'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 1

Wat nieuwsgierig Aagje voor de school kan betekenen...de (leer)kracht van onderzoek

Dr.ir. Q.H. Kools

Lector Educatieve Federatie InteractumAssociate lector Fontys Lerarenopleiding Tilburg

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 2

Waar ga ik het over hebben?

Onderzoek ver weg of dichtbij Onderzoek door leraren

Wat is praktijkonderzoek? Wat levert het op? Wat kan je onderzoeken?

Methodiek voor onderzoek in de school

Voorbeelden

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 3

Onderzoek, waar denk je aan?

wetenschap, universiteit Research en development, bv Philips Maurice de Hond Uit onderzoek is gebleken...

Dit onderzoek is meestal ‘ver weg’

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 4

Onderzoek in de school

Leerlingen die onderzoek doen: ontdekkend leren (po, vo) profielwerkstuk (vo)

Toetsen, examens Kwaliteitszorg, leerlingvolgsysteem Evaluatie van lesmethoden

Dit onderzoek is dichtbij

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 5

Wat is praktijkonderzoek?

Aanleiding

Onderzoeksvraag Uitkomst

PraktijkprobleemZorgvraagstukOnzekerheid

Hoe zit het met… ?Hoe komt het dat…?Hoe kan…?

Situatiegebonden: deze school, deze leerlingen etc.

Handelen veranderen/verbeteren;Keuze maken;Beleid aanpassen of formuleren etc.

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 6

Kenmerken van praktijkonderzoek

Begin- en eindpunt bij probleem uit de praktijk

Systematisch te werk gaan Wat wil ik weten? Welke informatie heb ik nodig? Hoe/bij wie kan ik die informatie verzamelen? Informatie analyseren Conclusie trekken praktijkvraag beantwoorden

Verantwoording afleggen over gevolgde werkwijze, transparant

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 7

Wetenschappelijk onderzoek

Praktijkonderzoek

Kennis om de kennis Kennis om te handelen

Generieke kennis Contextgebonden kennis

Validiteit en betrouwbaarheid

Relevantie en bruikbaarheid

Objectief, afstand tot ‘onderzochten’

Objectief, nabijheid

Systematische en transparante werkwijze

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 8

nieuwsgierig Aagje....wil iets weten

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 9

Wat wil Aagje weten?

Hoe waarderen onze leerlingen de studievoorlichting?

Hoe ziet ons zorgsysteem er uit? Wat zijn ervaringen van leerlingen

met het leren op het leerplein? Hoe kan ik omgaan met een leerling

met PDD-NOS? Enz enz enz

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 10

Wat levert het Aagje (en de school) op?

Professionalisering: onderzoekend nieuwe kennis opdoen

Inzicht in praktijkproblemen Verbetering van onderwijs ‘empowerment’:eigen

(kennis)ontwikkeling

leer-kracht

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 11

Janneke, lerares vmbo

‘Als docent ben je gewoon aan het lesgeven (ik geef al 20 jaar les) en het is fijn dat je met iets anders bezig kunt zijn.

Stagiaires komen binnen met nieuwe methodes en ideeën en zelf blijf je steken.

Ik ben nu op een andere manier met mijn werk bezig en ik hoop dat er iets uitkomt waar veel kinderen iets aan hebben.

Ik doe het niet voor mezelf, ik doe het voor de leerlingen.

Leraren van academische scholen

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 12

Leraren die onderzoeken?

Het kan alleen, in eigen les, klas of vak

Maar het kan ook heel goed samen: met collega, in team of vaksectie

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 13

Voorbeeld: Het Hooghuis (Oss) Het Hooghuis (vmbo) in Oss doet een

innovatief project werkt het ook?

8 docenten evalueren de activiteiten Wat houdt de activiteit in, wat is het doel? Wat zijn ervaringen van betrokkenen? Welke effecten zijn er merkbaar? Werkt het/is het doel bereikt?

Zelf ontdekte kennis is krachtiger dan van buiten aangevoerd bewijs

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 14

Samen onderzoeken

Lectoraat Kantelende Kennis Educatieve federatie Interactum: Hogeschool

Domstad, Marnix Academie, Katholieke pabo Zwolle, De Kempel, Ipabo

Kernpunten: Collectief leren (samen!) Leerling/student een stem geven

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 15

Stem van de leerling?

‘Somehow educators have forgotten the important connection between teachers and students. We listen to outside experts to inform us and, consequently, we overlook the treasure in our back yards: our students.’

Suzanne SooHoo (1993)

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 16

Methodiek voor collectief leren

Onderzoeken = leren Methodiek is universeel bruikbaar

Basisonderwijs Voortgezet onderwijs lerarenopleiding

Cyclus voor team of groep/klas

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 18

Voorbeeld (1) basisschool-team

Collectieve ambitie: dagopening verbeteren Informatie verzamelen:logboeken,

interviews met kinderen Informatie interpreteren: iedereen doet het

anders, verschillende functie dagopening

(1) Vervolg basisschool-team

Consequenties verbinden: meer gelijkheid in dagopeningen

Acties uitvoeren: bij elkaar kijken, structuur aanbrengen

Proces en product evalueren: leerlingen bevragen en als team terugkijken

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 19

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 20

Voorbeeld (2) Juf Maartje groep 5

Collectieve ambitie: sfeer in de klas verbeteren

Informatie verzamelen: anonieme vragenlijst Informatie interpreteren: samen met de

leerlingen kijken waar zitten de knelpunten?

De kinderen over het proces

We hebben in het begin van het schooljaar een vragenlijst gekregen. Het waren vragen over de klas, je moest je eigen mening geven. Je hoefde je naam er dan ook niet op te schrijven. Het was een vragenlijst over hoe de kinderen het vinden in de klas. En iedereen mag zelf kiezen wat hij of zij wil zeggen. En de juf weet niet wat de kinderen hebben opgeschreven.

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 21

Vervolg juf Maartje

Consequenties verbinden: kinderen bedenken samen oplossing: ‘regels’

Acties uitvoeren: de regels worden 6 weken toegepast

Proces en product evalueren: zijn acties succesvol, waar merken we dat aan? Hoe is proces verlopen, hoe hebben we als groep gewerkt?

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 22

De kinderen over het proces (2) We kregen een paar weken later lessen over

hoe je met iemand kon omgaan. Daarna gingen we bespreken wat we met de lessen hadden geleerd. Door die lessen is dat allemaal veranderd en goed gekomen.

Deveny, Dhesselina , Anne en Anouk

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 23

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 25

Werkt dit ook?

De 5 pabo’s van ons lectoraat passen het toe in de eigen opleiding Lerarenopleiders doen dit type

onderzoek met de studenten Pabo-studenten doen hun actie-

onderzoek met deze cyclus

15 pilotscholen werken er mee www.lectoraat.nl

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 26

Praktijkonderzoek leidt tot....

Maatwerk: antwoord op vragen van de leraar/school

Kennisontwikkeling in de school

....Misschien geen spectaculaire (en algemeen geldende) uitkomsten

maar WEL voor deze school werkbare inzichten

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 27

Word ook een nieuwsgierig aagje....

Komt hier uw foto?

'Lessen uit onderzoek' 28-01-2010 28

Meer weten?

www.lectoraat.nl (kennisbank lectoraat)

www.leraar24.nl (filmpje over onderzoek)

Contact: Q.kools@domstad.nlQ.kools@fontys.nl