LUMION

RuimtevoorLeren

ProcesbeschrijvingLeerling2020

April2017

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 2

Inleiding

‘Alsjevertrouwenhebt,hoefjenietdegeheletraptezienomdeeerstestaptezetten’.MartinLutherKing

Leerlingenvannugroeienopineenkennissamenleving.Eenmaatschappijdiesnelverandertrichtingnetwerksamenleving.Desnelleontwikkelingvantechnologie,mondialiseringendeexplosievegroeivanonlineinformatieversnellenditproces.Dezemaatschappijvandetoekomstvraagtvanleerlingengoedekennis,ophetgebiedvantalenenwiskunde.Maarzevraagtookanderevaardigheden,zoalssamenwerken,kritischdenken,socialevaardighedenenprobleemoplossendvermogen.Indezeprocesbeschrijvingwordtdelezermeegenomenindeboeiendewereldvanleren,lesgevenenonderwijsvanLumion,eenschoolvoorvoortgezetonderwijs(MAVO,HAVOenVWO)inhetstadsdeelNieuw-WestvanAmsterdam.Lumioniseenleergemeenschapmeteennogjongegeschiedenis,deschoolisdaadwerkelijkgestartin2012.Geïnitieerdengebouwdvanuiteenkrachtigevisiewaarinhetkindcentraalstaat.Eentoekomstgerichtevisieopkindgerichtonderwijsengepersonaliseerdleren.Metveeloogvoorhetontwikkelenvantalentenvankinderenengebaseerdopeigenaarschapenver-trouwen.Lumionheefteenonderwijsontwerpgerealiseerddataansluitbijmaatschappelijkeontwikkelingen,detoekomst,maarvooralruimtevoorlerengeeftaandeleerlingenvannu.Lerenenlesgevenwaarindeleerlingcentraalstaatengebaseerdopcoaching,vertrouwenenzelfverantwoordelijkheid.Vanuitdezevisieisdeonderwijsorganisatieingericht,datbiedtookvoordetoekomstvolopkansenvoorlestabellen,hetcurriculum,(online)leermateriaaleneendoordachteinzetvanICT.

Wekunnendanookmetrechtzeggen:‘Onderwijsvolgtonzeleerling’‘Organisatievolgtonzevisie’

Navijfjaarpionierenengroeiwordeneffectenvandeinspanningenzichtbaar.Resultatenvaneentoekomstgerichtevisie,vaninnovatieveambitiesenambitieuzedoelen,vanbevlogenpioniersenvooralvanhard(samen)werken.Wezienkernelementenzoalscoaching,thematiseringvanvakken,eengedeeldeverantwoordelijkheidtussendocent-leerling,eenLumion-academieeneenlessentabel

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 3

indevormvaneen‘blokkenrooster’.Wezienleerlingendiezelfstandigkeuzesmakenindeleerstof,weziendocentendieruimteenvertrouwenschenkenaanleerlingen,metnameinhet‘hoe’vanleren.Kortom,eentoekomstgerichteschooldieeruitstekendinslaagtomdeleerlingcentraaltestellen.Eenleergemeenschapdiegepersonaliseerdlerenrealiseertendaarmeeeen‘koploper’vormtvoorandereVO-scholeninNederland.Dezeprocesbeschrijvingbrengthetontwerpendeontwikkelingdaarvaninbeeldaandehandvandetweedelingonderwijsontwikkelingenorganisatieontwikkeling.Dezeprocesbeschrijvingdientalseeninspiratiebronenalsgoodpractice.DezeprocesbeschrijvingismedetotstandgekomendoorondersteuningvandeVO-Raadenhetproject‘Leerling2020’inhetleerlab‘Docentalsdidactischecoach’.Wewensendelezerveelinspiratietoe.EwaldWeissSufayilDönmezHetteamvanLumion

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 4

InhoudsopgaveInleidingInhoudsopgave1.Eentoekomstgerichtekijkoplerenenonderwijs 1.1LumionenZo.Leer.Ik! 1.2ICTalsacceleratorvangepersonaliseerdleren2.DestartvanLumion

2.1Ontstaan2.2Inspiratievoorhetonderwijsontwerp

3.Visie

3.1Visiebouwstenenvoorlerenenonderwijs3.2Visiebouwstenenvoormedewerkersenprofessionaliteit3.3HetDNAvanLumion3.4Visieontwikkeling3.5Ondersteuningaanvisieontwikkeling

4.Coaching

4.1Watiscoaching,watishetdoel?4.2Hetcoachgesprek4.3Coachinginontwikkeling

5.Deinnovatie-expeditie

5.1Expeditiekaders5.2Kritischesuccesfactoren

6.DeervaringvanLumion

6.1Coaching6.2Digitaalleren&leermateriaal6.3WatonderscheidtLumion?

7.Hoeverder?

7.1Ontwikkelthema’senvragen8.Bronnen 8.1Internebronnen 8.2ExternebronnenColofon

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 5

1.EentoekomstgerichtekijkoplerenenonderwijsLumioniseenjongeschoolvoorvoortgezetonderwijsinAmsterdamNieuw-West.Eenschooldievan-afdestartdoor-en-doorgerichtisopdeleerling.Lumiondocentengevendeleerlingenveelvertrou-wenenvolopruimtevoorhetmakenvaneigenkeuzesinlerenenplanning.Deinrichtingvanhetleer-enonderwijsprocessluithieroptimaalopaan,denkaandegeavanceerdelesroosters(blokken),coachingenkeuzeworkshops.LeerlingenvanLumionvoelen,ervarendeze‘ruimtevoorleren’.Leer-lingenwaarderendezeruimteenautonomiezoalsblijktuitrecenteinterviewsentevredenheidson-derzoeken.VeelNederlandseVO-scholendenkennaoverenmakenstappenrichtinggepersonaliseerdleren.Lu-mioniseenvandeeerstescholendiegepersonaliseerdlereneeneigeninhoudenbetekenisheeftgegevenenditinpraktijkheeftgebracht.Deeerstemavo-eindexamenresultatenvan2016zijnvaneenuitstekendniveau.Ruimtevoortalent-ontwikkelingenzelfverantwoordelijklerenblijktprimasamentegaanmetgoedeleerresultaten.

DeonderwijsdoelenvanLumionsamengevat:• Gepersonaliseerdleren• Talentontwikkelingvanleerlingen• Leerlingenontwikkelenzelfsturing• Primaleerresultaten• Zelfverantwoordelijkleren

LeerlingenvanLumionwordenopdezewijzeuitstekendvoorbereidopdetoekomst.Meteenstevigfundamentvankernvakken:detalenenwiskunde.Lumiondenktdatdeleerlingenvannuindetoe-komstigemaatschappijbehalvekennisanderevaardighedennodighebben.Ditzijnbrede,persoonsgerichtevaardigheden,dievooralgerichtzijnpersoonsontwikkeling.Daarmeewordenvaardighedenbedoeldzoalszelfregulering(bewustekeuzeskunnenmaken),samenwerken,communicerenencreativiteit.Leerlingenwordengedurendehunschoolloopbaandirectenindirectdoordocentenencoachesaangemoedigdomdezevaardighedenteontwikkelen.Incoachgesprekkenlerenleerlingenomhaalbareleerdoelentestelleneneenplanningtemaken.Maarookombijpas-sendeleerstrategieëntebepalenentereflecterenophuneigenstudiegedrag.Deontwikkelingvandezebredevaardig-hedenwordtmedemogelijkgemaaktdoorhetteamvandocentenencoaches.Zijgevenleerlingenruimtevooreigenkeuzes.Bijvoorbeeldhoeleerlingenop-drachtengaanverwerken:alleenofsamenmetandereleerlingen,digitaalofanaloog,opzoekenofonderzoeken,presentatievormen.VoorLumionbetekent‘gepersonaliseerdleren’datdeleerling–metzijntalenten-wordtgezien,her-kendenerkend.Pasdankomendetalentenvanleerlingenoptimaaltotontwikkelingonderbegelei-dingvandedocentenencoaches.PasdankanhetteamvanLumiononderwijsopmaat,passendebegeleidingencoachingvandeleerlingrealiseren.GepersonaliseerdlerenisindevisievanLumion

