NRC Handelsblad Interview 17 Februari 2012
2
Aartsbisschop Wim Eijk: „Let wel: de meest vrijzinnige kerken verliezen het snelst hun leden. ” Foto Eric Brinkhorst God zegent geen weg van compromissen Wim Eijk wordt morgen tot kardinaal gecreëerd Morgen wordt Wim Eijk kardinaal. Hij geldt als een conservatieve saneerder. Van vrijzinnigheid wil Eijk niets weten. „We moeten op de weg van de waarheid blijven. ” Door onze correspondent Enzo van Steenbergen Utrecht. Een naambor dje ont - breekt op de gevel van het aar tsbis- schoppelijk paleis op de Malieb aan in Utrecht. Nor maal hangt hie r het wapen van de aartsbisschop, maar dat wordt nu aangepast wegens de ‘creatie’ van WimEijk tot kard inaal, morgen i n Rome. Van bui ten een normaal gebouw, van binnen een pa- leis. Marmeren trappenhuizen, christelijke kunst, rode vloerkleden waar voeten in wegzakken, antieke houten meubel s. Een secretaresse van he t bisdom zegt dat he t gebouw „ademt hoe de kerk vroeger was”. Dat zal aartsbisschop Eijk (1953) bevallen. De zoon van een doopsge- zinde vader en kathol ieke moede r heeft er al een lange car riè re in de Rooms-Katholi eke Kerk op zitten. Hij werd opgeleid aan onder andere twee van de Pauselijke Universitei- ten in Rome en kent de Duitse paus BenedictusXVI persoo nlij k. Ze spre- ken Duits met elka ar. Ei jk werd na zijn opleiding diaken en priester in Limbur g en in 1 99 9 bisschop van Groningen. Twee jaar later krijgt Eijk een herse nbloe ding, maar een rem op zijn carri ère is h et niet. De hoogste Nederlandse kerkelijke functie krijgt Eijk in 2007: aartsbis- schop van Utrecht. Eijk maakte zich niet bij ieder een in het bisdom populair. Hij ontsloeg tweederde van de medewerkers en sloot de Utrechtse priesteropleiding het Ariënsconvict omdat er geen geld meer voor was. Een toenade- ringspoging van de vri jzinnige Ma- riënburgvereniging – tweeduizend leden – tot de traditionele Bisschop- penconferentie om t ot extra overl eg te komen, werd afgeweze n. Namens de bisschoppen schre ef Eijk „geen toegevoegde waarde” te zie n in ee n extra pastoraal beraad. April vorig jaar schreven de voorzitter van het Contact Rooms-Katholieken, me- vrouw Stienstra, en de oud-voorzit- t er van de Ve reniging van Lat ij nse Litur gie, mevrouw Schruer, een brief aan de paus met de vraag Eijk op de vingers te tikken vanwege zijn „eigengereid en onchristelijke ” op- treden. Is conservatief een typering die u past? „Het is een etiket. Iksta voor een tra- ditionele katholieke ker k met een onveranderlijke leer. De kerk moet duidelijk zijn. Abortus bijvoorbeeld. In de tweeduizend jaar dat de kerk nu bestaat, he eft de maatschappi j steeds anders gedacht over abortus . De Kerk niet: wij hebben respect voor het mensel ijk leven en wijze n abor- tus af . De ene ke er wordt dat in de maatschappij gezien als conservatief, de andere keer als progre ssief . We zijn een leidraad.” Onlang s was er o nrust in Brabant, toen hulpbisschop Mutsaerts een priester steunde die weigerde een man te begravenop wie euthanasiewas ge- pleegd. De bisschoppen maakten ver- vol gens in een uit geva ardi gd doc u- ment nog eens stelligde reg els bekend rond euthanasie en suïcide. „Onze boodschap moet coher en t zijn, moet samenhangen. Als wij de laatste sacra mente n toedi enen aan iemand die hetvoornemen heeft om door euthanasie zijn leve n te beëin- digen, zouden we het signaal afge- ven dat we het er mee eens zou den zijn. Dangaan we in tegen onze uit - gangspunten.” Veelzaken werdenlange tijd gedoog d, zoals pastoraal werkers die in plaats van de priest er b idden en preken tij- den s de euc haristieviering. Of een groot deel van de liederen van Huub Ooster huis, die nu uit de liturg ie zijn geschra p