Muziekcatalografie in Open Vlacc

VCOB Studiedag15 of 22 mei 2008

slide 2

Inhoudstafel1. Inleiding

werkorganisatieFRBRmuziek.bibliotheek.be

2. Regels voor de beschrijving vanmuziekdragersmuziekwerken

3. Regels voor de beschrijving van uniforme titels klassieke muziek

4. Catalogiseren met externe bron Open Vlacc en CDR

Lunch !!!

slide 3

Website Open Vlacc-regelgeving• Online overzicht van alle

regelgevingsdocumenten: http://www.vcob.be/portaal/DIGITALEBIBLIOTHEEK/OPENVLACC/VLACC_REGELGEVING

Deel 1 | Inleiding

Inleiding

slide 5

Waarover gaat het wel vandaag?

• Muziekcatalografie in Open Vlacc

• Overzicht van de belangrijkste catalografieregels uit:

‐ Regels voor de beschrijving van muziekdragers en muziekwerken

‐ Regels voor de vorm van uniforme titels klassieke muziek

• Voorbeelden en oefeningen

slide 6

Waarover gaat het niet vandaag?

• MARC21• Opleiding catalogiseersysteem Aleph• Inhoudelijke ontsluiting muziek• De toekomst van muziek in de bibliotheek

• Dataformaten (Open Sm@rt etc.)• Importprofielen• Dataconsolidaties• (Vroegere) invoerafspraken

van lokale en regionale bibliotheek-systemen

slide 7

Kader

• Start invoer muziek in Open Vlacc

• Nieuw! Historisch! Eindelijk!

• Muziekcatalografie in een Vlaams netwerk

slide 8

Kader

• Op basis van: • Bronbestand Centrale Discotheek Rotterdam (CDR) = 260.000 cd’s en

dvd’s + 3 miljoen tracks en klassieke werken• Elke maandag: wekelijkse aanwinsten van CDR = ongeveer 300 cd’s en

dvd’s per week = ongeveer 4.000 records (inc. tracks) per week• Nieuwe invoer door Open Vlacc catalografen: Antwerpen, Brugge,

Brussel, Gent, Hasselt, Leuven = ongeveer 75 cd’s en dvd’s per week = ongeveer 1.000 records (inc. tracks) per week

• Proefjaar:• Invoer van alle muziekwerken• Evalueren ‘rendement’ van CDR-records (steekproeven: overlap met 60 à

70% van de Vlaamse collecties)

slide 9

Basisprincipes van muziek in Open Vlacc

• Focus op nieuwe invoer, geen retrospectief onderhoud

• CDR-records maximaal laten renderen• Impact van verbeteringen in Open Vlacc

inschatten op toekomstige aanwinsten van CDR• Uniforme ingangen (auteurs en uniforme titel) en

inhoudelijke ontsluiting prioritair

slide 10

Invoerstatistieken (1)

Gemiddelden per Open Vlacc invoerende bibliotheek:• % eigen invoer = 12,65%• % rendement van andere Open Vlacc invoerders = 12,72%• % rendement van CDR = 74,64%

Cijfers op basis van invoer tussen 1 januari en 30 april 2008

slide 11

Invoerstatistieken (2)

slide 12

FRBR (1)• Functional Requirements for Bibliographic

Records

slide 13

FRBR (2)

• http://www.slideshare.net/rcallewaert/elag-2008-frbr-in-open-vlacc-rosemie-callewaert

Intellectueel product van een auteur = WERK bv. roman, muziekwerk, lezing, …

ITEM van een manifestatie bv. het fysieke exemplaar in de bibliotheek van Antwerpen

EXPRESSIE van een werk bv. vertaling van een roman, uitvoering van een klassiek muziekwerk

MANIFESTATIE van een expressie bv. gedrukte editie van de vertaalde roman, uitvoering op cd

slide 14

FRBR (3)

• Gelaagd zoek- en invoermodel• Groepering van edities en uitvoeringen (bv. in

Aquabrowser)• Invoerafspraken worden hierop afgesteld: werk

identificerend maken door unieke combinatie van titel en auteur

slide 15

FRBR (4)

• Er wordt een werksleutel opgebouwd uit ofwel:‐ 130 (uniforme titel)‐ 240 + 100/110 (uniforme titel + hoofdingang auteur)‐ 534 + 100/110 (oorspronkelijke titel + hoofdingang auteur)‐ 245 + 100/110 (hoofdtitel + hoofdingang auteur)

‐ tracks worden niet gegroepeerd met cd’s of dvd’s‐ FRBR-words (zie verder)

slide 16

FRBR (5)<frbr_key>MRayoflightMadonna</frbr_key>

slide 17

FRBR (6)<frbr_key>MSuitevoororkestnr.3BWV.1068inDgr.AirBachJohannSebastian</frbr_key>

slide 18

Nieuwe Zoeken.bibliotheek.be• Nu vind je de Open Vlacc muziekrecords alleen in

http://muziek.bibliotheek.be • Alle muziek wordt binnenkort ook opgenomen in de

nieuwe versie van Zoeken.bibliotheek.be

Sneak preview !

