WEGWIJS IN AANSPRAKELIJKHEID...WEGWIJS IN AANSPRAKELIJKHEID voor de industrie 2013 | 2014 2 3...

WEGWIJS IN AANSPRAKELIJKHEIDvoor de industrie 2013 | 2014

3

VoorwoordDe industrie is de belangrijkste motor van de Nederlandse economie. De innovatiekracht en exportgerichtheid van de

branche zijn lichtpuntjes in de huidige economische ontwikkeling.

De industriële sector ondergaat tal van veranderingen. Eén van die veranderingen is de manier waarop bedrijven met

aansprakelijkheidsvraagstukken omgaan. Aansprakelijkheid, in combinatie met voorwaarden, contracten en

regelgeving gaat een steeds grotere rol spelen.

De grotere rol van aansprakelijkheid in de dagelijkse praktijk, zorgt ervoor dat er rondom dit thema nogal eens

verwarring ontstaat. Daarom heeft VNU Exhibitions Europe, in opdracht van Centraal Beheer Achmea, een onderzoek

uitgevoerd onder bedrijven uit de industrie in Nederland. Bijna negen van de tien respondenten uit dit onderzoek

ervaren in de praktijk wel eens problemen op het gebied van aansprakelijkheid. Een kleine 70% is van mening dat

het eigen kennisniveau met betrekking tot aansprakelijkheidsvraagstukken voor verbetering vatbaar is.

Deze en andere resultaten uit het onderzoek zijn als input gebruikt voor interviews met ondernemers uit de

industrie, met beleidsmakers en met deskundigen op het gebied van aansprakelijkheid. Het resultaat daarvan is

terug te vinden in deze uitgave ‘Wegwijs in aansprakelijkheid’.

Aansprakelijkheden zijn niet statisch. Ze veranderen voortdurend. Vaak doordat de onderneming verandert.

Soms omdat de wetgever meer aansprakelijkheden op het bordje van de ondernemer legt. “De wereld om je heen

verandert. Dus moet je kijken of je daarop moet inspelen, bijvoorbeeld door de verzekerde grondslagen aan te

passen”, aldus Michel Corbeau, general manager van de Zeeuwse grijperproducent Nemag.

Iedereen die heeft meegewerkt aan deze uitgave wil ik hartelijk danken. Laat ‘Wegwijs in aansprakelijkheid’ een

inspiratiebron zijn voor nieuwe ideeën en inzichten. Ik hoop dat het een extra stimulans geeft om kansen te

creëren die een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van uw bedrijf.

Michiel van der Zant

Directeur Verkoop

Centraal Beheer Achmea

5

InhoudsopgaveOnderzoeksrapport aansprakelijkheidsvraagstukken binnen de industrie in Nederland 2013/2014 7

1. Wie hebben aan het onderzoek meegewerkt 8

2. Aansprakelijkheid in de industrie 9

3. Problemen op het gebied van aansprakelijkheid 10

4. Aansprakelijkheid in het buitenland 11

5. Aansprakelijkheid in ketensamenwerking 14

6. Kennisniveau binnen de branche 15

7. Struikelpunten en kennisbehoefte 16

8. Belangrijkste trends binnen de branche 17

Eerst risico’s goed managen, dan pas aansprakelijkheid verzekeren - Louis Koehorst - Achmea 18

Crisis zorgt ervoor dat bedrijven sneller aansprakelijk worden gesteld

Leonoor Wijnstok - Centraal Beheer Achmea 24

Soms gaat er eens wat mis. Dan ben je blij dat je een verzekering hebt - Michel Corbeau - Nemag 30

Veel is te verzekeren, maar niet het ondernemersrisico - Hans Veenswijk - MEVAS 36

Redelijkheid zal wel zegevieren, maar geef desondanks aan waar je grenzen liggen - Niels Peters - Mekufa 40

Aansprakelijkheden veranderen en daarmee ook je risico’s - Roy Agema - Centraal Beheer Achmea 46

Goede verzekering onmisbaar, maar een polisblad is geen vrijbrief

Mr. Michael Gerrits - Van Diepen Van der Kroef Advocaten 52

Ondernemen is risico’s nemen, maar wel bewuste risico’s - Arnoud van der Bend - Centraal Beheer Achmea 58

Praktische tips over aansprakelijkheid 64

7

Onderzoeksrapport aansprakelijkheidsvraagstukken

binnen de industrie in Nederland 2013/2014

In opdracht van Centraal Beheer Achmea heeft

VNU Exhibitions in mei 2013 onderzoek gedaan naar

verschillende aspecten van aansprakelijkheid uit de

dagelijkse praktijk van ondernemers uit de industrie.

In het onderzoek is expliciet gekeken naar:

• aansprakelijkheidsvraagstukken die bedrijven

tegenkomen in het buitenland;

• aansprakelijkheidsvraagstukken in de

ketensamenwerking met andere bedrijven;

• het kennisniveau over aansprakelijkheid;

• struikelblokken van ondernemers op het gebied van

aansprakelijkheid en de kennisbehoefte die

zij hebben.

8

1. Wie hebben er aan het onderzoek meegewerkt?

22%

12%

8%

6%

4%

3%

2%

2%

1%

27%

13%

Metaalindustrie

(Technisch) ontwerp-, ingenieurs- en adviesbureaus

Machine- en apparatenindustrie

Voedingsmiddelenindustrie

(Petro)chemische industrie

Rubber- en kunststo�ndustrie

Transportmiddelenindustrie

Gra�sche industrie

Scheepsbouw

Hout- en meubelindustrie

Overig

Binnen welke sectorbent u werkzaam?

Waar werken de respondenten?

Bijna de helft van de respondenten werkt bij een bedrijf

met meer dan 50 werknemers, terwijl 19% bij een bedrijf

met meer dan 300 werknemers werkt. Ten opzichte

van de landelijke verdeling, is het grootbedrijf daarmee

duidelijk oververtegenwoordigd.

Ongeveer 35% van de respondenten werkt bij een

bedrijf met meer dan één vestiging in Nederland.

Dit percentage is relatief hoog ten opzichte van de

landelijke verdeling. De meeste respondenten hebben

een functie in de directie of algemeen management

(31%). Ongeveer driekwart van de respondenten is als

beslisser betrokken bij investeringsplannen.

Omzetontwikkeling en verwachtingen voor

de toekomst

Volgens de respondenten is 2012 een gematigd positief

jaar geweest. 48% heeft een omzetstijging gerealiseerd.

29% heeft de omzet juist zien dalen.

Gemiddeld gezien hebben de ondervraagde bedrijven in

2012 een omzetgroei van 1,3% gerealiseerd.

Voor 2013 verwacht 53% van de bedrijven dat de omzet

zal stijgen, terwijl bijna een kwart denkt dat de omzet

juist zal dalen. Gemiddeld gezien wordt er voor dit jaar

een omzetgroei van 1,8% voorspeld.

Het onderzoek is online uitgevoerd. In totaal

hebben 760 respondenten aan het onderzoek

meegewerkt. Deze respondenten werken bij 732

verschillende bedrijven.

9

2. Aansprakelijkheid in de industrie

40%

33%

26%

25%

16%

15%

14%

13%

13%

12%

36%

Wettelijke verplichtingen

Geleverde producten/diensten

Transport

Fouten van werknemers

Leveringsvoorwaarden

Inkoopvoorwaarden

Onveiligheid op de werkplek

Verschil tussen risico- en schuldaansprakelijkheid

Fouten van ingehuurd personeel

Handelingen die bestuurders verrichten

Milieu

Produceren in en exporteren naar het buitenland

Ketenaansprakelijkheid

Exporteren naar VS en Canada

Opzicht

Andere aansprakelijkheidsverzekering

Welke aansprakelijkheidsverzekeringheeft u momenteel?

9%

8%

4%

4%

7%

Ongeveer 72% van de bedrijven heeft een zakelijke

aansprakelijkheidsverzekering afgesloten.

Gemiddeld gezien hebben deze bedrijven 3,8

verschillende aansprakelijkheidsverzekeringen.

Hoe groter het bedrijf, hoe meer verschillende

aansprakelijkheidsverzekeringen er afgesloten worden.

Meest populair zijn aansprakelijkheidsverzekeringen

op het gebied van:

1. wettelijke verplichtingen;

2. geleverde producten/diensten;

3. transport.

10

3. Problemen op het gebied van aansprakelijkheid

10

Ongeveer 88% van de respondenten heeft in de praktijk

wel eens problemen op het gebied van aansprakelijkheid.

Deze problemen gaan vaak over:

1. geleverde producten/diensten;

2. fouten van werknemers;

3. transport.

In het kader op pagina 22 bij het interview met

Louis Koehorst, adviseur risicomanagement Achmea,

leest u met welke andere aansprakelijkheidsproblemen

bedrijven te maken hebben.

