1

DNA-modelHetDNA-model©EenorganischekijkoporganisatieontwikkelingDemeesteorganisatiesenbedrijvenwordengedrevendooreendroom,eenvisie,dewensomeenbijdrageteleveren.Maarhoezetudezedroomopeffectievewijzeominactie?Hoereageertuopingrijpendeveranderingen?Welkewaardenzijninditprocesbepalend?Watdoetuomhettalentindeorganisatieoptimaalteactiveren?Hetvakvanleidinggevendelijktinveelopzichtenophetwerkvaneenfruitteler.Voordateenboomstevigindegrondverankerdisomallejaargetijdentedoorstaanenvruchttedragen,gaaterheelwataanvooraf.Ditvraagtvandetelerconstanteverbindingmetenonderhoudvanhetgroeiproces.Hetzelfdegeldtvoororganisaties.Omopeigenbenente(blijven)staan,deeconomischegetijdentetrotsereneneenwaardevollebijdrageteleverenaandemaatschappij,moeterheelwatgeïnvesteerdworden.Ditvraagtvanualsleidinggevendebereidheidomuwmensenteontwikkelenzodaterbetereresultatenkunnenwordenbehaald.HetDNA-model©helptubijhetverstevigenenuitdragenvandeidentiteitvanuworganisatie.DelettersDNAstaanvoorDroom,NetwerkenAandeslag!HetgaaterimmersomdatuuwDroomviauwNetwerkomzetinActie.DDedroom(wortels):steviggeworteldomzwaarweertetrotseren.NHetnetwerk(stam):stabielengezondomgroeimogelijktemaken.ADeacties(vruchten):zichtbareresultatenvaneengezondeorganisatie.

HetDNA-model©iso.a.gebaseerdopideeënvanKrauthammerInternationaalenhetboek“Strategie”vanTonyManning.Deboomiseenmetafoorvoordehoudingdiemensenendusorganisatieskunnenhebbentenopzichtevanhunomgeving.Wehebbendeneigingomdevraagtestellen:‘Watziterinvoormij?’.Hetgevolgvandezehoudingkanzijndatweonsaanvanallesennogwatvastklampenenonssteedsegoïstischergaangedragen.Eenboomiservoorzijnomgeving.Hijleeftalshetwarevanuitdevraag:‘Watziterinmijvoordeander?’.Datisveelsocialerenhetgevolgvandezehoudingisdanookvrijgevigheid.

“watachteronsligtenwatvooronsligt,isnietsvergelekenmetwaterinonsligt…”

2

DNA-model

Oefening:WatishetDNAvanuworganisatie?DeonderstaandevragenhelpenuomhetDNAvanuworganisatieteverstevigenenuittedragen.Geefkortenspontaanantwoordopdeonderstaandevragen.Beginmetdevragenonderaanenwerkvervolgensnaarboven.Doedittenminstetweedagenlaternogeenkeeropeenapartvelpapier,zonderuwantwoordenvandeeerstekeererbij.Combineervervolgensdeantwoordenvanbeidesessiestoteentotaalbeeld.

StrategieWatmoetenwedoenenhoekrijgenwedatgedaan?

CultuurWiezijnwe?

Watkenmerktons?

StructuurHoezijnwegeorganiseerd?

Hoewerkenwe?

ACTIE

Hoedraagtdezeactiebijaandedroom?Begrijpikwaaromweditdoen?Benikbereidomtotactieovertegaan?Benikdaartoeinstaat?

Doelen Normen/principes Competenties

Welkeactiesondernemenwe?Watmoeterdekomendetijdgebeuren?Waarliggen

onzeprioriteiten?

Watistyperendvoorons?Watzijnonzeopvattingenovergewenstgedrag?Watzijnde

ongeschrevenregels?

Welkevaardighedenzijncruciaalvoorsucces?Waarblinktonzeorganisatieinuit?Welke(nieuwe)talenten

hebbenwenodig?

