NRC HANDELSBLADDonderdag 3 december 2009 Jaargang 40 no.55 Algemeen Handelsblad (1828) en Nieuwe Rotterdamsche Courant (1844) Bezorginformatie: www.nrc.nl/service of 088 5720 555 ma/vr tot 19.45, za tot 16.45 n rc . n lPrijs €1,80

* Informeer naar de exacte voorwaarden. Onder voorbehoud van (rente)wijzigingen.

Wijzijneenstevigebank.Vandaardiestevigerente.

Met het KlimSpaardeposito van Friesland Bank proAteert u meteenvan 2,75%* spaarrente die klimt tot 4,5%* in het vijfde jaar. Bovendienis het spaartegoed na het eerste jaar vrij opneembaar. Bel nu FrieslandBank, op werkdagen van 8.30 tot 21.00 uur: (058) 299 55 55. Of kijkop frieslandbank.nl/klimsparen.

Nu al 2de druk!

MartinŠimek

De vuurvliegjesachternaEen vluchtnaar vrijheid

Welke prioriteitenmoet de nieuweCommissie stellen?

Nederland & Europa: pagina 6

Litouws Jiddisj isnog net zo zuiver alszestig jaar geleden

We te n s ch a p : pagina 8

Michael Jackson isde muze vanvele kunstenaars

Ku n s t : pagina 9

Binnenland 2, 3Buitenland 4, 5Europa 6Opinie 7Wetenschap 8Kunst 9Familieberichten 10Sport 11Economie 13-15Beurs 17Radio en televisie 19Achterpagina 20

Afgelasten bezoekTweede Kamerstelt Turken teleurIstanbul/Den Haag, 3 dec. Devoorzitter van de Turkse Kamer-delegatie die de Nederlandse par-lementariërs, inclusief PVV-leiderGeert Wilders, in januari zou ont-vangen is teleurgesteld over de be-slissing om de reis te annuleren.Pagina 3

Raad van Statekritisch over AOWDen Haag, 3 dec. De babyboo-mers worden ten onrechte ontzienbij verhoging van de AOW-leef-tijd. Dat schrijft de Raad van Statein een kritisch advies over het ka-binetsvoorstel. Pagina 13

Iran wil uraniumverder verrijkenRotterdam, 3 dec. Iran zal nietalleen zijn installaties voor verrij-king van uranium uitbreiden, hetzal ook verder gaan verrijken dantot dusverre. Amerikaanse analis-ten zien de aankondiging als eennieuwe aanwijzing dat Iran werktaan een kernwapen. Pagina 5

Eerste Kamer boosop Hirsch BallinDen Haag, 3 dec. De Eerste Ka-mer voelt zich buitenspel gezetdoor minister Hirsch Ballin (Justi-tie). Afgelopen maandag heeft hijnamens Nederland ingestemdmet EU-maatregelen waarvoor devereiste toestemming van de Eer-ste Kamer ontbrak. Pagina 2

Zelaya niet terugals leider HondurasTegucigalpa, 3 dec. ManuelZelaya, de door het leger verdre-ven president van Honduras,keert definitief niet terug alsstaatshoofd. Dat heeft het Hon-durese Congres gisteren bepaald.Pagina 4

Oplosbare spijkervoor botoperatieRotterdam, 3 dec. Losse bot- enkraakbeenstukjes kunnen wordenvastgezet met minuscule, biolo-gisch afbreekbare spijkertjes. Om-dat de spijkertjes vanzelf oplos-sen, is geen tweede operatie nodigom ze te verwijderen. Pagina 8

Ex-topman betaalt5 mln aan SiemensBerlijn, 3 dec. De oud-topmanvan Siemens, Heinrich von Pierer,betaalt het Duitse technologiecon-cern 5 miljoen euro, als boete vooreen groot corruptieschandaal bijhet bedrijf. Pagina 13

Kans hockeyersMELBOURNE, 3 dec. Dankzij een3-2 zege op Engeland heeft de Ne-derlandse hockeyploeg nog eenkleine kans de finale van deChampions Trophy te bereiken.Pagina 11

Buien aan zeeMorgen overwegend bewolkt envooral aan zee buien, lokaal metonweer. Matige tot vrij krachtigezuiden- tot zuidwestenwind.Maximumtemperatuur rond 6 à 7graden. Zaterdag tot en met dins-dag: aanhoudend wisselvallig.Vanaf zondag zachter met maxi-mumtemperaturen rond 10 gra-den. Weeroverzicht: pagina 19

x(7B

0BB

4*K

KL

KK

T(

+[!