Deel 2 | Muziekdragers en muziekwerken

regelgeving

slide 20

Wat is een muziekdrager? (1)

Een muziekdrager is:

• een geluids -en/of beeldopname• van een muzikale uitvoering• van een of meer muziekwerken

• kenmerkend: de persoon of corporatie in de hoofdingang iscomponistdirigentuitvoerder

slide 21

Wat is een muziekdrager? (2)

• WEL• Beeld- en geluidsopnames van opera’s, klassieke concerten, klassiek

ballet, musicaluitvoeringen, popconcerten en videoclips• ! Beeld- en geluidsopnames van cabaretopvoeringen

• NIET• Muziekspeelfilms en muziekdocumentaires (meestal regisseur als

hoofdingang)• Geluidsdragers niet-muziek: gesproken woord, geluidseffecten,

natuurgeluiden

slide 22

Wat is een muziekwerk?

Een muziekwerk is:

• een op zichzelf staande muzikale creatie• wordt altijd beschreven in de uitvoering zoals die voorkomt

op de muziekdrager

komt bij niet-klassieke muziek overeen met een trackkomt bij klassieke muziek overeen met een klassieke compositie (niet per se een track)

Deel 2.1 | Muziekdragers

regelgeving

slide 24

• Formele beschrijving‐Basisprincipes‐ Auteurs‐ Titels‐ Identificerende nummers‐ Editie‐ Impressum‐ Collatie‐ Reeksgegevens‐ Annotaties

• Relaties• Gecontroleerde velden• Inhoudelijke beschrijving

slide 25

Wanneer een nieuwe beschrijving?

• als de titel en/of auteur van een publicatie verschilt van die van een andere publicatie

• bij muziekdragers met een zelfde titel en auteur

slide 26

Geen nieuwe beschrijving

• Ander jaar van uitgave (actualiseren)• Ander identificerend nummer (actualiseren, • Uitgever die verandert van naam (annotatie met

‘Voorheen uitgeg. Door …’)

slide 27

Wel een nieuwe beschrijving

• Wijziging van de inhoud• Andere uitgever• Andere reeks• Boxen die opgesplitst worden• Uitgaves met extra’s• Meerdelige publicaties

slide 28

Volgorde beschrijvingsbronnen

1. Schijf of cassette2. Voorzijde houder of hoes3. Achterzijde houder of hoes4. Rug5. Tekstblad of –boek6. Overige bronnen binnen de publicatie7. Bronnen buiten de publicatie

slide 29

Oefening 1: The aviator

slide 30

Oefening 1: The aviator

Nieuwe beschrijving? Ja / Nee

slide 31

Oefening 2: Blonde on blonde

slide 32

Oefening 2: Blonde on blonde

Nieuwe beschrijving? Ja / Nee

slide 33

Oefening 3: A night at the opera

slide 34

Oefening 3: A night at the opera

Nieuwe beschrijving? Ja / Nee

slide 35

• Formele beschrijving‐ Basisprincipes

‐ Auteurs‐ Titels‐ Identificerende nummers‐ Editie‐ Impressum‐ Collatie‐ Reeksgegevens‐ Annotaties

• Relaties• Gecontroleerde velden• Inhoudelijke beschrijving

slide 36

Auteurs

Documenten Vlacc regelgeving:

• uniforme ingang persoonsnamenhttp://www.vcob.be/pls/portal/docs/PAGE/Vlacc_regelgeving/Regelgeving/vlacc_regFormeel/vlacc_ingangen/vlacc_regPersoonsnamen.doc

• uniforme ingang corporatieshttp://www.vcob.be/pls/portal/docs/PAGE/Vlacc_regelgeving/Regelgeving/vlacc_regFormeel/vlacc_ingangen/vlacc_regCorporaties.doc

slide 37

Hoeveel auteurs opnemen?

• Alle auteurs die gemeenschappelijk zijn voor de hele muziekdragerAls er geen gemeenschappelijke auteurs zijn, worden er ook geen opgenomen

• Maximum 3 auteurs met dezelfde auteursfunctie Dit geldt niet bij de auteurfunctie prf (uitvoerder) waar maximum drie auteurs met dezelfde aanvullende functievermelding worden opgenomen

• Volgorde: volgorde beschrijvingsbron, maar zoveel mogelijk gegroepeerd per functie

slide 38

Welke auteur als hoofdingang?

Zijn er verschillende auteurs: • auteur als belangrijkste gepresenteerd door de

typografie op de beschrijvingsbron• toch evenwaardig gepresenteerd: eerste auteur

als hoofdingang

slide 39

Leefdata• Enkel ter onderscheiding

• Altijd leefdata bij klassieke componisten• Leefdata die CDR heeft opgenomen bij uitvoerders, laten

we staan

slide 40

Auteursfuncties

Meest voorkomende bij muziekdragers:• uitvoerder (prf)• componist (cmp)• dirigent (cnd)

Komen minder voor:• arrangeur (arr)• choreograaf (chr)• danser (dnc)• librettist (lbt)• oorspronkelijke auteur (ant)• regisseur (drt)

slide 41

Aanvullende functievermelding (1)

• Bij de auteursfunctie uitvoerder (prf) kan een aanvullende functievermelding worden opgenomen

• Deze komen uit de lijst van instrumentennamen

slide 42

Aanvullende functievermelding (2)

• Is de regel voor klassieke muziek en jazz, is optioneel bij wereldmuziek en instrumentale populaire muziek

• Wordt bij klassieke corporaties verder gespecifieerd als ze niet duidelijk blijkt uit de naam

slide 43

Oefening 4: Solstice

slide 44

Corporaties (1)