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 6

sterkverbondenaanderegievandeleerlingvoorheteigenleerproces:zelfverantwoordelijklerenenkeuzeskunnenmaken.Doordezekrachtigefocusoptalentontwikkelingenzelfverantwoordelijkheidisbijdeleerlingenwaar-neembaareenhogemotivatieenbetrokkenheidwaartenemen.Uitrecentegesprekkenmetleer-lingen,docentenencoachesisafteleidendaterbijnaaltijdsprakeisgemotiveerdeleerlingen.Leer-lingendiebetrokkenzijnbijdeleertakenmaarookbetrokkenzijnbijmedeleerlingenendeschool.Lumionwilhetontwerpvanlerenenlesgevenindekomendejarenverderverdiepen,vernieuwenenverfijnen.Hetaankomendeschoolgebouwbiedtweervolopnieuwekansenenmogelijkhedenomderuimtezogoedalsmogelijktelatenaansluitenopeigentijdsengepersonaliseerdleren.Hetnieuweschoolgebouwwordtingerichtwordenvanuithetperspectiefvandeleerling.Bijvoorbeeldmetclus-ters-groepenvanlokalenenleerpleinen-diedooreenbegrensdeomvangdeleerlingenhetgevoelvanveiligheidenvertrouwengeven.Maarookzodanigruimenopenvankarakterzijndatalleleer-lingenerkunnenlerenenwerkenopwijzediehetbestebijhenpast.1.1LumionenZo.Leer.Ik!OmdevisieoplerenenpersoonsontwikkelingterealiserenwerktLumionsamenmethetnetwerkZo.Leer.Ik!DezegroepvanruimtwintigscholenvoorvoortgezetonderwijslaatzichinspirerendoorhetZweedseonderwijsmodel‘Kunskapsskolan’.

Zo.Leer.Ik!werktaantalentenbiedtonderwijswaarmeeelkeleerlinghetbesteuitzichzelfhaalt.Hogeleeropbrengsten,hetoptimaalbenuttenvanonderwijstijdenhettalentvanleer-lingenalsuitgangspuntzijndekernbegrippenvanZo.Leer.Ik!Zo.Leer.Ik!wileenschoolcreërenwaarleerlingenleren,waarzedagelijkswordengestimuleerdomtepresterenenwaarinverschillentussenmensenuitgangspuntzijninplaatsvaneenhin-dernis.Zo.Leer.Ik!zorgtervoordatleerlingengedurendedeopleidingsteedshundoelvoorogenhouden.

LumionwerktsamenmeteninhetnetwerkZo.Leer.Ik!enlaatzichdaarininspirerendoordeideeënvanhetZweedsemodel‘Kunskapsskolan’opgepersonaliseerdleren.Devolgendeonderwijskundigebouwstenen,zijninmeerofminderemategebaseerdophetconceptenideeënvanZo.Leer.Ik!:• Persoonlijke(didactische)coachingvormteenbelangrijkebasisvoordegewensteontwikkeling

vandeleerlingen.Doorcoachingontwikkelendevaardigheidtotzelfstandigenzelfverantwoorde-lijkleren.

• Digitaalleermateriaal.Lumionverkentin2016-2017hetdigitaleleermateriaalvanZo.Leer.Ik!enKunskapsskolan.Hetdigitaleleermateriaalisinontwikkelingals‘KED-Portal’,eenonlineportaalmetdigitaalleermateriaaldatleerlingeninstaatsteltomeigenleerdoelenenkeuzestebepalen.

• Variatieinonderwijsactiviteiten:eengevarieerdaanbodaanseminars(instructielessen),colleges,onderzoek,workshops,communicatiemomentenenpresentaties.Nadeinvoeringvancoachingis‘variatieinonderwijsactiviteiten’eenbelangrijkontwikkelingsthemavoordekomendejaren.

• Lereninsamenhang.Vakken,vakgebiedenenthema’swordenmetelkaarverbondenennietmeeralseenapartvakkengezien.

• Deinzetvan‘Stroom’,eenonlineplannings-envolgsysteemvoordocentenmaarvooralookvoordeleerlingen.

• Roosteringvanonderwijstijdinblokkeninplaatsvanklokuren.Dezeindelingvandeonderwijstijdbiedtruimtevoorclusteringvanleerinhoudenmaarookmeerruimtevoorzelfstandiglerenenwerkenvandeleerlingen.

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 7

1.2ICTalsacceleratorvangepersonaliseerdlerenElkeleerlingvanLumionbeschiktovereeniPad,datisvooralhetzichtbaredeelvanICTvooroudersenleerlingen.DeaanwezigheidvaneeniPadvoorelkeleerlingiseenvoorwaardeomdigitaleleermiddelenintekunnenzetten.Debredeinzetvandigitaleleermiddelenvormteenbelang-rijkeconditieomgepersonaliseerdlerentekunnenrealise-ren.LumionvindtdatICTentechnologieeenbelangrijkeonder-steuningisvoorlerenenlesgeven.ZelfstandiglerenenverantwoordelijklerenwordtinmedemogelijkgemaaktdoorICT.DenkdaarbijaandeinzetvandeiPadsmaarookdedigitaleleermaterialenenhetonlinesystemenals‘SOM-today’en‘Stroom’.

BehalveeenICT-infrastructuur,zoalsiPads,Wi-Fienglasve-zelinternet,heeftLumioneensterkebehoefteaangoeddigitaalleermateriaalomdeonderwijsdoelentebehalen.Delandelijkeontwikkelingenbeschikbaar-heidvanrijkenkrachtigdigitaalleermateriaalblijftechterintempoachterbijdeontwikkelingsgroeienbehoeftevanLumion.ICT,mediaentechnologiewordtingezetterondersteuningvanleren,lesgevenenindeondersteu-nendeprocessenzoalsadministratie.Inhetprimaireproces,lerenenlesgeven:• Digitaleeducatieveleermaterialendieonderdeelzijnvan

educatievemethodesdieingezetworden.Ditonlineleer-materiaalisveelalafkomstigvanlandelijkeeducatieveuit-geverszoalsNoordhoff,MalmbergenThiemeMeulenhoff.Opvallendisdaterbehoorlijkeverschillenzijninhetont-werp,deuitvoeringenkwaliteitvanhetonlineleermateri-aal.Van‘plat’gedigitaliseerdeleerlingenboekentoteenrij-keonlineleeromgevingmetveeluitdagingeninteractiemetdeleerling.

• ‘Showbie’wordtintoenemendemateingezetbinnendeschool.Showbieis‘app’voordeiPadwaarmeeleerlingenwerkkunneninleverenbijdedocent.DedocentvoorziethetwerkvanfeedbackeneenbeoordelingenplaatshetwerkweerteruginShowbiezodatdeleerlinghetterugziet.

• EenpilotmethetdigitaleleermateriaalvanKunskapsskolan,de‘KED-portal’.Ditiseenonlineleerportaal,noginontwikkeling,waarinvoorleerlingendemeesteinstructies,leermateriaalenopdrachtenvoorallevakkengereedstaat.Alshetleerportaalvergenoegisdoorontwikkeld,ver-vangthetoptermijndigitaleleermaterialenbijmethodesmetstappenplannen,routesenrijkeopdrachten.

• Officetoepassingenvoorhetuitwerkenvanopdrachtenenprojecten.LeerlingenzettenvooralOffice365in:Word,OneNoteenPowerPoint.

IndeondersteunendebedrijfsprocessenvanLumionwordeningezet:• SOMtodayvoorleerlingenadministratieenalsleerlingvolgsysteem.

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 8

• EenpilotmetStroom,hetleerlingplan-enleerlingvolgsysteemvanKunskapsskolanwordtover-wogen.

• Office365:Word,Excel,Outlook,OneNoteenPowerPoint.

