Proactief hanteren van agressie in

opvangvoorzieningen (PAvO)

Het instrument: PAvO

• Registratie en analyse van agressie-incidenten

• Terugkoppeling van de geregistreerde incidenten naar het team

• Aanpak naar aanleiding van uitkomsten

• individueel (met behulp van signaleringsplan)

• algemeen (afstemming team, leefklimaat, regels)

Achtergrond

• Agressie ontstaat nooit ‘zomaar’ – interactie diverse factoren

individu en omgeving

• Monitoren agressie-incident > inzicht in triggers en patronen >

handvatten voor voorkómen agressie / doorbreken escalatie

• Samen met cliënt en netwerk > herstelgericht, autonomie

• Gebaseerd op IPAM jeugdhulp in Jeugdhulp / Jeugd-GGZ

(Valenkamp, 2011). Resultaten volgens onderzoek:

• Afname inperkende maatregelen met 50%

• Medewerkers enthousiast: proactiever, alerter op ontstaan van

agressie

Ontwikkeling PAvO

• Verkennend onderzoek

• Keuze voor SOAS-R, aangepast aan setting opvangvoorzieningen

• Signaleringsplan toegespitst op setting opvangvoorzieningen

• Handleiding voor begeleiders

• Evaluatie en aanpassing instrument

Pilot locaties

Domus Plus Lunteren (2 teams), 24-uursvoorziening voor volwassen

zorgmijdende cliënten die sterk gedragsgestoord en licht verstandelijk

gehandicapt zijn.

Vast en Verder Groningen (1 team), 24-uursvoorziening voor (dreigend)

dak- en thuisloze jongeren van 16 tot 25 jaar met justitiële achtergrond.

Hier en Nu Groningen (1 team), dagopvang voor dak- en thuislozen en

mensen die in de prostitutie werken.

Werkwijze pilot PAvO

1. Introductie en instructie d.m.v. training

2. Medewerkers vullen na elk incident SOAS-R in

3. Aandachtfunctionaris verzamelt ingevulde formulieren

4. Formulieren worden verwerkt (na doorlooptijd ± 2,5 maand)

5. Uitkomsten worden in de vorm van grafieken en tabellen

teruggekoppeld naar team

6. Teambespreking over uitkomsten

7. Afspraken over vervolgstappen

8. Herhaling stap 2 t/m 5

9. Teambijeenkomst over uitkomsten + evaluatie aanpak

10. Afspraken over vervolgstappen

Uitkomsten pilots

• Totaal 173 incidenten geregistreerd met SOAS-R

• Pilot Groningen niet goed van de grond gekomen door onvoorziene

omstandigheden

Lunteren

• 0.83 incidenten per dag op beide groepen samen = 10.8 incidenten

per cliënt / cliëntplaats op jaarbasis

• 52% alleen verbale agressie, 48% ook fysieke agressie

• Beide groepen: 4 cliënten die de meeste incidenten veroorzaken

(ongeveer 70%)

Voorbeeld: dagen van de week

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag

n=126 Midden Grens

Voorbeeld: tijdstippen

0

2

4

6

8

10

12

14

5-7 7-9 9-11 11-13 13-15 15-17 17-19 19-21 21-23 23-1 1-3 3-5

n=116; 10 missende waarden Midden Grens

Voorbeeld: aanleiding

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

Gedrag vanandere

deelnemer

Deelnemer wordtiets niet

toegestaan

Onenigheid overgeldzaken

Horen van slechtnieuws

Onverwachtesituaties

Onenigheid over(of misbruik van)

drank en/ofdrugs

Onenigheid overeten

Midden (n = 60) Grens (n = 66)n= 126 incidenten

Voorbeeld: maatregelen

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Voorbeeld tijdstippen individuele cliënt

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 0

Tijdstippen van de dag

Kwalitatieve uitkomsten voorbeeld

Meest genoemde aanleidingen:

• Alcohol- en middelenbezit en -gebruik.

• Beschikbaarheid van eten op bepaalde tijden.

• Toegang ontzeggen/terreinverbod.

• Douchen.

• Tv kijken in de groep op bepaalde tijden van de dag.

• Geld lenen tussen cliënten onderling.

• Beschikbaarheid begeleiders op bepaalde tijden.

• Omgangsvormen.

Individuele aanpak: signaleringsplan

Individuele aanpak voorbeelden

• Cliënt van tevoren bewindvoerder laten bellen om te checken of zijn

geld gestort is op de rekening.

• Consequent blijven aanspreken op gedrag.

• Eten op tijd weggooien zodat cliënt het niet meer ziet staan en er

dus niet naar kan vragen.

• Meer leenfietsen zodat de cliënt op de tijd dat hij weg moet een fiets

tot zijn beschikking heeft.

Algemene aanpak voorbeelden

• Als team op één lijn zitten.

• Beter (consequenter) regels handhaven.

• Duidelijkheid en structuur bieden, meer en vaker uitleg geven over

een bepaalde regel zodat cliënten weten wat van hen verwacht

wordt.

• Langer bij cliënt die gespannen is in de buurt blijven om oplopen

van emoties te (helpen) voorkomen.

Ervaringen teams

‘Leuk om de resultaten te zien. Je maakt het elke dag mee, en nu pas

zie je de frequentie’.

• Bruikbaar instrument, goed in te passen in dagelijkse werkwijze

• Invullen SOAS-R kost weinig tijd – uitkomsten leveren nieuwe

inzichten op en leiden tot zinvolle discussies in team

• Nadeel voor sommigen: lange doorlooptijd, soms is cliënt dan

alweer uitgestroomd.

Conclusies

• PAvO heeft meerwaarde

• PAvO levert concrete handvatten op om agressie te verminderen,

zowel op team-/locatieniveau als op cliëntniveau.

• Teams denken meer na en praten meer over agressie

• Begeleiders meer bewust van de factoren die agressie veroorzaken

Implementatie

• PAvO vooral geschikt voor locaties met veel agressie-incidenten

• Begeleiders moeten bereid zijn om van elk incident een SOAS-R

formulier in te vullen

• Aandacht en tijd nodig voor implementatie in team

• Systeem voor invoering en verwerking nodig

• Instelling zelf

• VanMontfoort (SPSS)

• Geautomatiseerd systeem

Bedankt voor uw aandacht!