• Leading artist en begeleiding(sgroepen)

• Groepen met combinatie van persoonsnamen

Nick and The Bad SeedsCave, NickThe Bad Seeds

Simon & GarfunkelSonny & CherMiek en Roel

slide 45

Corporaties (2)

• Jazzcorporaties

• Muziekcorporaties met de vorm van een persoonsnaam

Fred Hersch Trio (corporatie-ingang)Hersch, Fred (persoonsingang)Gress, Drew (persoonsingang)Waits, Nasheet (persoonsingang)

Elisa WautNiet: Waut, Elisa

slide 46

• Formele beschrijving‐ Basisprincipes‐ Auteurs

‐ Titels‐ Identificerende nummers‐ Editie‐ Impressum‐ Collatie‐ Reeksgegevens‐ Annotaties

• Relaties• Gecontroleerde velden• Inhoudelijke beschrijving

slide 47

Titels

• Hoofdtitel• Materiaalaanduiding• Ondertitel• Deelaanduiding• Verantwoordelijksvermelding• Paralleltitels en titelvarianten• Uniforme titels (worden nooit gebruikt op het niveau van

de muziekdrager, zie verder)

slide 48

Keuze van de hoofdtitel

• wordt bepaald door de typografie van de eerste beschrijvingsbron

• twee of meer titels:‐ Typografie‐ Volgorde van de titels‐ Titel in de de taal of het schrift van het grootste deel van de

publicatie

• geen andere titel dan naam van een persoon of corporatie, wordt deze opgenomen als hoofdtitel

• alternatieve titel is een deel van de hoofdtitel

slide 49

Keuze van de hoofdtitel klassiek

• een duidelijke gemeenschappelijke hoofdtitel: geen probleem

• geen duidelijke gemeenschappelijke hoofdtitel:‐ publicatie met verschillende werken van één componist en

een hoofdtitel die werken van dezelfde muziekvorm groepeert > die titel wordt hoofdtitel

‐ publicatie met verschillende werken > titel van het eerste werk wordt opgenomen als hoofdtitel, in de vorm zoals die op de eerste beschrijvingsbron voorkomt

slide 50

Oefening 5Hoofdtitel ? |aRoberto Alagna

slide 51

Oefening 6Hoofdtitel ? |aSymphonies nos. 3 & 7

slide 52

Oefening 7Hoofdtitel ? |aSymphony no. 1 in e minor

slide 53

Materiaalaanduiding

• Materiaalaanduidingen muziekdragers: CD, DVD-VIDEO, DVD-AUDIO, CASSETTE en VIDEO

• Voor andere (nieuwe) media wordt een van de bestaande materiaalaanduidingen gekozen, bv. super audio cd

slide 54

Ondertitel

• Geeft aanvullende informatie bij de hoofdtitel en wordt optioneel opgenomen

• Een ondertitel bij filmmuziek (bv. soundtrack) wordt altijd opgenomen als die op een van de beschrijvingsbronnen wordt vermeld

slide 55

Deelaanduiding

• Opnemen in Arabische cijfers, ingeleid door afkorting Vol.

• Jaartallen vervolledigen tot 4 cijfers• Is de nummering expliciet toegekend door de

componist of de uitvoerder, dan wordt ze opgenomen als onderdeel van de hoofdtitel

slide 56

Oefening 8 Hoofdtitel + deelaanduiding ? |aDe afrekening Studio Brussel |nVol. 8

slide 57

• Verantwoordelijkheidsvermelding wordt alleen opgenomen in bepaalde gevallen:‐ Als de naamsvorm bij één van de auteurs afwijkt van de

uniforme ingang (niet voor louter spellingsvarianten)

Verantwoordelijkheidsvermelding

slide 58

‐ Combinatie van leading artist, bezittelijk voornaamwoord en een begeleidingsgroep

• Leading artist als persoonsnaam behandelen• Begeleidingsgroep als corporatie behandelen• Combinatie met het bezittelijk voornaamwoord als

verantwoordelijkheidsvermelding bij de titel

Verantwoordelijkheidsvermelding

slide 59

Oefening 9

slide 60

Paralleltitels en titelvarianten

• Paralleltitel = titelinformatie in een andere taal of schrift dan de hoofdtitel worden optioneel opgenomen

• Titelvariant = variant op de beschrijvingsbron die afwijkt van de titel op de eerste beschrijvingsbron wordt optioneel opgenomen

slide 61

• Formele beschrijving‐ Basisprincipes‐ Auteurs‐ Titels

‐ Identificerende nummers‐ Editie‐ Impressum‐ Collatie‐ Reeksgegevens‐ Annotaties

• Relaties• Gecontroleerde velden• Inhoudelijke beschrijving

slide 62

Identificerende nummers

• EAN-code‐ Unieke sleutel voor de muziekdrager‐ Wordt opgenomen met 13 cijfers‐ Indien ongeldig in een specifiek subveld

• Uitgeversnummer• ISBN (komt zelden voor)

slide 63

• Formele beschrijving‐ Basisprincipes‐ Auteurs‐ Titels‐ Identificerende nummers

‐ Editie‐ Impressum‐ Collatie‐ Reeksgegevens‐ Annotaties

• Relaties• Gecontroleerde velden• Inhoudelijke beschrijving

slide 64

Editie

• Komt zelden voor• Standaard editievermeldingen worden

opgenomen in annotatie

slide 65

• Formele beschrijving‐ Basisprincipes‐ Auteurs‐ Titels‐ Identificerende nummers‐ Editie