11

4. Aansprakelijkheid in het buitenland

Van de bedrijven die actief zijn in het buitenland

heeft 73% een aansprakelijkheidsverzekering

afgesloten. Slechts 12% heeft ook een

aansprakelijkheidsverzekering afgesloten voor het

exporteren en/of het produceren in het buitenland.

Ongeveer 6% is specifiek verzekerd met betrekking tot

het exporteren naar de Verenigde Staten en Canada.

Van de bedrijven die actief zijn in het buitenland

heeft 43% wel eens problemen op het gebied van

aansprakelijkheid. Specifiek voor de Verenigde Staten

en Canada is dat 27%. Het is mogelijk dat deze

percentages in werkelijkheid hoger uitvallen, omdat niet

alle respondenten even goed op de hoogte zijn van de

activiteiten van het bedrijf in het buitenland.

Op pagina 24, in het interview van Leonoor Wijnstok,

schadebehandelaar Centraal Beheer Achmea, leest u

meer over aansprakelijkheid in het buitenland en de

problemen die daarbij voorkomen.

44%

5%

28%

5%

18%

Ja, wij leveren aan het buitenland

Ja, wij produceren in het buitenland

Ja, wij doen beide (exporteren/produceren)

Nee, maar wij zijn het wel van plan

Nee, en wij zijn het ook niet van plan

Is uw bedrijf actiefin het buitenland?

14

5. Aansprakelijkheid in ketensamenwerking

Iets meer dan de helft van de bedrijven zijn

betrokken in een ketensamenwerking met andere

bedrijven. Van deze bedrijven heeft 74% een zakelijke


Slechts 13% heeft een aansprakelijkheidsverzekering

afgesloten met betrekking tot de ketensamenwerking.

41% heeft wel eens problemen op het gebied van

ketenaansprakelijkheid.

Op pagina 58, in het interview van Arnoud van der Bend,

accountmanager Centraal Beheer Achmea, leest u meer

over problemen die in ketensamenwerking

vaker voorkomen.

15

6. Kennisniveau binnen de branche

Ongeveer twee derde van de respondenten vindt dat

het kennisniveau over aansprakelijkheidsrisico’s

toereikend is binnen de eigen organisatie. Volgens een

minderheid (13%) is dat nadrukkelijk niet het geval.

Tussen de verschillende sectoren zijn hierin geen

aantoonbare verschillen te ontdekken, maar er zijn wél

verschillen als er gekeken wordt naar de bedrijfsgrootte.

Zo wordt het kennisniveau bij kleinere bedrijven

(2 tot 5 werknemers) in 23% van de gevallen als

ontoereikend gezien. Dit percentage neemt af naarmate

bedrijven groter worden, tot 8% bij bedrijven met meer

dan 500 werknemers.

31% 35%

39%

31%

21%

18%

15%

9% 4%

3%

3%

9%

6%

31%

45%

Binnen het bedrijf is voldoende kennis aanwezig m.b.t. aansprakelijkheidsrisico’s

Binnen het bedrijf zijn de aansprakelijkheidsrisico’s goed in beeld gebracht

Binnen het bedrijf wordt veel aandacht besteed aan preventie maatregelenom aansprakelijkheidsrisico’s te verminderen en/of te voorkomen

Helemaal eens

Gedeeltelijk oneens

Gedeeltelijk eens

Helemaal oneens

Niet eens/oneens

16

7. Struikelpunten en kennisbehoefte

Hoewel veel respondenten het algemene kennisniveau

rondom aansprakelijkheid als voldoende beschouwen,

wenst 42% toch meer inzicht in specifieke onderdelen

van aansprakelijkheid.

Struikelpunten m.b.t. aansprakelijkheid:

• Het kennisniveau over aansprakelijkheid bij leidinggevenden (buiten de directie) is te laag.

Hierdoor worden soms persoonlijke risico’s genomen die dan niet afgedekt zijn.

• Hoe om te gaan met het verschil tussen de eigen leveringsvoorwaarden en de inkoopvoorwaarden van klanten?

• Hoe om te gaan met gevolgschades door foutieve producten van leveranciers of door zelf geleverde producten?

• De schuldkwestie is soms nauwelijks of lastig aantoonbaar.

• Aansprakelijkheidsrisico’s zijn soms moeilijk in te schatten.

• Hoe is ketenaansprakelijkheid goed af te dekken?

• Hoe om te gaan met risico’s met betrekking tot garantie en de betrouwbaarheid van geleverde producten?

• Kennisgebrek over regelgeving en aansprakelijkheidsrisico’s in het buitenland, met name groeiregio’s

zoals China en Zuid-Amerika.

• Door het aan de orde stellen van aansprakelijkheid wordt het krijgen van opdrachten soms moeilijker.

• Hoe om te gaan met aansprakelijkheid bij ondeskundig gebruik van geleverde producten?

• Soms problemen met de inhuur van onderaannemers terwijl verantwoordelijkheden niet eenduidig

zijn omschreven.

• Hoge drempel om anderen aansprakelijk te stellen, door omvangrijke interne procedures,

waardoor men zelf vaak (ten onrechte) voor de kosten opdraait.

17

8. Belangrijkste trends binnen de branche

Er wordt te makkelijk geclaimd

Veruit de grootste trend is het toenemende gemak

waarmee bedrijven schadeclaims neerleggen.

Nu de economische situatie verslechtert, wordt er

sneller geclaimd dan een aantal jaar geleden.

Er wordt meer geclaimd op het gebeid van:

1. de betaling van geleverde producten of uitstellen

van diensten;

2. (marginale) afwijkingen bij geleverde producten,

transportschades, levertijden;

3. gevolgschade (bijvoorbeeld bij productieverliezen

door defecte machines).

Inkoopvoorwaarden worden vaker gebruikt

Aansprakelijkheden worden steeds vaker en beter

vastgelegd. Daardoor zien we dat klanten steeds vaker

inkoopvoorwaarden gebruiken. Contracten, regelgeving

en voorwaarden worden steeds belangrijker.

De verharding

De verharding wordt in de praktijk steeds duidelijker

waargenomen. Er wordt in sommige gevallen ook over

‘veramerikanisering’ gesproken. Er is daarbij meer

focus op kwaliteit en er worden meer eisen gesteld met

betrekking tot de garantie(periode).

Aansprakelijkheid afwentelen binnen de keten

Ook is er een trend gaande waarbij aansprakelijkheden

worden afgewenteld op andere bedrijven in de

keten. Daardoor worden (onder)leveranciers

eerder verantwoordelijk gehouden voor eventuele

schadeposten.

Meer focus op milieu

Tot slot is er iets meer focus op milieu(eisen) en

mogelijke schade aan het milieu als gevolg van

industriële activiteiten.

18

De adviseur risicomanagement Louis Koehorst, Achmea:

‘Eerst risico’s goed managen, dan pas aansprakelijkheid verzekeren’

“Risicobeheersing heeft veel te maken met kwaliteitsmanagement”

>>

20

Onbewust zijn alle bedrijven wel bezig met risicomanagement. Als je bijvoorbeeld je materiaal van meerdere leveranciers betrekt, de stand van je debiteuren bewaakt, dan doe je al

aan risicospreiding of risicobeheersing. Omdat iedere

afdeling dit echter voor zichzelf doet, blijven sommige

risico’s al gauw onderbelicht. Breng je de stakeholders

(productie, financiën, verkoop, ICT, et cetera) bij elkaar,

dan komen de verborgen risico’s meestal snel naar

boven. “En als je ze eenmaal definieert, is de

oplossing dichtbij. Veel risico’s zijn beïnvloedbaar”,

zegt Louis Koehorst, adviseur risicomanagement

bij Achmea.

Louis Koehorst adviseert zowel non-profit organisaties

als ondernemers uit de maakindustrie over de

beheersing van operationele risico’s. En alles wat daar

mee te maken heeft. “De domeinkennis, de expertise

komt bij de onderneming vandaan. Ik help ze, aan de

hand van het format dat we hiervoor hebben ontwikkeld,

risico’s te benoemen. Probeer ze van onbewust naar

bewust te brengen”, zegt Koehorst over zijn aanpak.

Veel bedrijven weten de antwoorden wel, als je ze er

maar gericht naar vraagt. Dat bedoelt Louis Koehorst

als hij zegt dat in zo’n workshop de stakeholders

bewust worden van de risico’s.

Zo’n workshop pakt niet zelden uit als een eyeopener.

Vaak is het een van de eerste keren dat verschillende

afdelingen binnen een bedrijf samen praten over de

mogelijke risico’s in de bedrijfsvoering.

Deelnemers ontdekken ook dat niet alles

verzekerbaar is. “Broddelwerk kun je niet verzekeren”,

zegt Koehorst met een glimlach. Daarom moet je de

klassieke regels van risicomanagement hanteren:

eerst in kaart brengen, dan proberen risico’s te

vermijden, daarna verminderen en als het restrisico

helder is, jezelf afvragen: kan ik dat dragen of moet ik

me voor deze aansprakelijkheid verzekeren?

