Ontwikkeling en ondersteuning van zelfsturing bij pubers

Ontwikkeling en ondersteuning van zelfsturing bij pubers

VMBO-conferentie13-3-2019

Lilian van der Bolt

Zelfsturing en pubers

• Inleiding: wat is zelfsturing

• Zelfsturing in de adolescentie

• Hoe kan je de ontwikkeling ondersteunen?

• Wat vraagt dit van leerlingen?

• Welke vaardigheden vraagt dit van de leraar?

• Ruimte voor vragen/opmerkingen

Zelfsturing en pubers

Waar denk je aan?

‘Last’ van pubers iets hedendaags?

Wie zei dit?

Onze jeugd heeft tegenwoordig een sterke hang naar luxe, heeft slechte manieren, minachting voor het gezag en geen eerbied voor ouderen.

Ze geven de voorkeur aan kletspraatjes in plaats van training.

jonge mensen ... spreken hun ouders

tegen...en tiranniseren hun leraren.

• Socrates (ca. 470-399 BC)

Pubers zitten vol problemen en boordevol mogelijkheden, help ze daarmee!

Eveline Crone

Filmpje Smidts en Huizinga over EF algemeen

https://www.youtube.com/watch?v=_N9UEPIWzSk

Domeinen van executieve functies

• Inhibitie en impulscontrole• Werkgeheugen (dingen onthouden)• De aandacht vasthouden en verleggen (cognitieve flexibiliteit)

Complexe, samengestelde executieve functies:• Problemen oplossen• Emotieregulatie• Planning• Reflectie en zelfreflectie

BLAUW GROEN GEEL

ROZE ROOD ORANJE

GRIJS ZWART PAARS

BEIGE WIT BRUIN

Probeer de kleur van de woorden te zeggen, in plaats van de woorden werkelijk te lezen.

• Prefrontale functies (planning, keuzegedrag, organisatievermogen, vooruitzien)

• Dirigent/verkeersregelaar

• Adolescentie: 2de piek in de ontwikkeling van EF

• Ontwikkelt zich nog tot 24 jaar

• Genetica is de architect, de omgeving de aannemer. Samen zorgen ze ervoor dat er een individu ontstaat.

• Je moet rekening houden met de enorme individuele ontwikkeling van een kind, niet alleen met geslachtsverschillen.

Zelfsturing/ executieve functies: wat is het?

• Adolescenten hebben vooral moeite hebben met consequenties op de lange termijn overzien

• en zich inleven in anderen.

• Hun aandacht gaat uit naar leeftijdsgenoten

• Ze schatten risico’s anders in

Wat is voor pubers lastig

En hoe zit het met jouw zelfsturing?

Doe de test!

Zelfsturing is werk in uitvoering in de adolescentie:

hersengebieden in verschillende fasen van ontwikkeling communiceren nog niet goed met elkaar.

Uitdagingen: wat mag je verwachten

Uitdagingen

Uitdagingen: motivatie

Uitdagingen

21e eeuwse vaardigheden: wat vraagt de toekomst?

Zelfsturingsvaardigheden leerlingen: Wat vragen we van ze? Wat moeten ze leren?

• Aandacht richten en schakelen

• Doelen bepalen

• Keuzes maken

• Plannen

• Organiseren

• Samenwerken

• Taak initiatie

• Behoeftes uitstellen

• Vragen stellen

• Probleem oplossen

• Reflecteren

Werken aan zelfsturing

• Grote verschillen tussen leerlingen: EF als voorspeller van schoolsucces

• Gaat niet vanzelf/ kan je niet aan het toeval overlaten

• Gerichte ondersteuning noodzakelijk

• Vroeg beginnen en doorgaande leerlijnen

• Ontwikkelstappen afstemmen op behoefte: microgenese

• Schools leren staat haaks op zelfsturend leren

Wat vraagt dat van het onderwijs?

De praktijk: in gesprek met het Floracollege

• Groen VMBO, inclusieve school (GL, TL, BL, KL, BBL) in Naaldwijk, stevige doelgroep

• lln leren hun toekomst zélf te maken, leermotivatie, leerhouding, Strijd leerling-leerkracht, klassikaal onderwijs doet geen recht aan verschillen tussen lln,

• Transitie in de school: van traditioneel naar innovatief

• Zelfsturing en op maat leren/ gepersonaliseerd leren (Kunsskapsskolan model)

De leerling aan het woord

Vroeger als ik mijn huiswerk niet gemaakt had kreeg ik op mijn kop van de leerkracht, nu baal ik vooral enorm van mezelf!

De basis

• Individuele leerplannen en leerdoelen, ook op zelfsturend leer-/ werkgedrag

• Leerling volg (jezelf) systeem

• Leerlinggesprekken: zet het brein op ‘aan’, eigen identiteit, doelen, reflectie, planning en feedback

• Driehoeksgesprekken ouder-leerling-leerkracht (solution focused tuningSFT)

• Leerkracht als bron en coach

Helpen reflecteren

Reflectievragen (Korthagen)

• Wat deed ik?

• Wat wilde ik?

• Wat dacht ik?

• Wat voelde ik?

• Wat deed de ander?

• Wat wilde de ander?

• Wat dacht de ander?

• Wat voelde de ander?

Driehoeksgesprekken: leerling- ouder- leerkracht

Bijvoorbeeld solution focused tuning

Grensgebied waar school en ouders samen komen

• Doelen:

– pedagogisch - omgang met de leerling

– organisatorisch - activiteiten mogelijk maken

– democratisch - samen nadenken en beslissen over de school

Zelfsturing versterken

• Werkt niet door het in losstaande activiteiten te oefenen

• Hulp en ondersteuning bij organiseren van taken

• Oefenen in rijke, speelse en betekenisvolle contexten (projecten, thema’s)

• Leerlingen rollen en taken geven

• Samenwerkingsprojecten met complementaire rollen

• Belang van drama, gym, naschoolse activiteiten, kamp

Rol van de leerkracht

• Kennis en expertise blijft van belang

• Van aansturend naar ondersteunend bij zelfsturing

• Reflectie en feedback organiseren

• Interacties tussen leerlingen versterken en ondersteunen

• Veranderende groepsdynamiek: stap terug doen

Wat doet Sardes voor u?

• Scan: hoe zelfsturings’proof’ is jouw school?

• Ondersteuning bij schoolontwikkeling

• inspiratietrajecten

• Procesondersteuning (coaches en lerende organisatie)

• Professionalisering coaches en teamleden

SardesPostbus 2357

3500 GJ UtrechtLange Viestraat 371

3511 BK Utrecht(030) 232 62 00

secretariaat@sardes.nlwww.sardes.nl

@SardesUtrechtfacebook.com/sardesBV

@