t. „De laats te tien j aar zij n er div erse documenten van Rome uitgegaan, waarin is aangedr ongen om litur gi- sche voorschriften te handhaven. Dat is een oproep di e we ni et laten li g- gen. Ki jk, bepaalde dingen hebben altij d gegolden. Als mensen op een gegevenmoment van die richt lijn en gaan afwijken, roepe n we die in her- innering.” Rome trekt de teugels aan? „In zekere zin is dat zo.” Bent u bang dat vrijzinnige rooms-ka- tholiek en op deze mani er de kerk de rug toekeren? „Ik zou zeggen:draai het om. Als we geen duide lijkheid verschaffen, lo- pen we het risico dat de kennis van de inhou d van het kathol ieke ge loof – zelfs bij leden van de ke rk – op de achter grond zou raken. Dat is pas echt een grote bedre igi ng. Dat mag nooit gebeuren . Dan zijn we onze taak als bis schoppen niet waard.Dat moet onze eerste zorg zijn. ” De vrijzinnige Mariënburgvereniging zegt: zo breng je de kerk terug tot een kleine groep strenggelovigen. „Dat een aantal mensen verloren gaat, dat is een feit . Daar kun je niet omheen. Het is te betre uren datdeze mensende waarheid nietmeer zien. Maar let wel: de meest vrijzinnige ker ken ver lie zen het snelst hun le- den. Parochiesdie vitaal zijnen gaan overleven hebben een duidelijk ka- tholieke verkon diging. Kortom: een duidelijke lijn. ” Is de kerk dan nog relevant in de sa- menleving? „Het isde gr ote keuze waarwe v oo r staan. Groot zijn en in vloed hebbe n op de maatsc happi j, of princ ipiee l maarniet relev ant.Ik zeg:als jecom- promissen sluit in het evangelie, ga je een weg die God niet zegent. We moeten op de weg van de waarheid blij ven. Die moete n we vastbe raden gaan.” Dat is een weg vol scherpe discussie met de maatschappij. Over homosek- sualiteit, over abortus. „Dat moet je aanvaarden als christen. Elke christen zou in deze maatschap- pij voor zij n gel oof moet en uit ko- men. Je kri jgt dan tegens praak of mot . Maar men moe t wat durven in het leven. Wijwijzen homoseksuali- teit en abortus af op Bi jbelse gron- den. Dat is ons uitga ngspun t. Dat zou elke chri sten moeten ui tdra- gen.” U gaat qua leer en bezuinigingen zo ver dat verschillende kopstukken van de Nederlands e ker k de paus hebben gevraagd u te berispen. „Ik moet zeggen: wat dat betreft worde n mensenal heel sneltot kop- stuk gepromoveer d. In mij n ogen zijn dat geen kopstukken. ” Ook kar dinaal Simoni s zou in Rome hebben ge vraagd uw kardi naalsbe- noeming tegen te houden. „Datheeft een keer ineen krant ge- staa n. Kar dinaal Simoni s zegt zel f dat hij dit nooit heeft gedaan. Ik ge- loof hem op zijn woord. ” Blijft staan: uw leiding roept veel woe- de op. „De bezuinigingen binnen het aarts- bisdomwarenpijnli jk. Maarwe heb- ben iedereen – op een paar medewer- kers na – van baan tot baan kunnen begele iden. De sl ui ti ng van de Utr echtse pri este roplei ding het Ariën sconvi ct riep hefti ge emoties op. Mensen dachte n dat deze bezui - niging niet nodig was.” In de media kwam naar buiten dat er een e-mail was waaruit zou bl ij ken dat er vlak voor de sluiting een legaat was binnengek omen van enk ele mil- joenen. Dat verklaart de emotionele reacties. „Die e-mail is later door de auteur in- getrokken. Het Ariënsconvict moest dic ht. Er was ec ht geen geld. Maar mensen hebben dat wel aangegrepen om te beweren dat ik loog. ‘De aarts- bisschop is ee n leuge naar , ee n stali- nist’, hoorde je dan. Er werd onge- kend hard op de persoon gespeeld. ” Waar om komen die beschuldigi ngen dan naar buiten? „Ik ben een daadkr achti ge bestuu r- der en daar kun je wel eens tegen aanlopen. Daadkrachtige bestuur- der s geve n je nie t alt ij d je zin. Som- mige mensen die hun zin niet krij- gen schuwe n geen middel om het kei har d op de