“Pas als de risico’s te groot zijn, moet je overwegen om

je te verzekeren. Die afweging maakt de ondernemer

zelf. Samen met de klant schatten we het effect van

een risico in. Praktijkervaringen, schaderegistraties

en soms benchmarks zijn hierbij nuttige informatie.

De ondernemer beoordeelt vervolgens of dat risico

acceptabel is.”

>>

‘Niet alles is te verzekeren’

21

Risicomanagement verdient eigenlijk voortdurend

aandacht, vindt de adviseur van Achmea.

Veranderingen zijn immers de oorzaak van het ontstaan

van risico’s. En veranderingen voltrekken zich anno

2013 in de industrie in een alsmaar hoger tempo:

nieuwe materialen, nieuwe producten, nieuwe proces-

sen. Louis Koehorst: “Risico’s veranderen doordat het

bedrijf en je omgeving veranderen. Stel je daarom

regelmatig de vraag: Kloppen mijn maatregelen nog wel?

Zeker als je nieuwe producten in de markt brengt of

nieuwe afzetgebieden gaat bedienen.”

>>

‘Invloed van verandering’

22

>>

13% 60% 27%

41%

42%

45%

49%

52%

62%

62%

65%

66%

68%

68%

74%

77%

79%

53%

46%

40%

38%

38%

34%

32%

30%

26%

26%

22%

20%

17%

28%

6%

12%

15%

13%



Transport


Inkoopvoorwaarden







Milieu


Opzicht


10%

4%

5%

5%

8%

5%

6%

4%

3%

Regelmatig

3%

Af en toe Nooit

Problemen op het gebied van aansprakelijkheid in de praktijk:

Bijna negen van de tien bedrijven in de industrie in Nederland ervaren in de praktijk wel eens problemen op

het gebied van aansprakelijkheid. Deze problemen hebben veelal betrekking op geleverde producten/diensten,

gevolgd door problemen op het gebied van fouten van werknemers, transport en problemen op het gebied van

in- en/of verkoopvoorwaarden.

In onderstaande grafiek wordt weergegeven in hoeverre bedrijven te maken hebben met de verschillende

aansprakelijkheidsproblemen:

Bron: VNU Exhibitions Europe 2013

23

Zijn ervaring is dat bedrijven vaak fragmentarisch en

onbewust bezig zijn met risico’s. En als ze het doen,

schatten ze mogelijke claims nog wel eens te laag in.

En daardoor ook het potentiële risico dat ze lopen.

“Ziekenhuizen zijn zich daar heel bewust van. Ook de

voedingsmiddelenindustrie. Zij kunnen zich geen fout

permitteren. Veel mkb-bedrijven vinden aansprakelijk-

heid lastig voor te stellen. In de waan van de dag is er

geen ruimte om stil te staan bij risico’s. “Pas als er een

schade ontstaat of een claim binnenkomt, wordt men

zich bewust van de risico’s die het bedrijf loopt.

Dat is wel een dure manier van bewustwording.”

Dat juist de maakindustrie er anders in staat dan

bijvoorbeeld ziekenhuizen, heeft mede te maken met

de oplossingsgerichte wijze van werken in het mkb en

de wens om er met de klant samen uit te komen. In de

consumentenmarkt heb je je imago vlug verspeeld en

ben je out of business. “In de zakelijke markt zoeken

bedrijven samen met de klant een oplossing, als er een

probleem is ontstaan.” Maar die oplossing kost vaak

geld. Het is dus de moeite waard om dergelijke

problemen voor te zijn. In zijn workshops bij bedrijven

probeert hij in elk geval de worst case scenario’s boven

tafel te krijgen. Stel als verspanend bedrijf bewerk je

heel speciale smeedlegeringen, die een half jaar lever-

tijd hebben. Als je dan een order verknalt, kunnen de

gevolgen groot zijn als hierdoor het productieproces bij

je klant stil komt te liggen. Risicobeheersing heeft dus

ook veel te maken met kwaliteitsmanagement. In je

productieproces, in de logistiek van de onderneming,

maar ook in je inkoopprocessen kun je al veel maatrege-

len nemen om risico’s te vermijden of te verminderen.

Een van de valkuilen die hij voor het mkb-maakbedrijf

ziet, is hun flexibiliteit om met andere bedrijven samen

te werken. Zeker in drukke tijden helpen bedrijven uit

de maakindustrie elkaar door werk voor de ander uit te

voeren. “Ze gaan daarbij pragmatisch te werk omdat ze

elkaar al lang kennen. Dus meestal werkt men

zonder contract. Je moet je in zo’n situatie altijd de

vraag stellen of er een risico aan de uitbesteding zit

of niet”, adviseert Louis Koehorst. Zeker als je werk van

enige importantie uitbesteedt, is deze vraag essentieel.

Want als het fout gaat en je hebt geen contract,

komen de problemen bij jou op het bord.

‘Durf worst case scenario te schetsen’

‘Valkuil van samenwerken en uitbesteden’

24

“Verzekeringen zijn misschien niet leuk, ze horen wel bij het ondernemen”

De schadebehandelaar Leonoor Wijnstok, Centraal Beheer Achmea:

‘Crisis zorgt ervoor dat bedrijven sneller aansprakelijk worden gesteld’

>>

26

De crisis heeft effect op het aansprakelijk stellen van zowel bedrijven als ondernemers, merkt Leonoor Wijnstok, schadebehandelaar, op. Alertheid vooraf is geboden, zeker als buitenlandse

klanten klagen over je product. Verzekeringen zijn

misschien niet leuk, maar ze horen wel bij het

ondernemen.

Heel wat schadedossiers bij Centraal Beheer Achmea

passeren het bureau van Leonoor Wijnstok.

Als schadebehandelaar buigt ze zich over de claims

voor materiële schade waarvoor de verzekerde bedrijven

aansprakelijk worden gesteld. Haar eerste stap:

de polisvoorwaarden bekijken. “Dat is de basis”,

legt ze uit. Niet om onder de aansprakelijkheid uit te

komen, maar het zijn wel de afspraken die je ooit met je

verzekerde hebt gemaakt.

Ze merkt dat ondernemers soms verkeerde

verwachtingen hebben. Ze weten alles over hun eigen

product. Maar als door dit product schade bij een klant

of derde ontstaat, neemt men al snel aan dat het wel

gedekt zal zijn door de aansprakelijkheidsverzekering.

“Ondernemers, zeker de kleinere bedrijven,

vinden verzekeren vaak lastig. Ze willen zich bezig

houden met ondernemen en niet met de kleine

lettertjes in de verzekeringspolis. Hetzelfde zien we

gebeuren bij het offertetraject en bij het sluiten van

de overeenkomst. De ondernemer wil zo graag aan de

slag dat hij al begint met de order voordat het contract

formeel is onder tekend.” Daarbij wordt dan vergeten om

te contracteren onder de eigen leveringsvoorwaarden.

Dat kan ze duur komen te staan.

“Vaak kun je problemen voorkomen door bijvoorbeeld

branchevoorwaarden van toepassing te verklaren.

Daarin wordt de aansprakelijkheid dikwijls beperkt”,

geeft Leonoor als tip. In de voorwaarden wordt dan de

hoogte van de schade beperkt tot het bedrag wat de

ondernemer voor de opdracht ontvangt. Ook kunnen

bepaalde schadecomponenten in de voorwaarden van

vergoeding worden uitgesloten, zoals bedrijfsschade.

Leonoor geeft een voorbeeld. Een monteur van een

installatiebedrijf had een koppeling niet goed

aangedraaid. Daardoor schoot een leiding los met een

enorme waterschade als gevolg. “In dit geval ontstond

er een discussie of de voorwaarden juist waren overeen-

>>

‘Verkeerde verwachtingen’

‘Aansprakelijkheid indammen’

27

‘Alert reageren op klachten’

Van de bedrijven die actief zijn in het buitenland heeft

73% een zakelijke aansprakelijkheidsverzekering

afgesloten, 43% ervaart weleens problemen op het

gebied van aansprakelijkheid in het buitenland.

Problemen die in het buitenland vaker voorkomen:

• De wetgeving in onder andere de VS, Canada,

UK en Duitsland wordt als strenger gezien in

vergelijking met Nederland.

• In het buitenland heerst er een sterkere

claimcultuur. Daarbij worden er eerder

rechtszaken aangespannen, ook bij kleine

problemen.

• De voorwaarden worden strikter gevolgd, onder

andere doordat de relatie met de klant veelal

minder sterk is in vergelijking met Nederland.

• Er heersen hogere kwaliteitseisen met beperkte

toleranties.

• Andere en/of hogere veiligheidseisen met

betrekking tot bijvoorbeeld geleverde machines,

installaties en besturingen.

