“wat achter ons ligt en wat voor ons ligt, is niets vergeleken ... DNA-model Oefening: Wat is het...

8
1 DNA-model Het DNA-model© Een organische kijk op organisatieontwikkeling De meeste organisaties en bedrijven worden gedreven door een droom, een visie, de wens om een bijdrage te leveren. Maar hoe zet u deze droom op effectieve wijze om in actie? Hoe reageert u op ingrijpende veranderingen? Welke waarden zijn in dit proces bepalend? Wat doet u om het talent in de organisatie optimaal te activeren? Het vak van leidinggevende lijkt in veel opzichten op het werk van een fruitteler. Voordat een boom stevig in de grond verankerd is om alle jaargetijden te doorstaan en vrucht te dragen, gaat er heel wat aan vooraf. Dit vraagt van de teler constante verbinding met en onderhoud van het groeiproces. Hetzelfde geldt voor organisaties. Om op eigen benen te (blijven) staan, de economische getijden te trotseren en een waardevolle bijdrage te leveren aan de maatschappij, moet er heel wat geïnvesteerd worden. Dit vraagt van u als leidinggevende bereidheid om uw mensen te ontwikkelen zodat er betere resultaten kunnen worden behaald. Het DNA-model© helpt u bij het verstevigen en uitdragen van de identiteit van uw organisatie. De letters DNA staan voor Droom, Netwerk en Aan de slag! Het gaat er immers om dat u uw Droom via uw Netwerk omzet in Actie. D De droom (wortels): stevig geworteld om zwaar weer te trotseren. N Het netwerk (stam): stabiel en gezond om groei mogelijk te maken. A De acties (vruchten): zichtbare resultaten van een gezonde organisatie. Het DNA-model© is o.a. gebaseerd op ideeën van Krauthammer Internationaal en het boek “Strategie” van Tony Manning. De boom is een metafoor voor de houding die mensen en dus organisaties kunnen hebben ten opzichte van hun omgeving. We hebben de neiging om de vraag te stellen: ‘Wat zit erin voor mij?’. Het gevolg van deze houding kan zijn dat we ons aan van alles en nog wat vastklampen en ons steeds egoïstischer gaan gedragen. Een boom is er voor zijn omgeving. Hij leeft als het ware vanuit de vraag: ‘Wat zit er in mij voor de ander?’. Dat is veel socialer en het gevolg van deze houding is dan ook vrijgevigheid. “wat achter ons ligt en wat voor ons ligt, is niets vergeleken met wat er in ons ligt…”

Transcript of “wat achter ons ligt en wat voor ons ligt, is niets vergeleken ... DNA-model Oefening: Wat is het...

1

DNA-modelHetDNA-model©EenorganischekijkoporganisatieontwikkelingDemeesteorganisatiesenbedrijvenwordengedrevendooreendroom,eenvisie,dewensomeenbijdrageteleveren.Maarhoezetudezedroomopeffectievewijzeominactie?Hoereageertuopingrijpendeveranderingen?Welkewaardenzijninditprocesbepalend?Watdoetuomhettalentindeorganisatieoptimaalteactiveren?Hetvakvanleidinggevendelijktinveelopzichtenophetwerkvaneenfruitteler.Voordateenboomstevigindegrondverankerdisomallejaargetijdentedoorstaanenvruchttedragen,gaaterheelwataanvooraf.Ditvraagtvandetelerconstanteverbindingmetenonderhoudvanhetgroeiproces.Hetzelfdegeldtvoororganisaties.Omopeigenbenente(blijven)staan,deeconomischegetijdentetrotsereneneenwaardevollebijdrageteleverenaandemaatschappij,moeterheelwatgeïnvesteerdworden.Ditvraagtvanualsleidinggevendebereidheidomuwmensenteontwikkelenzodaterbetereresultatenkunnenwordenbehaald.HetDNA-model©helptubijhetverstevigenenuitdragenvandeidentiteitvanuworganisatie.DelettersDNAstaanvoorDroom,NetwerkenAandeslag!HetgaaterimmersomdatuuwDroomviauwNetwerkomzetinActie.DDedroom(wortels):steviggeworteldomzwaarweertetrotseren.NHetnetwerk(stam):stabielengezondomgroeimogelijktemaken.ADeacties(vruchten):zichtbareresultatenvaneengezondeorganisatie.