&!;

!z!;

v© Kamagurka is ook op tv:nrc.tv/video/k amagurk a

nrc nu meer troepennaar Afghanistan

NRC TV

Vul de bon in of meld u aan opn r c . n l /a b o n n e m e n t e nof bel 088-5720572

D 00178

4 weken kennismaken voor € 15,00Naam m/v

Straat

Po s t c o d e / P l a a t s

Te l e f o o n

Geb.datum Ingangsdatum

E-mail

Handtekening

Stuur de bon ongefrankeerd naarnrc handelsblad, Abonnementen,Antwoordnummer 92310, 3009 xd Rotterdam.

BELGIË &LUXEMBURG € 2,20/DUITSLAND € 2,75/FRANKRIJK € 2,80. NRC MEDIA GAAT ZORGVULDIG OMMET PERSOONSGEGEVENS. IN HET COLOFON TREFT UNADERE INFORMATIE AAN.

□ Ik ontvang de krant 4 wekenop proef voor € 15,00

□ Ik neem een abonnement enontvang gratis de Fokke & Sukkescheurkalender 2010. Ik betaalautomatisch per kwartaal € 89,00van bank-/girorekening

BOEK ONLINE of bel 0900 – 9697 15 cpmPrijzen zijn exclusief reserveringskosten en Calamiteitenfonds

NH49

.4.1

WEST SIDE STORY

Kom genieten van deze unieke musical!

2-daags musicalarrangement Scheveningen

Slechts enkele data

in december en januari!

WEST SIDE STORYDe originele Engelstalige Broadway-versieover het verlangen naar liefde voorbij aanhaat en vijandschap. Met nummers zoals‘Maria’ en ‘Tonight’ staat deze hitproductiegarant voor een onvergetelijke avond inhet theater.

IBIS DEN HAAG SCHEVENINGENDit 3-sterren hotel ligt op slechts 100 mvan het Fortis Circustheater en beschikto.a. over een lift en restaurant.Aankomst: van 16/12 t/m 10/1

Zie www.kras.nl/51095

INCLUSIEF" verblijf hotel" ontbijtbuffet" entreekaart

vanaf

69

5 DEC Les Talens Lyriques14.15 u o.l.v. Christophe Rousset Hofmuziek ten tijde van de Zonnekoning

Céline Scheen, sopr. / De Lalande - Campra - Couperin - Charpentier12 DEC Rossini: Guillaume Tell - Laatste kaarten! (12.00 u)KOOP KAARTEN VIA WWW.ZATERDAGMATINEE.NL OF KASSA: 020-6718345

Introductieprijs �25,-

AdvanLiempt

DeOorlogHet boek bij de

tv-serieW W W. U I T G E V E R I J B A L A N S . N L

Het afzien van 2009Een perfect cadeautje!

VS voeren druk om te blijven op

Spanning incoalitie stijgtom UruzganDoor een onzer redacteuren

Den Haag, 3 dec. De spanning in de coalitie over voortzet-ting van de Nederlandse militaire missie in Uruzgan looptsnel op na nieuwe verzoeken van hoge Amerikaanse functi-onarissen daar militair aanwezig te blijven.

Tussen de ministers Verhagen(Buitenlandse Zaken, CDA) enKoenders (Ontwikkelingssamen-werking, PvdA) verhardt zich eenmeningsverschil over de militaireaanwezigheid in Afghanistan. DePvdA wil volgend jaar hoe dan ookmilitair weg uit Uruzgan. In eenvraaggesprek met deze krant zegtminister Koenders dat Nederland„een goede bijdrage heeft gele-verd” en dat nu de aanwezigheidkan worden voortgezet met ont-wikkelingsprojecten. Volgenshem heeft het kabinet in 2007 eenduidelijke uitspraak over het ver-trek van de Nederlandse militai-ren gedaan en ligt er inmiddelsook een duidelijke Kamermotie.

Verhagen wil echter nog steedsdat Nederland op een of anderemanier militair betrokken blijft inUruzgan. Hij heeft zich geërgerdaan uitspraken van het PvdA-Ka-merlid Martijn van Dam, die giste-ren zei dat de Amerikaanse rege-ring maar met landen als Frank-rijk, Spanje en Italië moet bellenom iets extra’s te doen in Afghani-stan. Die hebben volgens hem„veel te weinig” gedaan. Voor deNOS-radio zei Verhagen vanmor-gen dat de PvdA’er „de feiten ver-draait”. Hij vindt dat Nederlandeen verzoek van de VS om in Uruz-gan te blijven wel serieus moet ne-men en „niet bij voorbaat de hoorn

op de haak moet gooien”.President Obama maakte giste-

ren bekend dat de VS nog eens30.000 militairen naar Afghani-stan willen sturen. NAVO-bondge-noten zouden ook 10.000 man ex-tra moeten leveren. Premier Bal-kenende kreeg daarover gisterentelefoon van vicepresident Joe Bi-den. Verhagen werd vorige week algebeld door zijn ambtgenoot Hil-lary Clinton. Richard Holbrooke,Amerikaans gezant voor Afghani-stan en Pakistan, zei gisteren inBrussel dat hij met Verhagen heeftgesproken over mogelijkhedenvoor Nederland om in Afghani-stan „zijn rol als NAVO-partner[te] blijven spelen”.

