2. Auteurscontractenrecht Juridisch PAO Universiteit Leiden 14
november 2011 Mr. Peter van Schelven 3. Overdracht auteursrecht
Voorontwerp
- overdracht auteursrecht door natuurlijke persoon tijdens
levenniet mogelijk(art. I AVoorontwerp => art. 2 lid 1 Aw)
- => benadrukt monistische visie auteursrecht (band
maker/werk)
- Huidig recht: overdracht exploitatierechten mogelijk, maar
overdracht snijdt niet alle banden met het werk door, bijv.
persoonlijkheidsrechten
- => benadrukt dualistische visie auteursrecht
- Voorontwerp:na de dood wel overdraagbaar: de
onoverdraagbaarheid strekt tot bescherming van maker, niet van de
auteursrechthebbende.
- Werkgeversauteursrecht wel overdraagbaar (art. 7 Aw)
- Werken van vereniging, stichting, vennootschap wel
overdraagbaar (art. 8 Aw)
- Natuurlijke persoon kan tijdens leven slechts licenties
verlenen: exclusieve of niet-exclusieve licenties
4. Niet-overdraagbaarheid en software
- Art. I F => niet-overdraagbaarheid geldt niet voor
auteursrecht voor computerprogrammas + ontwerpmateriaal (art. 45ga
Aw)
- Echter: deze exceptie ziet niet op:
- - de grafische gebruikersinterface van software (HvJ EU
22-12-2010)
- - de data(bestanden) die in de software zitten
- - de algoritmen die in software zijn ingebouwd.
- Dus: het auteursrecht op een website gemaakt tijdens leven is
niet voor overdracht vatbaar.
- Zware last voor de notarile praktijk.
5. Bezwaren tegen de niet-overdraagbaarheid (1)
- Noodzaak:niet aangetoond. Hoog make believe gehalte
- Te generiek : niet-overdraagbaarheid geldt voor alle type
werken (behalve software), ongeacht de businessmodellen van de
desbetreffende sectoren en ongeacht de positie van de makers.
- Werken in opdracht; werken als bijproductvan andere
werkzaamheid.
- Verhoogt kwetsbaarheid bedrijven : niet-overdraagbaarheid
miskent dat sommige producten (bv websites) het hart van de
organisatie van gebruikers raakt.
- Risicovolle alternatief:licenties als alternatief zijn soms ook
risicovolle constructies voor gebruikers(Nebula-arrest HR 3
november 2006)
- Allocatie arbeidskrachten:niet-overdraagbaarheid zet ZZP-ers,
freelancers meer buiten spel.
6. Bezwaren tegen de niet-overdraagbaarheid (2)
- Frustreert financiering:verpanding auteursrecht wordt
onmogelijk (vgl. art. 3:228 BW)
- Discriminatie:vermogensrechtelijke discriminatie van
natuurlijke personen en rechtspersonen (vgl. art. 2:5 BW).
- Verslechtert risicobeheersing en ondernemersklimaat:bijv.
inbreng van auteursrecht in persoonlijke BV wordt onmogelijk
- Spanningsveld met overheidscontracten:Arvodi 2011, ARBIT
2010
- Aanbestedingsrecht:vermogensrechtelijke discriminatie staat op
gespannen voet met level playing field.Vgl EC 29-01-2009 inzake
Portugal.
7. Niet-overdraagbaarheid exit?
- Speerpuntenbrief 11 april 2011
- Reactie regering op Vaste Commissie voor Veiligheid en
Justitie
8. Voorontwerp exclusieve licentie
- Licentiegever: opzegbaarheid licentie met looptijd > 5 jaar.
Opzegtermijn: 6 mnd (art. 25b)
- Maker: verbodsrecht + recht opbillijke vergoeding(iustum
pretium) (art. 25c)
- Co-regulering t.a.v. billijke vergoeding: bedrijfstak + OCW
(art. 25c)
- Wijzigingsbevoegdheid rechter t.g.v. de maker bijernstige
onevenredigheidvan vergoeding ten opzichte vanopbrengst van
exploitatie(art. 25d)
- Gerechtelijk en buitengerechtelijk ontbindingsrecht t.g.v.
maker bij non usus (25e)
- Vernietigbaarheid voor onredelijk lange/zware claims op
toekomstige werken (25f).
- Vernietigbaarheid bij evident onredelijk bezwarende bedingen
(25f)
- Geschillencommissie (25g)
- Dwingend recht en geen mogelijkheid van afstand van recht
(25h)
- Van overeenkomstige toepassing op overdrachtsakte (25h)
9. De exclusieve licentie
- Onderscheid exclusieve versus niet-exclusieve licentie
onderscheid is vaag = > omzeiling van nieuwe wetgeving?
