k o j a se d a j e t i m r a d n i c i m a i n e d o v o l j n a ,

ali se d a j e p o t ab l j i c i t e b i o d g o v a r a l a k a d b i b i l o m a s n o ć ( e ) n o m o r a m o z n a t i da se p o i s to j t ab l i c i h r a n i i o sob l j e K N O O - a , t e t a h r a n a o d g o v a r a za d a n a š n j e p r i l ike .

P o v o d o m m n o g i h p o t r e b a k o j e n a m d a n o m i c e i s k r s a v a j u t r e b a d a sv i članovi N O O - a r a d e k o d n a r o d a n a t o m e , k a k o b i se p o m o g l o n a j p o t r e b n ( i ) j i m a u h r a n i i od jeć i , a n a p o s e n a s t o j a t i to pos t i ć i od o n i h ko j i i m a j u t o g a v i š e , p a č e m o i n a t a j n a č i n p o m o ć i p o t r e b n o m n a r o d u .

S m r t f a š i z m u — S l o b o d a n a r o d u .

P r o č ( e l n i k ) Soc ( i j a lnog ) O t s j e k a : J u r a j K r i ž v . r .

R E F E R A T P O S U D S T V U 7 2

N a t e r i t o r i j u n a š e g a K o t a r a s u d s t v o se r a z v i j a p r i l i č n o d o b r o , k a k o k o d k o t a r a t a k o i k o d o p ć i n a . N a r o d se u g l e d a o u n a r o d n e s u d o v e , t e i m a u i s t e pov j e r en j a . D r u g o v i ko j i su z a d u ž e n i p o s u d s t v u u O p ć . N O O - i m a p r i l i č n o su u p o znat i sa r a d o m , a n a r o č i t o on i ko j i su p r o š l i k u r s iz s v a k e o p ć i n e p o j e d a n o s i m P r e z i d a k o j i m a se d a d e p o m o ć sa s t r a n e o v o d o d j e l a . 7 3 D i r e k t i v e k o j e se dob i va ju od v i š e g a f o r u m a d o s t a v l j a j u i m se u p r e p i s u , t e p o t o m e u s m e n o o b j a š n j e n je .

Kod o v o g j e s u d a z a p r i m l j e n o u p r o š l o m m j e s e c u 9 p r i j a v a o d t o g a 3 k r i -

7 2 HAR, JU—12, b u s t a 1, i zvo rn ik , s t r o j o p i s , 1 s t r a n i c a , 1 l is t . 7 3 N a k u r s z a n a r o d n e s u c e bil i su p o č e t k o m r u j n a u p u ć e n i : F r a n j o Kovač ,

Fran jo L o k n a r , F r a n j o M a r k o v č i ć i D a n e Mate j i ć .

[P r i log 9 ]

121



28/1985. str. 87 — 125

v ične , k o j e su r i j e š e n e 1 p r e d m e t o s u d o m , 1 p r e d m e t u s t u p l j e n u p r a v n o m odj e l u k a o t a m o s p a d a j u ć i , 1 p r e d m e t o b u s t a v l j e n k o d O p ć . N a r o d n o g S u d a u Č a b r u .

K o d p r i v a t n o p r a v n i h p r e d m e t a 2 p r e d m e t a p r e s u d o m r i j e š e n a , 1 p r e d m u s t u p l j e n O p ć . N O O - u P le šce , k a o t a m o s p a d a j u ć i , 2 p r e d m e t a o r a s t a v i b r a k a p o s l a t o O k r u ž n o m N a r o d n o m s u d u , ko j i s u z a t o n a d l e ž n i , 1 p r e d m e t u t o k u poš to se r a d i o o s t a v i n s k o j r a s p r a v i , p a n i j e još d o v r š e n a . P r o t i v j e d n e p r e s u d e d o s t a v l j e n a j e ž a l b a O k r u ž n o m N a r o d n o m s u d u , a j e d n a j e p r a v o m o ć n a . K a k o n a m j e s e k r e t a r s u d a po p o t r e b i z v a n n a O k r u ž n i N O O to s m o os ta l i b e z s e k r e t a r a , a is t i b i n a m v i še p u t a b i o od p o t r e b e , p a s t o g a p r e d l a ž e m d a n a m se p o p o t r e b i p o s t a v i od O k r u ž n o g N O O - a .

