PersoonlijkheidspsychologiePersoonlijkheidsontwikkeling

Docent: drs. Caroline Heijmans

Persoonlijkheidsontwikkeling

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl 2

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

begint al heel vroeg

3

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

Harlow & Suami (1966, 1970)

4

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

Houding ouder

Houding ouder

Gedrag kind hechting

autoritair Prikkelbaar; ruziezoekend

afwijzend; geïrriteerd

afwerend; vermijdend; minder gevoelig; afstandelijk

onveilige hechting

negeren paniek; angstig; vastklampend en overafhankelijk gedrag

onveilige hechting

warmte; steun

vrolijk; actief; sociaal vaardig; makkelijk troostbaar

veilige hechting

warmte; toegeeflijkheid

agressief; impulsief; verwend

5

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

Ontwikkelingsgebieden

motoriek sensoriek taal cognitie sociaal-emotionaliteit moraal

6

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

Motorische ontwikkeling

The visual cliff experiment(Gibson & Wall)

Uitgebreid overzicht7

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

Reflexen

8

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

Ontwikkeling van het tekenen

4 fasen van Luquet:

Toevallig realismeachteraf betekenis toekennen aan gekrabbel

Mislukt realismedetails weergegeven maar nog niet vloeiend in een geheel (bijv. hoed ver boven hoofd)

Verstandelijk realismeniet alleen wat hij ziet, maar ook wat hij weet (bijv. man opzij met twee ogen)

Visueel realismewat werkelijk vanuit één waarnemingspunt zichtbaar is

9

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

Taalontwikkeling

Kritische fase!

10

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

Kritische fase

11

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

Cognitieve ontwikkeling

Stadia1. Sensomotorisch stadium (0-2 jaar)2. Pre-operationeel stadium (2-7 jaar)3. Concrete operaties (7-12 jaar)4. Formele operaties (> 12 jaar)

12

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

① Sensomotorisch stadium (0-2)

taal nog niet ontwikkeld (preverbaal)

betekenissen verbonden met gelaatsuitdrukkingen, stem, gebaren, zintuigelijke indrukken

woef

13

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

② Pre-operationeel stadium (2-7)

gebruik van woorden (heel concreet)

animistisch denken (‘een bloot ei’)

fantastisch of fantasierijk denken (mooie kleren=koningskind)

magische denken (‘geen snoepjes stelen = buurvrouw wordt beter’)

egocentrisch denken (alleen vanuit eigen standpunt)

14

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

Conservatieprobleem

15

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

③ Stadium van de concrete operaties (7-12)

beheersing van het conservatieprobleem

beeldend denken(handelingen in gedachten)

causaal denken

16

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

④ stadium van de formele operaties (>12 jaar)

Abstract denken(schoonheid, liefde, waarheid, God etc.)

Formeel denkenbegrippen als ‘waarschijnlijkheid’ en ‘mogelijkheid’

Hypothetisch denkenverbanden en voorspellingen

17

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

Sociaal-emotionele ontwikkeling

baby (0-1,5 jaar) peuter (1,5-4 jaar) kleuter (4-6 jaar) schoolkind (6-12 jaar) adolescent (12-22 jaar)

Erikson: Centraal conflict bij iedere fase. Goed doorstaan of nadelige gevolgen overgehouden (angsten, afweer, fixaties, vervreemding?

18

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

① Baby (0-1,5 jaar)

Basisvertrouwen in omgevingvoeding, hygiëne, beschermingangst voor vreemden (8ste maand

angst/eenkenningheid)scheidingsangst (12e maand – 6e jaar)

Basisvertrouwen versus wantrouwenCentraal thema = hoop

19

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

② Peuter (1,5-4 jaar)

Toename onafhankelijkheidzelf lopen, bewegen, eten, pratenzindelijk wordenkoppigheidsfase, nee-zegperiode

Autonomie versus onderworpenheidCentraal thema: wil

20

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

③ Kleuter (4-6 jaar)

Begin socialiseringsprocesgevoelig voor waarden en normen in het gezinminder egocentrische opstellingbelangstelling leeftijdsgenootjesdelen van aandacht en liefde

Initiatief versus schuldCentraal thema: doel

21

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

④ Schoolkind (6-12 jaar)

Competitieschoolprestatie, krachtmetingcoöperatieerbij willen horen, boezemvriend(in)

Vlijt versus minderwaardigheidCentraal thema: competentie

22

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

⑤ Adolescent (12-22 jaar)

omgaan met seksualiteit identiteitsvorming losmaking ouderlijk gezin ingroeien in maatschappij

Vroege adolescentie: Identiteit versus identiteitsverwarringCentraal thema: trouw

Late adolescentie: Intimiteit versus geïsoleerdheidCentraal thema: liefde

23

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

⑥ jong volwassene (22-40 jaar)

verfijning van interpersoonlijke vaardigheden vorming vaste relaties liefdesrelatie neemt toe

flexibiliteit

Vrijgevigheid versus bezitterigheidCentraal thema: zorg

24

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

⑦ middelbaar volwassene (40-60 jaar)

bestemming gevonden bezinning over leven belangstelling overstijgt eigen gezin

en werkkring

Integriteit versus wanhoopCentraal thema: wijsheid

25

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

⑧ Oud volwassene(> 60 jaar)

loslaten van werk afname lichamelijke prestaties dood naasten toename inzich algemeen belang

Integriteit versus wanhoopCentraal thema: wijsheid

26

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

Morele ontwikkeling

3 niveaus en 6 fasen

Kohlberg

27

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

Kohlbergs niveaus en fasen

28

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

Onderzoek van Kohlberg (1963)

29

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

Het Heinz dilemma

30

© drs. Caroline Heijmans | heijmans@ator-opleidingen.nl

Functies van spel

lichamelijke en motorische ontwikkeling intellectuele ontwikkeling sociale ontwikkeling emotionele ontwikkeling

31