- Onduidelijk is of er sprake moet zij van slechts 1
afnemer/exploitant.
- Bijv: resellercontract software voor public sector en
anderreseller contract voor andere sectoren.
- Wat indien licentienemer uit een groep rechtspersonen bestaat?
Positie gelieerde ondernemingen?
- Exclusieve licentie: verticale en horizontale samenwerking
- Exclusieve exploitatielicentie en exclusieve
gebruikslicentie
10. Het vereiste van akte
- Overdrachtenexclusieve licentie (art. 2 lid 3 Voorontwerp)
- Exclusieve licentie: thans nog vormvrij
- Druk op contractspraktijk => schending van
vormvereiste?
- Bevoegdheden in de akte genoemd of die welke uit de aard of
strekking van de licentie voortvloeien?
- Vraag: moet de exclusiviteit van de licentie uit de akte
blijken of kan dat ook anderszins?
- Papieren of elektronische akte
11. Het civiele bewijsrecht en aktes
- Artikel 156 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering
- 1.Akten zijn ondertekende geschriften, bestemd om tot bewijs te
dienen.
- 2.Authentieke akten zijn akten in de vereiste vorm en
bevoegdelijk opgemaakt door ambtenaren, aan wie bij of krachtens de
wet is opgedragen op die wijze te doen blijken van door hen gedane
waarnemingen of verrichtingen. Als authentieke akten worden tevens
beschouwd de akten, waarvan het opmaken aan ambtenaren is
voorbehouden, doch waarvan de wet het opmaken in bepaalde gevallen
aan anderen dan ambtenaren opdraagt.
- Onderhandse akten zijn alle akten die niet authentieke akten
zijn.
Rotterdam, 3 december 2010 12. De elektronische akte in het
civiele bewijsrecht sinds 1-7-2010: art. 156a Rv
- Lid 1:Onderhandse akten kunnenop een andere wijze dan bij
geschriftwordenopgemaakt op zodanige wijze dat het degene ten
behoeve van wie de aktebewijs oplevert, in staat stelt om de inhoud
van deakteop te slaanop eenwijze die deze inhoudtoegankelijkmaakt
voor toekomstig gebruik gedurendeeen periodedie is afgestemd op het
doel waarvoor de akte bestemd is tedienen, en die eenongewijzigde
reproductievan de inhoud van de aktemogelijk maakt.
- Lid 2:Aan een wettelijke verplichting tot het verschaffen van
een onderhandse aktekan alleen op een andere wijze dan bij
geschrift worden voldaan metuitdrukkelijke instemmingvan degene aan
wie de akte moet worden verschaft.Een instemming ziet, zolang zij
niet isherroepen , eveneens op het verschaffenvan een
gewijzigdeonderhandse akte. Het in de eerste zin van dit lid
bepaaldelijdt uitzondering indien de akte eveneens
isondertekenddoor degeneaan wiede akte op grond van de wet moet
worden verschaft.
Rotterdam, 3 december 2010 13. Subject van bescherming
- => wijzigingsrecht bij ernstig onevenredig lage
vergoeding
- =>ontbinding bij non-usus
- => vernietiging bij te zware claim op toekomstige
werken
- => vernietiging bij evidente onredelijk bezwarendheid
- =>maker + rechtsopvolgers; maar ook door
sublicentiegevers?
- => opzeggingsrecht licentie bij > 5 jaar
14. Opzegbaarheid exclusieve licentie
- Licentiegever heeft wettelijk opzegrecht als excl. licentie
looptijd van meer dan 5 jaar heeft.
- Opzegtermijn: 6 maanden voor afloop.
- Verlenging van deze termijnen o.g.v. afspraken tussen
vereniging van makers en (vereniging van) exploitanten.
- Gebondenheid leden alleen o.g.v. art. 2:46 BW
- Als licentienemer kan opzeggen, dan geldt die mogelijkheid ook
voor licentiegever
- Vgl. opzeggingsbevoegdheid in art 7:408 lid 1 BW =>
combinatie van overeenkomst van opdracht en licentie.
- Bezwaar: websites als voorbeeld.
15. Het recht op een billijke vergoeding
- Nieuw algemeen recht, naast bestaande algemeen
verbodsrecht.
- Positie Duitsland (vgl. bundel Senftleben, BGH20-01-2011)
- Subject: licentiegever bij exclusieve licentie
- Vereniging van makers(vereniging van) exploitanten: advies aan
OCW
- Min. van OCW kan billijke vergoeding bepalen. => dreiging
van een amvb?
- Representatieve en onafhankelijke vereniging: wat is dat?
- Geldt ook voor overdracht van auteursrecht door de maker (art.
25h lid 2)
- Mededingingsrechtelijk bezwaar.