NETWERKIntern:Welkebelanghebbendenzijnerindeorganisatie?Watmoetenzijweten?Hoekunnen

wehetbestemethencommuniceren?Watverwachtenwevanhen?

Extern:Wiezijnonzeklantenenpartners?Hoebereikenwehen?Watmoetenzijweten?Watverwachtenwevanhen?Hoebiedenwewaarvooronsenhungeld?

Missie Waarden Rollen

Wiezijnonzeafnemers?Watzijnonzeambities?Watmaaktonzestrategie

superieur?

Watinspireertons?Watisonbespreekbaar?

Watzijnonzeuitgangspunten?

Wieiswaarvoorverantwoordelijk?Waar

mogenonzestakeholdersonsopaanspreken?Opwelkeresultatenwordenwe

afgerekend?

DROOM

Watisonzetoegevoegdewaarde?Waarinonderscheidenweons?Waaromzijnwijbelangrijk?

3

DNA-model

DroomEenfruitboomontstaatdoordathetzaadvaneenvolwassenfruitboomopdegrondvaltinwelkevormdanook.Deschilvanhetzaadbarstopenendewortelskomentevoorschijn.Inhetbeginnogalskleinedraadjeszoekenzedevoedzameaardeop.Dewortelswordenlangzaamlangerendikkerenbeginnenzichtevertakken.Opzoeknaarvoedinggravenzezichdieperendieperindevoedzamebodem.Aandeanderekantvanhetzaadontstaatereensteeltje.Opzoeknaarlichtomtekunnengroeienbaanthetzicheenwegdoordeaarde.Hetduurtnietlangofhetkleinesteeltjesteektbovendeaardeuit.Aangemoedigddoordezonwordtdesteelsteedsdikkerenstevigerengroeituittoteenboom.Ditprocesistevergelijkenmetdestartvandeorganisatiedievoortkomtuitdedroomvaneenondernemeromietstewillenbereiken.Vaakbegintdezedroomalseenidee,zonderveeldetailofduidelijkheid.Puurenalleennogmaarhetverlangenomietsbeterofanderstedoen.Eenprocesdatlangzaamzalverankerenalshetideegoedis.Naverloopvantijdveranderthetideeineenterreinvanbelangstellingenheefthetkansomeenpassieteworden.Langzamerhandwordtduidelijkwaardeondernemerheenwil.Erontstaateendroomofvisie.Dedroomlijktophetzaadjewaaruitdeboomontstaat.Hetisdekernvandeorganisatieentrektdejuistemensenaandiemeewillenhelpenomdedroomterealiseren.Eenhelderedroombeantwoordtdevolgendevragen:Watisonzetoegevoegdewaarde?Waarinonderscheidenweons?Waaromzijnwijbelangrijk?Dewortelsvandeboomzijntevergelijkenmethetfundamentvaneenorganisatie.Zebestaanuiteenaantalelementendiehiernaastwordenuitgewerkt.Dewortelszijnzeerbepalendvooreenstabieleenlangdurigegroei,waarvanuiteindelijkdevruchtenvandeboomhetresultaatzijn.Hoeessentieelhetwortelstelseliswordtduidelijkindenatuur.Eenboomisonderdegrondmeestalevengrootalswatjeerbovendegrondvanziet.Eengoederedenomtewerkenaaneenstevigfundament.

