Zorg op maat voor kinderen en

jongeren met een licht verstandelijke

beperking (LVB) en psychiatrische

problematiek

GGZ Kennisdag 2015: Psychische gezondheid van de jeugd

Martine Weeland, psycholoog

Daphne Vinke, orthopedagoog

Marjolijn Bergman, kinder- en

jeugdpsychiater /

manager behandelzaken

Ivon Riemersma, junior

onderzoeker /

gedragswetenschapper

Martine Weeland, junior

onderzoeker

Karakter kinder- en jeugdpsychiatrie

Diagnostiek en behandeling

Complexe psychiatrische problematiek

Kinderen en jongeren van 0 tot 18 jaar

4 zorglijnen:

1) LVB

2) ASS

3) ADHD

4) SAOS

2 provincies:

1) Gelderland

2) Overijssel

Karakter kinder- en jeugdpsychiatrie

● IQ = 55 – 85

● Aparte zorglijn omdat:

- Ouders vaak een verstandelijke handicap en/of psychiatrische problemen

hebben

- Lichamelijke problemen en genetische afwijkingen vaak een rol spelen

- Het kind leert langzamer, dus ook in de therapie

- De geleerde vaardigheden generaliseren moeilijker

- Omgevingsfactoren spelen een grotere rol (veel trauma en sociale problemen)

Alle locaties: Polikliniek

Locatie Ede:

● Polikliniek

● Intensive Home Treatment (IHT) per 1 feb ‘16

● MDFT

● Dagbehandeling

● Klinische bedden: BOPZ en open

● We bieden hoogwaardige zorg

● Zo licht als mogelijk en zo zwaar als nodig

● Het gezin staat centraal

● Competentiegericht

● In samenwerking met het netwerk en de ketenpartners

Als zorg moeilijk wordt, dan kom je

naar Pluryn

Verstandelijk beperkt Normaal begaafd Lichamelijk beperkt

Gedragsproblematiek Residentieel Ambulant

Gezinsbehandeling DagbehandelingOrthopedagogische

behandelcentra

Langdurige zorg CrisisResearch &

Development

Casus Damian

• 11 jarige jongen

• Geen psychiatrische problemen

gediagnosticeerd

• LVB (VIQ 78 PIQ 61)

Casus Damian

Wisselwerking

Jij bent okay!

Een competentietraining voor jongeren

met LVB en hun ouders met psychische

en/of verslavingsproblemen

Ivon Riemersma, junior onderzoeker Pluryn R&D en

gedragswetenschapper Jan Pieter Heije

KOPP gedachten en

gevoelens

KOPP:

Kinderen van Ouders met

Psychische Problemen

KVO:

Kinderen van Verslaafde

Ouders

Beschermende en

risicofactoren

Jongeren aan het woord

Jij bent okay:

Ondersteuningsgroep voor

jongeren

Extra aanpassingen

- Simpel taalgebruik

- Concrete voorbeelden

- Extra herhaling

basisemoties

Jij bent Okay: oudermodule

Online oudermodule

Planning

Onderzoek

Eerste resultaten

(n=11)

Jij bent okay!

Vragen?

Voor meer informatie over

deelname aan dit onderzoek:

Ivon Riemersma

iriemersma@pluryn.nl

Martine Weeland,

Psycholoog / behandelcoördinator BinK

Behandeling in de Klas

(BinK)

• Gedragsproblemen op SBO-school

• Aandacht/ concentratie

• Oppositioneel gedrag

• Agressie

• School handelingsverlegen

• Conflict tussen ouders en school

• Hulpvraag school:

• Diagnostiek?

• Hoe komt hij weer tot ontwikkeling?

Waarom Behandelen in de Klas?

• Veel kinderen met een LVB en psychiatrische problematiek lopen vast

op school

• Generalisatie van vaardigheden naar dagelijks leven is lastig

• Daarom: behandelen in de setting waar problemen zich voordoen

BinK:

Tweedelijns kinderpsychiatrische (deeltijd)behandeling in de klas

Kinder- en jeugdpsychiater, psycholoog/orthopedagoog, sociotherapeuten,

vaktherapeuten, systeemtherapeut, ouderbegeleider.