16. Marktfalen?
- Twee vormen van marktfalen:
- => asymmetrische informatie.
- Vgl. Prova dOrchestra SEO
- Vgl. Pieter Kalbfleisch (voorheen d-g NMA): Een justum pretium
bestaat niet; prijsregulering is een ultimum remdium (2004)
- Prijsregulering frustreert (i) toetreding tot de markt, (ii)
innovatie en
- (iii) investeren in risicovolle projecten
17. Bezwaren tegen Iustum Pretium
- Ideologisch bezwaar: ondergraaft de contractsvrijheid, de eigen
verantwoordelijkheid en dus ook de vrijheid van mededinging =>
iustum pretium moet een ultimum remdium zijn.
- Praktisch bezwaar: er bestaat geen objectieve maatstaf voor de
billijke vergoeding
- Intrumenteel bezwaar: er zijn andere juridische middelen om
onevenwichtigheden te corrigeren.
- Gereedschap: het ontbreekt de rechter aan goed gereedschap om
een billijke prijs te bepalen => delegatie van rechtspraak naar
deskundigen.
18. Praktische knelpunten Iustum pretium
- Wat is opbrengst van de exploitatie: omzet, winst?
- Koppeling aan exploitatieopbrengst noopt tot kostenorintatie
van de rechter.
- Ingewikkelde vragen inzake kostentoerekening
- Opbrengst van exploitant + opbrengst van afnemer(s) van
exploitant?
- Werken die niet op de markt gebracht worden, maar slechts een
tool zijn voor andere business (software, website tbv webshop
etc)
- Goed en slecht lopende werken?
- Eis van transparante boekhouding van exploitant? (vgl. Rb
Rotterdam, 28-11-2002, LJN AF2005)
- Wijzigingsbevoegdheid billijke vergoeding en revenu recognition
onder IFRS en/of US-GAAP
19. Iustum Pretium en het civiele recht
- Iustum Pretium is geen rechtsregel in het civiele recht
- => Nieuwenhuis (prijsvormingsprocedureprijs)
- Meer positief over iustum pretium:
-
- Grosheide WPNR 1996, 6227: iustum pretitium iseen
rechtspolitieke keuze.
20. Non-usus regel
- Subject van bescherming: maker
- Ontbindingsrecht van de licentieovereenkomst
- => niet binnen redelijke termijn na sluiten ovk
exploiteren?
- => wel exploiteren, maar niet langer in voldoende mate
- Uitzondering: indien niet exploiteren aan de maker is toe te
rekenen
- Sommatie met redelijke termijn vereist
- Gerechtelijk, buitengerechtelijk
- Gevolgen van de ontbinding zijn niet geregeld:
- => royalties terug naar exploitant
- => reclame- en marketingschade?
- Relatie met andere overeenkomsten (bv knowhow-licenties)
onduidelijk.
21. Nieuwe vernietigingsgronden
- Beding in overeenkomst ( licentieovereenkomst) waarin
onredelijk lang of voor een onvoldoende bepaalde termijn aanspraken
op toekomstige werken van de maker zijn vastgelegd.
- Aanspraken kan bijv zijn right of first refusal
- Evidentonredelijk bezwarende bedingen
- =>vgl. onredelijk bezwarende bedingen in alg.vrw. (art.
6:233a BW)
- =>dus starks ook buiten de sfeer van de algemene
voorwaarden
- =>kernbedingen, prijsbedingen?
22. Red & Bill.Onredelijk bezwarend
- -6:248 lid 2: alle omstandigheden>v r , bij en na aangaan
contract
- -6:233 sub a: alleen omstandigheden v r en bij sluiten
contract
- - 6:248 lid 2: buiten toepassing laten in concreet geschil
- - 6:233 sub a: vernietigen (werkt door naar eventuele latere
geschillen)
- - 6:248 lid 2: rechter mag ambtshalve toepassen (art. 25
Rv)
- - 6:233 sub a: partij moet beroep doen op (maar weer wel
ambtshalve toepassing in consumententransacties ogv
EU-rechtspraak)
23. Cumulatie van bescherming?
- HR 14-6-2002, NJ 2003, 112 (Bramer/Colpro)
- -art. 6:233a is geen lex specialis t.o.v. 6:248 lid 2
- -geen cumulatie: als er in concreet geval sprake is van
samenloopvan 6:248 lid 2 en 6:233 sub a, dan treden de
rechtsgevolgen nietnaast elkaar in
- -principe van alternativiteit: maker moet keuze maken
24. Dwingend recht
- Afstand van recht is niet mogelijk
- Licentie zou (zonder rechtskeuze) onder NL-recht vallen
- Licentie wordt geheel of overwegend in NL ten uitvoer
gelegd.
- Vraag: vaststellingsovk toelaatbaar?