MissieDemissieisdehoofddoelstellingvandeorganisatie(5-10jaar).Eengoedemissiezorgtervoordatdedroomwordtverwezenlijkt.Hetisdeuitdagingdiedeorganisatieaangaatomhaardroomterealiseren.Samenmetdedoelstellingenvormtzijdestrategieendiegeeftbetekenisaanwatergedaanwordt.Beantwoorddevragen:Wiezijnonzeafnemers?Waarliggenonzeambities?Watmaaktonzestrategiesuperieur?WaardenWaardenzeggenietsoverwatdeorganisatiebelangrijkvindt.Hetzijndemoreleuitgangspuntenwaardeorganisatievoorstaat.Samenmetdenormenbepalenzijdecultuurendiezorgtvoorbereidheidvanmedewerkersomzichtecommitteren.Beantwoorddevragen:Watinspireertons?Watisonbespreekbaar?Watzijnonzeuitgangspunten?RollenRollenofverantwoordelijkhedenzijnderesultatenwaaropiemandkanwordenaangesproken.Verantwoordelijkheiddragenbetekentaansprakelijkzijnvoorzowelsuccesalsfalen.Daarhorendusbevoegdhedenbij.Samenmetdecompetentiesbepaaltzijdestructuurvandeorganisatiedieleidttotbekwaamheidbijhetverwezenlijkenvanresultaten.Beantwoorddevragen:Wieiswaarvoorverantwoordelijk?Waarmogenonzestakeholdersonsopaanspreken?Opwelkeresultatenwordenweafgerekend?

4

DNA-model

NetwerkOmvruchttekunnendragenheefteenboomnaastdiepewortelseenstabielestameneengezondeomgevingnodig.Integenstellingtotdewortelszijndestamendeomgevingwelzichtbaar.Destamvaneenboombestaatuiteenheelnetwerkvankanalen.Hetdoelvanditinternenetwerkisomviadewortelshetvoedselenwateruithetexternenetwerk(deomgeving)optezuigenennaardetakken,bladerenenvruchtentebrengen.Hetinternenetwerkvandeorganisatiebestaatuitleidinggevenden,medewerkersenanderebelanghebbenden.Zoalsdestamvaneenboomervoorzorgtdatdevoedingsstoffenuithetworstelsysteemnaardetakkenenvruchtenkunnenkomen,heefthetinternenetwerkvandeorganisatiedefunctieomdedroomomtezetteninactie.Dehoogteendiktevandestamzijnbepalendvoordereikwijdtevandeboom.Zobepaalthetinternenetwerkdeinvloeddiedeorganisatieheeftophaaromgeving.Doorhaaridentiteitonderscheidtdeorganisatiezichvandeanderebomeninhetbos.Iederseizoenwaardeorganisatiedoorheengaatbeïnvloedthaaridentiteit,netzoalsdejaarringenietslatenzienvanwatdeboomheeftmeegemaakt.Bijhetontwikkelenvaneengezondeidentiteitisdefactortijddusergbelangrijk.Eenorganisatieheefttijdnodigomtegroeien,omtekunnenrijpen.Interessantdaarbijisdateenboomgroeitzolanghijleeft.Eenboomdienietmeergroeit,iseendodeboom.Zomageenorganisatiehaarlevenlangblijvengroeien.Deorganisatiedientbreedgedragentewordenalszijwilgroeien,nietalleenintern,maarookextern.Hetexternenetwerkbestaatuitbelanghebbendendieonderverdeeldkunnenwordeninvijfgroepen:klanten,leveranciers,ondersteuners,beïnvloedersenconcurrenten.Vergelijkzemetdeleefomgevingwaarindeorganisatiezichbevindt.Naastdatdezegroepenhuneigenbelangenhebben,bepalenzesamenofdeorganisatiegroeit,stagneertofzelfsafsterft.Welevenineenwereldwaarnetwerkensteedsbelangrijkerenmondigerworden.Zorgerdusvoordatdezebelanghebbendenvóóruwerkenenniettegenu.Alswekijkennaardenetwerkenwaardeorganisatiedeelvanuitmaaktisopnieuwdehoudingessentieel.Doetdeorganisatiemeeomteontvangenofookomtegeven?Demeestefysiekenetwerkenmislukkendoordatmensendevraagstellen:‘Watziterinvoormij?’Terwijlhetjuistgaatomdevraag:‘Watziterinmijvoordeander?’Netzoalseenboomgroeitdoordewisselwerkingmetzijnomgeving,kandeorganisatiegroeiendooreengoedebalanstecreërentussengevenenontvangen.