‐ Impressum‐ Collatie‐ Reeksgegevens‐ Annotaties

• Relaties• Gecontroleerde velden• Inhoudelijke beschrijving

slide 66

Impressum

• Plaats van uitgaveWordt niet opgenomen

• Uitgever‐ Heeft een uitgave meer dan één uitgeversvermelding, dan

wordt de kleinste uitgever opgenomen

• Jaar van uitgave Let op: bij CDR is dit het jaar uit de catalogiseerdatum

slide 67

• Formele beschrijving‐ Basisprincipes‐ Auteurs‐ Titels‐ Identificerende nummers‐ Editie‐ Impressum

‐ Collatie‐ Reeksgegevens‐ Annotaties

• Relaties• Gecontroleerde velden• Inhoudelijke beschrijving

slide 68

Collatie (1)

• Aantal en specifieke materiaalaanduiding‐ Het aantal fysieke eenheden waaruit het object bestaat,

wordt vermeld in Arabische cijfers voor de materiaalaanduiding

‐ De specifieke materiaalaanduidingen komen overeen met de algemene materiaalaanduidingen, maar worden opgenomen in kleine letters

• Andere fysieke en/of technische detail

slide 69

Collatie (2)

• Begeleidend materiaal‐ Weergegeven met een term die de aard van het materiaal

aanduidt‐ Als er meer dan één gelijksoortig begeleiden materiaal is,

dan wordt het aantal weergegeven in Arabische cijfers

slide 70

Collatie (3)

• Speelduur‐ De totale speelduur van muziekdragers wordt opgenomen als

die duidelijk wordt vermeld op de beschrijvingsbron. ‐ De speelduur wordt bij voorkeur opgenomen in het formaat

hh:mm:ss (uur:minuten:seconden)Let op: CDR neemt bij niet-klassieke muziek altijd de speelduur op

slide 71

• Formele beschrijving‐ Basisprincipes‐ Auteurs‐ Titels‐ Identificerende nummers‐ Editie‐ Impressum‐ Collatie

‐ Reeksgegevens‐ Annotaties

• Relaties• Gecontroleerde velden• Inhoudelijke beschrijving

slide 72

Reeksgegevens (1)

• Een reeks bestaat uit een aantal afzonderlijke publicaties die met elkaar verbonden zijn doordat elke publicatie een gemeenschappelijke titel draagt die betrekking heeft op de verzameling als geheel: de reekstitel

• Reekstitels krijgen geen aparte beschrijving, maar worden opgenomen in een reeksveld binnen de beschrijving van de muziekdrager!

slide 73

Reeksgegevens (2)

• Wanneer de publicatie een nummer heeft dat de volgorde binnen de reeks aanduidt, dan wordt dit opgenomen (geen ‘vol.’, ‘nr.’)

slide 74

• Formele beschrijving‐ Basisprincipes‐ Auteurs‐ Titels‐ Identificerende nummers‐ Editie‐ Impressum‐ Collatie‐ Reeksgegevens

‐ Annotaties• Relaties• Gecontroleerde velden• Inhoudelijke beschrijving

slide 75

Annotaties (1)

• Aanvullende informatie over ‐ de beschrijvingsbron

‐ een wijziging van de inhoud

slide 76

Annotaties (2)

• Aanvullende informatie over ‐ het impressum• Uitgever die van naam is veranderd

• Datum van opname

slide 77

Annotaties (3)

• Aanvullende informatie over ‐ de materiaalaanduiding

‐ de editie

slide 78

Annotaties(4)

• Aanvullende informatie over ‐ de ondertiteling

‐ heruitgave van verschillende muziekdragers op een nieuwe muziekdrager

slide 79

Annotaties (5)

• Aanvullende informatie over ‐ Andere• Aanwezigheid van teksten

• Taal van uitvoering als die verschilt van de taal van het oorspronkelijke libretto

slide 80

• Formele beschrijving‐ Basisprincipes‐ Auteurs‐ Titels‐ Identificerende nummers‐ Editie‐ Impressum‐ Collatie‐ Reeksgegevens‐ Annotaties

• Relaties• Gecontroleerde velden• Inhoudelijke beschrijving

slide 81

Relaties (1)

Moederrecord(muziekdrager)

Kindrecords (muziekwerken)

…

slide 82

Relaties (2)

Moederrecord(muziekdrager)

Kindrecords (muziekwerken)

…

slide 83

Relaties (3)

slide 84

Relaties (4)

Moederrecord(muziekdrager)

Kindrecords (muziekwerken)

slide 85

Relaties (5)Moederrecord(muziekdrager) Kindrecords (muziekwerken)

slide 86

Relaties (6)

…

slide 87

• Formele beschrijving‐ Basisprincipes‐ Auteurs‐ Titels‐ Identificerende nummers‐ Editie‐ Impressum‐ Collatie‐ Reeksgegevens‐ Annotaties

