SITUATIONEEL BEGELEIDEN

Situationeel begeleiden

E-mail: c.timmer@vumc.nl

Eerst kijken

we naar het gedrag van de verpleeg-kundige…

LVO praktijk- en werkbegeleidersdag

Situationeel begeleiden

Gedrag van de verpleegkundige:

1. Taakgericht gedrag (sturing geven):activiteiten die leiden tot concrete resultaten

2. Relatiegericht gedrag (ondersteuning bieden):activiteiten gericht op het onderhouden en ondersteunen van de relatie met de lerenden

LVO praktijk- en werkbegeleidersdag

Situationeel begeleiden

Situationeel begeleiden

Wanneer pas je nu instrueren of overtuigenof ondersteunen of delegeren toe?

Situationeel begeleiden

Daarvoorkijken we naar de begeleidings-behoefte van de lerende

Situationeel begeleiden

Welke begeleidingsstijl kies ik?

Wordt bepaald door de taakvolwassenheidvan de lerende:

• taakbekwaamheid (kan hij het?);

• leerbereidheid (wil hij het?).

Situationeel begeleiden

Kan hij het?

Wordt bepaald door de taakbekwaamheid van de lerende, de mate waarin hij:• ervaring heeft met de te leren (deel)taak;• relevante theoretische voorkennis heeft;• zelfstandig kan leren;• vaardig is in oplossen van problemen.

Situationeel begeleiden

Taakbekwaam? Kan hij het?

Situationeel begeleiden

Taakbekwaam? Kan hij het?

Situationeel begeleiden

Wil hij het?

Wordt bepaald door de leerbereidheid van de lerende, de mate waarin hij:• gemotiveerd is;• verantwoording wil/kan nemen;• zelfvertrouwen heeft.

Situationeel begeleiden

Leerbereid? Wil hij het?

Situationeel begeleiden

Leerbereid? Wil hij het?

Situationeel begeleiden

Vaststellen van de begeleidingsstijl op grond van de taakvolwassenheid van de lerende door het

‘scoren’ van de taakbekwaamheid en leerbereidheid.

Situationeel begeleiden

Situationeel begeleiden

Je hebt de begeleidingsbehoefte van de lerende vastgesteld…

Nu de begeleidingsstijl uitvoeren:

instrueren of overtuigen of ondersteunen of delegeren

Situationeel begeleiden

Ontwikkelingsfasen van een lerende

Situationeel begeleiden

bewust - onbekwaam

bewust - bekwaam

onbewust - bekwaam

onbewust - onbekwaam

Situationeel begeleiden

HELPEN TE VERANDEREN DOOR LEREN TE FACILITEREN

Situationeel begeleiden

Helpen te veranderen…Model van Kurt Lewin.

Situationeel begeleiden

(Re)freezing

Afronden van de verandering

Unfreezing

Veranderbaar maken

Moving

Verandering inzetten

Situationeel begeleiden

Lerende: bewust - onbekwaam

Lerende: onbewust - onbekwaam

Opleider: Unfreezing

Situationeel begeleiden

• Lerende zich welkom laten voelen;

• zorgdragen voor fysieke en psychische veiligheid (voorkomen van FIGHT- of FREEZE- of FLIGHT-reactie);

• zekere mate van controle geven over zijn leer- en werksituatie;

• identiteit benadrukken: je bent student, maar je hoort bij onze organisatie en bij het team;

• ‘pull-methoden’, omstandigheden creëren waardoor de lerende de noodzaak ziet/ervaart/verleid wordt om te veranderen;

• ‘push-methoden’, dwingen te handelen: je gaat het doen of je het nu leuk vindt of niet…

Opleider: Unfreezing

Situationeel begeleiden

Lerende: bewust - onbekwaam

Lerende: onbewust - onbekwaam

Opleider: Unfreezing

Opleider: Moving

Situationeel begeleiden

Lerende: bewust - onbekwaam

Lerende: bewust - bekwaam

Lerende: onbewust - onbekwaam

Opleider: Unfreezing

Opleider: Moving

Situationeel begeleiden

• (situationeel) begeleiden;• begeleidingsplan maken/stageplan laten maken;• doelen bepalen en visualiseren van doelen;• laten zien dat leren van het beroep een proces is;• ‘kikker koken’: langzaam opvoeren van complexiteit;• inspireren/voorbeeldgedrag;• uitdagen op intrinsieke motivatie, ambities en kwaliteiten;• vragen stellen;• taken laten doen;• feedback geven;• laten reflecteren en samen evalueren;• het leren faciliteren.