InternnetwerkEenorganisatiekanalleenhaardroomrealiserenalszijinstaatisomhaarmedewerkers,leidinggevendenenanderebelanghebbendentemobiliseren.Ditstaatofvaltmethelderecommunicatie.ExternnetwerkOmtegroeienenvruchttedragendientdeorganisatiedekrachtenuithaarleefomgevingtebundelen.Deexternebelanghebbendenleverendatgenewatdeorganisatienodigheeftomtekunnenfunctioneren.Samenvormenzijdeleefomgevingvandeorganisatie.

5

DNA-model

ActieVoordateenboomkangaanbloeienenvruchtdragendientdestamzichtevertakkenzodaterdragersontstaanvoordebloemen.Bijeenboomvindtditplaatsindekruin,ookweldekroonvandeboomgenoemd.Hetisbelangrijkdatdemissie,rollenenwaardenvandeorganisatiezichvertakkenzodatereenbasisontstaatomtotbloeitekomen.Dankandedroomvolledigtotzijnrechtkomenenvruchtvoortbrengen.Missies(langetermijndoelen)vertakkenzichinkortetermijndoelen.Rollenenverantwoordelijkhedenvertakkenzichincompetenties.Waardenvertakkenzichinnormen.Detakkenzijnverantwoordelijkvoorhetdoorgevenvandevoedingsstoffenvanuitdestamnaardebladerenenbloemen.Zozorgendedoelen,competentiesennormenervoordatdeorganisatiezichtbaarwordtenvruchtkandragen.Dekruinvaneenboomspeelthetmeestinopdejaargetijden.Indeherfstverliestdeboomzijnbladerenenindewinterishijkaal.Zowordendoelen,competentiesennormenhetmeestbeïnvloeddoordeomstandigheden.Uithetnetwerkgroeiendeafdelingenenactiviteitenvandeorganisatie,tevergelijkenmettakkenaandeboom.Zebestaanuitdeelementendiehiernaastwordenbeschreven.Hetresultaatvandeinspanningenvandeorganisatieishaarvrucht.Hetlaatietszienvandeidentiteitvandeorganisatie.Hetiseengevolgvandeacties.Stevigewortels,eengoedewisselwerkingmetdeomgevingeneenevenwichtigevertakkingleidttotresultaten.Ietsproducerenwaardeomgevingwataanheeft,datiswaareenorganisatievoorbestaat.Eenappelboomdieuiteindelijkgeenvruchtdraagt,wordtomgehakt.Zomisteenorganisatiehaarbestemmingalszijniksvoortbrengtwaardeomgevingvankangenieten.Aandevruchtenherkentmendeboom.Nuwordtduidelijkvanuitwelkevraaguheeftgehandeld:‘Watziterinvoormij?’of‘Watziterinmijvoordeander?’.

DoelenDedoelenzijnconcretestappendiewordengezetomopkortetermijn(maximaal1jaar)resultatentebehalen.Doorconcreteeninspirerendedoelstellingenteformulerenkaniedereenbinnendeorganisatieeenbijdrageleverenaanhetrealiserenvandedroomenmissie.Hetkenmerkvaneengoededoelstellingisdathetconcreetis,oftewelmeetbaarencontroleerbaar.Helderedoelengevenhetverschilaantussendehuidigesituatieenhettebereikenresultaat.PrincipesPrincipeszijnderichtlijnenvoorgewenstgedrag.Zegevenaanopwelkewijzedeovertuigingenvandeorganisatietotuitdrukkingwordengebrachtenhoeerwordtgedacht.Normenzijndaarmeedegedragsmatigevertalingvandewaardenwaarmensenopaangesprokenkunnenworden.Kenmerkenvannormenzijndatze:algemeengelden(iedereenmoetzichernaargedragen),geobserveerdkunnenworden(ukunthetiemandziendoen)enduidelijkgeformuleerdzijn(laatgeentwijfelbestaanoverwaarhetpreciesomgaat).TalentenCompetentieszijndeopgebouwdekennis,eigenschappenenvaardighedenvanmensenuitdeorganisatie.Oefeningbaartkunstenhetgebrekaanoefeningwaarschijnlijkhettegenovergestelde.Medewerkerskunnendusgroeieninhetinzettenvanhuncompetenties.Hoebeterhettalentwordtbeheersthoegroterdekansopeensuccesvolleuitvoeringvandetaakofroldieiemandheeft.