De Amerikaanse ambassadeurbij de NAVO, de van oorsprong Ne-derlandse Ivo Daalder, doet van-morgen in de Volkskrant een directeoproep. „Nu wij als internationalegemeenschap de inspanningen dekomende achttien maanden ver-groten, is het niet het momentvoor Nederland om te vertrekkenof de aanwezigheid te verminde-ren”, aldus Daalder. De NAVO-mi-nisters van Buitenlandse Zakenvergaderen morgen over Obama’sverzoek. Italië heeft al 1.000 mili-tairen extra toegezegd.

Interview Koenders: pagina 3Italië: pagina 5

Door onze correspondentCaroline de GruyterBrussel, 3 dec. De Franse minis-ter van Financiën, Christine Lagar-de, trakteerde gistermiddag opkoekjes. Ze zette de doos pastel-kleurige Parijse macarons neer enzei triomfantelijk: „Er komt eenEuropese toezichthouder voor fi-nanciële instellingen en markten.Die neemt besluiten bij crises of alsnationale toezichthouders het nieteens zijn. Europa heeft echt voor-uitgang geboekt.”

In hetzelfde Europese vergader-gebouw in Brussel gaf Lagarde’sBritse collega Alistair Darling evenlater, zónder koekjes, een andere

interpretatie van het akkoord datde 27 EU-ministers van Financiëngisteren bereikten over Europeesfinancieel toezicht. Hij benadruk-te juist dat „nationale toezicht-houders een veto houden” over be-slissingen van de Europese toe-z i ch t h o u d e r.

Wie van de twee heeft gelijk? Al-lebei een beetje, zo lijkt het. Lagar-de krijgt haar Europese toezicht-houder. En Darling krijgt een serieuiterst theoretische mogelijkhe-den om diens besluiten aan tevechten. Of iemand ooit van diemogelijkheden gebruikmaakt,moet volgens ingewijden in depraktijk blijken.

Vorig jaar november, nadat dehevigste economische crisis sindsde Tweede Wereldoorlog ook Eu-ropa had getroffen, gaf de Europe-se Commissie de Franse ex-ban-kier Jacques de Larosière opdrachteen rapport te maken over beterbanktoezicht in de Europese Unie.Europa moest leren van de crisis.Als banken, financiële markten en

verzekeraars in heel Europa actiefworden, kan het toezicht daaropniet puur nationaal blijven.

De Larosière kwam met eencomplex voorstel om nationaletoezichthouders beter samen te la-ten werken. Alleen als die het on-eens zijn over wat er met eengrensoverschrijdende bank of ver-zekeraar moet gebeuren, komt –via een complex, op consensus ge-baseerd kiessysteem – een Europe-se toezichthouder in beeld. Ookwordt er een comité opgericht metvertegenwoordigers uit alle lidsta-ten, die macrocrises tijdig moetsignaleren. Het akkoord van giste-ren volgt De Larosière grotendeels,maar is nóg ingewikkelder. Zelfsministers die gisteren werden ge-confronteerd met elkaars tegen-strijdige uitspraken, kwamen erniet uit. Hun experts moesten uit-leggen hoe het zat.

Strakker bankentoezichtEU is vooralsnog theorieEuropese ministers vanFinanciën werden hetgisteren eens over toezichtop financiële markten in deEU. Europees toezicht dus?De uitleg verschilt.

Ombudsman: zorgtoezicht faaltDoor een onzer redacteurenDen Haag, 3 dec. De Inspectievoor de Gezondheidszorg (IGZ)schiet ernstig tekort bij het toe-zicht op de zorg voor verstandelijkgehandicapten. Volgens de Natio-nale Ombudsman is het de burger„helemaal niet duidelijk” wat deinspectie met klachten doet. Veelinspectie „op papier” en „enig ge-grom op de achtergrond”, zo ty-peert ombudsman Alex Brennink-meijer de controle op deze sector.

In het vandaag verschenen rap-port De IGZ: een papieren tijger? steltde Nationale Ombudsman dat deinspectie niet genoeg doet om hetrecht op een menswaardig bestaanvan gehandicapten te verwezenlij-ken. Brenninkmeijer wijst eropdat het de plicht van de overheid isom een grondrecht, dat op ge-

FrédéricChopin(1810-1849)

De complete werken op 17 cd’s.