persoon te spelen. Maar als zelfs de integriteit van de aar tsbi sschop in twi jfel wordt ge- trokken... daar verzet ik me tegen. Ik zou natuurlijk wel een eitje zijn als ik dat toeliet.” Wie krijgen hun zin niet? „Ik ga ni et publi ekeli jk na men noe- men. Maa r u weet wie de brie f aan Rome hebben geschreven.” Moet u als boegbeeld van de kerk niet juist de boel bij elkaar houden? „Soms kun je de boel alleen bij elkaar houde n doordaadkracht ig te zijn. Ik heb geen extreem popul aire bood- schap. Maarik benook nietuit op de popularite itsprijs. ” Bisschoppen, aartsbisschoppen, kardinalen: wat doen zij Bisschoppen leiden een bisdom van de Rooms-Katholieke Kerk. Aartsbisschoppen zijn de baas van een belangrijk bisdom, dat wil zeg- gen: een bisdom waaruit andere bisdommen zijn voortgekomen. Paus Benedictus XVI heeft onlangs besloten Eijk kardinaal te maken; tijdens een vergadering van kardi- nalen, het consistorie, wordt Eijk tot kardinaal gecreëerd . Wie kardinaal is, bestuurt de moe- derkerk in Rome. Een kardinaal maakt deel uit van het college van kardinalen uit de hele wereld die samen een nieuwe paus mogen kiezen. Hun taken staan als volgt omschr even in het kerkelijk recht: „De Kardinalen van de heilige Kerk van Rome vormen een bijzonder College waaraan het toekomt in de verkiezing van de Paus te voorzien volgens het bijzonder recht; even- eens staan de Kardinalen de Paus terzijde, hetzij door als college op te treden wanneer zij samengeroe- pen worden om vragen van groter belang te behandelen, hetzij afzon- derlijk door in de verschillende ambten die zij bekleden de Paus bij te staan, vooral in de dagelijkse zorg voor de gehele Kerk.” Bisschoppen worden aangespro- ken als excellentie, de aanspreekti- tel van kardinalen is eminentie. Bij de creatie ontvangt de kardinaal onder meer een kardinaalsring . Nederland heeft één andere kardi- naal, Simonis, de voorganger van Eijk als aartsbisschop van Utrecht.
-
Upload
evansteenbergen -
Category
Documents
-
view
20 -
download
0
Transcript of NRC Handelsblad Interview 17 Februari 2012
5/14/2018 NRC Handelsblad Interview 17 Februari 2012 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/nrc-handelsblad-interview-17-februari-2012 1/1
Aartsbisschop Wim Eijk: „Let wel: de meest vrijzinnige kerken verliezen het snelst hun leden.” Foto Eric Brinkhorst
‘God zegent geen wegvan compromissen’Wim Eijk wordt morgen tot kardinaal ‘gecreëerd’
Morgen wordt Wim Eijk
kardinaal. Hij geldt als een
conservatieve saneerder. Van
vrijzinnigheid wil Eijk niets
weten. „We moeten op de weg
van de waarheid blijven.”
Door onze correspondentEnzo van Steenbergen
Utrecht. Een naambordje ont-breekt op de gevel van het aartsbis-schoppelijk paleis op de Maliebaanin Utrecht. Normaal hangt hier hetwapen van de aartsbisschop, maardat wordt nu aangepast wegens de‘creatie
’van Wim Eijk tot kardinaal,morgen in Rome. Van buiten een
normaal gebouw, van binnen een pa-leis. Marmeren trappenhuizen,christelijke kunst, rode vloerkledenwaar voeten in wegzakken, antiekehouten meubels. Een secretaressevan het bisdom zegt dat het gebouw„ademt hoe de kerk vroeger was”.
Dat zal aartsbisschop Eijk (1953)bevallen. De zoon van een doopsge-zinde vader en katholieke moederheeft er al een lange carrière in deRooms-Katholieke Kerk op zitten.Hij werd opgeleid aan onder anderetwee van de Pauselijke Universitei-ten in Rome en kent de Duitse pausBenedictusXVI persoonlijk. Ze spre-ken Duits met elkaar. Eijk werd na
zijn opleiding diaken en priester inLimburg en in 1999 bisschop vanGroningen. Twee jaar later krijgtEijk een hersenbloeding, maar eenrem op zijn carrière is het niet. Dehoogste Nederlandse kerkelijkefunctie krijgt Eijk in 2007: aartsbis-schop van Utrecht.