HetDNA-model©iso.a.gebaseerdopideeënvanKrauthammerInternationaalenhetboek“Strategie”vanTonyManning.Deboomiseenmetafoorvoordehoudingdiemensenendusorganisatieskunnenhebbentenopzichtevanhunomgeving.Wehebbendeneigingomdevraagtestellen:‘Watziterinvoormij?’.Hetgevolgvandezehoudingkanzijndatweonsaanvanallesennogwatvastklampenenonssteedsegoïstischergaangedragen.Eenboomiservoorzijnomgeving.Hijleeftalshetwarevanuitdevraag:‘Watziterinmijvoordeander?’.Datisveelsocialerenhetgevolgvandezehoudingisdanookvrijgevigheid.

“watachteronsligtenwatvooronsligt,isnietsvergelekenmetwaterinonsligt…”

2

DNA-model

Oefening:WatishetDNAvanuworganisatie?DeonderstaandevragenhelpenuomhetDNAvanuworganisatieteverstevigenenuittedragen.Geefkortenspontaanantwoordopdeonderstaandevragen.Beginmetdevragenonderaanenwerkvervolgensnaarboven.Doedittenminstetweedagenlaternogeenkeeropeenapartvelpapier,zonderuwantwoordenvandeeerstekeererbij.Combineervervolgensdeantwoordenvanbeidesessiestoteentotaalbeeld.

StrategieWatmoetenwedoenenhoekrijgenwedatgedaan?

CultuurWiezijnwe?

Watkenmerktons?

StructuurHoezijnwegeorganiseerd?

Hoewerkenwe?

ACTIE

Hoedraagtdezeactiebijaandedroom?Begrijpikwaaromweditdoen?Benikbereidomtotactieovertegaan?Benikdaartoeinstaat?

Doelen Normen/principes Competenties

Welkeactiesondernemenwe?Watmoeterdekomendetijdgebeuren?Waarliggen

onzeprioriteiten?

Watistyperendvoorons?Watzijnonzeopvattingenovergewenstgedrag?Watzijnde

ongeschrevenregels?

Welkevaardighedenzijncruciaalvoorsucces?Waarblinktonzeorganisatieinuit?Welke(nieuwe)talenten

hebbenwenodig?

NETWERKIntern:Welkebelanghebbendenzijnerindeorganisatie?Watmoetenzijweten?Hoekunnen

wehetbestemethencommuniceren?Watverwachtenwevanhen?

Extern:Wiezijnonzeklantenenpartners?Hoebereikenwehen?Watmoetenzijweten?Watverwachtenwevanhen?Hoebiedenwewaarvooronsenhungeld?

Missie Waarden Rollen

Wiezijnonzeafnemers?Watzijnonzeambities?Watmaaktonzestrategie

superieur?

Watinspireertons?Watisonbespreekbaar?

Watzijnonzeuitgangspunten?

Wieiswaarvoorverantwoordelijk?Waar

mogenonzestakeholdersonsopaanspreken?Opwelkeresultatenwordenwe

afgerekend?

DROOM

Watisonzetoegevoegdewaarde?Waarinonderscheidenweons?Waaromzijnwijbelangrijk?

3

DNA-model

DroomEenfruitboomontstaatdoordathetzaadvaneenvolwassenfruitboomopdegrondvaltinwelkevormdanook.Deschilvanhetzaadbarstopenendewortelskomentevoorschijn.Inhetbeginnogalskleinedraadjeszoekenzedevoedzameaardeop.Dewortelswordenlangzaamlangerendikkerenbeginnenzichtevertakken.Opzoeknaarvoedinggravenzezichdieperendieperindevoedzamebodem.Aandeanderekantvanhetzaadontstaatereensteeltje.Opzoeknaarlichtomtekunnengroeienbaanthetzicheenwegdoordeaarde.Hetduurtnietlangofhetkleinesteeltjesteektbovendeaardeuit.Aangemoedigddoordezonwordtdesteelsteedsdikkerenstevigerengroeituittoteenboom.Ditprocesistevergelijkenmetdestartvandeorganisatiedievoortkomtuitdedroomvaneenondernemeromietstewillenbereiken.Vaakbegintdezedroomalseenidee,zonderveeldetailofduidelijkheid.Puurenalleennogmaarhetverlangenomietsbeterofanderstedoen.Eenprocesdatlangzaamzalverankerenalshetideegoedis.Naverloopvantijdveranderthetideeineenterreinvanbelangstellingenheefthetkansomeenpassieteworden.Langzamerhandwordtduidelijkwaardeondernemerheenwil.Erontstaateendroomofvisie.Dedroomlijktophetzaadjewaaruitdeboomontstaat.Hetisdekernvandeorganisatieentrektdejuistemensenaandiemeewillenhelpenomdedroomterealiseren.Eenhelderedroombeantwoordtdevolgendevragen:Watisonzetoegevoegdewaarde?Waarinonderscheidenweons?Waaromzijnwijbelangrijk?Dewortelsvandeboomzijntevergelijkenmethetfundamentvaneenorganisatie.Zebestaanuiteenaantalelementendiehiernaastwordenuitgewerkt.Dewortelszijnzeerbepalendvooreenstabieleenlangdurigegroei,waarvanuiteindelijkdevruchtenvandeboomhetresultaatzijn.Hoeessentieelhetwortelstelseliswordtduidelijkindenatuur.Eenboomisonderdegrondmeestalevengrootalswatjeerbovendegrondvanziet.Eengoederedenomtewerkenaaneenstevigfundament.