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 9

2.DestartvanLumion2.1OntstaanDeontstaansgeschiedenisvanLumionissterkverbondenaandeonderwijsontwikkelinginhetstads-deelAmsterdamNieuw-West.In2008werdteneerstemaaldebehoeftegesignaleerdaaneennieuweschoolvoorvoortgezeton-derwijs.OpdatmomentwaserinAmsterdamsprakevan‘staandbeleid’opbestuurlijkeenstedelijkniveauzoalsdoordeverenigingOSVO(VerenigingvanschoolbestureninhetAmsterdamsevoortge-zet-enmiddelbaarberoepsonderwijs)endegemeentevastgelegdinhet‘RegionaalPlanOnderwijs-voorzieningen(RPO)’.BinnenAmsterdamZuidwesthaddenmeerderebesturendeambitievoorhetoprichtenvaneennieuweschoolvoorvoortgezetonderwijs(Amarantis,CEDERenProgresso).IneerstetermijnwashetdebedoelingdatdetweebesturenAmarantisenCEDERsameneennieuweschoolzoudenoprichten.DitinitiatiefstranddenahetfaillissementvanAmarantis.Innauwebestuurlijkeafstemmingisbeslo-tendathetbestuurProgressodenieuweschoolzouoprichten,onderdenaamCaland2,vanaf2016onderdenaamLumion.VoorProgressowasdebestuurlijkeverantwoordelijkvoordeleerlingeninAmsterdamNieuw-WesteenzwaarwegendedriveromLumioninhoogtempotestarten,erleekeenaanzienlijktekortaanlesplaatseninAmsterdamNieuw-Westteontstaan.DezebestuurlijkeverantwoordinggecombineerdmetdeambitiesvanProgressotenaanzienvanleerlingen(lerenenonderwijs)enmedewerkers(pro-fessioneleontwikkeling)werdgedeelddoordeRaadvanToezicht.DetijdsspannetussenhetdefinitievebesluitvoordeoprichtingvanCaland2enstartvandeschoolin2012wasslechtszesmaanden.Eenbijzonderefactorindezeperiodebleekhetloting-enmatchingsysteemVO-leerlingenAmsterdamtezijn.Ineerstetermijnwarenhonderdleer-lingenuitgelootvoordenieuwopterichtenschoolvanCE-DER/Amarantis.Progressoheeftdezeleerlingenactiefopnieuwuitge-nodigd,hetresultaatdaarvanwasdatheteerstecohortleerlingeneenfeitwas.Caland2gingvanstart!2.2InspiratievoorhetonderwijsontwerpIndevoorbereidingsfasehebbendeLumion-pioniersonderwijsinitiatieveneninnovatieprojectenbe-kekendiemogelijkkoppelvlakhaddenmethunideeënoverpersoonlijk,kind-entoekomstgerichtonderwijs.DeVO-sectorbevondzichin2012ineenovergangsfasevan(langdurig)opbrengstgerichtwerkennaardeeerste,nogprille,vernieuwingsprojectenrichtinggepersonaliseerdleren.Erwasopdatmomentnoggeensprakevaneenlandelijkesectorbredeimpulszoals‘Leerling2020’ende“DoorbraakprojectgepersonaliseerdlerenmeteendoordachteinzetvanICT’.IndezelfdeperiodemaaktehetNederlandsevoortgezetonderwijsvoorheteerstkennismetheton-derwijsconceptgepersonaliseerdlerenKunskapsskolanuitZweden.EenZweedsescholengroepdieeenconceptvanlerenenonderwijsheeftontworpeneningerichtvanuithettoekomstperspectiefvandevanleerlingenvannu.Wathebbendeleerlingenvannuindetoekomstnodigaanbagage,zowelcognitiefalspersoonsgericht?HetonderwijskundigenorganisatieontwerpvanKunskapsskolanissterkgerichtopeenmaximaleta-lentontwikkelingvandeleerlingen,vooraldooreenkrachtigefocusopleerdoelenendiepeonder-steuningvanleerlingendoorpersoonlijkeendidactischecoaching.Dezeideeënslotenaanbijdepio-niersvanLumion.

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 10

MetondersteuningvandestichtingKennisnet(FransSchouwenburg)endeVO-Raad(Leerling2020)ishetNederlandsescholennetwerkZo.Leer.Ik!gestart.HieraannemenVO-scholendeeldieinspiratieputtenuitdeideeënvanKunskapsskolaneninmeerofminderematehunonderwijshieropinrichten.Lumionneemtdaarnavanaf2015deelaanhetLeerling2020leerlab‘Dedocentalsdidactischecoach:hoezietdeveranderenderolvandedocentalsdidactischcoacheruit?’.DeleerlabszijnonderdeelvanhetprojectLeerling2020(VO-Raad)enhet‘Doorbraakprojectgepersonaliseerdlerenmeteendoor-dachteinzetvanICT’(ministerievanEZenOCW).InditleerlabwerktLumionmeteenzestalanderescholensamendiezicheveneensbaserenophetonderwijsconceptvan‘Zo.Leer.Ik!’.Indeleerlabswordendescholenondersteundbijhetversnellenvangepersonaliseerdlerenindeschoolendelendeelnemendescholenervaringenengoodpracticesinhetveranderingsproces.

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 11

3.VisieDehuidigevisieoplerenenonderwijsvanLumionisvooralgebaseerdopvisionaireideeën,vooralafkomstigvandebestuurderendedirecteur.Indithoofdstukwordtdevisievanuithetformeleper-spectiefbeschreven,vooralgebaseerdopvisie-enplandocumenten.Deervaringenbelevingvandevisiewordtinhoofdstuk6beschreven,vooralgebaseerdopinterviewsopallelagen.

Hetprocesvanvisieontwikkeling.Hetformulerenenverderontwikkelenvandevi-sievandeschooliseeniteratiefprocesgebleken.IndevoorbereidingsfaseenpioniersfasefasevanLumionzijndeinitiatiefnemersenkwartierma-kersvanuiteensetinformeleideeënenconcep-tenvoorkindgerichtlerenengepersonaliseerdonderwijsaandeslaggegaan.Gaandewegdeeerstevierjarenisdezeconceptvisiealseenpro-cesverderherijkt,bijgestelden(tendele)vastge-legd.DevisievanLumionzalookkomendejarenalseenvoortdurendproceswordenverdieptenbijgesteld.

3.1VisiebouwstenenvoorlerenenonderwijsLumionheeftindevisieoplerenenonderwijseengerichtefocusoptweevisiebouwstenen:devisieopdeleerlingendevisieoplerenenpersoonsontwikkeling.

Visiebouwsteenleren

Lumionstreeftnaarleerprocessendiewordengekenmerktdoor‘zelfstandiglerenenwerken’.

Zelfstandiglerenindebetekenis:

• Deleerlingplantenorganiseertzelf;

• Deleerlingsteltzelfgroepensamen.

Zelfstandigwerkenindebetekenis:

• Eengoedeopdracht;

• Fasenvaneenles;

Visiebouwsteenleren

Lumionbrengtindevakken(hetformelecurriculum)zoveelalsmogelijksamenhangaan.

Visiebouwsteenleren

Lumionstreeftnaar‘adaptiefleren’metdeinhoud:

• Intoenemendematezelfstandiglerenenhandelen;

• Samenmetandereneninsamenhangleren;

• Reflecterenopdeinhoudenproces;

• Lerenindoorlopendeleerlijnen;

• Lereninreëlecontexten.

Visiebouwsteenleerlingprofiel

DeLumionleerling:

• Isonderzoekend;

• Voeltzichthuisenontplooitzijnvaardigheden;

• Wordtgekendengewaardeerd;

• Wilgraagleren;

• Wilgeïnspireerdenuitgedaagdworden;

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 12

• Wilsteedsmeerverantwoordelijkheiddragen;

• Staatopenvooranderen;

• Gaatsteedsbewusterkiezen.

KernwaardenvandeLumionleerling

• Onderzoekend;• Leerlingvoeltzichthuis;• Leerlingontplooitzijnvaardigheden.

Visiebouwsteenleergemeenschap

Lumionstaatvooreenlerendegemeenschapvanleerlingenendocenten,metdezetypischekenmerken:

• Creatiefenambitieus;• Grensverleggendenbetrokken;• Lerendenvrij.

3.2VisiebouwstenenvoormedewerkersenprofessionaliteitDedocentenenhetteamvormengezamenlijkhetsocialekapitaalvanLumion.HetsocialekapitaalisvoorLumionhetkrachtigsteinstrumentariumomdevisieoplerenenonderwijsendaarmeedeorga-nisatiedoelentekunnenrealiseren.Devisieademteenkrachtigefocusopdedocent,hetteamalskritischesuccesfactor.

VisieopdedocentDocentprofiel

Eendocent,medewerker:• Wordtgekendengewaardeerd;• Isgeïnspireerdengedreven;• Iskritischnaarzichzelfenanderen;• Wilonzedoelenbereiken;• Verantwoordelijkvoortakenenafspraken;• Jegaatuitvanhetteambelang;• Jebentbevlogen,trachtanderenenleerlingenteinspire-

ren;• Jegeeftjezelfenanderenruimteomfoutentemaken.

KernwaardenvandeLumion-docent

• Ontdekken;• Vertrouwen;• Ontplooien.

Visie:strategie Destrategieomdevisieopwerkenendedocentterealiseren:

• Alledocentennemenbinnendeschoolderolvanpersoon-lijkendidactischecoach;

• Alledocentenorganiserenenzettenwekelijkseendagdeelinvooroverlegenprofessioneleontwikkeling;

• Deteamscentraalengezamenlijkeverantwoordelijkheid.Docentenwerkeninteamssamen,indevormvangeza-menlijkeverantwoordelijkheid,geleiddooreengroepvanteamleidersdiegezamenlijkverantwoordelijkzijnvoordeteams;

• Professionaliseringwordtbijvoorkeurinterngerealiseerdopbasisvanhetprincipe‘train-de-trainer’.