• Hogere eisen wat betreft de ergonomie van

producten (Scandinavië).

• Eerder problemen op het gebied van patenten.

• Eerder transportschade of (indirecte) schade als

gevolg van een langere levertijd.


gekomen en of er een beroep op de voorwaarden

mogelijk was. Zouden de branchevoorwaarden van

toepassing zijn, dan zou de bedrijfsschade niet vergoed

hoeven te worden, anders wel.”

Leonoor Wijnstok heeft als schadebehandelaar ook

te maken met buitenlandse claims. Amerika mag dan

weliswaar de naam hebben dat er al snel miljoenen

dollars worden geëist, dichterbij huis - bijvoorbeeld

in Frankrijk en België - loop je als ondernemer ook

meer risico. De manier waarop de procedure in Frankrijk

en België verloopt, is heel anders dan in Nederland.

Voordat er een ‘echte’ procedure van start gaat,

wordt er dikwijls al een deskundige benoemd. Aan diens

rapport kent de rechtbank in de uiteindelijke procedure

doorgaans veel bewijskracht toe. De Nederlandse partij

realiseert zich vaak niet dat betrokkenheid vanaf het

eerste moment van zeer groot belang is.

Dan heb je nog invloed op de uitkomst. “Onze ervaring

is dat wij als buitenlandse partij nogal eens aan het

kortste eind trekken.” Haar raad: wees alert op klachten

van klanten uit die landen en reageer er snel en

serieus op. Want als je niet reageert, geef je je troeven

uit handen.>>

28

Leonoor Wijnstok plaatst zichzelf als schadebehandelaar

absoluut niet tegenover de verzekeringnemer. Als de

verzekering geen dekking biedt, geeft ze dat direct aan.

Als de zaak qua dekking of aansprakelijkheid niet zo

duidelijk ligt, schakelt ze een expert of een advocaat

in. Dat verklaart waarom het soms lang duurt voordat

er duidelijkheid is over wel of niet uitkeren. “In alle

gevallen proberen we samen met de klant de zaak tot

een goed einde te brengen.”

In de huidige, voor veel bedrijven moeilijke tijden,

rekken bedrijven claims sneller op. Of men probeert,

als de partij die men eigenlijk aansprakelijk zou

moeten stellen failliet is, verhaal te halen bij derden.

Ook komt het steeds vaker voor dat curatoren na een

faillissement de bestuurder aansprakelijk stellen om

diens privévermogen aan te kunnen spreken.

“Vroeger keek men eerst of men er in onderling overleg

uitkwam. Nu stelt men steeds sneller de onderneming

en de ondernemer aansprakelijk.”

‘Bestuurders-aansprakelijkheid’

30

De ondernemer Michel Corbeau, Nemag:

‘Soms gaat er eens wat mis. Dan ben je blij dat je een verzekering hebt’

“De klant tevreden houden na schade moet je zelf doen.

Dat dekt geen enkele verzekering”

>>

32

Bij de Zeeuwse grijperproducent Nemag staat men achter haar producten. Mocht het een keer mis gaan, dan kom je er samen wel uit. De aansprakelijkheidspolissen zijn een ultiem vangnet,

dat Nemag vorig jaar buiten de eigen schuld om

nodig had.

Overal ter wereld waar bulkgoederen worden over-

geslagen, liggen voor Nemag uit Zierikzee kansen.

Het familiebedrijf (derde generatie) ontwikkelt en

bouwt onder andere grijpers voor in havens.

Neem de schaargrijper, goed om 60m3 kolen met

een totaalgewicht van ruim 85 ton in één keer op te

pakken en te verplaatsen. In de verladerswereld,

waarin kosteneffectiviteit essentieel is, zijn dat de

volumes waar je mee scoort. Zo’n 80 procent van de

omzet haalt het Zeeuwse bedrijf uit de export naar

55 landen. Vaak wordt aan de eindgebruiker geleverd,

soms aan een kranenbouwer die de grijpers van Nemag

of de gepatenteerde koppelsystemen weer inbouwt in

een havenkraan.

Aansprakelijkheid is een thema dat de aandacht heeft

van de directie. Jan van der Vorm, financieel manager,

vindt het jaarlijks gesprek met de accountmanager van

Centraal Beheer Achmea daar het goede moment voor.

“De wereld om je heen verandert. Dus moet je kijken

of je daarop moet inspelen, bijvoorbeeld door de

verzekerde grondslagen aan te passen.” Ook de

leveringsvoorwaarden van Nemag en de

inkoopvoorwaarden van de klanten passeren regelmatig

de directietafel. “Aan beide kanten bestaat hier

toenemende aandacht voor”, merkt general manager

Michel Corbeau. Dat de klant bedrijfsschade probeert te

verhalen op Nemag mocht er iets mis gaan,

begrijpen ze. “Maar het moet redelijk en billijk zijn,

van beide kanten”, aldus Jan van der Vorm. Je moet

wel goede afspraken over aansprakelijkheid voor

bedrijfsschade maken. Combineer je dat met een goed

product, dan heb je de risico’s voor een belangrijk

deel afgedekt. Michel Corbeau: “De kern is dat we

een tevreden klant willen, die met ons product dat kan

doen wat hij verwacht. Over die verwachtingen moet je

duidelijk zijn.” Nemag wil best een deel van het risico

op zich nemen. “Als we maar weten tegen welk risico we

‘ja’ zeggen.”

>>

‘Beperken bedrijfsschade’

33

De verzekeraar is dan het vangnet voor het geval het

echt fout gaat. Een jaar geleden ging het fout met een

van de grijpers uit de fabriek van Nemag, zonder dat

het bedrijf daar zelf invloed op had. Op weg naar

de klant, nam de chauffeur van het bijzonder transport

een verkeerde afrit. De dieplader met daarop de 12 ton

zware grijper ramde een spoorwegviaduct, waarvan de

chauffeur dacht dat het voldoende breed en hoog was.

Zo stond het immers in zijn routeboek. Alleen: dit was

niet het viaduct dat op de vooraf gecontroleerde

route lag. Nemag besteedt alle transport uit.

Duidelijke zaak wat aansprakelijkheid betreft, zou je

denken. Michel Corbeau: “Nee. Wij waren in dat geval

verantwoordelijk voor de levering bij de klant. En die

rekende op de grijper, waarvan de productietijd al gauw

drie tot vier maanden is.” In dat geval moet je er

samen uitkomen, vinden Corbeau en Van der Vorm.

De klant tevreden houden staat voorop.

Bij de producten die Nemag produceert, gaat dat

niet zonder slag of stoot. Grijpers worden klantspecifiek

gemaakt; productietijden duren maanden.

Bovendien kost een doorsnee grijper aanzienlijk meer

dan de dekking die in dit geval de transporteur bood.

In de Algemene Vervoerscondities (AVC) beperken

transporteurs hun aansprakelijkheid voor binnenlands

vervoer namelijk tot 3,40 euro per kilo. “Je bent dus

maar beperkt gedekt”, concludeert Michel Corbeau,

ondanks dat zo’n grijper 12.000 kilo weegt. Zeker toen

na terugkomst in de fabriek in Zierikzee bij inspectie

ook nog eens bleek dat de hoofdconstructie van de

grijper verbogen was. “Wij staan achter onze producten

en geven daar volledige garantie op. Daarom besloten

wij voor de klant een groot gedeelte van de grijper te

vervangen en nieuw te bouwen.” Dat heeft met de

verzekeraar wel enige discussie opgeleverd,

maar uiteindelijk is alles goed geregeld dankzij een

aparte transportpolis die Nemag zelf had afgesloten.

Anders zou het schadebedrag, dat niet door de

verzekering van de transporteur wordt vergoed, voor

rekening van Nemag zelf zijn gekomen. “Dan ben je blij

als je zo’n verzekering hebt”, zegt Michel Corbeau.

‘Verzekeraar als vangnet’ ‘Onvoldoende dekking’

>>

34

Normaal zou je denken alles geregeld te hebben als

je een taak uitbesteedt, maar in dit geval loop je

dus risico bij het transport. De case illustreert het

belang van goede aansprakelijkheidsverzekeringen.

Nemag heeft er meerdere afgesloten. Naast de

bedrijfsaansprakelijkheid en transportverzekering

lopen er ook een goed werkgeverschapverzekering

en een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering.

Michel Corbeau zegt bewust bezig te zijn met

aansprakelijkheden, hoewel hij zeker niet de indruk

heeft dat het claimgedrag toeneemt. Ook niet in de

landen waar Nemag naar exporteert. “Een ongeluk

zit in een klein hoekje. Zoals we niet willen dat onze

klanten hinder ondervinden als er iets gebeurt met

ons product, willen we ook schade vergoeden aan onze

mensen als er iets gebeurt. Dan moet je niet in juridisch

touwtrekken verzeild raken.”