Eijk maakte zich niet bij iedereenin het bisdom populair. Hij ontsloegtweederde van de medewerkers ensloot de Utrechtse priesteropleidinghet Ariënsconvict omdat er geengeld meer voor was. Een toenade-ringspoging van de vrijzinnige Ma-riënburgvereniging – tweeduizendleden – tot de traditionele Bisschop-penconferentie om tot extra overlegte komen, werd afgewezen. Namens
de bisschoppen schreef Eijk „geentoegevoegde waarde” te zien in eenextra pastoraal beraad. April vorig
jaar schreven de voorzitter van hetContact Rooms-Katholieken, me-vrouw Stienstra, en de oud-voorzit-ter van de Vereniging van LatijnseLiturgie, mevrouw Schruer, eenbrief aan de paus met de vraag Eijkop de vingers te tikken vanwege zijn„eigengereid en onchristelijke” op-treden.
Is conservatief een typering die u past? „Het is een etiket. Iksta voor een tra-ditionele katholieke kerk met eenonveranderlijke leer. De kerk moetduidelijk zijn. Abortus bijvoorbeeld.In de tweeduizend jaar dat de kerk
nu bestaat, heeft de maatschappijsteeds anders gedacht over abortus.De Kerk niet: wij hebben respect voorhet menselijk leven en wijzen abor-t us af. De e ne ke er wordt d at i n d emaatschappij gezien als conservatief,de andere keer als progressief. Wezijn een leidraad.”
Onlangs was er onrust in Brabant,toen hulpbisschop Mutsaerts een priester steunde die weigerde een mante begravenop wie euthanasiewas ge- pleegd. De bisschoppen maakten ver-volgens in een uitgevaardigd docu-ment nog eens stelligde regels bekend rond euthanasie en suïcide.„Onze boodschap moet coherentzijn, moet samenhangen. Als wij delaatste sacramenten toedienen aaniemand die hetvoor nemen heeft omdoor euthanasie zijn leven te beëin-digen, zouden we het signaal afge-ven dat we het ermee eens zoudenzijn. Dangaan we in tegen onze uit-gangspunten.”
Veelzaken werdenlange tijd gedoogd, zoals pastoraal werkers die in plaatsvan de priester bidden en preken tij-dens de eucharistieviering. Of een groot deel van de liederen van HuubOosterhuis, die nu uit de liturgie zijn g e s ch r a p t .„De laatste tien jaar zijn er diversedocumenten van Rome uitgegaan,waarin is aangedrongen om liturgi-sche voorschriften te handhaven. Datis een oproep die we niet laten lig-gen. Kijk, bepaalde dingen hebbenaltijd gegolden. Als mensen op eengegevenmoment van die richtlijnengaan afwijken,roepen we die in her-innering.”
Rome trekt de teugels aan? „In zekere zin is dat zo.”
Bent ubang dat vrijzinnige rooms-ka-tholieken op deze manier de kerk derug toekeren? „Ik zou zeggen:draai het om. Als wegeen duidelijkheid verschaffen, lo-pen we het risico dat de kennis van deinhoud van het katholieke geloof –zelfs bij leden van de kerk – op deachtergrond zou raken. Dat is pasecht een grote bedreiging. Dat magnooit gebeuren. Dan zijn we onzetaak als bisschoppen niet waard. Datmoet onze eerste zorg zijn.”
De vrijzinnige Mariënburgvereniging zegt: zo breng je de kerk terug tot een
kleine groep strenggelovigen.„Dat een aantal mensen verlorengaat, dat iseen feit. Daar kunje nietomheen. Hetis te betreuren datdezemensende waarheid nietmeer zien.Maar let wel: de meest vrijzinnigekerken verliezen het snelst hun le-den. Parochiesdie vitaal zijnen gaanoverleven hebben een duidelijk ka-tholieke verkondiging. Kortom: eenduidelijke lijn.”
Is de kerk dan nog relevant in de sa-menleving? „Het isde grote keuze waar wevoorstaan. Groot zijn en invloed hebbenop de maatschappij, of principieelmaarniet relevant.Ik zeg:als jecom-promissen sluit in het evangelie, ga
je een weg die God niet zegent. Wemoeten op de weg van de waarheidblijven. Die moeten we vastberadengaan.”
Dat is een weg vol scherpe discussiemet de maatschappij. Over homosek- sualiteit, over abortus.
