Wegwijs in aansprakelijkheid

Michael Gerrits

Agenda

Aansprakelijkheid voor een gebrekkig product:•Verschil tussen risico- en schuldaansprakelijkheid•Onveilig product: gebrek•Veilig product: ‘3-stapsmethode’•Voorzorgsmaatregelen: waarschuwen•Schadevergoedingsplicht

Fouten van medewerkers:•Aansprakelijkheid werkgever•Vereisten•Werknemers onderling

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Productaansprakelijkheid?

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Verschillende wijzen van aansprakelijkheid

Schade veroorzaakt door een onveilig product kan op verschillende juridische manieren worden verhaald:

•Contractuele weg: contractuele aansprakelijkheid– Via wanprestatie of via consumentenkoopregeling

•“Buitencontractuele” weg: wettelijke aansprakelijkheid– Onrechtmatige daad – art. 6:162 (e.v.) Burgerlijk Wetboek– Productaansprakelijkheid – art. 6:185 (e.v.) BW

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Wettelijke aansprakelijkheid

Onrechtmatige daad = “schuldaansprakelijkheid”

Productaansprakelijkheid = “risico-aansprakelijkheid”

Wat is het verschil?

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Productaansprakelijkheid

Artikel 6:185 BW:“De producent is aansprakelijk voor de schade veroorzaakt door een gebrek in zijn product (…).”

Anders gezegd: Een producent is reeds aansprakelijk als wordt bewezen dat zijn product gebreken vertoont, ondanks alle zorg die (mogelijk) aan het maken ervan is besteed

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Artikel 6:162 BW:“Hij die jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt, welke hem kan worden toegerekend is verplicht de schade, die de ander dientengevolge lijdt, te vergoeden.”

Onrechtmatige daad = (onder meer) handelen in strijd met wettelijke plicht

– Wettelijke plicht = het gemaakte product moet voldoen aan de geldende veiligheidswetgeving

– Onveilig product op markt zetten = nalatig

Onrechtmatige daad

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Enkele schenden van wettelijke plicht voldoende?

•NEE: “Hij die jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt, welke hem kan worden toegerekend, is verplicht de schade te vergoeden” •De nalatigheid moet dus wel aan de producent kunnen worden toegerekend•De schending kan aan de producent worden toegerekend als kan worden aangetoond dat door hem onvoldoende zorg is besteed aan de vervaardiging van het product

Onrechtmatige daad

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Onrechtmatige daad vs. productaansprakelijkheid

Onrechtmatige daad:•Gedrag van de producent beoordeeld: schade op basis van onrechtmatige daad pas vergoed als ook aangetoond is dat producent schuld heeft

Productaansprakelijkheid:•Conditie van het product het belangrijkste criterium: i.v.m. bescherming van de consument aanvaard je het risico dat jouw product gebrekkig is

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Onrechtmatige daad

Productaansprakelijkheid

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Bijzonderheden

Onrechtmatige daad i.p.v. productaansprakelijkheid

Vergoeding van:•Schadeposten die buiten productaansprakelijkheidsregime vallen:

In het bijzonder schade in de bedrijfssfeer (bv. stagnatieschade, vervanging, winstderving)

•De – kortere – verjaringstermijn van art. 6: 191 BW is verstreken

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Producent: wie?

•De fabrikant van het eindproduct•Producent van grondstoffen en halffabricaten•Fabrikant van een onderdeel•Een ieder die zich presenteert als zijnde de fabrikant:

– huismerk of– ‘private label’

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Maar óók:•De importeur: van nieuwe én gebruikte producten van buiten de EER•Elke leverancier (groothandel, detaillist):

– Indien niet kan worden vastgesteld wie de producent of importeur van het product is

– Tenzij hij de benadeelde binnen een redelijke termijn de identiteit meedeelt van de producent of van degene die hem het product heeft geleverd

•De werkgever: als eigenaar/gebruiker arbeidsmiddel

Producent

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Productaansprakelijkheid

Gebrek = veiligheidsverwachting

Niet de veiligheid bieden die men, het grote publiek, daarvan in de gegeven omstandigheden mag verwachten

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Productaansprakelijkheid

VeiligheidsverwachtingOp verschillende wijzen beïnvloed door de gegeven omstandigheden

Gegeven omstandighedenOnder meer:•Tijdstip van in verkeer brengen: Stand der techniek•Beschermingsmaatregelen•De (wijze van) presentatie van het product

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Veilig ontwerp en veilige werking

• Primaat fabrikant: intrinsiek veilig ontwerp

• Risico’s en gevaren in ontwerp zoveel mogelijk wegnemen, dan pas beschermingsmaatregelen en/of waarschuwen:

‘3-stapsmethode’

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Stap 1 = eerste prioriteitStap 2 = tweede prioriteitStap 3 = derde prioriteit

3-stapsmethode

Presentatie van het product

Presentatie van het product:

a.Verpakking

b.Reclame(materiaal)

c.Gebruiksaanwijzing/instructies veilig gebruik

d.Waarschuwingen – pictogram, waarschuwingsbord

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Waarschuwen

Wanneer?

Pas wanneer geen veiliger ontwerp of veiligere werking mogelijk is en beschermingsmaatregelen bezwaarlijk zijn (qua tijd, moeite en kosten)!

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Redelijkerwijs te verwachten gebruik

Waarvoor?

Presentatie hangt nauw samen met verwachting hoe het product gebruikt zal worden

“Over verwachtingen moet je duidelijk zijn”

Dat wil zeggen:•Redelijkerwijs te verwachten gebruik•Geen rekening houden met onredelijk misbruik

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Redelijkerwijs te verwachten gebruik?