‘Juridisch touwtrekkenvoorkomen’

36

De assuradeur Hans Veenswijk, Mevas:

‘Veel is te verzekeren, maar niet het ondernemersrisico’

“Weegt die ene order wel op tegen de risico’s als de klant zijn

inkoopvoorwaarden oplegt?”

>>

38

Hans Veenswijk, directeur van Mevas, het assurantiekantoor van de Koninklijke Metaalunie, constateert tevreden dat het thema aansprakelijkheidsverzekering op het netvlies van de

Nederlandse metaalondernemers staat.

Moesten zijn accountmanagers vroeger het onderwerp

telkens aansnijden, nu brengen de klanten het

zelf ter sprake als periodiek verzekeringen worden

doorgelicht. Ook starters willen als eerste zo’n

aansprakelijkheidspolis. “Ondernemers hebben goed

in de gaten dat ondernemen meer is dan alleen

produceren en een product leveren”, zegt de directeur

van Mevas.

Vrees voor de claimcultuur, onduidelijkheid over waar ze

nu wel of niet aansprakelijk voor zijn en de problematiek

omtrent inkoop- en verkoopvoorwaarden zijn dikwijls

de triggers waarom ze het onderwerp aansnijden.

“Ik zie namelijk een toename van de claimcultuur.

Deels komt dit uit de Angelsaksiche landen,

deels door de wetgever. De werkgeversaansprakelijkheid

is toegenomen. Mensen gaan zich daarvoor indekken

met verzekeringen én rechtsbijstandsverzekeringen, die

ik in het verlengde van de aansprakelijkheidsverzekering

zie”, zegt Veenswijk.

Waar Hans Veenswijk graag een alertere houding

ziet, is het onderhandelen over inkoop- en

verkoopvoorwaarden. Met name nu de crisis lang duurt,

merkt hij dat grote inkopende partijen er steeds beter

in slagen om hun inkoopvoorwaarden op te leggen

aan toeleveranciers. “Dat is echt een verschil met de

periode vóór deze crisis. Toen zag je ondernemers wel

eens ‘nee’ zeggen tegen een order omdat ze de risico’s

van de inkoopvoorwaarden te groot vonden. Nu zijn ze

zo eager om de order binnen te halen, dat ze heel ver

gaan.” Soms te ver, als je het hem vraagt. Hij houdt

Mevas-klanten wel eens de spiegel voor: is die order

echt wel de moeite waard als je de opbrengst afzet

tegen de risico’s, bijvoorbeeld de boeteclausule als je te

laat levert? Of als het product niet aan de specificaties

voldoet? “Men heeft moeite met het juist inschatten van

de gevolgen. Als men nieuw gaat bouwen, komt men

tegenwoordig gelukkig wel vaak vooraf met de tekening

langs voor een advies over bijvoorbeeld beveiliging,

of de dakbedekking. Dat zou men ook vaker mogen

doen met contractonderhandelingen.”

>>

‘Te eager om de order binnen te halen’

39

Want je kunt veel afdekken, maar niet alle risico’s zijn

te verzekeren. In de ogen van Hans Veenswijk is de

grens tussen het ondernemersrisico en wat onder de

aansprakelijkheidsverzekering valt helder. In de praktijk

merkt hij dat hier wel eens discussie over ontstaat.

Er is echter geen enkele verzekeraar die uitkeert als

je niet volgens de specificaties levert. Daarnaast zijn

sommige sectoren moeilijk te verzekeren.

Bijvoorbeeld de offshore industrie, de olie- en

gasindustrie of de medische sector. De financiële

impact van een schade kan enorm zijn en in de vele

miljoenen euro’s lopen, terwijl de waardeomvang van de

order in het midden- en kleinbedrijf relatief gering is.

“Ze zouden 1.000 euro premie moeten betalen terwijl

de verzekeraar miljoenen euro’s risico loopt.

Die verhouding is zoek.” Hans Veenswijk geeft dan wel

eens het advies om de order te laten schieten. Of toe

te leveren aan een ander bedrijf, dat zich hier wel voor

kan indekken. “Ondernemers denken hier vaak anders

over. Zij zien de kans, pakken die en gaan dan pas

naar de consequenties kijken.” Hij geeft een voorbeeld

van een bedrijf dat betonbekistingen kon leveren

aan een klant in Libië. “Ze belden ons wel over een

kredietrisicoverzekering, maar over de aansprakelijkheid

hadden ze het niet.”

Wat bedrijven daarnaast wel eens uit het oog verliezen,

is het meeverzekeren van in- en uitloop. Stel je stapt

volgende maand over naar een andere verzekeraar en

je hebt noch de inloop noch de uitloop meeverzekerd.

Word je dan na de overstap alsnog aansprakelijk

gesteld voor iets dat je hebt geleverd in de looptijd van

je vorige polis, zal deze verzekeraar niet thuis geven.

Net zo min als de nieuwe, want diens dekking is pas

ingegaan voor alles wat vanaf dag 1 van de nieuwe polis

is gebeurd. Hans Veenswijk: “Je moet altijd proberen

de in- of uitloop mee te verzekeren. Dat lukt niet altijd,

maar ben je dan wel bewust van de risico’s.” Goed de

polisvoorwaarden lezen, is überhaupt zijn advies.

Want in de polisvoorwaarden is ook het verweer door

de verzekeraar opgenomen als een relatie aansprakelijk

wordt gesteld en dit niet terecht is.

‘Niet alles is te verzekeren’ ‘Let op bij overstappen’

40

De ondernemer Niels Peters, Mekufa:

‘Redelijkheid zal wel zegevieren, maar geef desondanks aan waar je grenzen liggen’“Niels Peters aanvaardt ook van multinationals geen

ongelimiteerde aansprakelijkheid“ >>

42

>>

Miljarden mensen over de hele wereld vertrouwen dag in dag uit op hun stroomvoorziening. Zonder het te beseffen, rekenen vele miljoenen op een feilloze werking van

isolatoren en andere componenten van het Nederlandse

Mekufa. Nu grote klanten niet alleen productschade

maar ook bedrijfsschade doorschuiven naar hun

toeleveranciers, is het voor Mekufa des te belangrijker

alert te zijn op inkoopvoorwaarden. Want in de

energiesector loopt de teller snel op als een power

plant stilvalt.

Nergens in een schakelstation zul je Mekufa inside

op een hoogspanningsschakelaar aantreffen.

Maar internationale klanten zoals Siemens en

ABB weten de weg naar Vroomshoop wel te vinden.

Het Nederlandse bedrijf, producent van onder

andere epoxyhars systeemcomponenten voor

hoogspanningsschakelaars, onderscheidt zich vooral

door flexibiliteit in de levering en een bijzondere

expertise als het gaat om het verwerken van epoxyhars.

Op veel plekken waar hoogspanningskabels een

transformator of een schakelaar ingaan, vind je

Mekufaproducten.

De multinationals dekken zich in tegen schadeclaims

van hun klanten. “Ze leggen hun inkoopvoorwaarden

op. Als jij wilt toeleveren, moet je voldoen aan de

voorwaarden van hun juridische afdelingen.

Soms zitten daar risicovolle aansprakelijkheden

tussen”, zegt Niels Peters, directeur van Mekufa,

waar 50 mensen werken. Hij bestempelt deze trend

als een professionaliseringsslag van de inkoop.

Ze willen helderheid verschaffen over

aansprakelijkheden. De concerns willen hun procedures

in orde hebben voor onder andere kwaliteitsaudits.

Dat dwingt toeleveranciers alert te zijn. Wanneer een

concern met een omzet van meerdere miljarden euro’s

je volgens de inkoopvoorwaarden aansprakelijk stelt

voor alle schade, ook bedrijfsschade, als gevolg van een

falend product, kan de rekening snel oplopen. Vooral de

bedrijfsschade kan groot zijn als een power plant stilvalt

doordat een isolator uit Vroomshoop faalt. Of als er een

recall nodig is. “Teken niet zonder voorwaarden als je

dat niet goed hebt afgedekt”, zegt Niels Peters daarom.

‘Strikte inkoopvoorwaarden’

43

Samen met zijn verzekeraar heeft hij de risico’s in

kaart gebracht en gekeken waar voor Mekufa en de

verzekeraar acceptabele grenzen liggen.

Tegenwoordig koppelt hij aanvullende voorwaarden aan

contracten met toeleveranciers. Zo gaat Mekufa bij

het vergoeden van bedrijfsschade niet verder dan

100.000 euro. Daarnaast heeft hij in de polis een

dekking voor de VS en Canada laten opnemen.

Niet dat Mekufa direct exporteert naar deze landen.

