Post on 05-Jul-2020
Voorstelling visietekst
levensbeschouwelijke identiteitDidier Pollefeyt, vicerector onderwijs KU Leuven
Dinsdag 5 januari 2016, KU Leuven Campus Carolus
Op 20 juni 2014 stelde de Raad van Bestuur van de Associatie KU Leuven een
ad hoc Comité Levensbeschouwelijke Identiteit van de Associatie
KU Leuven samen:
Didier Pollefeyt, KU Leuven, voorzitter, lid van de Raad van Bestuur
Bart Raymaekers, KU Leuven, werkgroep Levensbeschouwelijk Profiel
Frederik Glorieux, Vives, werkgroep Levensbeschouwelijk Profiel
Machteld Verbruggen, Thomas More, lid van de Raad van Bestuur
Kris Vanspeybroeck, werkgroep Levensbeschouwelijk Profiel, Odisee, VVKHO
Maria De Smet, LUCA School of Arts, lid van de Raad van Bestuur
Toon Quaghebeur, KH Leuven – KH Lim - Comenius, departementshoofd
Gezondheidszorg & Technologie
Op 17 september 2014 rondde het ad hoc comité haar werkzaamheden af met
een unaniem goedgekeurd voorstel van nieuwe missietekst Associatie
KU Leuven.
Ontstaansgeschiedenis
Eerste bespreking Raad van Bestuur Associatie KU Leuven: 19 september 2014
Tweede bespreking Strategiedag Associatie KU Leuven: 4 oktober 2014
Goedkeuring Raad van Bestuur Associatie KU Leuven: 17 oktober 2014
Finale goedkeuring: Algemene Vergadering: 24 oktober 2014
Ontstaansgeschiedenis
Levensbeschouwelijke identiteit
Associatie KU Leuven
De Associatie KU Leuven erkent het christelijke verhaal als het
bevoorrechte uitgangspunt en de toetssteen voor humaniteit en
zinvolheid en nodigt op grond daarvan de verschillende religies en
levensbeschouwingen uit om mee in dialoog te treden. In de
dynamiek van de katholieke traditie is de Associatie KU Leuven
een veelzijdige, gastvrije en open ruimte waarin recht wordt
gedaan aan de waardigheid van elke mens in al zijn of haar
dimensies. De Associatie KU Leuven creëert in die context
mogelijkheden tot de vorming van personen die vandaag én in de
toekomst een deskundige, zorgzame, duurzame en kritische
bijdrage kunnen leveren aan het samenleven in verschil en
verantwoordelijkheid, met een bijzondere aandacht voor het
kwetsbare.
Levensbeschouwelijke identiteit
Associatie KU Leuven
De Associatie KU Leuven erkent het christelijke verhaal als het
bevoorrechte uitgangspunt en de toetssteen voor humaniteit en
zinvolheid en nodigt op grond daarvan de verschillende religies en
levensbeschouwingen uit om mee in dialoog te treden. In de
dynamiek van de katholieke traditie is de Associatie KU Leuven
een veelzijdige, gastvrije en open ruimte waarin recht wordt
gedaan aan de waardigheid van elke mens in al zijn of haar
dimensies. De Associatie KU Leuven creëert in die context
mogelijkheden tot de vorming van personen die vandaag én in de
toekomst een deskundige, zorgzame, duurzame en kritische
bijdrage kunnen leveren aan het samenleven in verschil en
verantwoordelijkheid, met een bijzondere aandacht voor het
kwetsbare.
Levensbeschouwelijke identiteit
Associatie KU Leuven
VERLEDEN
De Associatie KU Leuven erkent het christelijke verhaal als het bevoorrechte
uitgangspunt en de toetssteen voor humaniteit en zinvolheid en nodigt op grond
daarvan de verschillende religies en levensbeschouwingen uit om mee in
dialoog te treden.
HEDEN
In de dynamiek van de katholieke traditie is de Associatie KU Leuven een
veelzijdige, gastvrije en open ruimte waarin recht wordt gedaan aan de
waardigheid van elke mens in al zijn of haar dimensies.
TOEKOMST
De Associatie KU Leuven creëert in die context mogelijkheden tot de vorming
van personen die vandaag én in de toekomst een deskundige, zorgzame,
duurzame en kritische bijdrage kunnen leveren aan het samenleven in verschil
en verantwoordelijkheid, met een bijzondere aandacht voor het kwetsbare.
Levensbeschouwelijke identiteit
Associatie KU Leuven
De Associatie KU Leuven erkent het christelijke verhaal als het
bevoorrechte uitgangspunt en de toetssteen voor humaniteit en
zinvolheid (…).