P r e m a r a s p i s u O k r u ž n o g o v o đ e n j u m a t i č n i h k n j i g a n i j e se j o š z a p o č e l o p o š t o n i s u j o š o p ć i n e n a p r a v i l e p o t r e b n e k n j i g e , o s i m G e r o v a k o j e za s a d a t o u r e d i l o . M a t i č a r i su o d r e đ e n i p o s v i m o p ć i n a m a , t e p r e d l o ž e n i O k r u ž n o m .

K a k o j e k o m i s i j a za r a t n e z loč ine u s p o s t a v l j e n a p o s v i m N O O - i m a i da t e i m p o t r e b n e u p u t e p i s m e n e i u s m e n e , a l i j o š n e k o j i n i s u poče l i t e m e l j i t o rad o m i a k o j e to v a ž n o i h i t n o r a d i n a t j e c a n j a . Z a p o č e l o se n a j o b i l n i j e u O p ć . N .O .O . -u Č a b a r i P l e š c i m a i T r š ć u s a m o u m a n j e m o p s e g u n e g o u Č a b r u , d o k u G e r o v u i P r e z i d u još n i s u započe l i , al i će se n a s t o j a t i d a i s t i z a p o č m u rad o m , j r su v e ć v i še p u t a o b a v j e š t e n i p o t o m e t e l e f o n s k i i u s m e n o .

S m r t f a š i z m u — S l o b o d a n a r o d u ! [ P r i l o g 10] R e d K o t a r s k o g N O O - a ( o r g a n i z a c i o n o ) 7 4

G l a v n e z n a č a j k e r a d a K o t a r s k o g N O O - a o d n o s n o n j e g o v o g n e d o s t a t k a b i l e su n e r e d o v i t o o b d r ž a v a n e s j e d n i c e r a d n o g o d b o r a k a o i v r e m e n s k i p r e v e l i k i r az m a k i z m e đ u o d r ž a v a n j a P l e n u m a , ' 5 z a t i m još u v j e k n e d o v o l j n o s i s t e m a t i z i r a ni r a d , p o m a n j k a n j e o d g o v o r n o s t i i d i s c ip l i ne , t u i t a m o i s p o l j a v a n j e loka l -pa -t r i o t i z m a , koj i se i p a k s v e o 7 6 s a m o n a d i s k u s i j i d o k se p r a k t i č k i n i j e p r o v o d i o .

P o z i t i v n e su s t r a n e : vo l j a za r a d o m k a o i s v e v e ć e u p o z n a v a n j e r a d a i 7 7 p r o b l e m a koj i se n a m e ć u . U p o s l j e d n j e v r i j e m e z a v e l o se d a se s v a k i č l an č i m v i še osposob i po s v o m s e k t o r u k o j i m j e z a d u ž e n . T a j j e n a č i n v e ć p o k a z a o u s p j e h a , t e v j e r u j e m o d a će u r o d i t i d o b r i m p l o d o m . O d n o s u n u t a r r a d n o g o d b o r a K o t a r s k o g N O O - a do s a d a b i o j e d o b a r u t r e t i r a n j u i r i j e š a v a n j u p o j e d i n i h p i t a n j a p o s t u p a l o se d e m o k r a t s k i , t e se n i j e i s p o l j a v a l a s a m o v o l j a p o j e d i n a c a . D i r e k t i ve v i š i h f o r u m a p r o v o d i l e su se do k r a j n i h m o g u ć n o s t i , t e se n i s u i z m j e n j i v a l e n e g o 7 8 p r i m j e n j i v a l e s a o b r a z n o sa m o g u ć n o s t i m a k o j e s u n a n a š e m t e r e n u . Iz-

7 4 HAR, JU—12, b u s t a 1, i zvorn ik , s t r o j opis , 2 s t r a n i c e , 2 l i s ta . 7 5 P r e m a »Pos lovniku o r a d u n a r o d n o - o s l o b o d i l a č k i h o d b o r a « koj i je don io

ZAVNOH n a s v o m p r v o m zas j edan ju , k o t a r s k i NOO-i mora l i s u s e s a s t a j a t i jedn o m t j edno . (ZAVNOH 1943, n . d j . s t r . 225).