“Maar onze klanten exporteren hun producten met

daarin onze isolatoren en andere componenten wel over

de hele wereld.” Zijn ervaring is dat je als toeleverancier

hierover best kunt praten met je klant. “Ik neem het

mee in de onderhandelingen. Als wij zeggen dat we ons

voor ongelimiteerde claims niet kunnen verzekeren,

heeft de klant er begrip voor.” Voor alle zekerheid

gaat Niels Peters de komende tijd wel alle lopende

contracten nog eens doorspitten op wat er in staat over

aansprakelijkheden.

De groeimarkten voor hoogspanningsschakelaars

liggen voornamelijk in landen met hoge economische

groei. “Daar bouwen ze nieuwe power plants en hebben

ze nieuwe hoogspanningslijnen nodig.” De Europese

markt is vooral een servicegerichte markt: onderhoud

en vervangingen. Wil Mekufa daarin een rol blijven

spelen, dan is flexibiliteit het sleutelwoord.

Grote klanten kunnen moeilijk inschatten welke

producten ze over een half jaar nodig hebben.

“Wij halen onze kracht uit flexibiliteit en slim

produceren.” Om voldoende flexibel te zijn,

rekent hij op het netwerk van regionale toeleveranciers.

Kleinere metaalverwerkende bedrijven die de

metalen componenten voor zijn isolatoren en andere

producten fabriceren.

‘Grenzen aangeven’ ‘Flexibiliteit het sleutelwoord’

>>

44

Ook daar heeft Niels Peters te maken met veranderende

spelregels wat betreft aansprakelijkheden.

“Onze toeleveranciers zijn vaak kleine bedrijven met

5 tot 20 medewerkers. Om te kunnen investeren in

dure machines, gebruiken ze factoringbedrijven,

die 80 procent van de factuur betalen zodra deze wordt

verstuurd.” Deze factoringbedrijven leggen wel hun

leveringsvoorwaarden op, waarin de aansprakelijkheid

zoveel mogelijk is afgedekt. Niels Peters: “Volgens die

voorwaarden moeten wij binnen 7 dagen na ontvangst

van de producten reclameren. We bouwen ze echter

vaak pas na enkele weken in en ontdekken dan pas

fouten.” Contractueel heeft hij dan geen recht meer op

garantie. Peters merkt echter dat de soep niet zo heet

wordt gegeten als deze wordt opgediend. “Je hebt een

relatie met die leveranciers en het blijkt dat we er in

onderling overleg altijd uitkomen.”

Dat geldt eigenlijk net zo zeer richting zijn klanten.

Niels Peters denkt dat uiteindelijk de redelijkheid zal

zegevieren mocht het tot een claim komen.

“Als onze component van 1.000 euro faalt in een

schakelaar van een half miljoen euro, kun je niet de

volledige schade op ons verhalen. Dat beseffen klanten.

Het aantal bedrijven in Europa dat deze componenten

produceert, is niet zo groot. De klant heeft er dus niks

aan als wij door een claim morgen niet meer bestaan.”

Niels Peters heeft absoluut niet het gevoel dat de

claimcultuur toeneemt. Hij maakt zelden mee dat

klanten boetes opleggen. “Op concernniveau wil men

het netjes geregeld hebben, maar in de praktijk loopt

het niet zo’n vaart. De vraag is of klanten klakkeloos

een boete bij hun toeleverancier neerleggen als de

waarde van het onderdeel in geen verhouding staat tot

de waarde van het totale eindproduct.” Maar alert zijn

kan nooit kwaad. En schriftelijk je bezwaren vastleggen,

is altijd goed.

‘Redelijkheid zegeviert’

‘Leveringsvoorwaarden’

46

De underwriter Roy Agema, Centraal Beheer Achmea:

‘Aansprakelijkheden veranderen en daar-mee ook je risico’s’

“De kop in het zand steken helpt niet. Een aansprakelijkheidsclaim kan de

continuïteit van je onderneming in gevaar brengen”

>>

48

Risico’s en aansprakelijkheid: onlosmakelijk met elkaar verbonden. Een evenwicht dat telkens opnieuw verstoord kan worden door invloeden van buitenaf, weet Roy Agema. Hij beoordeelt als

underwriter voor Achmea dagelijks de risico’s van

ondernemingen die hun aansprakelijkheid bij Achmea

willen verzekeren.

Dat is niet altijd eenvoudig, want niet alle

aansprakelijkheidsrisico’s vallen onder een

aansprakelijkheidsverzekering. Milieuschade valt

bijvoorbeeld buiten de dekking, ook als blijkt dat

deze het gevolg is van brand die ontstond door

achterstallig onderhoud in de elektrische installatie van

het bedrijf. Daarvoor zijn overigens wel weer andere

verzekeringsmogelijkheden. “Het is dan ook belangrijk

dat de ondernemer met zijn adviseur of verzekeraar

regelmatig bekijkt welke risico’s het bedrijf loopt”,

zegt Roy Agema.

Aansprakelijkheden zijn niet statisch. Ze veranderen

voortdurend. Vaak doordat de onderneming verandert.

Soms omdat de wetgever meer aansprakelijkheden op

het bordje van de ondernemer legt, zoals de

verscherpte regels voor productaansprakelijkheid bij

consumenten in de jaren negentig. “Als producent

moet je aantonen dat je geen schuld hebt.”

Soms verschuiven aansprakelijkheden door

jurisprudentie. De laatste jaren bijvoorbeeld houden

rechters de werkgevers steeds vaker aansprakelijk

voor schades die werknemers lijden, maar die buiten

de directe invloedsfeer van de werkgever liggen.

Bijvoorbeeld het jaarlijkse personeelsuitje dat op een

tragedie uitdraait omdat er een ongeluk gebeurt.

Of het auto-ongeval van de werknemer tijdens een

dienstreis. Roy Agema: “De grens wordt opgerekt,

ingegeven door het feit dat je als goed werkgever

voorzieningen kunt treffen om als zoiets gebeurt,

je werknemer te compenseren voor de schade.”

De vraag of het voorval arbeidsgerelateerd is,

bepaalt wie de gevolgschade moet betalen. Niet of je er

als werkgever iets aan had kunnen doen.

Met een goed werkgeverschapverzekering dek je deze

aansprakelijkheid af. “Het is niet handig de kop in het

zand te steken, want als zich zoiets voordoet, kan dat

vervelende consequenties hebben. De aansprakelijkheid

kan zelfs de continuïteit van een klein bedrijf of minder

kapitaalkrachtige onderneming in gevaar brengen.”

>>

‘Aansprakelijkheid is niet statisch’

49

40%

33%

26%

25%

16%

15%

14%

13%

13%

12%

36%



Transport



Inkoopvoorwaarden





Milieu




Opzicht

Andere aansprakelijkheidsverzekering

9%

8%

4%

4%

7%


Huidige aansprakelijkheidsverzekeringen

Ongeveer 72% van de bedrijven in de industrie in Nederland heeft een zakelijke

aansprakelijkheidsverzekering afgesloten. Aansprakelijkheidsverzekeringen op het gebied van

wettelijke verplichtingen zijn daarbij het meest populair. Het verschil met verzekeringen op het

gebied van geleverde producten/diensten is echter klein. Aansprakelijkheidsverzekeringen met

betrekking tot transport volgen op de derde plaats.

>>

50

‘Let op bij contractenafsluiten’

Een aansprakelijkheid van een heel andere orde is de

schade die je klant kan oplopen als jouw product faalt.

Uit zijn ervaring als underwriter weet Roy Agema dat

op dit punt bedrijven risico’s nogal eens over het hoofd

zien, bewust of onbewust. Blij met de nieuwe order gaan

ze pas na het ondertekenen van het contract de kleine

lettertjes lezen om te ontdekken dat ze aansprakelijk

zijn voor tientallen miljoenen euro’s. Terwijl hun

bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering een limiet heeft

van bijvoorbeeld 2,5 miljoen euro. Roy Agema:

“Dan ben je te laat. Misschien kun je het verzekerd

bedrag verhogen, maar daar hangt een prijskaartje

aan. Als je in de onderhandelingen met je klant alerter

was geweest, had je die wellicht kunnen voorkomen.”

Met name in de maakindustrie leggen grote partijen

nogal eens als een vanzelfsprekendheid hun

inkoopvoorwaarden op aan toeleveranciers.

Het contract is het sluitstuk van de onderhandelingen.

En dat is aan juridische regels gebonden, zoals de regel

die bepaalt dat je expliciet schriftelijk moet vastleggen

niet akkoord te gaan met de inkoopvoorwaarden van je

klant. “Dat past natuurlijk niet in een verkooptraject.

Maar verwerp je de voorwaarden van je contractspartij

niet uitdrukkelijk, dan ben je eraan gebonden.”

Soms leggen buitenlandse opdrachtgevers je zelfs de

verplichting op om verzekeringen af te sluiten die je als

Nederlands bedrijf helemaal niet kunt afsluiten. Als het

mis gaat, kan het je wel een heleboel gedoe opleveren.