„Dat moet je aanvaarden als christen.Elke christen zou in deze maatschap-pij voor zijn geloof moeten uitko-men. Je krijgt dan tegenspraak of mot. Maar men moet wat durveninhet leven. Wij wijzen homoseksuali-teit en abortus af op Bijbelse gron-den. Dat is ons uitgangspunt. Datzou elke christen moeten uitdra-gen.”
U gaat qua leer en bezuinigingen zover dat verschillende kopstukken vande Nederlandse kerk de paus hebben gevraagd u te berispen.„Ik moet zeggen: wat dat betreftworden mensen al heel snel tot kop-
stuk gepromoveerd. In mijn ogenzijn dat geen kopstukken.”
Ook kardinaal Simonis zou in Romehebben gevraagd uw kardinaalsbe-noeming tegen te houden.„Datheeft een keer in een krant ge-staan. Kardinaal Simonis zegt zelf dat hij dit nooit heeft gedaan. Ik ge-loof hem op zijn woord.”
Blijft staan: uw leiding roept veel woe-de op.„De bezuinigingen binnen het aarts-bisdomwarenpijnlijk. Maarwe heb-ben iedereen – op een paar medewer-kers na – van baan tot baan kunnenb egel ei de n. De slu it in g van d eUtrechtse priesteropleiding het
Ariënsconvict riep heftige emotiesop. Mensen dachten dat deze bezui-niging niet nodig was.”
In de media kwam naar buiten dat er een e-mail was waaruit zou blijkendat er vlak voor de sluiting een legaat was binnengekomen van enkele mil- joenen. Dat verklaart de emotionelereacties.„Die e-mail is later door de auteur in-getrokken. Het Ariënsconvict moestdicht. Er was echt geen geld. Maarmensen hebben dat wel aangegrepenom te beweren dat ik loog. ‘De aarts-bisschop is een leugenaar, een stali-nist’, hoorde je dan. Er werd onge-kend hard op de persoon gespeeld.”
Waarom komen die beschuldigingendan naar buiten? „Ik ben een daadkrachtige bestuur-der en daar kun je wel eens tegenaanlopen. Daadkrachtige bestuur-ders geven je niet altijd je zin. Som-mige mensen die hun zin niet krij-gen schuwen geen middel om hetkeihard op de persoon te spelen.Maar als zelfs de integriteit van deaartsbisschop in twijfel wordt ge-trokken... daar verzet ik me tegen. Ikzou natuurlijk wel een eitje zijn als ikdat toeliet.”
Wie krijgen hun zin niet? „Ik ga niet publiekelijk namen noe-men. Maar u weet wie de brief aanRome hebben geschreven.”
Moet u als boegbeeldvan de kerkniet juist de boel bij elkaar houden? „Soms kun je de boel alleen bij elkaarhouden doordaadkrachtig te zijn. Ikheb geen extreem populaire bood-schap. Maarik ben ook niet uit op dep o pu l a r i t e i t s p r ij s.”
Bisschoppen, aartsbisschoppen, kardinalen: wat doen zij
Bisschoppen leiden een bisdomvan de Rooms-Katholieke Kerk.Aartsbisschoppen zijn de baas vaneen belangrijk bisdom, dat wil zeg-gen: een bisdom waaruit anderebisdommen zijn voortgekomen.Paus Benedictus XVI heeft onlangsbesloten Eijk kardinaal te maken;tijdens een vergadering van kardi-nalen, het consistorie, wordt Eijktot kardinaalgecreëerd .
Wie kardinaal is, bestuurt de moe-derkerk in Rome. Een kardinaal
maakt deel uit van het college vankardinalen uit de hele wereld diesamen een nieuwe paus mogenkiezen. Hun taken staan als volgtomschreven in het kerkelijk recht:„De Kardinalen van de heilige Kerkvan Rome vormen een bijzonderCollege waaraan het toekomt in deverkiezing van de Paus te voorzienvolgens het bijzonder recht; even-eens staan de Kardinalen de Pausterzijde, hetzij door als college opte treden wanneer zij samengeroe-pen worden om vragen van groter
belang te behandelen, hetzij afzon-derlijk door in de verschillendeambten die zij bekleden de Paus bijte staan, vooral in de dagelijksezorg voor de gehele Kerk.”
Bisschoppen worden aangespro-ken als excellentie, de aanspreekti-tel van kardinalen is eminentie. Bijde creatie ontvangt de kardinaalonder meer een kardinaalsring.Nederland heeft één andere kardi-naal, Simonis, de voorganger vanEijk als aartsbisschop van Utrecht.