• Relaties

• Gecontroleerde velden• Inhoudelijke beschrijving

slide 88

Gecontroleerde velden

• Recordtype: geluidsdrager muziek• Bibliografisch type: monografie• Data: enkelvoudige datum gebaseerd op het jaar

van uitgave• Taalaanduiding: altijd onbepaald

slide 89

• Formele beschrijving‐ Basisprincipes‐ Auteurs‐ Titels‐ Identificerende nummers‐ Editie‐ Impressum‐ Collatie‐ Reeksgegevens‐ Annotaties

• Relaties• Gecontroleerde velden

• Inhoudelijke beschrijving

slide 90

Classificaties

• NBLC (code en verwoording)

• Vlaamse Muziekclassificatie (code en verwoording)http://www.vcob.be/portaal/DIGITALEBIBLIOTHEEK/OPENVLACC/VLACC_REGELGEVING/MUZIEKCLASSIFICATIES

slide 91

slide 92

Muziekgenres• worden enkel opgenomen in de beschrijving van een

muziekdrager met niet-klassieke muziek• (en in de beschrijving van klassieke muziekwerken, zie

verder)http://www.vcob.be/portaal/DIGITALEBIBLIOTHEEK/OPENVLACC/VLACC_REGELGEVING/MUZIEKGENRES

+ muziekstijlen van CDR worden mee geïmporteerd (veld 690)

slide 93

Aanvullende ontsluiting

• Muziekdragers jeugd‐ NBLC-code‐ Vlaamse muziekclassificatie‐ Doelgroepaanduiding ‘nvt’‐ Geen muziekgenre‐ Jeugd ZIZO-code en verwoording‐ Overeenkomstig jeugdtrefwoord

!!! Er wordt momenteel aan een ander voorstel gewerkt door werkgroep jeugd !!!

slide 94

Oefening 10

slide 95

…

slide 96

Aanvullende ontsluiting

• Muziekdragers met beeldopnames van klassiek ballet‐ NBLC-code‐ Vlaamse muziekclassificatie‐ SISO 791.4 ‐ (eventueel ook ZIZO)‐ muziekgenre ‘Balletten’‐ volwassen trefwoord ‘Ballet’

slide 97

Oefening 11

slide 98

Deel 2.2 | Muziekwerken

regelgeving

slide 100

• Formele beschrijving‐ Basisprincipes‐ Auteurs‐ Titels‐ Identificerende nummers‐ Editie‐ Impressum‐ Collatie‐ Reeksgegevens‐ Annotaties

• Relaties• Gecontroleerde velden• Inhoudelijke beschrijving (enkel bij klassiek)

slide 101

Basisprincipes

• Alle muziekwerken worden gecatalogiseerd‐ als ze in Latijns alfabet op de beschrijvingsbron staan‐ als het catalogiseren zinvol is vanuit het oogpunt van de

gebruiker of catalograaf

• In de praktijkaltijd: Populaire muziek (P), Jazz (J), Filmmuziek

(F) en Klassieke muziek (K)te overwegen: Wereldmuziek (W) en Diversen (D)

slide 102

Basisprincipes

• Voor elk muziekwerk wordt altijd een nieuwe beschrijving gemaakt!

slide 103

Auteurs

• Idem als bij muziekdragers• Bij een klassiek werk wordt de componist altijd

als hoofdingang opgenomen

slide 104

Titels (1)

• Hoofdtitel: idem als bij muziekdragers• Hoofdtitel bij klassieke werken:

‐ soms zinvol om titel van de beschrijvingsbron op te nemen‐ vaak gelijk aan de uniforme titel met de juiste interpunctie

slide 105

Titels (2)

• Materiaalaanduiding: TRACK• Uniforme titel: zie verder • Geen andere titelgegevens opnemen!

slide 106

Annotaties• Aanvullende informatie over‐ de inspiratiebron van een klassiek muziekwerk

‐ het arrangement van een klassiek muziekwerk

slide 107

Gecontroleerde velden

• Recordtype: geluidsdrager muziek• Bibliografisch type: onderdeel monografie• Data: enkelvoudige datum overgenomen uit het

moederrecord• Taalaanduiding: altijd onbepaald

slide 108

Inhoudelijke beschrijving

• Geen classificaties• Muziekgenres worden enkel opgenomen bij klassieke

muziekwerken

• Aanvullende ontsluiting‐ Muziekwerken op muziekdrager jeugd krijgen net als de muziekdrager

ook een doelgroepaanduiding ‘nvt’

slide 109

Deel 3 | Uniforme titel

Regelgeving

slide 111

Wat is een klassiek muziekwerk?

• Een compositie met een eigen opusnummer of bibliografisch nummer

• Indien geen opusnummer of bibliografisch nummer > wat door de componist als een op zichzelf staande compositie is bedoeld

slide 112

Wat is een uniforme titel?

• Klassieke muziekwerken worden vaak aangeduid met zeer verschillende titels‐ uiteenlopende opbouw‐ verschillende graad van volledigheid‐ verschillende talen

slide 113

Wat is een uniforme titel?