Zorg dat je die discussie voor bent, adviseert Agema.

“Daarom is het handig als je vooraf het contract van

a tot z beoordeelt en doorneemt. Neem daarin ook je

eigen draagkracht mee om tot goede werkafspraken met

je klant te komen.”

Zo moet je extra bedacht zijn als je plots die

nieuwe klant in een ander deel van de wereld kunt

binnenhalen. Dit is een typisch voorbeeld hoe

aansprakelijkheidsrisico’s veranderen doordat je als

onderneming in beweging bent. Doorgaans zijn de

internationale verschillen in aansprakelijkheid niet zo

heel erg groot. Maar in een land als de VS met een

andere rechtspraak, hogere kosten voor juridische

bijstand en vaak hogere toegekende claims, liggen de

risico’s voor de verzekeraar hoger. “Niet dat de claims

in alle gevallen dramatisch hoger liggen, maar je moet

je verzekerd bedrag in de aansprakelijkheidsverzekering

wel aanpassen aan het claimgedrag en rechtspraak

‘Het bedrijf verandert’

51

in de VS”, raadt Roy Agema aan. Overweeg dan ook

in samenspraak met je adviseur of verzekeraar of het

nodig is je verzekerd bedrag naar boven bij te stellen.

Wel zo handig als je dat aanpast voordat je de eerste

producten verscheept.

52

De gespecialiseerde advocaat Mr. Michael Gerrits, Van Diepen Van der Kroef Advocaten:

‘Goede verzekering onmisbaar,maar een polisblad is geen vrijbrief’“Een soort arbo veiligheid-vaarbewijs voor ondernemers zou echt

wel bijdragen”

>>

54

Laat je goed voorlichten, check de polisvoorwaarden en zoek vooral uit wanneer je recht op dekking hebt. Dat zijn de drie tips die Michael Gerrits van Van Diepen Van der Kroef Advocaten voor

ondernemers heeft. De gevolgen van risico-,

schuld- en werkgeversaansprakelijkheid kunnen

verstrekkend zijn. In een extreem geval zelfs

verstrekkender dan de draagkracht van de onderneming.

Wanneer je als ondernemer in de consumentenmarkt

actief bent, kiest de wetgevende partij voor de zwakste:

de consument. Deugt jouw product niet, ook al kun

je er niks aan doen, dan draai je voor de schade op.

“Productaansprakelijkheid voor consumenten is een

vorm van risicoaansprakelijkheid. Dat wil zeggen,

de producent is aansprakelijk zodra een door hem op de

markt gebracht product een gebrek vertoont en daardoor

schade veroorzaakt”, legt Michael Gerrits uit. Hij werkt

als advocaat bij Van Diepen Van der Kroef Advocaten

in Amsterdam en is gespecialiseerd in wetgeving rond

productaansprakelijkheid en intellectueel eigendom.

Het slachtoffer hoeft enkel het oorzakelijk verband

tussen het gebrek en de schade te bewijzen.

In de maakindustrie heb je doorgaans met zakelijke

klanten te maken. Dan geldt schuldaansprakelijkheid.

“Daarbij moet de klager aantonen dat het gebrekkige

product te wijten is aan de schuld van de fabrikant.

Of aan een oorzaak die volgens de in het maat-

schappelijk verkeer geldende opvattingen voor zijn

rekening dient te komen. Het is de producent dus te

verwijten.” Op het punt van bewijslast verschillen dus

risico- en schuldaansprakelijkheid. De wetgever is daar

helder in. Michael Gerrits merkt echter dat de rechters

de laatste jaren ook in zakelijke conflicten de klager

meer tegemoet komen. “Rechters maken de bewijslast

enigszins lichter, bijvoorbeeld door te volstaan met

een onafhankelijk deskundigenrapport opgesteld op

verzoek van de klager.” Reden te meer dus, vindt de

Amsterdamse jurist, om goed naar de dekking van je

verzekering te kijken.

>>

‘Risicoaansprakelijkheid’

‘Schuldaansprakelijkheid’

55

In de B2B markt geldt in feite een vorm van contract-

vrijheid. Partijen komen onderling overeen onder welke

voorwaarden een transactie tot stand komt. Deze zijn

voor de rechter het uitgangspunt. Beide partijen willen

daarom hun in- of verkoopvoorwaarden zoveel mogelijk

naar hun hand zetten. De koper wil in geval van een

geleverd gebrekkig product ook de daardoor veroor-

zaakte gevolgschade vergoed zien; de verkoper wil niet

verder gaan dan vervanging of vergoeding van de waarde

van het product dat hij levert. Michael Gerrits:

“Voor kleinere leveranciers geldt vaak slikken of stikken.

Ze moeten wel akkoord gaan met voor hun ongunstige

verkoopvoorwaarden van de grote wederpartij, willen ze

mogen leveren. In die situatie is het nog belangrijker

goed verzekerd te zijn.” Als het tot een rechtszaak komt,

zal de rechter weliswaar altijd kijken of de claim niet

buitenproportioneel is of dat de verkoopvoorwaarden in

het concrete geval niet onredelijk zijn, de schade kan

desondanks enorm zijn. “Als je niet goed verzekerd

bent, kan dat in een horrorscenario tot een faillissement

leiden. Nu zal de grote onder neming het in de praktijk

meestal niet zo ver laten komen en valt er wel over

te onderhandelen. Toch kun je beter een goede

verzekering afsluiten.”

Er is nog een derde vorm van aansprakelijkheid

waarmee ondernemers risico lopen: de werkgevers-

aansprakelijkheid. Wie een machine koopt en er zijn

werknemers mee laat werken, krijgt van de wetgever een

zorgplicht opgelegd die ver reikt. Want ook hier kiezen

wetgever en rechter voor de meest kwetsbare partij.

Michael Gerrits: “Het zou goed zijn als ondernemers een

soort vaarbewijs voor de arboveiligheid moeten hebben.

Autorijden laten we pas toe als je een rijbewijs hebt,

maar een onderneming starten mag zonder of met

weinig kennis van de arbo veiligheid.” Het valt hem op

dat ondernemers ofwel onwetend zijn over arbo

wetgeving of - zeker in deze tijd - bewust een risico

nemen. “Ze maken een kostenafweging. Net zoals je

bij een verkeerslicht, waarvan je weet dat er geen flitser

staat, eerder door rood licht rijdt als je haast hebt.”

Michael Gerrits vindt het geen verstandige afweging om

de risico’s van een arbeidsongeluk af te zetten tegen de

kosten van preventie. “De schade door een ongeluk met

een machine, zeker in het geval van letsel, is relatief

eenvoudig aan te tonen, tenzij de werkgever kan

bewijzen aan zijn zorgplicht te hebben voldaan.”

‘Strijd tussen in- en verkoopvoorwaarden’

‘Werkgeversrisico’s’

>>

56

Dat betekent dat je voortdurend en aantoonbaar werkt

aan een bedrijfscultuur waarin veiligheid bovenaan staat.

Dat vraagt veel meer dan een instructiekaart aan een

machine hangen. “Wanneer je er als werkgever

bijvoorbeeld niks tegen doet dat je medewerkers de

beveiliging van een machine telkens omzeilen,

hang je als er iets gebeurt.”

Niet alleen kan de gevolgschade groot zijn,

bijvoorbeeld als iemand arbeidsongeschikt raakt.

De boetes die de inspectie oplegt, kunnen na de laatste

verhoging van begin 2013 niet mals zijn. “Als het echt

mis gaat, heb je een groot probleem”, zegt de advocaat.

En daar helpt dan geen (standaard)verzekering tegen.

Die dekt immers niet wanneer je als werkgever niet aan

je zorgplicht hebt voldaan. “Een verzekeringspolis is

immers geen vrijbrief en mag het ook nooit zijn.”

‘Geen verzekeringspolis die helpt…’

58

De accountmanager Arnoud van der Bend,Centraal Beheer Achmea:

‘Ondernemen is risico’s nemen, maar wel bewuste risico’s’

“Door aan de knoppen te draaien én door maatschappelijke,

economische trends, verandert het risicoprofiel voortdurend”

>>

60

Ondernemen betekent risico’s nemen. Bewust gekozen risico’s, waarvan je de gevolgen kunt inschatten. Nederlandse ondernemers kunnen dat doorgaans heel goed, vindt Arnoud van

der Bend, senior accountmanager bij Centraal Beheer

Achmea. Hij ziet echter het claimgedrag veranderen.

En de wetgever legt steeds vaker de rekening bij

degene met de portemonnee. Bovendien zorgt de crisis

voor een grotere onvoorspelbaarheid. Tijd voor een

regelmatige check up!

Ondernemen is lastiger geworden. Het aantal knoppen

waar de ondernemer aan kan draaien, is beperkt.