MissieDemissieisdehoofddoelstellingvandeorganisatie(5-10jaar).Eengoedemissiezorgtervoordatdedroomwordtverwezenlijkt.Hetisdeuitdagingdiedeorganisatieaangaatomhaardroomterealiseren.Samenmetdedoelstellingenvormtzijdestrategieendiegeeftbetekenisaanwatergedaanwordt.Beantwoorddevragen:Wiezijnonzeafnemers?Waarliggenonzeambities?Watmaaktonzestrategiesuperieur?WaardenWaardenzeggenietsoverwatdeorganisatiebelangrijkvindt.Hetzijndemoreleuitgangspuntenwaardeorganisatievoorstaat.Samenmetdenormenbepalenzijdecultuurendiezorgtvoorbereidheidvanmedewerkersomzichtecommitteren.Beantwoorddevragen:Watinspireertons?Watisonbespreekbaar?Watzijnonzeuitgangspunten?RollenRollenofverantwoordelijkhedenzijnderesultatenwaaropiemandkanwordenaangesproken.Verantwoordelijkheiddragenbetekentaansprakelijkzijnvoorzowelsuccesalsfalen.Daarhorendusbevoegdhedenbij.Samenmetdecompetentiesbepaaltzijdestructuurvandeorganisatiedieleidttotbekwaamheidbijhetverwezenlijkenvanresultaten.Beantwoorddevragen:Wieiswaarvoorverantwoordelijk?Waarmogenonzestakeholdersonsopaanspreken?Opwelkeresultatenwordenweafgerekend?

4

DNA-model

NetwerkOmvruchttekunnendragenheefteenboomnaastdiepewortelseenstabielestameneengezondeomgevingnodig.Integenstellingtotdewortelszijndestamendeomgevingwelzichtbaar.Destamvaneenboombestaatuiteenheelnetwerkvankanalen.Hetdoelvanditinternenetwerkisomviadewortelshetvoedselenwateruithetexternenetwerk(deomgeving)optezuigenennaardetakken,bladerenenvruchtentebrengen.Hetinternenetwerkvandeorganisatiebestaatuitleidinggevenden,medewerkersenanderebelanghebbenden.Zoalsdestamvaneenboomervoorzorgtdatdevoedingsstoffenuithetworstelsysteemnaardetakkenenvruchtenkunnenkomen,heefthetinternenetwerkvandeorganisatiedefunctieomdedroomomtezetteninactie.Dehoogteendiktevandestamzijnbepalendvoordereikwijdtevandeboom.Zobepaalthetinternenetwerkdeinvloeddiedeorganisatieheeftophaaromgeving.Doorhaaridentiteitonderscheidtdeorganisatiezichvandeanderebomeninhetbos.Iederseizoenwaardeorganisatiedoorheengaatbeïnvloedthaaridentiteit,netzoalsdejaarringenietslatenzienvanwatdeboomheeftmeegemaakt.Bijhetontwikkelenvaneengezondeidentiteitisdefactortijddusergbelangrijk.Eenorganisatieheefttijdnodigomtegroeien,omtekunnenrijpen.Interessantdaarbijisdateenboomgroeitzolanghijleeft.Eenboomdienietmeergroeit,iseendodeboom.Zomageenorganisatiehaarlevenlangblijvengroeien.Deorganisatiedientbreedgedragentewordenalszijwilgroeien,nietalleenintern,maarookextern.Hetexternenetwerkbestaatuitbelanghebbendendieonderverdeeldkunnenwordeninvijfgroepen:klanten,leveranciers,ondersteuners,beïnvloedersenconcurrenten.Vergelijkzemetdeleefomgevingwaarindeorganisatiezichbevindt.Naastdatdezegroepenhuneigenbelangenhebben,bepalenzesamenofdeorganisatiegroeit,stagneertofzelfsafsterft.Welevenineenwereldwaarnetwerkensteedsbelangrijkerenmondigerworden.Zorgerdusvoordatdezebelanghebbendenvóóruwerkenenniettegenu.Alswekijkennaardenetwerkenwaardeorganisatiedeelvanuitmaaktisopnieuwdehoudingessentieel.Doetdeorganisatiemeeomteontvangenofookomtegeven?Demeestefysiekenetwerkenmislukkendoordatmensendevraagstellen:‘Watziterinvoormij?’Terwijlhetjuistgaatomdevraag:‘Watziterinmijvoordeander?’Netzoalseenboomgroeitdoordewisselwerkingmetzijnomgeving,kandeorganisatiegroeiendooreengoedebalanstecreërentussengevenenontvangen.