• Om deze verschillende titels op een unieke manier te kunnen identificeren en groeperen wordt volgens strikte regels een uniforme titel bepaald

slide 114

Oorspronkelijke titel

• De oorspronkelijke titel is in beginsel de titel die door de componist aan het werk is gegeven en is het uitgangspunt van de uniforme titel

• Bron: The New Grove Dictionary of Music and Musicians (www.oxfordmusiconline.com)

• Bronnen Nederlandse vertaling:‐ Luister. – Amsterdam : Tijl Tijdschriften, 1952-‐ Groot operaboek / Leo Riemens ; bew., aangepast en uitgebr.

door Peter Van der Spek, Peter. - Abcoude : Uniepers, 1999 – ISBN 90-6825-157-0

slide 115

Types

• Niet-identificerende titels‐ Titels op basis van een muziekvorm‐ Komen voor in de lijst van muziekvormen

• Identificerende titels‐ Titels die een werk zodanig aanduiden dat ze niet met een

ander werk kunnen worden verward‐ Komen niet voor in de lijst van muziekvormen

slide 116

Subvelden

subveld Betekenis Voorbeeld

|a Muziekvorm of identificerende titel Mis

|m Bezetting voor soli [4], koor en orkest

|n Deelaanduiding nr. 3, WAB. 28

| r Toonsoort in f kl.

| f J aar 1924

|g Bijnaam Noodlot

|p Deeltitel Ouverture

|k Vormaanduiding Sel.

|o Aanduiding arrangement Arr.

|s Versie herz. versie 1947

Deel 3.1 | Niet-identificerende titel

Regelgeving

slide 118

• Muziekvorm• Bezetting• Volgnummer, bibliografisch nummer en/of

opusnummer• Toonsoort• Overige gegevens ter identificatie

slide 119

Lijst van muziekvormen• Muziekvormen worden altijd in het Nederlands

opgenomen en letterlijk overgenomen uit de lijst van muziekvormen:

slide 120

Enkelvoud of meervoud?• Muziekvormen worden steeds in het enkelvoud

opgenomen• Verzamelingen die één geheel vormen binnen

het oeuvre van de componist en één geheel vormen op de muziekdrager > meervoud

slide 121

Enkelvoud of meervoud?• Maar:

‐ Werken die onderdeel zijn van een verzameling, maar zelf beschikken over een opusnummer, bibliografisch nummer of bijnaam, worden afzonderlijk opgenomen

‐ Als onderdelen van een verzameling losstaand voorkomen op een muziekdrager, worden ze apart beschreven

slide 122

Cijfers of getallen

• Getallen aan het begin van een niet-identificerende titel worden niet opgenomen

• Cijfers die het aantal deeltjes van een verzameling aanduiden, worden opgenomen na het bibliografisch of opusnummer

slide 123

• Muziekvorm

• Bezetting• Volgnummer, bibliografisch nummer en/of

opusnummer• Toonsoort• Overige gegevens ter identificatie

slide 124

Bezetting

• Oorspronkelijke bezetting uit de New Grove Dictionary of Music and Musicians

• Wanneer de Grove geen uitsluitsel biedt: bezetting zoals aangetroffen op de muziekdrager

slide 125

Lijst van instrumentennamen

• De bezetting wordt in het Nederlands vertaald en komt steeds uit de lijst van instrumentennamen:

slide 126

Aantal elementen van de bezetting

• Er worden in totaal nooit meer dan 5 elementen (combinatie van instrumenten, groepen, orkesten en stemmen) van de bezetting opgenomen

slide 127

Principes van groepering (1)

• Meerder dezelfde instrumenten worden altijd samen gegroepeerd‐ De instrumentnaam komt in het meervoud en het aantal

komt tussen [vierkante haken] (moet < 9)

slide 128

Principes van groepering (2)

• Verschillende instrumenten worden, indien het aantal elementen van de bezetting > 5, gegroepeerd in instrumentale groepen

slide 129

Principes van groepering (3)

• Verschillende stemmen worden, indien het aantal elementen van de bezetting > 5, gegroepeerd in vocale groepen

slide 130

Volgorde van de elementen (1)1. Zangstemmen2. Solo-instrument (in combinatie met toetsinstrument)

3. Toetsinstrumenten (in combinatie met twee of meer instrumenten die geen toetsinstrument zijn)

4. Overige instrumenten, in de volgorde:houtblazerskoperblazerstokkelinstrumentenstrijkersslagwerkb.c. (basso continuo)

slide 131

Volgorde van de elementen (2)

slide 132

Instrumenten

• Zie lijst van instrumentennamen > Instrumenten• Opmerkingen:

‐ Stemming voor instrument wordt niet opgenomen‐ Aanduidingen sopraan, alt, tenor, bas worden niet

opgenomen (uitzonderingen bv. althobo)‐ Aanduidingen zoals ‘barok’ worden niet opgenomen‐ Toetsinstrumenten worden opgenomen als volgt:

slide 133

Instrumentale groepen• Indien de bezetting bestaat uit > 5 elementen

worden instrumenten gecombineerd in groepen van een enkelvoudige bezetting‐ Voorbeelden: toetsinstrumenten, houtblazers, koperblazers,

blazers, …

‐ Let op: titels als strijkkwartet, strijkkwintet, blazerskwintet etc. zijn geen muziekvormen. De correcte uniforme titel bestaat uit de muziekvorm en de bezetting in afzonderlijke instrumenten

slide 134

Orkesten

• Voor instrumentale muziek uitgevoerd in een meervoudige bezetting‐ Orkest‐ Kamerorkest‐ Strijkorkest‐ Minder vaak gebruikt: harmonieorkest, blaasorkest,

jazzorkest, …

slide 135

Stemmen

• Aangezien werken voor één zangstem vaak worden uitgegeven in verschillende stemsoorten, wordt de bezetting neutraal ‘zangstem’