7 6 R i ječ k o j a je b i l a o t i p k a n a i s p r e d riječi sveo k r i ž a n a j e t i n t o m . 7 7 Ri ječi o t i p k a n e i s p r e d s lova i k r i ž a n e su s t r o j e m . 7 8 S lova o t i p k a n a i s p r e d riječi nego k r i ž a n a su' s t r o j e m .

122



m j e n a d i r e k t i v e des i l a se s a m o j e d n o m z a š t o s m o v e ć i dob i l i u k o r od O k r u ž n o g NOO-a . S e b i č n o s t i 7 9 i p r i s t r a n o s t i n i s m o p o z n a v a l i i m a j u ć i u v j e k p r e d o č i m a k o rist i n a r o d a k a o c j e l i ne n e o b a z i r a j u ć i se n a p o j e d i n c e .

O p ć i n s k i N O O - i r a d e u g l a v n o m d o b r o , al i se o p a ž a d a se r a d p r e p u š t a n a j više dvo j i c i t ro j i c i d r u g o v a u s l i j e d čega r a z u m l j i v o t r p i s a m r a d . U t o m pog le du na jbo l j i j e za s a d a O p ć . N O O G e r o v o g d j e u n a t o č t o g a d a su č l a n o v i N O O - a iz o k o l n i h se la , d o l a z e r e d o v i t o n a d e ž u r a n j e svo je d u ž n o s t i . I s to t a k o d o b a r j e u tom p o g l e d u i O p ć . N O O Č a b a r , d o k u P r e z i d u , T r š ć u i P l e š c i m a j e s t t a k o ka ko s m o g o r e s p o m e n u l i .

O p a ž a se , d a se d r u g o v i ko j i b i i n a ć e p o t p a l i p o d v o j n u d u ž n o s t p u n o v i š e t r se n e g o os ta l i . O s t a l i r a d e v e ć p r e m a s t e p e n u n j i h o v e sv j e s t i n o u s v a k o m slučaju o p a ž a - s e i t u k o r a k k s r e đ i v a n j u .

A d m i n i s t r a c i j a m a d a j e u p o s l j e d n j e v r i j e m e v r l o o p s e ž n a , a u z m e m o li u obzir d a j e v e ć i n a opć . N O O - a b e z p o t r e b n i h s t r u č n i h a d m i n i s t r a t o r a z a d o v o l j a va . O d g o v o r n o s t j e u o m j e r u p r e m a sv j e s t i p o j e d i n o g d r u g a ili d r u g a r i c e u NOO-u k a o i s h v a ć a n j u d u ž n o s t i i v a ž n o s t i k o j u n a š a n a r o d n a v l a s t i m a p r e m a n a r o d u .

N a ž a l o s t p o l a g a n j e r a č u n a n a r o d u n i j e n a v i s i n i . U g l a v n o m n a š i N O O - i se o b r a ć a j u n a r o d u s a m o u v a ž n i j i m m o m e n t i m a d o k b i b i l o p r a v i l n o d a se u s v a k o m s l u č a j u p o s a v j e t u j u sa n a r o d o m .

B r o j n o s t a n j e č l a n s t v a p o O p ć . N O O - i m a j e s t k a k o s l i j e d i :

Opć . N O O 9 č l a n o v a O p ć . N O O 9 č l a n o v a O p ć . N O O 9 č l a n o v a O p ć . N O O č l a n o v a O p ć . N O O 7 č l a n o v a

S v e u k u p n o . . . 41 č l a n

D a k l e k a k o v i d i m o b r o j l j ud i u n a š o j n a r o d n o j v l a s t i j e s t p r i l i č a n a k o još k t o m u p r i b r o j i m o n a š K o t a r s k i P l e n u m p o s t o j i s v a m o g u ć n o s t u s p j e š n o g r a d a , s a m o a k o u s v o j i m o s l i j edeće p r i n c i p e :

a) p r e d a n o s t r a d u , b) o d g o v o r n o s t , c) n e s e b i č n o s t , d) d i s c i p l i n o v a n o s t , e) snalažl j ivost , f) n a d a s v e p o š t e n o s t i n e p r i s t r a n o s t i m a j u ć i u v j e k p r e d o č i m a , ž r t v e koje su p a l e za o v e i d e a l e t . j . d a n a r o d s a m s o b o m v l a d a .