Speciale expertise op gebied van LVB, maar óók voor normaal begaafde

kinderen

Visie

• Behandeling inzetten binnen de setting waar het kind vastloopt

• Zo licht als mogelijk en zo zwaar als nodig

• Competentiegericht

• Het hele systeem en verschillende milieu’s betrekken (school, gezin), multidisciplinair

• In samenwerking met ketenpartners

Van visie naar praktijk (1)

• Behandeling inzetten binnen de setting waar het kind vastloopt

• Sociotherapeuten zijn in de klas aanwezig en werken aan

doelen

• Behandelaren vormen een team met school; gedeelde visie

en werkpunten

• Generalisatie van vaardigheden

Zo licht als mogelijk en zo zwaar als nodig

• Ambulante BinK: behandelaren komen naar school van

herkomst

• BinK als deeltijdbehandeling: behandeling vindt plaats op De

Brouwerij, cluster 4 school, op het terrein van Karakter

Van visie naar praktijk (2)

Competentiegericht

• Competentieanalyse: Vaardigheden vs. Ontwikkelingstaken

kind én gezin

• Concrete doelen en werkpunten

• Beloningsysteem: fasering

Van visie naar praktijk (3)

Het hele systeem wordt betrokken in de behandeling

• School werkt samen met behandelteam

• Ouders worden betrokken

• Gezinsdiagnostisch onderzoek (GDO), psychiatrische

gezinsbehandeling, systeemtherapie, ouderbegeleiding

Van visie naar praktijk (4)

In samenwerking met ketenpartners• School van herkomst, samenwerkingsverband,

vervolghulpverlening wordt betrokken in de diagnostiek en

behandeling

• Doel is altijd uitstroom naar passend onderwijs/ dagbesteding

(deeltijdbehandeling max. 6 maanden)

Van visie naar praktijk (5)

1. Anoniem contact school

2. Vrijblijvend oriënterend gesprek met ouders

3. Intake met KPO en OA

4. Start BinK behandeling op de Brouwerij, doelen:

-Verheldering diagnostiek (diagnose ODD; ADHD? ASS?)

-Versterken emotieregulatie (signaleringsplan, psychomotorische

therapie)

-Ouders krijgen psychoeducatie LVB en praktische handvatten

voor de aansturing van Damian in de weekenden

• (Anoniem) overleggen over casus

● Bellen met Karakter Ede: 0318-676611

● Een mail naar: AanmeldpuntBinK@karakter.com

• Aanmelden: verwijzing van (huis)arts, jeugdarts (GGD), medisch

specialist, Centrum voor Jeugd & Gezin of sociaal wijkteam

● Bellen met Karakter Ede: 0318-676611

● Een mail naar: AanmeldpuntBinK@karakter.com

Flexibele behandelgroep

Daphne Vinke- van Steijn, orthopedagoog/

behandelcoördinator Karakter

Stroom

• Klinische open behandelgroep

• Totaal 8 bedden/ plekken die flexibel inzetbaar zijn

• Kinderen hebben een eigen kamer, gedeelde badkamer en toilet

• Basisonderwijs op terrein, voortgezet onderwijs op externe scholen of in

thuissituatie

• Dagbehandelingsaanbod: individuele,- groep- en gezinstherapie,

trainingen

• Duidelijke (dag)structuur aanwezig

Visie flexibilisering

Behandeling moet flexibel en op maat zijn, passend bij kind en zijn gezin:

•Behandeling is ambulant, opname in de

kliniek is als module inzetbaar

•Zo licht als mogelijk en zo zwaar als nodig

•Ouders zijn co-expert

•Ieder gezin krijgt psychiatrische

gezinsbehandeling (PG)