3.3HetDNAvanLumion

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 13

HetDNAvanLumion(inopbouw) Leerling Docent Manage-ment

Vertrouwen X X X

Respect X X X Eigenaarschap X X X Leerlingen-docentevormeneenle-

rendegemeenschapX X X

Leerling-Docent-Ouders X X Eigenverantwoordelijkheid X X X Gezamenlijkverantwoordelijkheid X X Zelfbewustleraarschap X Werkeninteams X X Gedeeldleiderschap X X Visionaireninnovatiefleiderschap X X

3.4VisieontwikkelingLumiongaatnu(2017)overnaareenontwikkelingsfasewaarindeschoolalsorganisatiesterkgaatgroeien.Dezegroeivereisttenaanzienvandevisieenontwikkelingsdoelen:1. Samenhangenoverzichttenaanzienvandeontwikkelingsdoelen.2. Duidelijkheidentransparantie.Ditdraagtbijaaneencultuurvanwerkendiegebaseerdopeen

herkenbarestipaandehorizonenhelderebeeldenbijderoutedaarnaartoe.3. Voortdurendefocusoprichting,dooreenbeperktesetvanambitieuzedoelen.Omsamenhangen

coherentienuenvooralindetoekomstinhetteamterealiserenenbehoudenishetaanteradenomfocusaantebrengenindeontwikkelingsdoelen.

Dehuidigevisiekanoponderdelenwordenherijkt,uitgebreidenwordenaangescherpt.Ookditisgeengebeurtenismaareencontinuproces.Zoalsindeontwikkelingsvragenvanhoofdstuk7verderwordtuitgewerkt,kunnendevolgendevisiebouwstenenhierinaanbodkomen:

Gepersonaliseerdleren

Dehuidigevisieoplerenenlesgeveninbeddenineenbrederkader,bijvoorbeeldpersoonlijkofgepersonaliseerdleren.Ontwikkelenvandevisiebouwsteengepersonali-seerd/persoonlijkleren.MetdeverbindingennaarZo.Leer.Ik!

Persoonsvorming Ontwikkelenenexpliciterenvaneenvisiebouwsteenpersoons-vormingwaarindehuidigevisie-elemententenaanzienvandeleerlingwordengekaderdineenschooleigensetvanLumion21eeeuwsevaardigheden(hetDNAvandeleerlingenvanLumion).Verbindingmetcoachingalsdiepeondersteuningvandeper-soonsvormingvanleerlingen.

Leerstofaanbod Eenvisiebouwsteengerichtopdewijzewaaropthematiseringenclusteringvanleerinhoudenindetoekomsteruitgaatzien.InverbindingmetZo.Leer.Ik!endebalanstussenanaloogendigitaalleermateriaal.IndezevisiebouwsteenkanrichtingwordengegevenaandewijzewaaropLumiondedidactischeaanpaknaardetoekomstzietengaatontwikkelen:eenrijkevariatieaanlessen,leervor-menendidactischewerkvormen.

Toetsenenevalue-ren

Visieontwikkelingoptoetsenenevaluerenindecontextvandedoelentenaanzienvangepersonaliseerdleren.Dewaardevan

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 14

toetsenenevaluerenherbepalenenexpliciteren.

ICT&technologie OntwikkelenvaneenvisiebouwsteenopeendoordachteinzetvanICT,mediaentechnologie.Hierinkunnentweeelementeneenrolspelen:-ICTalsleerdoel(ICT-geletterdheid)-ICTalsmiddelomleer-enonderwijsprocessenteversterken.

Visieproces Devisievertalennaareensetvankernwaarden.Opbasisvandekernwaardenkandetransferwordengemaaktnaarhetladenvandevisie.Inhoudenbetekenisgeveninwaarneembaarge-drag.Ditleidttoteengezamenlijkestipaandehorizoneneengezamenlijketaalhierbij.

3.5OndersteuningaanvisieontwikkelingHetverderontwikkelenvandevisie,vooraldeaspectendiepersoonlijk/gepersonaliseerdrakenkanwordenondersteunddoordezevisiemodellen:1. PiramidevanDanielKim2. Matrixbetekenisgevinggepersonaliseerdleren(OMJS)3. Negennetwerkpuntennaargepersonaliseerdleren(DavidHargreaves)PiramidevanDanielKimDepiramidevanDanielKim,Amerikaansonder-wijsinspirator,maakthetbelangzichtbaarvaneendoelgerichteorganisatieendoelgerichteveranderingsprocessen(Lumion:groeienop-schaling).Indeontwikkelingvanonderwijsorganisatiesiseenonderscheidtemakentussenverschillendelagen:erissprakevaneenhiërarchievankeu-zes.DanielKimgeeftdezeweerineenpiramide.Eengroei-enveranderprocesnaargepersonali-seerdlerenwordtkansrijkeralsdeinnovatiegestoeldisopeengedeeldevisiedievervolgensweergebaseerdisopdedialoogbinnenhetteam.Dereikwijdtevandeveranderdoelenendeimpactopdeschoolorganisatiebepalenhoebreedendiephetfundamentmoetzijn.Matrixbetekenisgevinggepersonaliseerdleren(OMJS)Indematrixvanbetekenisgevingkomenzesbasisdimensiesvangepersonaliseerdlerenbijelkaar,alsmetelkaarverbondenbouwstenenvooreenschooleigenvisieopenbetekenisvangepersonaliseerdleren.Doordezesdimensiessamenmethetteamteonderzoekenenuittelijnenontstaateenkrach-tigegedeeldebetekenis,inhoudenreikwijdte.Hetspectrumaandimensiesiseenvloeiendmodelenkader.Desetkandoordeschoolaangevuldenuitgebreidwordenmetnieuwedimensiesenaspectendiepassenbijdeschooleigenvisieopgepersonaliseerdleren.

MATRIXVANBETEKENISGEVINGGEPERSONALISEERDLEREN

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 15

Leraarcentraal Leerlingcentraal Leerlinggestuurd

Regie Gepersonaliseerdleren Persoonlijkleren

Waarstaatdeschoolnu?

Waarwildeschoolkomen?

Aandachtspunten

Eigenaarschap Volgtdeleraar Begrijpt Investeert Isautonoom

Waarstaatdeschoolnu?

Waarwildeschoolkomen?

Aandachtspunten

Motivatie Extrinsiek Intrinsiek

Waarstaatdeschoolnu?

Waarwildeschoolkomen?

Aandachtspunten

Betrokkenheid Passief Actief Verbindend Flow

Waarstaatdeschoolnu?

Waarwildeschoolkomen?

Aandachtspunten

Evaluatieentoetsing Summatief Formatief

Waarstaatdeschoolnu?

Waarwildeschoolkomen?

Aandachtspunten

Houvastdoordieptes(DavidHargreaves)EenbetekenisvolenbelangrijkhouvastophetgeheelvangepersonaliseerdlerenisontwikkelddoorDavidHargreaves(2006).HetkadervanHargreavesopgepersonaliseerdlerenlevertconcreethouvastoptenaanzienvan:

• Hetcurriculumontwerpvangepersonaliseerdleren;• Hetorganisatieontwerpvangepersonaliseerdleren;• Leiderschapdatnodigisvoordeinnovatie.

Hargreavesidentificeertnegen,onderlingmetelkaarverbonden,toegangs-ennetwerkpunten.Denegen‘gateways’totgepersonaliseerdlerenmetalsdoelstellingomhetlerenteverbeteren.Denegennetwerkpunten(gateways)zijn:

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 16

• Curriculum;• ICTennieuwetechnologieën;• Lerenleren;• Toetsingenevaluatie;• Adviesensupport;• Mentoraatencoaching;• Deleerlinginhetontwerpenuitvoering

betrekken;• Herijkingteamencrew;• Ontwerpenorganisatie.DooreenkrachtigevisieenfocusopdezenegennetwerkpuntenteontwikkelenkanLumionvoldoen-de‘diepte’invierkernindicatorenvangepersonaliseerdlerenrealiseren.• Diepleren• Diepeervaringen• Diepleiderschap• DiepeondersteuningOmverbindingentussendenegennetwerkpuntenendevierdiepteszichtbaartemakenheeftDavidHargreavesdenetwerkpuntengeclusterdingroepen.Groepenvanfactoren(netwerkpunten)dieleidentotdevierdieptesvange-personaliseerdleren.Denegennetwerkpuntenenvierdiepteshelpendeschoolomdeschooleigenkritischesuccesfacto-renvangepersonaliseerdlerenteidentificerenenbepalen.Hetka-dergenereertbovendieneenver-dieptoverzichtvandesleutelfacto-renvangepersonaliseerdleren.