Kijk voor meer informatie op www.nrclux.nl

zondheidszorg, te beschermen.De Ombudsman deed het on-

derzoek omdat hij diverse klach-ten kreeg van familie van patiën-ten. Zij liepen met grieven over ge-brekkige zorg en procedures vastbij zorginstellingen en daarna bijde IGZ. De klagers voelden zichniet gehoord, niet serieus geno-men en weggestuurd.

De IGZ vindt het rapport „nietrepresentatief”. Dat er in het alge-meen niet naar burgers wordt ge-luisterd „kan eenvoudigweg nietgeconcludeerd worden”. Wel er-kent ze dat in de onderzochte za-ken „niet altijd even zorgvuldig envoortvarend is gehandeld” en zegtze er „lering uit te trekken”.

De Ombudsman vindt dat deoverheid, juist nu zij de zorg ver-der blootstelt aan marktwerking,

de plicht heeft „des te scherpertoezicht te houden”. Ve r a n t w o o r -delijkheid kun je niet privatiseren,aldus de Ombudsman. Als „enigepublieke toezichthouder” maaktde IGZ haar verantwoordelijkheidnu niet altijd waar. Brenninkmeij-er ziet dat de inspectie aan verbete-ring werkt, maar: „Deze omslag isin de praktijk nog niet gemaakt.”

Uit de vijf klachten die in hetrapport zijn uitgezocht, komtnaar voren dat de IGZ te sterkleunt op informatie van zorgin-stellingen. Ook neemt de IGZ sig-nalen van patiënten en hun verte-genwoordigers te weinig serieus.

Inspectie: pagina 3

v© Rapport Ombudsman vianrc.nl/binnenland

‘Het was geen eureka-moment’

Door onze redacteurMargriet van der HeijdenAmsterdam, 3 dec. In de kanti-ne van het NIKHEF, het Neder-lands instituut voor deeltjeson-derzoek, zit dr. Peter Higgs (80) uitEdinburgh, samen met Neder-landse fysici van naam en faam.Hij is hier voor de première van deNederlandse documentaire Higgs,into the heart of imagination. Hij eeteen broodje kaas. Drinkt sinaasap-p e l s a p.

„En nee”, zegt hij. „Zo ging hetniet.”

De vraag was: schoot het hem in1964 zomaar te binnen, het ideedat later zou leiden tot het Higgs-deeltje waar nu duizenden fysiciop jagen bij het CERN, het Euro-pees instituut voor deeltjesonder-zoek bij Genève? En waarvoor deafgelopen jaren met man en machten meer dan 6 miljard euro deLHC-versneller is gebouwd, dekrachtigste versneller op aarde?

Nee, dus. Zijn ideeën groeideneerder gestaag, zegt Higgs. „In dezomer van 1964 wist ik wel dat ikiets te pakken had. Misschien ver-gat ik daarom uit verstrooidheidom de instructie van de tent mee tenemen, toen we gingen kamperenin de Schotse bergen.” Het plensdeook nog. Higgs en zijn vrouw wa-ren onbedoeld beland op de plaatswaar de meeste regen valt. Zestrandden in een bed and break-fast en vertrokken iets eerder.Higgs: „Ik was blij dat ik weer te-rug kon.”

Terug op de universiteit vanEdinburgh schreef hij het artikeldat hem wereldberoemd zou ma-ken. „Maar ik liep dus niet eurekaroepend rond”, zegt Higgs. Alszijn Higgsdeeltje gevonden wordt,

valt hem zeker de Nobelprijs toe.Fysici noemen het Higgsdeeltje

‘de kroon op het Standaard Mo-del’. Dit beschrijft de kleinste

bouwsteentjes van alle materie diewij in de kosmos waarnemen – va nsterren dus, planeten, mensen enatomen. Het Higgsdeeltje kan ver-

klaren waardoor veel van die ele-mentaire deeltjes zelf massa kre-gen. Zodat ze traag bewegen en sa-menklonteren, en niet, zoals mas-

saloze lichtdeeltjes, met de licht-snelheid door de ruimte jakkeren.

Natuurkunde Fysicus Peter Higgs over het naar hem vernoemde Higgsdeeltje

Peter Higgs, die als eersteop het idee kwam van eenelementair deeltje datandere deeltjes traagheidgeeft, was in Amsterdam.Hij vertelt over de gestageontwikkeling van zijn idee.

Vervolg Higgs: pagina 8

Ingezonden mededeling

Ingezonden mededeling

Vervolg To e z i ch t : pagina 15

Ingezonden mededelingen

Commentaar: pagina 7

De pagina Nederland & Europaverschijnt iedere donderdag.Vragen en reacties:Europaredactie, postbus 8987,3009 TH Rotterdam.E-mail: europa@nrc.nl

Higgs: „In de zomer van 1964 wist ik wel dat ik iets te pakken had.” Foto Bram Budel