Opleider: Moving

Situationeel begeleiden

Lerende: bewust - onbekwaam

Lerende: bewust - bekwaam

Lerende: onbewust - onbekwaam

Opleider: Unfreezing

Opleider: Moving

Opleider: (Re)freezing

Situationeel begeleiden

Lerende: onbewust - bekwaam

Opleider: (Re)freezing

Lerende: bewust - onbekwaam

Lerende: bewust - bekwaam

Lerende: onbewust - onbekwaam

Opleider: Unfreezing

Opleider: Moving

Situationeel begeleiden

• taken delegeren;

• blijven belonen van gewenst gedrag;

• vieren van successen;

• toepassen van het geleerde in andere situaties;

• complexiteit opvoeren;

• kwantiteit opvoeren;

• eisen aan kwaliteit opvoeren;

• ‘bevorderen’.

Opleider: Re-freezing

Situationeel begeleiden

Je hebt de begeleidingsbehoefte

van de lerende vastgesteld…

Nu de begeleidingsstijl uitvoeren:

instrueren of overtuigen

of ondersteunen of delegeren

Hoe doe je dat???

Situationeel begeleiden

Lerende:

Onbewust-onbekwaam

Zwak zelfvertrouwen

Weinig zelfstandig

Weinig gemotiveerd

Taakbekwaamheid -

Leerbereidheid –

Opleider:

‘UNFREEZING’

INSTRUEREN

Situationeel begeleiden

Kenmerken van het gedrag van een

verpleegkundige die ‘instrueert’ zijn:

• ‘éénrichtingsverkeer’;

• leerdoel aangeven;

• aanwijzingen (instructies) geven;

• aanwezige protocollen en richtlijnen gebruiken;

• concrete afspraken maken over de uitvoering;

• voortgangsbewaking van de resultaten.

Volgorde instructie:

uitleggen → voordoen → na laten doen → feedback geven

Situationeel begeleiden

Lerende:

Bewust-onbekwaam

Voldoende zelfvertrouwen

Weinig zelfstandig

Gemotiveerd

Taakbekwaamheid -Leerbereidheid +

Verpleegkundige:‘MOVING’

OVERTUIGEN

Situationeel begeleiden

Kenmerken van het gedrag van een

verpleegkundige die ‘overtuigen’ als stijl toepast:

• beperkt ‘tweerichtingsverkeer’;

• verpleegkundige bepaalt wanneer, wat en hoe er wordt geleerd, maar

geeft inspraak;

• begrip kweken voor de taak;

• juiste uitvoering benadrukken;

• lacunes in kennis of vaardigheid achterhalen;

• ingaan op ideeën/suggesties van de lerende;

• inzicht verschaffen in werkproblemen en gekozen methode;

• concrete afspraken maken over de uitvoering van de taak;

• angsten en weerstand reduceren.

Situationeel begeleiden

Lerende:

Bewust-bekwaam

Weinig zelfvertrouwen

Zelfstandig

Weinig gemotiveerd

Taakbekwaamheid +Leerbereidheid -

Verpleegkundige:‘MOVING’

ONDERSTEUNEN

Situationeel begeleiden

Kenmerken van het gedrag van een verpleegkundige

die ‘ondersteunen’ als begeleidingsstijl toepast:

lerende zoveel mogelijk zelf verantwoordelijk laten zijn;

naar oplossingen/vorige succeservaringen vragen;

leer- en werkproblemen van de Lerende helpen oplossen;

stimuleren, aanmoedigen en waarderen;

uitdagen op ambitie;

begrip voor gevoelens van de lerende hebben en dit tonen;

angsten en weerstand reduceren.

Situationeel begeleiden

Lerende:

(On)bewust-bekwaam

Goed zelfvertrouwen

Zelfstandig

Gemotiveerd

Taakbekwaamheid +Leerbereidheid +

Verpleegkundige‘RE-FREEZING’

DELEGEREN

Situationeel begeleiden

Kenmerken van het gedrag van een verpleegkundige

die ‘delegeert’, zijn: werk vaak laten doen om routine op te bouwen;

de lerende vrijheid geven;

vertrouwen uitspreken;

voorwaarden scheppen om de taak uit te voeren en er van te leren;

belangstelling tonen voor de voortgang;

leerresultaten en uitvoering van het werk checken (contrôlemag/moet);

vaardigheden laten inzetten in andere werksituaties (transfer);

tempo en complexiteit van het werk en leren opvoeren.

Geen ‘laissez fair’. De verpleegkundige blijft (eind)verantwoordelijk

voor de kwaliteit van de patiëntenzorg en de leeractiviteiten.

Situationeel begeleiden

Lerende laten ‘groeien’ in zijn taakvolwassenheid…

Situationeel begeleiden

Lerende laten groeien in zijn ontwikkeling…

Situationeel begeleiden

Terug moet soms ook…

Situationeel begeleiden

Terug moet soms ook…

Situationeel begeleiden

Situationeel begeleiden toepassen:

• als globale stijl bij het geven van begeleiding;• bij een bepaalde werksituatie in de organisatie;• bij een individuele begeleidingssituatie;• bij een bespreking over de lerende.

Situationeel begeleiden