6

DNA-model

Kernvragen:

Actie:Hoedraagtdezeactiebijaandedroom?

Talenten:Welkecompetentiesengedragzijncruciaalvoorsucces?Principes:Watzijnonzerichtlijnenvoorgewenstgedrag?Doelen:Welkeresultatenzijnmijlpalen?

Netwerk:Welkefactorenindeomgevingvande(nieuwe)organisatiezijnbelangrijk?

Rollen:Wieisenwordtverantwoordelijkvoorwat?Waarden:Watzijnonzeovertuigingen?Missie:Watisonzeuitdaging?

Droom:Watisonzedroom?Watisonzetoegevoegdewaarde?

Inhethierbovenbeschrevenproceshebbenmensenopalleorganisatieniveauseentaak.Leiderschap Hetvertalenvandedroomofvisieineen

missie,waardenenrollen.Management Hetomzettenvandemissieindoelstellingen.

Hetactiverenvandewaarden.Hetinzettenenontwikkelenvanaanwezigetalenten.

Medewerkers Stellenzichdevragen:‘Begrijpikwaarom?’,‘Benikbereidomtotactieovertegaan?’,‘Benikdaartoeinstaat?’

HieronderwordtbeschrevenhoedeonderdeleninhetDNA-modelmetelkaarsamenhangen.

7

DNA-model

Vanbenedennaarboven:Hoeeendroomteverwezenlijken?Delinkerkolom(vanbenedennaarboven)heeftbetrekking

ophetaspectzingevingenbeantwoordtdevraagwelkestappenmoetenwordengezetomtotconcreetgedragtekomen.Voorhetindividuisdetestvraag:Benikovertuigdvandezinervan?Demiddelstekolombetreftdekaderswaarbinnenofde

voorwaardenwaarondermenbereidisomtedoenwatnoodzakelijkisomdedroomtotstandtebrengen.Individueletestvraag:Benikbereideraanmeetewerken?Derechterkolomgaatomdeknowhowendemachtdiemen

instaatsteltomtedoenwaterwordtverwacht.Detestvraagvoordepersooninkwestie:Benikertoeinstaathettedoen?Vanbovennaarbeneden:Waaromdezeactieondernemen?IndezerichtinggeefthetDNA-model©antwoordopelke

denkbare‘waarom’-vraag:Waarommoetjuistdezeactiedoordezepersoongenomenworden?Bijvoorbeeld:Omdat‘…wijdatendatwillenbereiken…’Omdat‘…wijervanovertuigdzijndatditdebestemanierisom…’Omdat‘…julliedegenenzijndiehiervoorzijningehuurd…’

DeauteuriseigenaarvanTransformatio.Viamaatwerktrajectenstimuleerthijorganischleiderschapzodatdebetrokkenheid,hetwerkplezierendewinsttoenemen.Hijgebruiktlessenuitdenatuuromleiderstehelpenandersnaarhunvaktekijkenengenietervanalseikelsinbomenveranderen.JOntdekwatwevoorelkaarkunnenbetekenenviadegegevenshiernaast.

BekijkviadeonderstaandewebsitedeindividueletrajectenendegroepstrajectenvanTransformatioofneemcontactopvooreenadviesgesprek.W www.transformatio.nlE info@transformatio.nlM 06-26920090

“dekernvanhetDNA-model:Droom,NetwerkenAandeslag!”

8

DNA-model