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 17

4.Coaching4.1Watiscoaching,watishetdoel?Coachingvormteenbelangrijkonderdeelvandeaanpakenontwikkelingvanleerlingennaarzelfver-antwoordelijkleren.DeinhoudenwijzevancoachingisgebaseerdophetmodeldidactischcoachenvanKunskapsskolan.Lumionkiestindehuidigeontwikkelingsfaseheelduidelijkvoorpersoonlijkecoa-chingvanleerlingen.Inhetgevalvanpersoonlijkecoachingvoertdecoachcoachgesprekkenmetleer-lingeneen-op-eenenmeestalbuitendelessituatie.Lumionverwachtdatleerlingenzichdoordezemaniervancoachenzichkunnenontwikkelentotautonomeenzelfstandigeleerlingen.Leerlingendiestap-voor-stapeigenaarwordtvanhuneigenleren.Coachingdraagtbijaan:• Deontwikkelingvanbredevaardighe-

denenpersoonlijkeontwikkeling,zoalsdoelenkunnenstellen,plannen,reflec-teren,onderzoeken;

• Hetbereikenvangoedeleerresultaten.

Leerlingenvanhettweedeleerjaar(2016)hebbeneenmaalpertweewekeneencoachgesprekenervarencoachingalseenvan‘tops’vanLumion.Decoachgesprekkenzijnaltijdeen-op-eenmetdecoach,zeldeningroepsverbandofineenles.Dezeleerlingenervarendegesprekkenals’eerlijk’en’oprecht’.Deleerlingwordtdoordecoachgeprikkeldenuitgedaagdomoprechtpersoonlijkeeneerlijknaarzichzelftezijn.Leerlingeninleerjaarviergevenaandatdebehoefteaancoachingafneemt,zowelindeloopvandeschoolloopbaanalsindeloopvanhetschooljaar.Zijvoerencoachgesprekkenineenva-riatievaneenmaalpertweewekentoteenmaalpertweemaanden.Opvallendisdatdeleer-lingeninhetvierdejaarkritischerzijnnaarkwaliteitvandecoaches.Zijervarendanverschillenindewijzeenkwaliteitvancoaching.

CoachingbetekentvoordeLumionleerlingmeerruimteomeigenkeuzestemakeninleren,doelstel-lingenvaststellenenstudieplanning.Ditleidttothogeremotivatievandeleerlingenenbevorderthetwelbevinden.Coachingbetekentdatdeleerlingen,onderbegeleidingvanhuncoach,huneigendoe-lenstellen.Vervolgensgaanzijhieraanwerkenmetalsdoelgoedeleerresultatentebehalen.DecoachesvanLumionbegeleidenditproces.Zijvolgenhetleerprocesendemanierwaaropdeleer-lingenhundoelenhalen.Dezerolisduidelijkandersdanderolvaneenmentor.Elkeleerlingheefteenregelmatigeencoachgesprekmetdevastecoach.Gemiddeldhebbencoachenleerlingeenmaalpertweetotdriewekeneencoachgesprek.Hetaantalcoachgesprekkenisperleer-jaarenperperiodeverschillend:• Indeleerjareneenentweeisdebehoefteaancoachinghoog,indehogereleerjarenneemtdeze

behoeftegeleidelijkaf.Hieruitkunnenweafleidendatleerlingenzichverderinhunschoolloop-baanontwikkelentotzelfstandigeenzelfverantwoordelijkeleerlingen.

• Alsderesultatenvandeleerlingachterblijvenleidtditmeestaltotmeercoachgesprekken.BinnenLumionzijnálledocentenopgeleidtotcoach.Elkedocentbegeleidt10tot15leerlingenalscoach.Hetmomentvancoachingisnietgeplandinhetlesroosterenisvrij.Meestalwordencoachge-

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 18

sprekkenbuitendelessengevoerd.DerolvaneenLumiondocentverandertdoorcoaching.Dedocentwordtmeereenbegeleiderinplaatsvankennisexpert.Coacheshebbendevolgendetaken:• Leerlingenhelpenomstructuurinhunleer-

procesaantebrengen.Vooraldoorteon-dersteunenbijhetbepalenvandoelen,leer-strategieëneneenstudieplanning;

• Leerlingenhelpenomterugtekijkenophunleren,eenreflectievehoudingontwikkelen.Bijvoorbeelddoorterugteblikkenopwerkdatdeafgelopenweekisgemaakt,hetresul-taat.Maarookopdemanierwaaropdeleer-lingditheeftaangepakt.Watheeftgewerkt?Watniet?

• Leerlingenhelpenzichbewusttewordenvanzijnsterkeenzwakkekanten;• Leerlingenhelpenomkritischteblijvenophuntaken;• Coachgesprekkenkunnenaanpassenopdebehoeftenvanenhetvermogenvandeleerling.

DocentenvanLumiongevenaandatdoorcoachingduidelijkeengroeiendeigenaarschapbijdeleerlingeniswaartenemen.Eigenaarschapvanleerlingentenaanzienvanleerresultaten,dewijzevanleren(leerstrategieënenleerstijlen)enstudieplanning.Eenandereopbrengstvancoachingisvolgenshendatdeleerlingenzichmeerenmeerbewustzijnhoezijhetbesteleren:studieplanning,leerdoelen,leerstrategieënenreflectie.Totslotgevendocentenaandatcoa-chingpositieveeffectenheeftopdepersoonlijkeontwikkelingvanleerlingen.Zijzijnsteedsbe-terinstaatomzelfstandigkeuzestekunnenmakenenbesluitentenemen.Totslotgevendo-centenaandatcoachingleidttothogerebetrokkenheidvandeleerlingen.

4.2HetcoachgesprekBinnenLumionpassenallecoacheseeneenduidigegespreksstructuurtoe.Eencoachgesprekzieterinopbouwalsvolgtuit:

Vijffasenvaneencoachgesprek

0. Voorbereiding Deleerlingbereidtzichophetcoachgesprekvoordoorterugteblikkenopdeafgelopenperiode,watginggoed,watniet?Hebikmijngesteldeleerdoelenbehaald?Deleerlingbliktvoorafookvooruitnaardeko-mendeperiode;watgaikleren?Hoegaikleren?Wanneergaikleren?Decoachbereidtzichvoordoordeleerresultateninleerlingvolgsys-teemnatelopenenfeedbackvananderedocententebekijken.

1. Introductie Voorbeeldvraag:‘Hoegaathetmetje?’‘Watvoorleukshebjegedaandeafgelopenweek?’Decoachscheptindestartvanhetcoachgesprekeenveiligesfeer.Devragenzijngerichtopzowelfeitenalspersoonlijkeaspecten.Ditkanbetekenendateencoachstartmetpratenover‘ditjesendatjes’omvervolgensverdertegaantotde‘ordevandedag’,hetlerenvandeleerling.

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 19

2. Huidigestatus Voorbeeldvraag:‘Hebjejouwdoelenbehaald?’‘Wathebjedezeweekgeleerd?’Decoachstarthetgesprekmeteenoverzichtvanmetdehuidigestandvanzaken,degesteldedoelenendebehaalderesultaten.Vervolgensgeeftdeleerlingzijn/haarmeninghierover.

3. Doelenstellen Voorbeeldvraag:‘Watzijnjouwdoelenvoordekomendeweek?’‘Watgajeleren(leerdoelen)?Hoegajedatleren(werkdoelen)?”’Decoachendeleerlinggaaninhetcoachgesprekdoelenstellen.BijLumiongaathetdanomconcreteleer-enwerkdoelenvoordekortetermijn.Decoachmaaktdaarbijwelaltijddeverbindingmetdelangetermijndoelenvandeleerling.

4. Strategieënkiezen Voorbeeldvraag:‘Hoeplanjejetijdomjeleerdoelentehalen?’‘Watvoorondersteuningofbegeleidingdenkjijnodigtehebben?”’Indezefasevanhetcoachgesprekbepaaltdeleerling,metondersteu-ningvandecoach,destudieplanningendewijzewaaropdeleerlingdegesteldedoelengaatbehalen.Hoepakikhetaan?Wiehebikdaarbijnodig?

5. Conclusie Voorbeeldvraag:“Watwarendemeestbelangrijkepuntenvanonsgesprek?”Indelaatstefasevanhetcoachgesprekwordendevervolgstappenvandeleerlingbesproken.Decoachendeleerlingkijkenallebeiterugophetverloopendekwaliteitvanhetcoachgesprek.