• Bij een bezetting van twee of meer zangstemmen worden stemsoorten wel afzonderlijk vermeld:

Voorbeelden: sopraan, mezzosopraan, alt, tenor, bas-bariton …

slide 136

Stemmen

• Indien het aantal elementen van de bezetting > 5, worden solistische zangstemmen gegroepeerd

Voorbeelden: mannenstemmen, vrouwenstemmen, zangstemmen, soli

• Als kooraanduidingen worden gebruikt:Voorbeelden: koor (veruit de meest gebruikte term), mannenkoor, vrouwenkoor, …

slide 137

• Muziekvorm• Bezetting

• Volgnummer, bibliografisch nummer en/of opusnummer

• Toonsoort• Overige gegevens ter identificatie

slide 138

Volgnummer

• Indien werken opeenvolgend genummerd zijn, wordt het volg- of rangnummer opgenomen, voorafgegaand door ‘nr. ‘

slide 139

Bibliografisch nummer

• Het bibliografisch nummer wordt opgenomen conform de bibliografische bron

• Het bibliografisch nummer wordt voorafgegaan door de internationale afkorting van de oeuvrecatalogus, gevolgd door een punt

• Enkel de bibliografische nummers die voorkomen in de lijst van bibliografische nummers worden opgenomen

slide 140

Lijst met bibliografische afkortingen

slide 141

Opusnummer

• Indien het opusnummer gekend is, wordt het opgenomen voorafgegaan door ‘op. ‘

slide 142

Nummering binnen het nummer

• De nummering binnen het bibliografisch of opusnummer van een verzameling die uit een aantal werken bestaat, wordt opgenomen na het bibliografisch en/of opusnummer

slide 143

• Muziekvorm• Bezetting• Volgnummer, bibliografisch nummer en/of

opusnummer

• Toonsoort• Overige gegevens ter identificatie

slide 144

Lijst van toonsoorten

slide 145

• Muziekvorm• Bezetting• Volgnummer, bibliografisch nummer en/of

opusnummer• Toonsoort

• Overige gegevens ter identificatie

Deel 3.2 | Identificerende titel

Regelgeving

slide 147

Oorspronkelijke titel

• Veel muziekwerken worden geïdentificeerd door hun oorspronkelijke titel = identificerende titel

• Indien er een bibliogafisch of opusnummer aanwezig is, wordt dit altijd mee opgenomen in de uniforme titel

slide 148

Taal (1)

• Werken met een oorspronkelijke titel in een van de zeven basistalen, worden niet vertaald:‐ Nederlands‐ Frans‐ Duits‐ Engels‐ Italiaans‐ Spaans (Portugees)‐ Latijn

slide 149

Taal (2)

• Oorspronkelijke titels in andere talen worden wel vertaald in het Nederlands

• Namen van personen of plaatsen worden nooit vertaald

slide 150

Enkelvoud of meervoud?

• Het gebruik van enkelvoud of meervoud wordt bepaald door de oorspronkelijke titel

• Voor verzamelingen gelden dezelfde regels als bij de niet-identificerende titel

slide 151

Cijfers en getallen

• Getallen aan het begin van een identificerende titel worden enkel opgenomen als ze een onlosmakelijk onderdeel vormen van de specifieke naam

slide 152

Toevoegingen bij de uniforme titel

(zowel bij identificerende als niet-identificerende titels)

• Jaar• Versie• Arrangement• Onderdeel• Bijnaam

slide 153

Jaar

• Wordt enkel toegevoegd ter identificatie van een identieke uniforme titel of bij herziening van een compositie (zie Versie)

slide 154

Versie• Versie-aanduiding in gevallen waarbij de componist

veranderingen in de muziek heeft aangebracht zonder dat er sprake is van een ander type bezetting of arrangement

• Indien het jaar van herziening bekend is en het niet gelijk is aan het jaar van de oorspronkelijke compositie, dan wordt het jaartal van herziening vermeld

• Bij de oorspronkelijke compositie wordt het jaar van uitgave niet vermeld

slide 155

Arrangement (1)

• Indien een arrangement wordt opgenomen onder de naam van de oorspronkelijke componist, dan wordt aan de uniforme titel behorend bij het oorspronkelijke werk de afkorting ‘Arr.’ toegevoegd

slide 156

Arrangement (2)

• Arrangementen van de componist zelf waarbij de compositie naast een andere bezetting ook een andere titel heeft gekregen, worden behandeld als zelfstandige werken

slide 157

Onderdeel (1)

• Bij een deel of fragment uit een werk dat afzonderlijk wordt gepubliceerd, wordt aan de uniforme titel van dat werk de aanduiding of titel van het deel of fragment toegevoegd

• Onderdelen die voorkomen in de lijst van muziekvormen (prelude, ouverture, …) worden opgenomen in de vorm zoals die voorkomt in de lijst.

slide 158

Onderdeel (2)

• Wanneer een geluidsdrager drie of meer onderdelen of fragmenten uit hetzelfde werk bevat, wordt aan de uniforme titel de afkorting ‘Sel.’ (voor ‘Selectie’) toegevoegd

slide 159

Bijnaam• Bijnamen van een klassiek werk, al dan niet toegekend

door de componist, vormen strikt genomen geen onderdeel van de uniforme titel

• De meest gekende bijnaam kan wel worden opgenomen als aanvulling bij de uniforme titel

• De regels voor de taal van de bijnaam zijn dezelfde als de regels voor de taal van de identificerende titel

slide 160

Oefening 12

slide 161

slide 162

Verwijzingen (1)

• Verwijzingen worden gelegd in MARC21 authority records bv. identificerende titels die worden vertaal in het Nederlands

slide 163

Verwijzingen (2)

slide 164

Verwijzingen (3)• Verzamelingen van werken

Deel 4 | CDR

Catalogiseren met externe bron Open Vlacc en CDR

slide 166

Catalografische bron

• Waaraan zie je of een record van CDR afkomstig is?