InternnetwerkEenorganisatiekanalleenhaardroomrealiserenalszijinstaatisomhaarmedewerkers,leidinggevendenenanderebelanghebbendentemobiliseren.Ditstaatofvaltmethelderecommunicatie.ExternnetwerkOmtegroeienenvruchttedragendientdeorganisatiedekrachtenuithaarleefomgevingtebundelen.Deexternebelanghebbendenleverendatgenewatdeorganisatienodigheeftomtekunnenfunctioneren.Samenvormenzijdeleefomgevingvandeorganisatie.

5

DNA-model

ActieVoordateenboomkangaanbloeienenvruchtdragendientdestamzichtevertakkenzodaterdragersontstaanvoordebloemen.Bijeenboomvindtditplaatsindekruin,ookweldekroonvandeboomgenoemd.Hetisbelangrijkdatdemissie,rollenenwaardenvandeorganisatiezichvertakkenzodatereenbasisontstaatomtotbloeitekomen.Dankandedroomvolledigtotzijnrechtkomenenvruchtvoortbrengen.Missies(langetermijndoelen)vertakkenzichinkortetermijndoelen.Rollenenverantwoordelijkhedenvertakkenzichincompetenties.Waardenvertakkenzichinnormen.Detakkenzijnverantwoordelijkvoorhetdoorgevenvandevoedingsstoffenvanuitdestamnaardebladerenenbloemen.Zozorgendedoelen,competentiesennormenervoordatdeorganisatiezichtbaarwordtenvruchtkandragen.Dekruinvaneenboomspeelthetmeestinopdejaargetijden.Indeherfstverliestdeboomzijnbladerenenindewinterishijkaal.Zowordendoelen,competentiesennormenhetmeestbeïnvloeddoordeomstandigheden.Uithetnetwerkgroeiendeafdelingenenactiviteitenvandeorganisatie,tevergelijkenmettakkenaandeboom.Zebestaanuitdeelementendiehiernaastwordenbeschreven.Hetresultaatvandeinspanningenvandeorganisatieishaarvrucht.Hetlaatietszienvandeidentiteitvandeorganisatie.Hetiseengevolgvandeacties.Stevigewortels,eengoedewisselwerkingmetdeomgevingeneenevenwichtigevertakkingleidttotresultaten.Ietsproducerenwaardeomgevingwataanheeft,datiswaareenorganisatievoorbestaat.Eenappelboomdieuiteindelijkgeenvruchtdraagt,wordtomgehakt.Zomisteenorganisatiehaarbestemmingalszijniksvoortbrengtwaardeomgevingvankangenieten.Aandevruchtenherkentmendeboom.Nuwordtduidelijkvanuitwelkevraaguheeftgehandeld:‘Watziterinvoormij?’of‘Watziterinmijvoordeander?’.