4.2CoachinginontwikkelingLumionheeftalineenkortetijdeenstevigeenschoolbredebasisvancoachinggerealiseerd.Coachingvooralleleerlingen,enmetelkedocentalscoach.Coachingiseenbelangrijkestapomleerlingenopwegnaarzelfstandiglerenenzelfstandigwerkentebrengen.Hetiseenbewustekeuzeomalledocentenopteleidentotcoach.Alledocentenpassendezelfdewijzevancoachentoe.Ditiseenbelangrijkevoorwaardeomcoachenteverdiepenenteverbreden.

Oudersgevenduidelijkaangeïnformeerdtewillenwordenoverdeaanpak,inhoudenprocesvancoaching.ZijzijnsterkgeïnteresseerdindewijzehoezijalsouderdecoachingvanLumionkunnenondersteunenenverdiepen.Almetalhebbenouderszeerpositieveverwachtingenvancoaching.Zeverwachtendatdepositievebenaderingvancoachinghetkind‘sterker’maakt.

Lumionzalcoachingindekomendejarenverderontwikkelenenverdiepen.Lumiongaateenwerkwij-zeonderzoekenenontwikkelenwaarmeeleerlingenzelfstandigcoachnotitiesencoachafsprakenkun-nenvastleggen.Ouderswordenindenabijetoekomstnogmeerbetrokkenbijcoaching,als‘educatiefpartner’.Nietalleendoorinformatietegevenmaarookdoorhenactiefinhetcoachprocestebetrek-ken,bijvoorbeeldineenlange-termijn-doelen-gesprektussencoach,leerlingenouder.

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 20

NuzetLumionpersoonlijkecoachingin.Lumiongaatonderzoekenofinalleleersituaties,dusookinstructielessenenworkshopsbijvakken,coachingingepastkanworden(didactischcoachen).Lumionverkentin2016-2017debruikbaarheidenmogelijkhedenvandeKED-Portal.Datiseenpor-taalmedigitaalleermateriaalinlosseblokken(steps)enmeerdereniveaus(rubrics).Ditleermateriaalbiedtdeleerlingruimteommeereigenkeuzestemakentenaanzienvanleren.Kortom,ruimtevoorleren!

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 21

5.Deinnovatie-expeditieLumionisgestartin2012alseennieuweschool.Datiseenuitgangspuntdatveelruimtegeeftvoornieuweideeëneninnovatiefonderwijs-enorganisatieontwerpinvergelijkingmethetuitgangspuntvoorveranderingenvanbestaandescholen.Indetijdgezienkunnenvijffasesvanorganisatieontwik-kelingvanLumionwordenonderscheiden:

5.1ExpeditiekadersOpbasisvaneenflinkaantalgesprekkenindeschoolenvisie-enplandocumentenzijneenaantalkritischesuccesfactorenteidentificeren.Kritischesuccesfac-torendieinzichtverschaffeninhetprocesvanont-wikkelingvanLumion.Welkebeleidskeuzesenstra-tegieënblekentotteleidentothetonderwijsendeorganisatievanLumion?WaardoorenopwelkewijzewerdhetteamhetsocialekapitaalvanLumion?Wel-kefundamentenvoorhetonderwijsontwerpblekenhetverschiltemaken,waarom?Indittabelhieronderwordendezegeïdentificeerdesuccesfactorenbeschreven.Dezesuccesfactorentegelijkwordengeplaatstinhetframework‘Cohe-rence’vanMichaelFullan.Hiermeewordendesuc-cesfactorenvanLumionverbondenaanresultatenvaninternationaalonderwijsonderzoekenontstaateenmeerdimensionaalinzicht.Inhoofdstuk8wordeneenaantalontwikkelvragenvoorLumionvoorde(nabije)toekomstaangereikt.Dezezijnmedegebaseerdopdekritischesuccesfac-torenenmogelijkeeffectendaarvanvooronderwijs-enorganisatieontwikkeling,voordenabijedetoekomst.InCoherentie-raamwerk,eendynamisch,aanpasbaaractie-framework,onderscheidtMichaelFullanalsvijfbouwstenenvooreensuccesvolleonderwijsorganisatieofveranderingsproces:1. Focusopdegoederichtingomeencollectiefdoeltebereiken;2. Samenwerkingsculturencreërenenindividuelerollenenteamrollenverduidelijken;3. Verdiependlerenomverbeteringenteversnelleneninnovatietecultiveren;4. Verzekerenvanverantwoordelijkheidvanbinnenuit.

• Verander- en verbeter-capaciteit vergroten

Verdiepend leren

Leiderschap

Focus op richting

Cultiveren van de samen-werking

Slim verant-woorden

• Collegiaal leren

• Doelgerichtheid• Doelen met impact• Duidelijke strategie• Leiderschap bij verandering

Als we een effectief verant-woordingsbeleid willen hanteren, dan moeten we voorwaarden ontwikkelen om een “intern verantwoordelijkheidsgevoel” te maximaliseren en interne verantwoording omkaderen en versterken met externe verantwoording.

Focus is niet slechts een kwestie van het formuleren van doelen. Het is een proces dat initiële en voortdurende betrokkenheid behoeft.

Samenwerken gaat niet slechts om het creëren van een plek waar mensen zich goed voelen, maar om het cultiveren van ieders deskundigheid ten behoeve van een collectief doel.

We moeten onze focus

verleggen naar een verdiepend begrip van

het leerproces en hoe we dit kunnen beïnvloeden. Dit

vraagt om kennisopbouwende partnerschappen voor alle betrokkenen.

• Interne verantwoordelijkheid• Externe verantwoording

• Duidelijkheid geven over leerdoelen• Precieze pedagogiek• Praktijk veranderen door het vergroten

van verbeter- en verandercapaciteit

Nooit eerder was het zo belangrijk om je eigen leider te zijn. Zorg voor coherentie in deze chaotische tijd.

Leiderschap• Beheers het Raamwerk • Leiderschapsontwikkeling op alle niveaus

• Groeicultuur• Lerend leiderschap

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 22

5. Dekernvanhetraamwerkwordtgevormddoor‘leiderschaptotcoherentie’,datallevierhoofd-componentenmetelkaarverbindt.Leidersdieinpartnerschappensamenwerken,bepalenhoedeviercomponentengecombineerdhorentewordenomtevoldoenaandeuiteenlopendebehoef-tenbinnendecontext.

5.2KritischesuccesfactorenKritischeSuccesFactoren(KSF) Coherence

Nieuweschool:geenverleden,weltoekomst.Lumionkenthetvoordeelvaneenstartup,eengloednieuweschool.Daarmeeisdeschool,deschoolleidingenhetteameenonbeschrevenboek,zonderhistorischopgebouwdedenk-enwerkcultuur.Maarwelmeteennieuwteamwaarinbewustgezochtisnaarenge-stuurdisopeengrondhoudingvanopenheideneenattitudevanveran-deringsbereidheidindecrewencrewmembers.Erishierstriktgenomengeensprakevaneenveranderings-entransitie-proces.Hetzelfdeontwerpvanonderwijsenorganisatierealiserenineenbestaandeschool,vraagteenveranderingsprocesmetveelimpact.

CultiverensamenwerkingLeiderschap

Bewustewervingendiepeondersteuningvannieuwedocenten.Lumionheeftdocentengeworvenopbasisvaneenprofieldatgebaseerdisopenverbondenisaandeonderwijs-enorganisatievisievanLumion.Gedurendedepioniersjarenishiervooreensoortvandocentprofielont-staan.Tegelijkertijdisvanmeetafaangerichteendiepepersoonsgerichtebe-geleidingvannieuwedocentengerealiseerd,metnamedoordeteamlei-ders.Dezediepeondersteuningisgebaseerdophetideedatdocentendievanuitandere‘bestaande’organisatiesinstromennogweinigervaringhebbenmetdeinnovatievemaniervanonderwijsenorganisatie.Indepraktijkistotnutoegeblekendaternognauwelijksdocentenopbasisvaneenmismatchzijnvertrokkennaareenanderewerkkring.

CultiverensamenwerkingLeiderschap

Bouwenaandeteamcultuur:hetteamalssociaalkapitaal.ZoweldeschoolleidingalshetbestuurProgressohebbengezamenlijkdoelgerichtvanafdestartfasetotenmetdepioniersfasevanLumiongerichtgebouwdaanengestuurdophetteamalssociaalkapitaal.Dezefocusgerealiseerddoorleiderschapheeftgeresulteerdineenteamcul-tuurvanopenheidenveranderingsbereidheid.ProgressoenLumionbenoemenditindevisievanals‘zelfbewustleraarschap’.

