12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Ontwikkeling nanotechnologie:Een onbekend risico?

Science café: Nanotechnologie, kansen of risico’s?

12 November 2009

Ilse Gosens

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Nano objecten hebben minstens één dimensie op nanoschaal

bulk Film/coating

Buisje/fiber

Deeltje

< 100 nm

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Verschillende soorten nanodeeltjes

Natuurlijke nanodeeltjes

- Kleine deeltjes die vrijkomen bij vulkaanuitbarstingen

Deeltjes door levende organismen gevormd

- Pollen, allergenen

Door de mens veroorzaakt

- verbrandingsmotoren/ industrie (fijn stof)

Geproduceerde nanodeeltjes

- Deeltjes van een bepaalde stof die bijzondere eigenschappen krijgt bij kleine afmeting

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Geproduceerde nanodeeltjes

Voorbeeld koolstof

Grafiet - potloodpunt

Bucky ball

Koolstofnanobuisjes

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Geproduceerde nanodeeltjes

Koolstofnanobuisjes

- Anti-statische materiaal

- Zeer stevig materiaal

- Draadsensors niet-metaal

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Geproduceerde nanodeeltjes

Cruciale eigenschappen van koolstofnanobuisjes bekend:

Onafbreekbaar

Rigide

Bepaalde lengte x breedte

Macrofaag met asbest fiber

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Geproduceerde nanodeeltjes

25 okt 2009: Nature Nanotechnology

Inhaled carbon nanotubes reach the subpleural tissue in miceJ.P. Ryman-Rasmussen, M.F. Cesta, A.R. Brody, J.K. Shipley-Phillips, J.I. Everitt, E.W.

Tewksbury, O.R. Moss, B.A. Wong, D. E. Dodd, M.E. Andersen & J. C. Bonner

Korte termijn

Hoge dosis: littekenvorming onder het longvlies

Lage dosis: geen effecten

Beperk blootstelling van de werknemers via inademing tijdens productie zo veel mogelijk

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Potentiële risico’s van nanodeeltjes

Gericht op gefabriceerde, onoplosbare, onafbreekbare, losse deeltjes

deeltjestoxicologie (gevaar)

RISICO = blootstelling x gevaar

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Ontwikkeling van nanotechnologie:een onbekend risico?

Milieuonderzoek

Luchtverontreiniging is mix van gassen en deeltjes van verschillende afmeting (fijn stof)

Ook deeltjes kleiner dan 100 nm = ultrafijn stof

Ultrafijn stof

Verschillende bronnen:

uitstoot van motoren en bandenslijtage tot Saharazand en zeezout, dus zowel menselijke als natuurlijke bijdragen.

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

London Fog 1952

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Dicht bij de snelweg….

Ultrafijn stof, diep in de longen, groot oppervlak, metaaldeeltjes die reactief zijn

Link ademhalingsziekten en hart-en vaatziekten

Aanwijzingen voor mechanisme - oxidatieve stress

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Wat is de blootstelling?

Wat is het gevaar?

RISICO = blootstelling x gevaar

Potentiële risico’s van nanodeeltjes

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Blootstelling nanodeeltjes

Door de huid heen? Opname in het maag-darm kanaal?

Diep in de long via inademing?

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Blootstelling nanodeeltjes

Na binnenkomen in het lichaam:

Blijven nanodeeltjes lang zitten of verlaten ze het lichaam snel?

Wie worden er voornamelijk blootgesteld?

Consumenten, werknemers, patiënten, milieu?

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Toxiciteit (gevaar) van nanodeeltjes

Chemische stoffen:

Gevaar is per stof afhankelijk

Nano objecten:

Gevaar is grootte afhankelijk

Welke organen zijn het target?

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

ONDERZOEK

Electronen microscoop

Deeltjes teller

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Ontwikkeling van nanotechnologieeen onbekend risico?

• Technologie is nieuw

• Wetenschappelijke onderzekerheden

- Blootstelling aan nanodeeltjes – voor elk deeltje anders

- Toxiciteit van een nanodeeltje – voor elk deeltje anders

• Hangt af van de toepassing

• Lessen uit fijn stof en asbest onderzoek

• Ontwikkeling van meetmethoden en technieken

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Omgaan met risico’s

Hoe als samenleving omgaan met nieuwe technologie?

Wiens verantwoordelijkheid?

BurgersOverheid

Bedrijven

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

PAUZE