• ‘erkent’: ‘erkennen’ is een sterk werkwoord: het spreekt van aanvaarding en
waardering; ‘erkennen’ is ook een formele beslissing. Tegelijk kan de ‘erkenning’
vanop verschillende punten en posities gebeuren: men hoeft zichzelf niet per se op het
confessionele standpunt te plaatsen om toch te kunnen ‘erkennen’ dat dit het
levensbeschouwelijk perspectief van de organisatie is;
• ‘het christelijk verhaal’: hier is gekozen voor een open, dynamisch begrip met
narratieve inslag: ‘verhaal’ verwijst naar de Bijbelverhalen maar ook naar de traditie
als het christendom dat zichzelf voortschrijft in de geschiedenis en waarvan elke
nieuwe generatie medeauteur wordt
• ‘het bevoorrecht uitgangspunt en de toetssteen’: in tegenstelling tot een ‘neutrale’
of een ‘pluralistische’ associatie wordt hier duidelijk een voorkeursperspectief naar
voren geschoven dat stichtend is voor de identiteit van de Associatie en verder
doorwerkt in het dagelijkse denken en handelen van de instelling en haar vele
betrokkenen;
• ‘humaniteit en zinvolheid’: dit verwijst zowel naar de ethische waarden als de
levensbeschouwelijke en spirituele dimensie van de werkelijkheid;
Levensbeschouwelijke identiteit
Associatie KU Leuven
(…) en nodigt op grond daarvan de verschillende religies en
levensbeschouwingen uit om mee in dialoog te treden.
• ‘op grond daarvan’: deze cruciale zinsconstructie geeft aan dat het precies omwille van
een open verstaan en beleven is van het christelijk verhaal dat men ook in gesprek wil
treden met anderen; en dus niet (enkel) omwille van een formeel principe van tolerantie;
• ‘verschillende religies en levensbeschouwingen’: een zo breed mogelijke, inclusieve
formulering die tot doel heeft aan te geven dat we de verschillende religies en
levensbeschouwingen als volwaardige partners beschouwen;
• ‘dialoog’: dit refereert naar de dialoogschool als het model voor katholiek onderwijs
waarin openheid voor levensbeschouwelijke veelheid wordt gecombineerd met een
preferentiële optie voor het christelijk perspectief en de levensbeschouwelijke dialoog
tussen alle actoren op school en met de christelijke traditie in het bijzonder wordt
aangemoedigd;
Levensbeschouwelijke identiteit
Associatie KU Leuven
• ‘dynamiek’: de katholieke traditie wordt hier niet vernauwd tot een monolitisch blok van
vaststaande waarheden of de kerk als instituut, maar wordt begrepen als een dynamisch
gegeven waaraan ook wij vandaag kunnen participeren;
• ‘veelzijdig, gastvrij en open’: ‘veelzijdig’ verwijst naar het intern pluralisme eigen aan de
katholieke traditie, ‘gastvrij’ verwijst naar het inclusieve karakter van de katholieke traditie
(‘kat-holos’) en ‘open’ verwijst naar de mogelijkheid van dialoog en de aandacht, het
respect en ook de (onderscheidende) waardering ten aanzien van verschil;
• ‘ruimte’: dit verwijst naar het verstaan van de Associatie als een geïntegreerde hoger
onderwijsruimte die zich Vlaanderen breed uitstrekt, waarin instellingen met elkaar
samenwerken en waarbinnen studenten en docenten zich bewegen, en waarbij behoren
tot een Associatie faciliterend werkt en verbindt;
In de dynamiek van de katholieke traditie is de Associatie KU Leuven een
veelzijdige, gastvrije en open ruimte (…).
Levensbeschouwelijke identiteit
Associatie KU Leuven
(…) waarin recht wordt gedaan aan de waardigheid van elke mens
in al zijn of haar dimensies.
• ‘waardigheid van de mens in al zijn of haar dimensies’: dit verwijst naar de
fundamentele aandacht voor de waardigheid van de mens en meer in het bijzonder
naar het personalisme dat acht dimensies in de menselijke persoon onderscheidt
(de persoon is een subject, de persoon is een lichaam, de persoon maakt deel uit
van de materiële wereld, de persoon is een relationeel wezen, de persoon maakt
deel uit van een groter sociaal geheel, de persoon staat in relatie tot het
transcendente, de persoon is een historisch wezen, de persoon is uniek en
fundamenteel gelijk aan alle andere personen); vandaag aangevuld met een
ecologische dimensie;
• ‘zijn of haar dimensie’: hiermee worden gendergevoeligheden mee in rekening
genomen;
• ‘recht gedaan aan’: hiermee wordt verwezen naar het recht van elke individuele
mens om in zijn waardigheid gerespecteerd te worden;
Levensbeschouwelijke identiteit
Associatie KU Leuven
De Associatie KU Leuven creëert in die context mogelijkheden tot
de vorming van personen (…)
• ‘creëert’: dit is een werkwoord dat voldoende vrijheid wil laten aan de verschillende
instellingen om een eigen invulling te geven aan de manier waarop persoonsvorming
gebeurt;
• ‘vorming van personen’: dit refereert naar ‘persoonsvorming’ als een centrale categorie
in onder meer een katholiek geïnspireerde pedagogiek;
Levensbeschouwelijke identiteit
Associatie KU Leuven
(…) die vandaag én in de toekomst een deskundige, zorgzame,
duurzame en kritische bijdrage kunnen leveren aan het
samenleven in verschil en verantwoordelijkheid (…).
