RGF Groot IJselland 2010 1

KINDEREN MET OVERGEWICHT

Dorine van RavensbergProgrammaleider Kwaliteit en DoelmatigheidHendrik Kok kinderfysiotherapeut Amsterdam

Leefstijlprogramma

RGF Groot IJselland 2010 2

ONDERDELEN

Deel I inleiding• gegevens over dikke kinderen• mogelijke oorzaken • schets probleem en toekomstverwachtingen• probleemeigenaar en gedragsverandering• taken en mogelijkheden ft / integrale hulp• voorbeeld: VettePret A'dam• EB aanbevelingen

Deel II opdrachten in groepenDeel III terugkoppeling

RGF Groot IJselland 2010 3

MONDIAAL PROBLEEM

• WERELDWIJD 10% kinderen 5-17 jaar overgewicht, 2-3% obesitas

• Nrd en Zd Amerika 30% overgewicht• Europa 20% overgewicht• Nederland 0-21aar: circa 13%, 1,5%

obesitas

• Verschil ontwikkelingslanden en rijke landen qua relatie ses en overgewicht

RGF Groot IJselland 2010 4

NOORD-OOST NEDERLAND

• Regionale verschillen in bevolking• Z-O Drenthe 53% overgewicht, 13% obesitas• Emmen 55%, AA en Hunze, Borger-Odoorn

en Hoogeveen• Kinderen 14% overgewicht, 3% obesitas• Friesland, Twente en Groningen idem

• Lage ses 2,5 x zo vaak obesitas als hoge ses

RGF Groot IJselland 2010 5

MOGELIJKE OORZAKEN

• Gezondheidskennis en – begrip• ”Cultuur”• Fysieke omgeving

• Zoete dranken, energierijk eten• Tv kijken/ computeren• Niet ontbijten en andere eetgewoonten• Weinig bewegen• Onvoldoende voorbeeldgedrag en

opvoeding

RGF Groot IJselland 2010 6

2-4 JARIGEN (534 ouders)

• 15% 2-4 jarigen overgewicht, incl. 3,7% obesitas• 1 op de 7 gezinnen: geen ontbijt• 43% gezoete melkdranken=melk• 39% van de kinderen hadden altijd frisdrank• 20% ouders geen tijd om naar buiten te gaan• 1 op de 10 2-4 jarigen had tv op de eigen kamer• 22% mocht zelf zeggen of en hoe lang tv kijken

Risicogroepen: lage ses, allochtoon, uitkeringKinderopvang of peuterspeelzaal op enkele punten

positief Boere et al. 2008

RGF Groot IJselland 2010 7

SCHETS PROBLEEM EN TOEKOMSTVERWACHTINGEN

• Overgewicht 20-34 jaar enorme toename• Kind overgewicht/obesitas grote kans

later ook

• Verhoogd risico op ziekten en mortaliteit:DM2, hart&vaat, soorten kanker, galstenen, bewegingssysteem, psychosociaal

• Kosten gezondheidszorg• Arbeid en uitkeringen

• Toekomstige generaties

RGF Groot IJselland 2010 8

RGF Groot IJselland 2010 9

PROBLEEMEIGENAAR EN GEDRAGSVERANDERING

• Ongeacht ses alle kinderen in NL dikker

• Probleemeigenaar?kind zelf, ouders, omgeving, gemeente en GGD, zorgverzekeraar, regering

• Gedragsverandering, bij wie en hoe?

RGF Groot IJselland 2010 10

GEZONDER LEVEN: GEDRAGSVERANDERING

RGF Groot IJselland 2010 11

KENNIS, AANDACHT, BELIEFS

1. weinig alg. kennis gezondheidsproblemen (mogelijke oorzaak, mogelijke consequenties overgewicht , dm, astma, chron.pijn)

2. onbekend met eigen situatie (overgewicht, stress, leefstijl)

3. weinig aandacht risico’s van leefstijl (andere problemen)

4. opvattingen over wat te doen, door wie (extern)

5. erkennen & aanvaarden eigen verantwoordelijkheid (??)