•In samenwerking met ketenpartners

• Door flexibilisering kan er beter worden aangesloten bij de zorgbehoeften

van het kind en het gezin

• Keuze zorgzwaarte is afhankelijk van het gezinssysteem

• Geen schotten meer tussen afdelingen en disciplines

Kliniek als module

Vormen van flexibele zorg

● Kliniek als tijdelijke crisisinterventie

● Deeltijdbehandeling: kind is deels thuis en deels op de kliniek

● Dagbehandeling

● Fulltime opname en gaandeweg meer naar huis

• Opname Stroom fulltime voor de eerste 4 weken met als

doel crisisinterventie

• BINK blijft betrokken voor onderwijs

• Opname wordt omgezet naar een deeltijdopname en start PG

• Doelen opname Damian: emotieregulatie vaardigheden, rouwverwerking,

psycho-educatie

• Start Creatieve Therapie

• Start systeemtherapie met doelen systeem

Casus Damian

Op Volle Kracht

Depressiepreventie bij jongeren met een licht

verstandelijke beperking en gedragsproblemen

Martine Weeland, junior-onderzoeker

Pluryn R&D

Waarom Op Volle Kracht?● Jongeren met een LVB hebben een verhoogde kans op het

ontwikkelen van depressie en angststoornissen

● Dekker & Koot, 2003

● Cooper, 1997; Meins, 1993, Richards et al., 2001

● Veel jongeren hebben al (sub)klinische symptomen

● Nee..! In de praktijk lastig te herkennen (Damian)

● Gevolg: onderbehandeling depressie

● Bovendien: Met huidige behandelingen voor depressie wordt

slechts 10-20% van de ziektelast weggenomen. 80-90% blijft dus

bestaan (Trimbos, 2011)

●

Hebben we het probleem in

beeld?

● Op Volle Kracht

● Nederlandse bewerking van “Penn Resiliency Program”

● Brunwasser, 2009: PRP

● Aangepast voor LVB-doelgroep

Wat gaan we eraan doen?

Op Volle Kracht: Wat is het?

● Doel: versterken emotionele weerbaarheid jongeren met LVB

● Daardoor voorkómen en verminderen van depressieve symptomen

● 8 bijeenkomsten, op de behandelgroep, door SPV-ers en

SPH-ers

● Competentiegericht

● Gebaseerd op cognitieve modellen en het sociaal-

competentiemodel van depressie

Op Volle Kracht: Hoe werkt het?

● GGGG-schema

● Gebeurtenis

● Gedachte

● Gevoel

● Gedrag

Op Volle Kracht: Hoe werkt het?

● Niet-helpende gedachte:● Is vaak negatief en maakt je bang, bedroefd of boos

● Helpt je niet om met een vervelende situatie om te gaan

● Helpende gedachte:

● Helpt je om met vervelende situaties om te gaan

● Is vaak optimistisch (niet altijd)

Het onderzoek

Is Op Volle Kracht effectief in het verminderen en voorkomen van

depressie bij jongeren met een LVB?

● RCT met 2 condities● 1. standaard klinische behandeling (treatment as usual)

● 2. standaard klinische behandeling + OVK

● Jongens en meiden tussen 12-16 jaar● Karakter (jeugd-GGZ), Pluryn (gehandicaptenzorg), De Hoenderloo Groep (jeugdzorg)

● Vragenlijsten: ● Depressie: CDI-2 (Kovacs, 2012)

● Angst: SCAS (Spence, 1997)

● Denkfouten: CNCEQ-R (Maric, 2012)

● Coping stijlen: CRSQ (Abela, Brozina & Haigh, 2002)

● Gedragsproblemen: SDQ (Goodman, 1997)

Voorlopige resultaten

● Geen vermindering depressieve symptomen, angst, negatieve denkstijlen en

gedragsproblemen

● Geen verbetering coping en leefklimaat

Vervolganalyses

● Ouderrapportages?

● Implementatieverschillen tussen groepen en instellingen?

● Moderatoren?

Casus: welke behandeling indiceert u?

• Evelien, 10 jaar

• VIQ 66, PIQ 101

• Eet- slaap en emotionele problemen, beperkte dagstructuur

• School gaat goed (SO cluster 3)

• Hoofddiagnose: PDD-nos

• Langerdurende psychiatrische gezinsbehandeling (IPG) en

systeemtherapie hebben onvoldoende opgeleverd

• Vader heeft een autistische stoornis. Moeder voelt zich zwaar belast,

heeft een laag energieniveau.

• Ouders willen dat het gezin tot rust komt en dat zowel Evelien als

ouders leren omgaan met haar PDD-nos