O d n o s G o s p o d a r s k i h k o m i s i j a , k a o i n j i h o v r a d sa N O O - i m a , č e s to j e v r l o n e p r a v i l a n , t e se d e š a v a d a p l a n o v i N O O - a n e b u d u i z v r š e n i k a k o su z a m i š l j e n i . P o g o t o v o se o p a ž a t a t e n d e n c a : d a a k o se i m a n e š t o d a v a t i n a r o d u , t a d a se r a d o

S lova o t i p k a n a i s p r e d r i ječ i sebičnosti k r i ž a n a s u s t r o j e m .

123



28/1985. str. 87 — 125

i s t iče ili se i s t i ču č l a n o v i G o s p o d a r s k i h K o m i s i j a , a k a d t r e b a n e š t o od n a r o d a t r a ž i t i o d n o s n o z a h t i j e v a t i t a d a ovo u z i z n i m k e 8 0 o v o p o t o n j e p a d a s a m o n a t e r e t č l a n o v a N O O .

T a k v i m r a d o m n a r o d s t i če d o j a m , d a č l a n o v i N O O - a n e v o d e b r i g u o n a r o d u d o k si s d r u g e s t r a n e p o j e d i n i č l a n o v i G o s p o d a r s k i h k o m i s i j a s t i ču i zv j e sn i p r e st iž koj i j e s k r o z bez t e m e l j a . J a s n o j e d a se o v a k a v n a č i n r a d a n e s m i j e t r p j e t i , a i š t e t i k r a j n i m c i l j e v i m a b o r b e za k o j u j e n a š n a r o d d a o t o l i k e ž r t v e .

D a j e t o m u t a k o m n o g o su k r i v i i č l a n o v i N O O - a š to n e r a s p r a v l j a j u pot r e b e k a o i p o d a v a n j a n a r o d a , n a j a v n i m s a s t a n c i m a .

K a k o v i d i m o iz n a p r e d i z loženog n a j v a ž n i j i z a d a t a k j e :

1) Čim t j e sn i j a p o v e z a n o s t N O O - a sa n a r o d o m , a ko j i će se n a j l a k š e o d r a z i t i u t o l i ko p u t a v e ć n a g l a š a v a n j u p o l a g a n j u r a č u n a p r e d n a r o d o m ,

2) U s k l a d i t i r a d N O O - a i n j i h o v i h p o m o ć n i h o r g a n a ( r a z n i h k o m i s i j a ) .

3) N a j v e ć a k o n t r o l a N O O - a n a d s v i m r a d o v i m a i p o s v i m p o l j i m a r a d a .

Sto se t iće s t r o g o a d m i n i s t r a t i v n o g r a d a p r e d l o ž i l i b i d a se u s v a k i opć . N O O p r i m i p o j e d n a ili dv i j e o m l a d i n k e , k o j e bi se t a m o u p u ć i v a l e u a d m i n i s t r a t i v ni r a d , t e b i t a k o o d t e r e t i l e č l a n o v e N O O - a p o a d m i n i s t r a t i v n o m r a d u , i n a t a j bi n a č i n č l a n o v i N O O - a i G o s p o d a r s k i h k o m i s i j a m o g l i p o s v e t i t i v i š e v r e m e n a p r a k t i č n o m r a d u n a t e r e n u .

Z a d a t a k j e d a n a š n j e g P l e n u m a d a b u d u ć j e d o s a d a š n j i P r e d s j e d n i k K o t . N O O - a d r u g M u h v i ć o t i š ao n a d u ž n o s t u O k r u ž n i N O O , a i s to t a k o i d r u g a r i c a S l a v i c a 8 1 k o j a j e d o s a d a b i l a č l an K o t . N O O - a r i j e š e n a j e o v e d u ž n o s t i , d a k o a p -t i r a d v a ili t r i do če t i r i č l ana u P l e n u m ko j i će t a d a i z a b r a t i n o v o g p r e d s j e d n i k a a i s to t a k o p o p u n i t i p r a z n a m j e s t a r a d n o g o d b o r a K o t a r s k o g N O O - a o d n o s n o d a t i Hi n e p o v j e r e n j e d o s a d a š n j e m r a d n o m o d b o r u t e g a ili s m j e n i t i p o t p u n o m a ili p o j e d i n a č n o v e ć p r e m a n a h o đ e n j u .