DoelenDedoelenzijnconcretestappendiewordengezetomopkortetermijn(maximaal1jaar)resultatentebehalen.Doorconcreteeninspirerendedoelstellingenteformulerenkaniedereenbinnendeorganisatieeenbijdrageleverenaanhetrealiserenvandedroomenmissie.Hetkenmerkvaneengoededoelstellingisdathetconcreetis,oftewelmeetbaarencontroleerbaar.Helderedoelengevenhetverschilaantussendehuidigesituatieenhettebereikenresultaat.PrincipesPrincipeszijnderichtlijnenvoorgewenstgedrag.Zegevenaanopwelkewijzedeovertuigingenvandeorganisatietotuitdrukkingwordengebrachtenhoeerwordtgedacht.Normenzijndaarmeedegedragsmatigevertalingvandewaardenwaarmensenopaangesprokenkunnenworden.Kenmerkenvannormenzijndatze:algemeengelden(iedereenmoetzichernaargedragen),geobserveerdkunnenworden(ukunthetiemandziendoen)enduidelijkgeformuleerdzijn(laatgeentwijfelbestaanoverwaarhetpreciesomgaat).TalentenCompetentieszijndeopgebouwdekennis,eigenschappenenvaardighedenvanmensenuitdeorganisatie.Oefeningbaartkunstenhetgebrekaanoefeningwaarschijnlijkhettegenovergestelde.Medewerkerskunnendusgroeieninhetinzettenvanhuncompetenties.Hoebeterhettalentwordtbeheersthoegroterdekansopeensuccesvolleuitvoeringvandetaakofroldieiemandheeft.

6

DNA-model

Kernvragen:

Actie:Hoedraagtdezeactiebijaandedroom?

Talenten:Welkecompetentiesengedragzijncruciaalvoorsucces?Principes:Watzijnonzerichtlijnenvoorgewenstgedrag?Doelen:Welkeresultatenzijnmijlpalen?

Netwerk:Welkefactorenindeomgevingvande(nieuwe)organisatiezijnbelangrijk?

Rollen:Wieisenwordtverantwoordelijkvoorwat?Waarden:Watzijnonzeovertuigingen?Missie:Watisonzeuitdaging?

Droom:Watisonzedroom?Watisonzetoegevoegdewaarde?

Inhethierbovenbeschrevenproceshebbenmensenopalleorganisatieniveauseentaak.Leiderschap Hetvertalenvandedroomofvisieineen

missie,waardenenrollen.Management Hetomzettenvandemissieindoelstellingen.

Hetactiverenvandewaarden.Hetinzettenenontwikkelenvanaanwezigetalenten.

Medewerkers Stellenzichdevragen:‘Begrijpikwaarom?’,‘Benikbereidomtotactieovertegaan?’,‘Benikdaartoeinstaat?’

HieronderwordtbeschrevenhoedeonderdeleninhetDNA-modelmetelkaarsamenhangen.

7

DNA-model

Vanbenedennaarboven:Hoeeendroomteverwezenlijken?Delinkerkolom(vanbenedennaarboven)heeftbetrekking

ophetaspectzingevingenbeantwoordtdevraagwelkestappenmoetenwordengezetomtotconcreetgedragtekomen.Voorhetindividuisdetestvraag:Benikovertuigdvandezinervan?Demiddelstekolombetreftdekaderswaarbinnenofde

voorwaardenwaarondermenbereidisomtedoenwatnoodzakelijkisomdedroomtotstandtebrengen.Individueletestvraag:Benikbereideraanmeetewerken?Derechterkolomgaatomdeknowhowendemachtdiemen

instaatsteltomtedoenwaterwordtverwacht.Detestvraagvoordepersooninkwestie:Benikertoeinstaathettedoen?Vanbovennaarbeneden:Waaromdezeactieondernemen?IndezerichtinggeefthetDNA-model©antwoordopelke

denkbare‘waarom’-vraag:Waarommoetjuistdezeactiedoordezepersoongenomenworden?Bijvoorbeeld:Omdat‘…wijdatendatwillenbereiken…’Omdat‘…wijervanovertuigdzijndatditdebestemanierisom…’Omdat‘…julliedegenenzijndiehiervoorzijningehuurd…’

DeauteuriseigenaarvanTransformatio.Viamaatwerktrajectenstimuleerthijorganischleiderschapzodatdebetrokkenheid,hetwerkplezierendewinsttoenemen.Hijgebruiktlessenuitdenatuuromleiderstehelpenandersnaarhunvaktekijkenengenietervanalseikelsinbomenveranderen.JOntdekwatwevoorelkaarkunnenbetekenenviadegegevenshiernaast.

BekijkviadeonderstaandewebsitedeindividueletrajectenendegroepstrajectenvanTransformatioofneemcontactopvooreenadviesgesprek.W www.transformatio.nlE [email protected] 06-26920090

“dekernvanhetDNA-model:Droom,NetwerkenAandeslag!”

8

DNA-model