CultiverensamenwerkingLeiderschap

Gezamenlijkeverantwoordelijkheid.Hetbasisprincipevangezamenlijkeverantwoordelijkheidopallelagenvandeorganisatie.Drieteamleiderszijngezamenlijkverantwoordelijkvoordeteamsenzijnnietaanéénteamgekoppeld.Alleteamszijnvervolgensgezamenlijkverantwoordelijkvooralleleer-lingen.Hetgeheleteamisgezamenlijkverantwoordelijkvoordewerk-processen,deinhoudvandeLumionacademieendaarmeegezamenlijkverantwoordelijkvoorbelangrijkeaspectenvanonderwijsontwikkelingeninnovatie.

CultiverensamenwerkingSlimverantwoordenLeiderschap

Communitygedachte.AlsfundamentvoordeschoolorganisatieheeftLumioneenlerendege-meenschapvandocentenenleerlingenvoorogen.Metnameindeeer-stetweeádriejarenisbewustenberedeneerdaandezegemeenschap

CultiverensamenwerkingSlimverantwoordenLeiderschap

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 23

gebouwd.Dekleineschaalvandeschoolheefthieraanbijgedragenenheefteenperceptievannabijheidgebracht.Voordetoekomstishetbehoudenvandezenabijheideneenflorerendeleercommunityeenuitdaginginhetgroeiscenario.Indeaankomendenieuwbouwsituatiewordtnabijheidvoorziendoorhetinrichtenvanleerunitsvanmaximaal175leerlingen.

Eenlerendeorganisatiealsaccelerator.Lerenvanenmetelkaariseenvandefundamentenvandewerkproces-senbinnenLumion.VooralgevatindeLumion-academie.Indezeaca-demieligthetaccentnunogopformelevormenvansamenleren,bij-voorbeelddoorkennis,ervaringenaanelkaartepresenteren.Indetoe-komstkaninformeellereneenduurzamedoorontwikkelingvanhetprin-cipelerenvanenmetelkaarvormen.Eentweedesuccesfactorisdatstructureel–wekelijks-eendagdeelwordtingeroosterdvoorteamoverlegendeLumion-academie.

Cultiverensamenwerking

Eigenaarschapengedeeldleiderschap.InhetontwerpvanLumionisvanuithetleiderschapendeorganisatieinrichtinggestreefdnaar’gedeeldleiderschap’opalleniveaus(inclusiefheteigenaarschap).Erisgebouwdaaneen‘plat’organisatieontwerpwaarindeteamleidersderuggengraatvormen.Tegelijkwasdeschoollei-dingenbestuurderzichervanbewustdatditnieuwerollenenvaardig-hedenvraagtvanhetmiddenkader,deteamleiders.Progressokenteenbredeendiepeopvattingovergedeeldleiderschapophetniveauvandedocenten:met,voorenvandocenten.Hierisge-deeldleiderschapindeteamcultuurgevatenwaarneembaar.Gedeeldleiderschapopdocentniveaukenttweedimensies:• Gedeeldleiderschaptenaanzienvanhetproces(organisatie).

Bijvoorbeeldinteamoverlegdatonderroulerendvoorzitterschapvandedocenteninhetteamwordtgevoerd.

• Gedeeldleiderschaptenaanzienvandeinhoud(vanlerenenon-derwijs).BijvoorbeeldindeLumion-academiewaardocentenkennisenerva-ringmetelkaardoordezebijvoorbeeldaanelkaartepresenteren.

Cultiverensamenwerking

Hetkindcentraal:kindgerichtengepersonaliseerdlerenenonderwijs.HetonderwijsontwerpvanLumionisvanafdevoorbereidinggebouwdophetperspectiefvankindgerichtonderwijsengepersonaliseerdleren.Deperiode2012-2013wasvoorhetNederlandseonderwijshetmomentum

Verdiependleren

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 24

vandeovergangvanopbrengstgerichtnaarkindgerichtengepersonali-seerdonderwijs.Lumionheeftopdatmomentdezeparadigmashiftuitstekendgeïdentifi-ceerd.DoorinspiratieoptedoeninZweden(Kunskapsskolan)enteZo.Leer.Ik!netwerkishetonderwijsontwerpperfectin‘sync’metveran-derendemaatschappelijkeopvattingenoverleren,onderwijs.Lumionheeftoogvoordecognitieveontwikkelingenvoordepersoons-ontwikkelingvandeleerlingen.Onderinvloedvandezevisieenpersoon-lijkecoachingblekenLumionleerlingenalinkortetijdwaarneembaarverantwoordelijkenverantwoordelijkheidvoorhuneigenleerprocesteverwervenentevertonen.Krachtigepersoonsontwikkelingmetalskerndevaardigheidzelfreguleringheefthieraanbijgedragen.

Coachingvooralleleerlingenalsaccelerator.Inhetleer-enonderwijsprocesvanLumionwordteenaanzienlijkdeelvandeverantwoordelijkheidbijdeleerlingenbelegd,hoeweleraltijdsprakeisvan‘shared-control’;dedocentendeschoolzijnaltijdeindver-antwoordelijk.Deschoolbredeinzetvanpersoonlijkeendidactischecoachingvanalleleerlingenheefthieraaninhogemateaanbijgedragen,datwordtonder-schrevendoorvelebetrokkenen.Coachingenhetverleggenvanverant-woordelijkheidrichtingleerlingheeftwaarneembaargeleidtoteensub-stantiëlegroeivanheteigenaarschapbijleerlingen.

Verdiependleren

Foutenmakenmag:iteratieveorganisatieontwikkeling.Hetgeheleprocesvanorganisatieontwikkelingkenmerktzichminofmeerdooreeniteratievemaniervanwerkenenontwikkelen.Verkennen,onderzoeken,testen,invoeren,bijstellen.Erisvoorafeenherkenbarefocusopdeinnovatieveonderwijsdoelenendeambitieuzedoelentenaanzienvanteamontwikkeling,hoewelnietaltijdgeëxpliciteerd.Dewegnaardezedoelenwordtniettevorenplanmatig-alseenblauw-druk-indetailuitgewerkt,maaralwerkendbereikt.Hiermeewordttege-lijkgebouwdaaneencultuurwaarineenonderzoeken,explorerenenverkennenaangemoedigdwordt,waarfoutenmakenmag.

FocusoprichtingCultiverensamenwerking

Vaksectieszijnnietvoorzien.Lumionheeftinhetonderwijs-enorganisatieontwerpvanafdestartervoorgekozenomgeenverticaleorganisatiestructuurindevormvanvaksectiestecreëren.Doorgaandelijnenenverticaleafstemmingwordtgevondenindegerea-liseerdewerkcultuurvanlerenenwerkenmetelkaar,metnameindegeroosterdetijdvooroverlegendeLumion-academie.DegroeivanLu-mionkanleidentotherijkingvandezebeleidskeuzes.

FocusoprichtingCultiverensamenwerkingSlimverantwoorden

Visionairleiderschap.DeschoolleidervanLumion,destijdsCaland2,heeftvandebestuurder(Progresso)eenopenopdrachtenverreikendmandaatgekregentenaanzienvanhetontwerpvanonderwijsenorganisatie.Beidebetrokke-nenwerktenalgeruimetijdmetelkaarsamenindehetCalandlyceum(1)waardoorwederzijdsvertrouweninsterkematevoorhandenwas.Ruimtevoordeschoolleidermeteenzorgvuldigemonitoringvandebestuurderheeftgeleidtoteigenaarschapenpositieveautonomieindeschoolleiding.Ruimtedieisgebaseerdopgezamenlijkevisieenopvattingen:gedeeldleiderschapeneigenaarschapineenteamcultuurvanopenheidenver-anderingsbereidheid.

SlimverantwoordenLeiderschap

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 25

Degoudendriehoek‘kind-docent-ouder’.

Lumionheeftdoormededoordebeperkteomvangindeeerstejarenbewustgebouwdaanderelatiekind-docent-ouder.Ditheeftgeleidtoteensterkeintensebandmetouders,dieookalszodanigdoorouderswordtervaren.Dedriehoek‘kind-docent-ouder’geeftaandatLumionernaarstreeftdatoudersendocentelkaarzienalsgelijkwaardigepartnersdieelkvanuiteeneigenverantwoordelijkheid,hunrolspeleninonderwijsenzorgvoorditkind.Oudersendocentengaansnelengemakkelijkhetgesprekmetelkaaraan,rondomditkind,dezeleerling.Ditheeftnietalleengeleidtoteffectievecommunicatiemaarvooraleenwarmesamenwerking.

