Vitaliteitsmanagement: je hoeft niet ziek te

zijn om beter te worden!

Tinka van Vuuren

Online Talent Manager event – 12 mei 2014

Inhoud presentatie

• Wat is vitaliteit?

• Welke factoren beïnvloeden de vitaliteit van

werknemers?

• Waarom is beleid gericht op vitaliteit noodzakelijk?

• Het dilemma van de vijftigers

• Welke interventies vergroten de vitaliteit van

werknemers?

Wat is vitaliteit?

• Productief zijn

• Duurzaam inzetbaar zijn

• Fit zijn

• Eeuwig jong zijn

• Gezond zijn

• Gelukkig zijn

• Bevlogen zijn

• Open staan voor veranderingen

Wat is vitaliteit?

• Veel beschrijvingen van vitaliteit bevatten de woordstam ‘vita’, dat ‘leven’ betekent, zoals ‘levenskracht’, ‘levendigheid’, ‘levenslust’, ‘levensenergie’, etcetera.

• Vitaliteit staat voor energiek, veerkrachtig, gemotiveerd en met doorzettingsvermogen

• Gemotiveerd en energiek zijn waardoor men gezond en productief aan het werk kan zijn en het plezier in het werk behoudt

Duurzame inzetbaarheid: in staat zijn om huidig en

toekomstig werk uit te kunnen en willen blijven voeren

Werkvermogen

Vitaliteit

Employability

Werkvermogen: mate waarin mensen fysiek, psychisch en

sociaal in staat zijn om te werken

Wat is gezondheid?

• Gezondheid is een toestand van volledig

lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn

en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere

lichamelijke gebreken

(Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) 1948)

• Het vermogen van mensen zich aan te passen en

een eigen regie te voeren, in het licht van fysieke,

emotionele en sociale uitdagingen van het leven

(Machteld Huber, 2011)

Employability

• De kansen en door mensen ervaren mogelijkheden

om met plezier aan het werk te komen en aan het

werk te blijven

Wat maakt en houdt u vitaal?

• Wat vindt u zelf de belangrijkste oorzaak van uw

eigen vitaliteit en duurzame inzetbaarheid?

Oorzaken van vitaliteit en duurzame

inzetbaarheid

• Resultaat interactie tussen de capaciteiten en de kenmerken van

de werknemer en de kenmerken van het werk.

• Werknemer: functionele capaciteiten (lichamelijk, psychisch en

sociaal), gezondheid, kwalificaties (opleiding) en competenties,

motivatie, normen en waarden.

• Werk: lichamelijke en psychische eisen van het werk, de

werkomstandigheden en de sociale werkomgeving.

organisatie

draaglast

werknemer

draagkracht

Vitaliteit en inzetbaarheid medewerkers

inhoud, omstandigheden,

verhoudingen, voorwaarden

van arbeid

motivatie, attitude, waarden,

normen, competenties, leeftijd,

gezondheid, privésituatie

Hulpbronnen duurzame inzetbaarheid

• Hulpbronnen:

– Gezondheid

– Bekwaamheid en arbeidsmarktkansen

– Motivatie en energie

Waarom zijn vitaliteit en duurzame

inzetbaarheid van belang?

• Wat vindt u zelf de belangrijkste reden waarom

vitaliteit en inzetbaarheid van belang zijn voor

organisaties?

Overgewicht bij één op de twee volwassenen

Stijging psychische klachten

Meldingsfrequentie ziekteverzuim naar

leeftijd in 2010 (Bron: TNO, 2012)

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

mfreq

< 25

25-34

35-44

45-54

55-64

totaal

Ziekteverzuimduur naar leeftijd in 2010 (Bron: TNO, 2012)

0

5

10

15

20

25

zvzduur

< 25

25-34

35-44

45-54

55-64

totaal

Ziekteverzuimpercentage naar leeftijd in

2010 (Bron: TNO, 2012)

0

1

2

3

4

5

6

zvz%

< 25

25-34

35-44

45-54

55-64

totaal

Ziekteverzuim naar leeftijd en zonder of

met chronisch aandoening in 2010 (Bron: TNO, 2012)

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

zvz% zvz%

zonder

zvz% met

< 25

25-34

35-44

45-54

55-64

totaal

Pagina 21

Grijze druk

65+: 65+ : (20-65)

AOW’ers AOW’ers : werkenden”

1957: 738.693 16 : 100

1968: 1.000.000 19 : 100

1989: 2.000.000 22 : 100

2011: 3.000.000 30 : 100

2038: 4.500.000 48 : 100

Leeftijdsverdeling van de bevolking in Nederland (CBS Statline)

Langer doorwerken moet!

