Tinley: Dé specialist in diergedrag

Welzijn en gedrag in asiel en opvang

José Haeke, BSc (Hons)

Postgraduate Diploma in Companion Animal Behaviour Counselling

Welke gevolgen hebben onzekeuzes voor het zwerfdier

Tinley: Dé specialist in diergedrag

Inhoud

• Wat is welzijn?

• De 5 vrijheden

• Factoren die welzijn beinvloeden

• Meten van welzijn

• Stress en conflictgedrag

• Kwaliteit opvang in relatie tot welzijn

Tinley: Dé specialist in diergedrag

Wat is welzijn?• Dierenwelzijn is een complex begrip dat

zowel het fysieke welzijn als het geestelijk welzijn omvat*

• Welzijn hangt samen met de voorspelbaarheid en beheersbaarheid van de omgeving**

• The welfare of an individual is its state as regards its attempts to cope withits environment***

* Brambell Committee, 1965; De Jonge en Goewie, 2000** Wiepkema en Koolhaas, 1993*** Broom, 1991

Tinley: Dé specialist in diergedrag

De 5 vrijheden(Brambell 1965 / Britse Farm Animal Welfare Council, 1979)

1. Vrij van honger, dorst, onjuiste voeding

2. Vrij van thermaal en fysiek ongemak

3. Vrij van verwonding en ziekten

4. Vrij van angst en stress

5. Vrij zijn om normaal soorteigen gedrag te vertonen

Volgens Ministerie LNV parameters voor een goeddierenwelzijn.

Recente benaderingen focussen ook meer op aanwezigheidvan bevrediging van behoeften/emoties

Tinley: Dé specialist in diergedrag

Factoren die welzijn beinvloedenPijn (moeilijk meetbaar, zowel fysiek als gedragsmatig)

Angst (makkelijker meetbaar)

– Hartslag, Adrenal cortex activity, etc.

– Bevriezen, vluchten, agressie

Gebrek aan controle door:

– beperking in beweging, beperking in normale reactie op prikkel

– frustratie (ranghogere blokkeert voedsel)

– afwezigheid van specifieke prikkels (bijv. om te sabbelen)

– onvoldoende stimulatie

– overstimulatie (> onvoorspelbaar en oncontroleerbaar)

Tinley: Dé specialist in diergedrag

Meten van welzijn

• Voortplantingssucces (cyclus, succesvolle dekkingen,

nestgrootte, vroege dood)

• Ziekte en verwondingen (gebroken botten, maagzweren)

• Immuniteit en vatbaarheid voor ziekte (fysiologisch meetbaar)

• Gedragsmatige uitingen (abnormaal gedrag, inactiviteit)

• Samenhang lagere levensverwachting & lager welzijn

Tinley: Dé specialist in diergedrag

Welzijn?

http://www.srdogs.com/Pages/news.jul.4.html

Uit privé collectie van Birgitta Machielse

htt

p:/

/ww

w.n

ydai

lyn

ews.

com

/lif

esty

le/g

alle

ries

/do

g_fa

shio

n_s

ho

w/d

og

_fas

hio

n_s

ho

w.h

tml

Tinley: Dé specialist in diergedrag

StressAlledaags begrip, maar vele visies

• Van Dale: stress de; m aanhoudende geestelijke druk; spanning

• Wikipedia: Stress is een vorm van spanning die in het lichaam van mensen of dieren optreedt als reactie op externe prikkels en die gevolgd wordt door een bepaald patroon van fysiologische reacties.

Tinley: Dé specialist in diergedrag

Stress waarnemenStress ontstaat als een dier zijn omgeving (tijdelijk) niet kanvoorspellen en/of niet kan beïnvloeden

Acute stress: kortdurend, conflict is oplosbaar

Chronische stress: langdurig, niet oplosbaar

Gedragsmatige uiting van stress: stress signalen / conflictgedrag

Uiting van stress kan per diersoort verschillen

Tinley: Dé specialist in diergedrag

Stress signalen / uitingen van conflictgedrag bij honden

Bek aflikken

Tongelen

Gapen

Hijgen

Trillen

Hoge geluiden

Borstelen

Uitschudden

Niezen

Uitrekken

Kaakklapperen

Grijnzen, lachen

Oversprong snuffelen

Plotseling krabben/ likken

Voorpoten knabbelen

Staart jagen

Tinley: Dé specialist in diergedrag

Kwaliteit van opvang/asiel

Kwaliteit wordt in hoge mate bepaald door:

• vorm van huisvesting:

• aantal honden per kennel

• Onderzoek wijst uit dat de voorkeur uitgaat naar groepshuisvesting [Mertens & Unshelm, 1996]

• beschikbare m2 per hond [in NL vastgelegd in honden en kattenbesluit]

• groepssamenstelling en -grootte in geval van meerdere honden per kennel [leeftijd, fysieke gesteldheid, continuïteit]

Tinley: Dé specialist in diergedrag

http://labanimals.awionline.org/pubs/cq02/Cq-dogs.html

Comfortable Quarters for Dogs in Research InstitutionsRobert Hubrecht (UFAW)

Tinley: Dé specialist in diergedrag

Speelweide - uitlaten

Tinley: Dé specialist in diergedrag

Speelweide

Tinley: Dé specialist in diergedrag

Asiel omgeving

Uit privé collectie van Birgitta Machielse

Met d

ank aan

Nath

alie Klin

ge

Tinley: Dé specialist in diergedrag

Asiel omgevingU

it privé

collectie van

Birgitta M

achielse

Tinley: Dé specialist in diergedrag

Asiel omgevingM

et dan

k aan N

athalie K

linge

Tinley: Dé specialist in diergedrag

Asiel omgevingM

et dan

k aan N

athalie K

linge

Tinley: Dé specialist in diergedrag

Zwerfdier van de straat?

Of een dier gebaat is bij de [vaak levenslange!] opvang in een asiel, hangt vooral af van de situatie waarin het verkeert en de situatie waarin het dier in het asiel terechtkomt.

Verbetert het welzijn van het dier vanuit het oogpunt van het dier gezien?

Tinley: Dé specialist in diergedrag

Bronnenlijst•D.M. Broom. Animal Welfare: concepts and measurement (1991).•Dierenwelzijnsweb, http://www.dierenwelzijnsweb.nl/Pages/Definitie-dier-en-welzijn.aspx•Robert Hubrecht (UFAW) Comfortable Quarters for Dogs in Research Institutions http://labanimals.awionline.org/pubs/cq02/Cq-dogs.html•Mertens, P.A. and J. Unshelm (1996). Effects of group and individual housing on the behavior of kennelled dogs in animal shelters. Anthrozoos 9(1): 40-51 •Wiepkema, P.R., Koolhaas, J.M. (1993) Stress and animal welfare. Animal Welfare 2 195-218