‐ Record gemaakt in CDR: 040 |a CDR |b dut

‐ Record gemaakt in CDR, bewerkt in Open Vlacc:040 |a CDR |b dut |c Open Vlacc

‐ Record gemaakt in Open Vlacc:040 |a Open Vlacc |b dut

slide 167

Eigenheden CDR (1)

1. Bevatten niet alle rubrieken van de Vlaamse muziekclassificatie: niet J3, P5, P6, P7, W7, W8, D1, D5 > invullen

2. Bevatten soms enkel de beginletter van de rubriek van de Vlaamse muziekclassificatie: K, P, W > verder specifiëren

3. Bij de muziekdragers met wereldmuziek komen landen voor in het auteursveld > wel verbeteren in het moederrecord, niet verbeteren in de kindrecords

4. Bij de muziekdragers met filmmuziek komen filmtitels voor in het auteursveld > wel verbeteren in het moederrecord, niet verbeteren in de kindrecords

5. Jazzcorporaties worden zelden opgenomen (meestal enkel de naam van de leading artist). Bij jazzcorporaties worden geen individuele leden en functies opgenomen > jazzcorporaties opnemen + individuele leden en functies aanvullen in het moederrecord

slide 168

Eigenheden CDR (2)

6. Corporaties niet-klassieke muziek staan soms foutief in een veld voor persoonsnamen > aanpassen naar veld voor corporaties

7. Bij corporaties klassieke muziek ontbreken aanvullende functievermeldingen of ze zijn niet correct > controleren en/of aanvullen

8. Bij persoonsnamen klassieke muziek worden alle mogelijke aanvullende functies van een persoon vermeldbv. Jacobs, René |4 prf |e countertenor |e dirigent bv. Strawinsky, Igor |4 prf |e componist |e dirigent |e pianist> controleren en specifiëren in aanvullende functievermelding (|e) en/of auteursfunctie (|4)

9. Hoofdtitel bevat soms nog volumenummer > overbrengen naar subveld voor deelaanduiding

slide 169

Eigenheden CDR (3)

10. Hoofdtitel bevat soms nog begeleidend materiaal > overbrengen naar veld voor begeleidend materiaal in de collatie

11. Het jaar van uitgave komt overeen met het jaar van invoer bij CDR > controleren

12. Bevatten geen reeksgegevens > aanvullen13. Bevatten geen annotaties (behalve: Ook afspeelbaar als sacd) >

aanvullen14. Bevatten niet alle muziekgenres > controleren en aanvullen

slide 170

Oefening 12CDR-record Open Vlacc record

(kindrecords ok)

slide 171

Oefening 13

+ in alle kindrecords: filmtitel in auteursveld veranderen in filmcomponist

CDR-record

Open Vlacc record

slide 172

Oefening 14

+ in alle kindrecords: persoonsnaam ‘Hersch, Fred’ veranderen in corporatie ‘Fred Hersch Trio’

CDR-record Open Vlacc record

slide 173

Hoe omgaan met Open Vlacc? (1)

• Catalografische bron vermeldt Open Vlacc

‐ Record gemaakt in CDR, bewerkt in Open Vlacc:040 |a CDR |b dut |c Open Vlacc

‐ Record gemaakt in Open Vlacc:040 |a Open Vlacc |b dut

Opmerkingen kunnen worden gecontroleerd door de OpenVlacc invoerders

slide 174

Hoe omgaan met Open Vlacc? (2)

• Catalografische bron vermeldt niet Open Vlacc

‐ Record gemaakt in CDR: 040 |a CDR |b dut

Opmerkingen kunnen niet worden gecontroleerd door Open Vlacc invoerders

Geen opmerkingen over de opgelijste eigenheden van CDR

Wel zinvolle opmerkingen: uniforme ingangen, want die zijn objectief vast te stellen• auteursingangen• uniforme titel

slide 175

Wie contacteren?• Indien lid van PBS: zoveel mogelijk via de ‘filter’van de

PBS-netwerkcatalograaf• Helpdesk VCOB

‐ helpdesk@vcob.be ‐ 02 213 10 32

• Open Vlacc werkgroepen‐ catalografie (met PBS-netwerkcatalografen)‐ muziekcatalografie (met PBS-netwerkcatalografen)‐ jeugd‐ trefwoorden volwassenen‐ fictie‐ excerpten‐ webwijzer

slide 176

To do

• 5 juni: eerste werkgroep muziekcatalografie met netwerkcatalografen van PBS-en‐ ontsluiting muziekdragers jeugd‐ uitbreiden muziekgenres‐ verduidelijkingen uniforme titel

• binnenkort: nieuwe versie zoeken.bibliotheek.be

• bladmuziek ?• ?

Slot

Presentatie op www.slideshare.net/johanmijs