Psychofarmaca bij

kinderen en jeugdigen

met LVB

CAT door Monique Verburg,

10-03-2015

3/31/2015www.karakter.com 2

Disclosure belangen spreker

(potentiële) belangenverstrengeling Geen

Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

Geen

Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële)

vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk …

Geen

3/31/2015www.karakter.com 3

Doelen

• overzicht headlines psychofarmaca bij kk &

jeugdigen met LVB

• t.b.v. opleidingsgroep

• kort en bondig, pragmatisch

• efficiënte voorbereiding, d.w.z. niet te veel

tijd, 'good enough', hoe blijft het leuk…

3/31/2015www.karakter.com 4

Vraag

Zijn er specifieke aandachtspunten m.b.t.

psychofarmacagebruik bij kinderen en

jeugdigen met een (lichte) verstandelijke

beperking t.o.v. normaal begaafd kinderen

en jeugdigen?

3/31/2015www.karakter.com 5

Geraadpleegde bronnen

• Officieel IQ 55-70

• Pragmatische keuze: IO< 85 en praktische problemen in dagelijks functioneren

• Oorzaken: genetisch, metabool, (geboorte-)trauma, infectie

• 30-50% ontwikkelt psychiatrische stoornis (Dösen, 2008)

3/31/2015www.karakter.com 6

Definitie doelgroep

• Officieel IQ 55-70

• Pragmatische keuze: IO< 85 en praktische problemen in dagelijks functioneren

• Oorzaken: genetisch, metabool, (geboorte-)trauma, infectie

• 30-50% ontwikkelt psychiatrische stoornis (Dösen, 2008)

3/31/2015www.karakter.com 7

Verschillen normale populatie - LVB

• Kwetsbaarder

• minder sociaal vaardig

• minder talig overvraging gedragsproblemen

• minder flexibel

• gebrekkige executieve functies

3/31/2015www.karakter.com 8

Problemen LVB:

• Externaliserend gedrag (agressie, oppositioneel gedrag, antisociaal gedrag)

• Gevoelig voor delinquentie

• Verhoogd gevoelig voor alcohol- en drugsgebruik

3/31/2015www.karakter.com 9

Kwetsbaarder voor psychiatrische stoornissen:

• ADHD

• angst

• ASS (40-60% v. ASS is LVB)

• OCD

• hechtingsstoornis

• depressie

• psychose

• PTSS

• epilepsie (8% vs. 1% normale pop.)

3/31/2015www.karakter.com 10

AAIDDAmerican Association on Intellectual and developmantal disabilities

• Intelligentie

• Adaptief gedrag

• Sociale rollen, interactie, participatie

• Gezondheid

• Context / omgeving

3/31/2015www.karakter.com 11

Psychofarmaca, stand van zaken• weinig evidence-based OZ

• 40-60% LVB met dubbele diagnose gebruikt psychofarmaca (VW en kk)

• soms jarenlang

• zonder duidelijke indicatie (Stolker ea, 2007)

(Trimbos (2010) Licht verstandelijk beperkten in de GGZ, een verkennend onderzoek)

• 2008-2012: OZ psychofarmaca bij jeugdigen met LVB (Scheifes e.a.):

• 25-20% psychofarmaca, (waarvan) 10% meer dan 3 tegelijk

• weinig evidence, veel gebruik, vaak begin op jonge leeftijd

• M.n. antipsychotica, stemmingsstabilisatoren, benzo’s, stimulantia (Buitelaar, 2006)

• Kwetsbaarder voor bijwerkingen (Stolker, 2007), o.a. EPS bij AP en AD (Buitelaar, 2006)

3/31/2015www.karakter.com 12

• pos. respons (44-70%)

• lagere respons dan in normale populatie, beter bij de hogere doseringen

• lagere doseringen (0.3-1.2 mg/kg ipv 0.6-1.8), minder frequent doseren

• bij jonge kk. meer bijwerkingen

• meer effect op cognitieve ontw. dan op beoogde gedragsverandering

• autochtoon/jongen, hogere SES, hoger IQ

MF

3/31/2015www.karakter.com 13

• effectief

• pos. effect bij agressie, gedragsproblemen, impulscontroleprobl., zelfbeschadiging

• soms verbetering cognitie

• afname stereotyp gedrag, afname hyperactiviteit, afname lethargie

• lage dosering net zo effectief (0.02-0.06 mg/kg)

• bijw. ernstiger dan bij norm. pop.

Risperidon

3/31/2015www.karakter.com 14

• effectief bij LVB

• chronobiologisch: lage doseringen (0.5 mg)

• hypnosedatief: hogere doseringen (1-9 mg)

Melatonine

3/31/2015www.karakter.com 15

• heterogene groep met diffuse problemen, diffuse somatische factoren, atypische bijwerkingen

• PF alleen als onderdeel van multidisciplinaire behandeling

• eerst context helder, eerst omgevingsfactoren aanpassen

• intervenieer op kernsymptomen: ontremming, agitatie, overprikkeling, arousal, sedatie, apathie

• laag starten, langzaam op- en afbouwen

• geduld, niet te snel switchen, niet te snel combineren

• bijwerkingen!

• CAVE paradoxaal effect

• therapietrouw

• na langdurige stabilisatie: poging afbouw

Specifieke aandachtspunten LVB

3/31/2015www.karakter.com 16

• Efficiëntere medicamenteuze behandeling, afgestemd op genoom

• Pharmacogenomics: The Promise of Personalized Medicine: the right drug at the right dose in the right patient

• CYP-genen

• m.n. veelbelovend voor LVB-populatie, vanwege grote diversiteit en aspecificiteit in reageren op

psychofarmaca

Personalized medicine(later toegevoegd n.a.v. discussie)

3/31/2015www.karakter.com 17

• Scheifes, A., Stolker, J.J., Egberts, A.C.G., Nijman, H.L.I. & Heerdink, E.R. (2011). Representation of people withintellectual disabilities in randomised controlled trials on antipsychotic treatment for behavioural problems. Journal of Intellectual Disability Research, 55 (7), (pp. 650-664) (15 p.).

• 2008 - Vakpublicaties

• Stolker, J.J., Scheifes, A., Egberts, A.C.G. & Heerdink, E.R. (2008). Antipsychotica ten onrechte voorgeschreven aan mensen met een verstandelijke beperking en probleemgedrag met agressie. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 152 (27), (pp. 1501-1502) (2 p.).

• overzichtsartikel lit. studie naar antipsychoticagebruik voor gedragsst. bij LVB: (Scheifes, Stolker e.a.): wel verschillende kleine studies, geen bewijs voor effectiviteit van antipsychotica bij gedragsst.Hun conclusie was dat er bovenmatig veel antipsychotica en psychostimulantia werden voorgeschreven, geregeld zonder duidelijke indicatie. Zij pleiten voor systemische jaarlijkse medicatiereview bij alle LVBpatienten.

• FT bij mensen met een verstandelijke beperking (M. van den Berg, Psyfar, maart 2010)

• Angst- en stemmingsstoornissen bij mensen met een verstandelijke beperking (M. van den Berg, Psyfar, maart 2011)

Literatuur

Hartelijk dank

voor uw aandacht

3/31/2015www.karakter.com 18