• Om pensioen betaalbaar te houden

• Om voldoende arbeidskrachten te houden

• Om Bruto Nationaal Product op peil te houden

Dilemma van de vijftigers

• Oudere werknemers zijn de klapstoelen op de

arbeidsmarkt: n geval van krimp worden ze ingeklapt

en in geval van schaarste aan personeel worden ze

uitgeklapt.

Langer doorwerken moet, maar wil en kan

men ook?

• Bij langer doorwerken gaat het niet alleen over

moeten, maar ook over willen en kunnen.

Leeftijd waarop men gemiddeld wil en kan

doorwerken in 2011 (bron: NEA, 2011 CBS/TNO Arbeid)

52

54

56

58

60

62

64

66

wil kan

15-24

25-54

55-64

totaal

Levensverwachting / Gezonde LevensVerwachtingCBS 2005 / 2008

79,1

71,1 71,3

77,1

64,6

83,7

66,2

74,6

59,6

81,1

60,9

71,2

50

78,1

51,5

83,8

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

LV GLV LV GLV

Mannen Vrouwen

Lee

ftijd

WO/HBO

Havo/VWO/MBO

VMBO

Basisonderwijs

Gezonde levensverwachting hangt samen

met opleiding

Kans op werkloosheid neemt toe met de

leeftijd (APE, 2008)

0

2

4

6

8

10

12

14

2005

< 25

26-35

36-45

46-55

56-65

totaal

Werkloosheid naar leeftijdsgroep (CBS, april 2014)

Oudere werkloze vindt minder snel een

baan dan jongere (CBS, 2013)

31

Oordeel werkgevers O&O productiviteit &

loonkosten (bron: ROA, 2012)

Mobiliteitsbereidheid naar leeftijdsklasse (OU, 2012)

0

1

2

3

4

5

6

7

8

25-34 jr 35-44 jr 45-54 jr 55-64jr

dezelfde

specialiseren

verbreden

doorgroeien

andere functie

andere afdeling

gesolliciteerd

totaal

Scholingsbereidheid naar leeftijdsklasse (OU, 2012)

Hoe vitaliteit en duurzame inzetbaarheid

te bevorderen?

Vitaliteitsmanagement

• Activiteiten die werknemers en hun werkgevers

ontplooien om werknemers te stimuleren om gezond,

productief en met plezier huidig en toekomstig werk te

willen en kunnen blijven doen

• Positieve invalshoek

• Human Resource Management

Wat doet uw organisatie aan

vitaliteitsmanagement?

• Bespreekt uw organisatie de wensen van de medewerkers over

hun loopbaanontwikkeling?

• Let uw organisatie op de leefstijl van de medewerkers?

• Richt uw organisatie het werk zo in dat de zelfstandigheid,

competentie en samenwerkingsmogelijkheden van de

medewerkers worden bevorderd?

• Is het ziekteverzuim in uw organisatie lager dan 4%?

• Neemt uw organisatie werknemers ouder dan 55 jaar aan van

buiten?

Niet alleen HR-maatregelen,

• Loopbaancentra gericht op de bevordering van

interne, vrijwillige mobiliteit van het personeel

• Stimuleren van oudere, laagopgeleide werknemers

om hen te bewegen tot ontwikkeling en scholing

• Leidinggeven, feedback en beoordeling

• Werving & selectie

• Arbeidsvoorwaarden

maar ook Arbomaatregelen

• Leefstijlmaatregelen

• Verbetering van de arbeidsomstandigheden

– Bespreekbaar maken van psychisch verzuim

– Verminderen werkdruk

– Tilhulpen voor verlichten fysieke belasting

• Re-integratiemaatregelen

40

Active Aging en HRM

Human Resource Management én Arbobeleid

Arbo- verzuim- en

re-integratiebeleid

/gezondheidsmanagement

Opleiding en

ontwikkeling Arbeidsvoorwaarden

en beloning

Personeel en

planning

Werving en

selectie Leidinggeven,

feedback en

beoordeling

Vitaliteitsmanagement

Loopbaan- en

mobiliteit-

beleid

Niet alleen curatie en preventie, maar ook

amplitie

• Curatie gericht op ‘zieke’ medewerkers:

verzachten en verminderen van gevolgen van

verminderde vitaliteit, werkvermogen en employability

• Preventie gericht op risicogroepen:

voorkomen van verminderde vitaliteit, werkvermogen

en employability

• Amplitie gericht op alle medewerkers:

versterken van vitaliteit, werkvermogen en

employability

Je hoeft niet ziek te zijn om

beter te worden!