6. mening over self efficacy (kunnen)(belemmeringen)

RGF Groot IJselland 2010 12

UITDAGINGENUITDAGINGEN

• ‘‘op maat’ incl. inbedden in sociaal-culturele levenop maat’ incl. inbedden in sociaal-culturele leven

leeftijd, sekse, ses, religieus-culturele achtergrondleeftijd, sekse, ses, religieus-culturele achtergrond

• problemen, zorgvraag, opvattingen helder krijgenproblemen, zorgvraag, opvattingen helder krijgen

• verwachtingen tav gedrag kind en omgeving uitsprekenverwachtingen tav gedrag kind en omgeving uitspreken

• motiverende gespreksvoeringmotiverende gespreksvoering

• omgevingsfactoren belangrijkomgevingsfactoren belangrijk

• multisectorale samenwerking nodigmultisectorale samenwerking nodig

RGF Groot IJselland 2010 13

VOORBEELD: VETTEPRET A'DAM

• Programma en meetinstrumenten

• Samenwerking en integrale aanpak

• Programma ‘op maat’

• Steeds vernieuwing

• NB allochtone afkomst en speciaal onderwijs

RGF Groot IJselland 2010 14

RGF Groot IJselland 2010 15

Programma en meetinstrumentenAuteurs-team: H.Kok, M.Perquin-de Koning, M.Schoenmakers,

M.Perquin, R.IJkelenstam

• Kinderen met overgewicht (leeftijdsgerelateerde BMI tabellen), score op een fitheidstest van maximaal -2 s.d. : gemodificeerde Shuttle walk test en/of een loopbandtest • lessen in groepen: 5-8 jaar, 9-11, 12-16 jaar.• kind en ouders zijn gemotiveerd voor deelname• voldoende Nederlandse taal voor communicatie • Programma 26 weken ft, 2 x per week les, tussendoor zelf

meer bewegen/opdrachten• 4 uur diëtetiek• Informatie /coaching / effecten besproken met ouders

RGF Groot IJselland 2010 16

Beschrijving Programma VettePret

• Korte geschiedenis• Doelgroep• Doelstellingen en effecten• Begin- en eindsituatie

• Werkwijze• In te zetten middelen• Termijnen

• Samenwerking met andere disciplines

• Specifieke deskundigheid• Evaluatie en Rapportage• Kosten• Netwerk• Literatuur

www.vettepret.nl

Extra producten:Speciaal beweeg- en eetdagboekje met evaluatie-verslag

Rapport: Aanbevolen meetinstrumentenRapport: Evidence-based aanbevelingen

RGF Groot IJselland 2010 17

Bijlagen programma VettePret

• Intakeformulier fysio• Sportkeuzetest• Intakebrief voor de ouders• Intake formulier diëtiste• Portiegrootte naar leeftijd• Fitheidstest / Metingen

• Eindevaluatie formulier + Follow up

• Bewegingsactiviteiten, testen, metingen, normen

• Lichaamssamenstellingen

• Beloningssysteem• Planning fysiotherapie en

diëtetiek etc.• Huiswerkopdrachten• Certificaat deelname

leefstijlprotocol• Rapportage naar

verwijzers • Vergoedingen en

organisaties; Scholierenvergoeding, Sportjeugdfonds, Jump-in

RGF Groot IJselland 2010 18

NOTA BENE

• Kinderen hebben geen idee van wat ‘bewegen’ is

• Leer hen letten op lichaamssignalen

• Bespreekvoorbeelden van bewegen

• Zeggen/goed antwoord is niet: weten en erkennen

• Voedingsgedrag opmerkelijk

• Allochtone en lage ses ouders kunnen hun kinderen vaak niet adequaat helpen bij kennisverwerving of uitvoeren van opdrachten

RGF Groot IJselland 2010 19

EB AANBEVELINGEN

• veilige en effectieve training• bewustmaking van het beweeggedrag- bevordering

gezonde leefstijlverandering vergroten dagelijkse activiteiten - effectmetingen

• bevordering van therapietrouw• langdurige 'nazorg'• betrekken van de ouders / opvoedingsondersteuning• activiteiten in de wijk incl verkenning en

samenwerking• aanbevelingen in breder verband: gemeente,

provincie, rijk

RGF Groot IJselland 2010 20

VRAGEN ?

RGF Groot IJselland 2010 21

DEEL II WORKSHOP

Inventariseer:• probleem in eigen praktijk: % kinderen/ouders• omgeving: sociaal-cultureel en fysiek/ groen• samenwerkingspartners: diëtisten, GGD, huisartsen,

school/bso/creches, zorgverzekeraars, gemeente• maak kort plan van aanpak, incl. eigen

doelstellingen

• behoefte aan extra scholing: op welk gebied?• behoefte aan netwerk, vraagbaak, overlegstructuur?• vragen aan Hendrik of Dorine?

RGF Groot IJselland 2010 22

DEEL III KORTSLUITEN

Nog vragen of opmerkingen?

• Dorine van Ravensberg: vanRavensberg@paramedisch.org

• Hendrik Kok: hendrik.j.kok@hetnet.nl