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Redelijkerwijs te verwachten gebruik?

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Waarschuwing

Op welke wijze?

Effectief: afdoende maatregel als bescherming tegen gevaar– makkelijk opmerkbaar, leesbaar, voldoende duidelijk, indringend

Waarschuwing moet ertoe leiden dat de gemiddelde gebruiker zijn/haar gedrag op de gewenste wijze aanpast

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Effectieve waarschuwingentegen gevaar?

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Waarschuwing

Hoge Raad (Bussluis-arrest):•dat (…) gemeente (…) ervoor zorg behoort te dragen dat de veiligheid van personen en zaken voldoende gewaarborgd blijft, waarbij (…) mede in aanmerking (…) te nemen dat niet alle verkeersdeelnemers steeds de nodige voorzichtigheid en oplettendheid zullen betrachten. (…)

– Gemeente zelf gevaarscheppende situatie gecreëerd, niet voldoende gewaarschuwd.

– Maar: begaan verkeersovertreding levert succesvol beroep op eigen schuld op. Geen aansprakelijkheid

• Maatstaf óók bij fouten van medewerkers: Hoge Raad 11 november 2005 (Bayar/Wijnen)

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

KLM take off, Vliegveld Princess Juliana, Sint Maarten

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

“Warning! Low flying and departing aircraft blast can cause physical injury”

Effectieve waarschuwingtegen gevaar?

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Waarschuwing

Hoge Raad (Jetblast-arrest):•Stap verder dan Bussluis-arrest met nieuwe maatstaf:

(…)Voor het antwoord op de vraag of een waarschuwing kan worden beschouwd als een afdoende maatregel met het oog op bescherming tegen een bepaald gevaar, is van doorslaggevende betekenis of te verwachten valt dat deze waarschuwing zal leiden tot een handelen of nalaten waardoor dit gevaar wordt vermeden.(…)

•Effectief waarschuwen dus!•In de context van deze zaak niet het geval: (1) te weinig indringend, (2) niet duidelijk welk gevaar, (3) onvoldoende ernst van de gevolgen.

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Anno 2013

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Fabrikant

Straf Civiel

Boete (max € 76.000)

Gevangenisstraf(max 6 jaar)

Ontnemingwederrechtelijk voordeel

Stillegging bedrijf(max 1 jaar)

Openbaarmaken uitspraak

Geleden verlies

Gederfde winst

Kosten ter voorkoming/beperking van schade

Kosten ter vaststelling vanschade & aansprakelijkheid

Product recall

Administratief

Boete (max € 450.000)

Uit de handel nemen

Stillegging bedrijf(max 1 jaar)

Product recall

Schadevergoedingsplicht

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Aansprakelijkheid voor fouten van medewerkers

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Aansprakelijkheid voor fouten van medewerkers

Risico-aansprakelijkheid

Ook wel “kwalitatieve aansprakelijkheid”:De hoedanigheid van de aansprakelijke persoon (hier: werkgever) is beslissend: als werkgever aanvaard je het risico dat jouw ondergeschikten fouten (kunnen) maken

Bescherming slachtoffer: werkgever biedt betere verhaalsmogelijkheden dan de medewerker en is doorgaans beter verzekerd

Wat is het verschil?De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Waar geregeld?

Artikel 6:170 BW:“Voor schade, aan een derde toegebracht door een fout van een ondergeschikte, is degene in wiens dienst de ondergeschikte zijn taak vervult aansprakelijk (…).”

Anders gezegd: •Dit artikel stelt de werkgever risico-aansprakelijk voor fouten van zijn ondergeschikten•Gelegenheid tot disculpatie bestaat niet, ook niet als ondergeschikte in strijd met instructie handelde

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

• Fout: – Schade moet zijn veroorzaakt door fout van ondergeschikte– Fout = toerekenbare onrechtmatige daad– Fout moet dus aan ondergeschikte kunnen worden toegerekend

• Ondergeschiktheid:– Ruim begrip: niet alleen werknemer– Criterium = bevoegdheid om aanwijzingen en bevelen te geven;

taak onder leiding van werkgever• Functioneel verband:

– Tussen de fout en de opgedragen taak moet voldoende verband bestaan

Vereisten voor aansprakelijkheid

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Bijzonderheden

Onrechtmatige daad i.p.v. kwalitatieve aansprakelijkheid•Als niet aan een van de vereisten voor kwalitatieve aansprakelijkheid wordt voldaan

– Bijvoorbeeld: Er is geen sprake van ondergeschiktheid

Uitsluiten van aansprakelijkheid•Werkgever kan aansprakelijkheid jegens derden contractueel beperken of uitsluiten

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Is werkgever aansprakelijk bij fout van een collega?• Ja. Derde kan ook collega zijn• Fout ook hier: toerekenbare onrechtmatige daad

Is “collegiaal dollen op of rond de werkplek”, bijv. speelse duw, een fout?•Nee. Werkgever is niet aansprakelijk, mits het gedrag de normale speelse collegiale interactie niet te buiten is gegaan•Grens tussen “collegiaal dollen” en fout soms lastig te trekken

Ongelukkige werknemer treft zelf ook verwijt: toch aansprakelijk?•Ja, tenzij er sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid van het slachtoffer

De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies; steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

Werknemers onderling

Bedankt voor uw belangstelling!

Mr. M.R.F. Gerrits

Dijsselhofplantsoen 16-18 - 1077 BL Amsterdam

Postbus 76729 - 1070 KA Amsterdam

Tel +31 (0)20 574 74 74

mrf.gerrits@vandiepen.com

Contactgegevens