Voor iedereen ….

Vitaliteit is zaak voor iedereen!

• Primaire verantwoordelijkheid bij werknemer, in

samenspraak met werkgever

• Secundaire verantwoordelijkheid bij sociale partners

en overheid

• Eigen initiatief en zelfredzaamheid werknemer

belangrijk

HR-instrumenten voor oudere werknemers

in Overheids- en onderwijssectoren Totaal alle sectoren (% )

Tijdens functioneringsgesprekken wordt gekeken

naar de gezondheidssituatie van oudere werknemers

50

In persoonlijke gesprekken met oudere werknemers

biedt mijn organisatie informatie aan over de

financiële mogelijkheden om met vervroegd

pensioen te gaan

38

Mijn organisatie besteedt bewust meer aandacht aan

de taakbelasting van haar oudere werknemers

28

Mijn organisatie houdt er rekening mee dat de taken

van oudere werknemers niet routinematig of

eentonig zijn

14

Er wordt extra functie− of taakroulatie toegepast om

oudere werknemers scherp te houden

8

Totaal alle sectoren

(% )

Voert een leeftijdsbewust of

levensfasebewust

personeelsbeleid

35

Leeftijdsbewust / levensfasebewust

personeelsbeleid

Niet zomaar maatregelen invoeren, maar

dat doen op grond van een breed gedragen

en onderbouwd plan van aanpak

• Neem ‘ ‘-model als hulpmiddel

• Verkennen (wat is er aan de hand?)

• Voorlichten (werknemers erbij betrekken)

• Vitaliseren (vergroten belastbaarheid)

• Verlichten (beperken werkbelasting)

• Vertrekken (ander werk of stoppen met werken)

Wat kunt u er zelf aan doen om vitaal te

blijven?

Instrumenten gericht op versterken balans

draagkracht/draaglast

Vitaliseren Verlichten

Individueel niveau Werknemer

ontwikkelt zich

(kennis,

vaardigheden,

gezondheid)

Taken en/of

werkomgeving

worden aangepast

Organisatieniveau Organisatie biedt

meer

energiebronnen

Organisatie verlicht

taakeisen

Als u naar deze vierdeling kijkt:

Wat loopt goed?

Waar ziet u ontwikkelingsmogelijkheden

voor uw organisatie?

Keuze maatregelen

• Wat is het eerste dat u uw organisatie aanraadt om te

gaan ondernemen ter bevordering van de vitaliteit en

duurzame inzetbaarheid?

Vitaliseren door aanwezige

energiebronnen te vergroten

• Betekenisvol werk

• Erkenning voor inspanningen en resultaten

• Uitdaging in het werk

• Leerwaarde

• Vakmanschap

• Autonomie

• Samenwerking

Vitaliseren: draagkracht vergroten door

interventies op individueel niveau

• Scholing en opleiding: functiegerichte of

ontwikkelingsgerichte scholing

• Persoonlijk budget voor ontwikkeling

• Taakverbreding en taakverdieping

• Horizontale en verticale mobiliteit

• Leefstijl: gezonde voeding, fitness, stoppen

met roken, voldoende slapen en ontspannen

• Coaching: leren beter om te gaan met stress

Vitaliseren: draagkracht vergroten door

interventies op organisatieniveau

• Nieuwe organisatievormen met ruimte voor kennis,

initiatief en verantwoordelijkheid werknemers

• Herontwerp van functies

• Bevordering van samenwerking in en tussen teams

• Stijl van leidinggeven

• Het Nieuwe Werken

• Organisatiecultuur (geen leeftijdsdiscriminatie)

• Loopbaanpaden

Informatie bij:

• Prof. dr. Tinka van Vuuren

• 06 10 45 29 59

• Tinka.van.Vuuren@Loyalis.nl