• ‘vandaag en in de toekomst’: dit verwijst naar het toekomst georiënteerd karakter van de
persoonsvorming: opvoeding gericht op het heden maar ook op de mogelijkheden die
studenten hiermee naar de toekomst toe ontwikkelingen;
• ‘deskundig’: professionaliteit en kwaliteit bekleden een centrale plaats;
• ‘zorgzaam’: ethische dimensie van de vorming;
• ‘duurzaam’: refererend naar de zorg voor de kwaliteit en continuïteit van onze leefomgeving;
• ‘kritisch’: studenten zijn meer dan toekomstige producenten en consumenten, ze moeten
ook toegerust worden met het vermogen tot kritische reflectie;
• ‘samenleven’: klemtoon op de maatschappelijke opdracht van de opleidingen’;
• ‘in verschil’: erkenning en waardering voor het plurale karakter van onze samenleving;
• ‘verantwoordelijkheid’: ethische component van de opleidingen;
Levensbeschouwelijke identiteit
Associatie KU Leuven
(…) met een bijzondere aandacht voor het kwetsbare.
• ‘met een bijzondere aandacht voor het kwetsbare’: radicalisering van het ethisch en
levensbeschouwelijk perspectief in de richting van een preferentiële zorg voor het kwetsbare
(zowel mensen als breder: het volledige ecologische systeem).
Praktiserende
katholieken
Gematigd
kerkelijke
katholieken
Agnosten
Marginaal
kerkelijke
katholieken
Onkerkelijke
christenen Atheïsten
Atheïstische
humanisten
Boeddhisten
Onverschilligen
Moslims
HindoesWicca
Post-christenenAtheïsten
Christenen
Van secularisering naar pluralisering
Draagvlak voor dialoogschoolResultaten van een katholieke lerarenopleiding in Vlaanderen
(2010)
Studenten per studierichting & hogeschoolpersoneelStudenten HO & hogeschoolpersoneel
No
rma
tie
f n
ive
au
Fe
ite
lijk
niv
ea
u
Draagvlak voor dialoogschoolVergelijking tussen studenten eerste en derde jaar
Studenten jaar 3 (n=107)Studenten jaar 1 (n=80)
RZL
• Te midden van een gedetraditionaliseerde en plurale context
• Studenten een algemeen-menselijke vorming bieden
• Gebaseerd op het nastreven van levensbeschouwelijke reflectie
• Aan de hand van ene confrontatie met het christelijk geloof
Geïntegreerd meersporencurriculum
• 2008-2009: SOE-project ‘Identiteit in diversiteit’ in samenwerking met lerarenopleidingen kleuter
en lager onderwijs. Promotor: prof. Didier Pollefeyt
• 2009-2014: VVKHO/VSKO-project ‘Identiteit in diversiteit’ in samenwerking met
lerarenopleidingen kleuter, lager en secundair onderwijs en verschillende onderwijspartners.
• Vanaf 09.2014: overgang naar Katholiek Onderwijs Vlaanderen – Kerngroep ‘Identiteit in
diversiteit’
Katholieke identiteit
in een context van diversiteit
Rembrandt van Rijn:
De Barmhartige Samaritaan
(1632-1633)
Katholieke identiteit is een
werkwoord. Het moet gedaan
worden en waargemaakt worden
doorheen daden van liefde en
medeleven. Als we dit echt doen,
dan zal de aantrekkingskracht
onweerstaanbaar zijn.
“Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel
en met heel uw kracht en met heel uw verstand, en uw naaste als
uzelf.” (Lev 19.18)
Q : “Wie is mijn naaste?”
Jezus ontwijkt de vraag maar vertelt wel de Parabel van de
Barmhartige Samaritaan (Lc 10,25-37), waarna hij de
oorspronkelijke vraag omkeert:
Q-1 : “Wie van deze drie is volgens u de naaste geworden van het
slachtoffer van de rovers?”
“De man die medelijden met hem heeft getoond”
Jezus antwoordde: “Doet u dan voortaan net zo.”
Vanuit christelijk perspectief is de hamvraag: van wie ben ik de
naaste geworden? Vanuit dit verhaal WORD ik de naaste van alle
mensen die ik op mijn weg tegenkom. Ik heb immers geen andere
keuze dan hen lief te hebben zoals mezelf. HOE moet de
identiteit van een katholieke associatie gerecontextualiseerd
worden, zodat we in staat zijn om een gevarieerde populatie te
dienen? Het begint met het ontmoeten van de mensen in onze
instellingen zoals ze echt zijn, hen lief te hebben en te dienen –
zodat ik hun naaste word. Enkel dan worden we katholieke
associatie.
“Wie is mijn naaste?”Een reflectie gebaseerd op Lc 10,25-37