De ondernemer is steeds vaker genoodzaakt

om zijn missie en visie bij te stellen als gevolg

van veranderingen. Deze veranderingen geven

onvoorspelbaarheid en zijn een voedingsbodem voor het

ontstaan van risico’s. Zelfs zodanig dat dit effect heeft

op de continuïteit van de onderneming.

Volgens Arnoud van der Bend kun je als ondernemer

aan de volgende knoppen draaien:

1. Afzet verhogen door prijsverlagingen of door nieuwe

markten aan te boren;

2. Focus op loyaliteit van bestaande klanten;

3. Focus op kostenbeheersing.

Bij kostenbeheersing kun je meer uit mensen en

middelen halen door niet alleen je eigen onderneming,

maar de hele keten efficiënter te laten lopen.

“Ondernemers draaien aan alle drie de knoppen.

En alle drie hebben ze effect op het risicoprofiel van

de onderneming”, zegt Arnoud van der Bend.

Regelmatig schuift hij dan ook aan bij zijn klanten,

bedrijven met 20 tot 500 medewerkers, voor een check

van het risicoprofiel.

Waardoor verandert het risicoprofiel van een bedrijf?

Door aan de drie knoppen te draaien, maar ook door

maatschappelijke trends. De claimcultuur in

Nederland groeit. En dat blijft nog een poosje zo,

schat Van der Bend in. Werknemers maar ook klanten of

de klanten van klanten leggen steeds sneller een claim

neer bij een onderneming die in hun ogen aansprakelijk

is. De schuldvraag doet er niet toe. Rechters nemen

werknemers in bescherming en wijzen claims toe omdat

je als werkgever een zorgplicht hebt. “Daarom is de rol

van de accountmanager belangrijk. Om samen met de

onderneming risico’s boven tafel te krijgen.”

Het risicoprofiel kan namelijk uit een onverwachte hoek

‘Risicoprofiel verandert voortdurend’

61

komen nu ook het midden- en kleinbedrijf, gevraagd of

ongevraagd, meegaat in de globalisering.

Een standaard aansprakelijkheidspolis biedt geen

dekking voor de VS en Canada. Hiervoor is een

aanvullende dekking beschikbaar omdat in die landen

een grotere claimcultuur is. “Je kunt echter ook met

een claim te maken krijgen als je indirect levert”,

zegt Arnoud van der Bend. Als jouw onderdeel in een

machine terecht komt die via via in de VS belandt en

daar schade veroorzaakt, die terug te voeren is op jouw

component, zal een Amerikaanse jurist niet aarzelen

een claim in Nederland neer te leggen.

Daarom zijn goede leveringsvoorwaarden onmisbaar.

En daar, zo constateert de Achmea accountmanager,

ontstaan steeds vaker discussies over. Niet alleen

tussen Nederlandse en buitenlandse bedrijven;

ook tussen Nederlandse inkopers en hun

toeleveranciers. Inkopers proberen vaak hun

voorwaarden inclusief boeteclausules op te leggen

aan toeleveranciers. Arnoud van der Bend:

“Grote partijen leggen die vaak dwingend op. Dan speelt

de macht van de sterkste. Een mkb-onderneming is al

blij met de order en kan zich niet de luxe permitteren

om nee te zeggen. Maar als het echt fout gaat,

kan wel de continuïteit van de onderneming in gevaar

komen.” In goede tijden zijn er misschien buffers om

zo’n claim op te vangen. Maar bij veel bedrijven uit de

maakindustrie zijn deze buffers ondertussen verdwenen.

Of hebben amper nog enige omvang. Van der Bend

merkt dat sommige van zijn klanten ervoor kiezen

om het risico te lopen, met alle mogelijke gevolgen

van dien. “Bewustwording is daarom belangrijk.

Ondernemers blijven risico nemen. Dat hoort erbij,

zolang het maar bewust gebeurt.” Het kan echter

nooit kwaad, zegt hij, nog eens een specialist van de

verzekeringsmaatschappij naar de inkoopvoorwaarden

te laten kijken. Of te praten over afdekken van de

ketenaansprakelijkheid.‘Leveringsvoorwaarden’

>>

62

“Aansprakelijkheid is voor veel ondernemers

iets ongrijpbaars”, gaat hij verder. De schade die kan

ontstaan, is vaak onvoorspelbaar en onvoorstelbaar

omdat aansprakelijkheid zich moeilijk laat afbakenen.

En als ondernemers ergens een broertje dood aan

hebben, is het onvoorspelbaarheid. Een adviesgesprek

helpt risico’s in kaart te brengen.

Verzekeringstechnisch kan dan wellicht een maatwerk

oplossing worden gevonden. Maar zeker zo belangrijk

vindt Van der Bend dat het risicobewustzijn bij de

onderneming toeneemt. Bewust risico lopen, is voor

hem acceptabel. Als je maar weet wat de gevolgen

kunnen zijn. Per slot van rekening ben je ondernemer

omdat je risico’s wilt en durft te nemen.

Ketenaansprakelijkheid in de praktijk

Iets meer dan de helft van de bedrijven in de

Nederlandse industrie is betrokken in een

ketensamenwerking met andere bedrijven.

Van deze bedrijven heeft 74% een zakelijke


Slechts 13% heeft een aansprakelijkheidsverzekering

afgesloten die specifiek betrekking heeft op de

ketensamenwerking. Ondanks het geringe aantal

aansprakelijkheidsverzekeringen met het oog op

de keten, ervaart 41% wel eens problemen op dat

gebied. Voorbeelden van problemen die bedrijven in

de keten vaker tegenkomen zijn:

• De kwaliteitscontrole op geleverde eindproducten

is minder stringent, waardoor problemen in een

later stadium kunnen optreden met soms

grote gevolgen;

• Niet behaalde planningen van een bedrijf in de

keten hebben gevolgen voor andere bedrijven die

daarbij betrokken zijn;

• De ketenregisseur heeft niet altijd alle risico’s

goed gemanaged, waardoor problemen soms

afgeschoven worden op specifieke bedrijven in

de keten;

• Proceswijzigingen bij leveranciers kunnen direct

van invloed zijn op de kwaliteit van

het eindproduct.

‘Ondernemen’


64

Praktische tips overaansprakelijkheid✓ Aansprakelijkheden zijn niet statisch. Check regelmatig met je adviseur of

verzekeraar welke risico’s jouw bedrijf loopt. Door nieuwe ontwikkelingen van het

bedrijf zelf, maar ook door invloeden van buitenaf kunnen de risico’s veranderen.

✓ Wees extra alert op klachten van klanten uit het buitenland. Reageer snel en serieus

op die klachten. Want als je niet reageert, geef je jouw troeven uit handen.

✓ Verwerp je de voorwaarden van jouw contractspartij niet uitdrukkelijk, dan ben je

eraan gebonden. Leg het daarom expliciet schriftelijk vast, als je niet akkoord gaat

met de inkoopvoorwaarden van jouw klant.

✓ Stel jezelf regelmatig de vraag: Kloppen mijn maatregelen nog wel? Zeker als je

nieuwe producten in de markt brengt of nieuwe afzetgebieden gaat bedienen.

65

✓ Verzeker in- en uitloop mee als je overstapt naar een andere verzekeraar.

✓ Let er bij oversluiten van een polis altijd op dat de juiste hoedanigheidsomschrijving

op de polis komt en dat in- en/of uitloop gedekt is.

✓ Check altijd of jouw aansprakelijkheidsverzekering dekking geeft bij belangrijke orders

of orders die afwijkend zijn.

✓ Veel ondernemingen bestaan uit meerdere BV’s. Check of iedere BV en ook de

holding op de aansprakelijkheidsverzekering verzekerd is.

✓ Laat je goed voorlichten, check de polisvoorwaarden en zoek vooral uit wanneer je

dekking hebt.

66

Colofon

Dit boek is gemaakt voor relaties van Centraal Beheer Achmea

Laan van Malkenschoten 20 | 7333 NP Apeldoorn

Postbus 9150 | 7300 HZ Apeldoorn

Telefoon (055) 579 8359

Concept en vormgeving: Achmea Creatieve Diensten

Productie en realisatie: Centraal Beheer Achmea

57167 13.08

Wegwijs in aansprakelijkheid voor de industrie

Centraal Beheer Achmea helpt ondernemers om

succesvol te zijn en te blijven. Dat doen we onder

meer door kennis en ervaringen te delen. In dit boek

vertellen aansprakelijkheid experts en ondernemers

uit de industrie, hoe zij in de praktijk omgaan met

aansprakelijkheid.

www.centraalbeheer.nl/zakelijk

57167 13.08

WEGWIJS IN AANSPRAKELIJKHEID...WEGWIJS IN AANSPRAKELIJKHEID voor de industrie 2013 | 2014 2 3...

Documents

Transcript of WEGWIJS IN AANSPRAKELIJKHEID...WEGWIJS IN AANSPRAKELIJKHEID voor de industrie 2013 | 2014 2 3...