S m r t f a š i z m u — S l o b o d a N a r o d u !

R I A S S U N T O

ATTIVITÀ DEL COMITATO D I S T R E T T U A L E POPOLARE DI L I B E R A Z I O N E DI ČABAR C O N F O R M E AI D O C U M E N T I DELLA SEDUTA P L E N A R I A

T E N U T A S I IL 25 N O V E M B R E 1944

Il C o m i t a t o Distret tuai le P o p o l a r e di L ibe raz ione d i Č a b a r è s t a t o f o r m a t o nel g iugno 1943. Con q u é s t o a t t o l a z o n a dei c o m u n i d i Čabar , Gerovo, Plešce , P rez id e T r š ć e é d i v e n t a t a a n c h e f o r m a l m e n t e u n ' u n i t a t e r r i t o r i a l e - a m m i n i s t r a t i v a a p a r t e de l d i s t r a t t o d i Gorsk i k o t a r . F i n o al l ' inizio d[ s e t t e m b r e il C. D. P. L. o p e -

8 0 R i ječ o t i p k a n a i s p r e d riječi iznimke k r i ž a n a j e s t r o j e m . 8 1 S lavica Klepac .

124



rava i l l ega lmente , e po i , e c c a t t o i l b r e v e (periodo de l l ' occupaz ione t edesca da l l ' o t tobre al n o v e m b r e d e l 1943, mimane l ' un i co o r g a n o r i c o n o s c i u t o d a l a p o p o l a z i o n e di q u e s t ' a r e a c o m e o r g a n o l ega le de l p o t e r e civile.

i. 5 ep°M pia Ndl lug l io 1944 a l l ' i n t e r n o d e l C. D. P. L. v iene c o s t i t u i t o il C o m i t a t o esecu t ivo

e il P l e n u m , e a l l a f ine dii q u e l m e s e , d o p o l e e lezioni de l C o m i t a t o D i s t r e t t u a l e del F r o n t e N a z i o n a l e d i L i b e r a z i o n e J u g o s l a v o (JNOF) , i l C. D. P. L. d i v e n t a a n c h e f o r m a l m e n t e e l e g a l m e n t e l ' o r g a n o d e l p a t e r e d e l n u o v o s t a t o j ugos l avo . I l v e r b a l e della s e d u t a p l e n a r i a d e l 25 o t t o b r e 1944, i l q u a l e si r e n d e n o t o , M u s t r a m o l t o bene il l a v o r o d e l C. D. P. L. dli Č a b a r n e l l ' a m b i t o d e l l ' r i s a n a m e n t o , del r i l anc io e m i g l i o r a m e n t o deU 'economlia, l a s u a c u r a de l l ' educaz ione e de l l ' i s t ruz ione dei bambin i e g iovan i , l a s u a p r e o c c u p a z i o n e de l l a d i fesa s a n i t a r i a del la p o p o l a z i o n e e del la d i fesa soc ia le de l l e f amig l i e ipovere, de l le famig l ie d e i c o m b a t t e n t i del E. P. L. e degl i inva l id i d i g u e r r a , m a a n c h e l a s u a a t t i v i t à c o m e o r g a n o a m m i n i s t ra t ivo e m a g i s t r a l e s u p r e m o d e l n u o v o s t a t o j u g o s l a v o ne l t e r r i t o r i o del d i s t r e t t o bellico di Čaba r .

125


library.foi - ipd-ssi.hripd-ssi.hr/wp-content/uploads/2015/09/Vharip-sv-28-4.pdf · Time je u...

Documents

Transcript of library.foi - ipd-ssi.hripd-ssi.hr/wp-content/uploads/2015/09/Vharip-sv-28-4.pdf · Time je u...