CultiverensamenwerkingSlimverantwoorden

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 26

6.DeervaringvanLumionHoeervarenleerlingen,ouders,docenten,schoolleidingenbestuurderonderwijs,lerenenwerkenopLumion?Watenhoezienwedevisie,doelenenambitiesvanLumionterugindeperceptievandege-nendieleren,werkenenbetrokkenzijnbijdeschool?Opbasisvaneenaantalgesprekkeneninter-viewswordenstukjesvanhet‘Lumion-DNA’zichtbaar.Aandegevoerdegesprekkeneninterviewsliggeneensetvanindicatorentengrondslag.Opbasishiervanzijnpergeledingeenaantalgespreksvragenenstellingengeformuleerd.

Indicator

Leer-lin-gen

Ou-ders

Do-cen-ten

School-leiding

Be-stuurder

Coachen(didactischcoachen) X X X X Visie X X X X Digitaalleren&leermateriaal X X X X Lesrooster X X X X Clusteringvanvakken/thematisering X X X X WatonderscheidtLumion? X X X Communicatie X X X X Ruimtevoorleren(zelfstandig,eigenaarschap) X X X Schoolontwikkeling(vanafdestartvandeschool) X X Schoolontwikkeling:parelsenpuzzels X X Lumionendeomgeving(incl.descholengroep) X X Toekomstinhetgroeiperspectief X X

Deresultatenvandezegesprekkenwordenhieronderperophoofdlijnenenrelevantieweergeven.6.1CoachingOuders:zijnbeperkt(inallevariëteiten)opdehoogtevancoachingvankinderen.Afhankelijkvanhetkindendecoachzijnouderswel/nietenmeer/minderopdehoogte.Zijgevenduidelijkaanbehoeftetehebbengeïnformeerdtewordenoverdeaanpak,inhoudenprocesvancoaching.Zijzijngeïnteres-seerdindewijzehoezijalsouder(leerling)coachingkunnenondersteunen.Oudershebbenpositieveverwachtingenvancoaching,zeverwachtendatcoaching,metnamedepositievebenaderinghiervan,hetkind‘sterker’maakt.Leerlingen:gevenaanineenschaalvaneenmaalpertweewekentoteenmaalpertweemaandeneen-op-eencoachingteontvangenindevormvaneencoachgesprek,diealtijdbuitendelesengroepgevoerdworden.Zijervarendegesprekkenalseerlijkenoprecht,eensituatiewaarindeleerlingwordtgeprikkeldenuitgedaagdomoprechtpersoonlijkeeneerlijktezijnnaarzichzelf.Leerlingensignalerenduidelijkeverschilleninkwaliteitenaanpakvandecoaches.Ophoofdlijnenkennenallecoachinggesprekkendezelfdeopbouw,dekeuzevanenreflectieopleerstrategieënwordtniether-kenddoorleerlingen.Docenten:zienalsopbrengsteneenduidelijkgroeiendeigenaarschapvanleerlingenvoorhunleerpro-cesmaarzekerpositieveeffectenopdecognitieveontwikkelingvankinderen,leerstijlenstudieplan-ning.DaarmeeishetvoorheneenbelangrijkfundamentvanLumion.Docentengevenaandatdecoachbehoeftevanleerlingensterkvarieert,zowelinfrequentiealsindeonderwerpen.Aanheteindevanhetschooljaarvermindertdecoachbehoefte,indeloopvandeschoolloopbaanligthetaccentvooralopleerresultaatenveelminderopbetrokkenheidenwelbevin-den.Afstemminginteamisstructureelgewenst,zowelophetprocesmaarookopdeinhoudvancoa-ching:tijd,rooster,coachafspraken,coachingineenlessituatie.

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 27

6.2Digitaalleren&leermateriaalOuders:deinzetvaneen-op-eeniPadsindeschooliséénvandefactorenvooroudersomtekiezenvoorLumion(deervaringvaneeninnovatieveschoolenleerprocessen).Leerlingen:gevenaandatzijveeleigenkeu-zeruimtekrijgenindewijzewaaropzijlesstofverwerken,digitaal,analoogofanderszins.Verderzijnzijtevredenmetdemogelijkhe-denvanhethuidigedigitaleleermateriaal.ZijwaarderendatzedeiPadsnaareigeninzichtmogeninzetten,erzijngeenbeperkingen,leerlingenkrijgenhetvollevertrouwenvandeschoolenervarendatookalszodanig.LeerlingengevenaandatdeICT-vaardighedenvandelerarensterkeverschillenkent.Onlineofdigitaalsamenwerkenvanleerlingenisnognietaandeorde.Docentengevenaandatdekwaliteitendeinzetmogelijkhedenvanhetnubeschikbaredigitaleleer-materiaalzeerwisselendis.6.3WatonderscheidtLumion?Inallegesprekkenkomentelkenstweesleutelbegrippennaarvoren:vertrouwenenautonomieOudersgevenaanalsonderscheidendvermogenvanhetLumion:de(nog)beperkteschaalgrootte,hetblokkenrooster,hetkindervaartenheefteenvertrouwdgevoeldopdeschool,detoekomstge-richtevisievanLumion.Ouderssignalerenmetnamedatdoormiddelvancoachenenhetschenkenvanvertrouwenbereidtdeschoolhetkinduitstekendvoorbereidopdetoekomst.Leerlingengevenaandat(blokken)rooster,deinzetvaniPadsmaarvooralpersoonlijkecoachingbe-langrijkvoorhenzijnendaarmeeonderscheidend.Daarnaastzijnvoorhenhetvertrouwendatzijkrijgenendeautonomie(ruimtevoorzelfstandigheid)belangrijketopsvanLumion.Docentenervarenenduidendeprofessioneleruimtediezijkrijgenenervaren:autonomie,eencul-tuurwaarinjeideeënmaghebbenenuitdragen,eenroosterdatprofessioneleruimtebiedt.Inhetprocesvanonderwijs,lerenenontwikkelingvanleerlingenzienzijcoachingalsbelangrijkesleutelvoordepersoonsontwikkelingvandeleerlingen,metnametenaanzienvandeontwikkelingvanzelfregule-ringenhetreflectievevermogenvandekinderen.

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 28

7.Hoeverder?Lumionzalindekomendejarensnelgroeien.Hetaantalleerlingengroeit,maarookhetsocialekapitaalvandeschool,hetteamvandocenten.Tegelijkzaleennieuwehuisvestingwordenbetrokken.Datgeeftruimteenkansenmaarvraagteeninspanningvanhetteammaarvooralvanhetmanagement.Eencontinuenduurzamefocusoponderwijsontwik-keling,organisatieontwikkelingenleiderschap.Indithoofdstukzijneenflinkaantalvragen,thema’senonderwerpengeformuleerdwaarvanteverwach-tenisdathetprocesvanbewustwordinghiervanbijdraagtaandeprocessenvanopschaling,onder-wijsontwikkelingenorganisatieontwikkeling.Vragenenonderwerpendieopmeerderelagenvandeschoolorganisatierelevantenactueelkunnengaanworden.Dezevragenenthema’skunnendienenalsfocuspunteninhetprocesvanorganisatieontwikkelingenontwikkelendleiderschap.Bijelkeontwikkelingsthemawordeneenaantalsubvragengesteldenwor-deneenaantalbronnen,modellenenhandvatenvermelddiekunnenondersteunenenverhelderen.7.1Ontwikkelthema’senvragen

Domein Ontwikkelvraag,thema Bronnen Leren Visievorming&afstemming

• Vormen,aanscherpenenexpliciterenvaneenvisieoplerenenonderwijsindecontextvankindge-richt/gepersonaliseerd/persoonlijkleren.Eenbreeddy-namischfundamentonderdevisieopleren,onderwijsenonderwijsontwikkeling.Tip:eendoorlopendeontwikkelingslijnrealiserentenaan-zienvandebalansvan‘sharedcontrol’tussenleerlingendocent.

• Vormen,aanscherpenenexpliciterenvaneendeelvisieoppersoonsontwikkelingvandeLumionleerlingen,alsdrivervoorkindgerichtengepersonaliseerdonderwijs.DitpastbijdeLumionvisiebouwsteen‘deleerlingont-plooitzijnvaardigheden’enhetLumion-visieparadigma‘vankennisviavaardighedennaarcompetenties’.Tip:identificeereensettoekomstgerichtebrede(21eeeuwse)vaardighedenenpersoonsgerichtevaardighedendieLumionleerlingenontwikkelenalsbagagevoordetoe-komst.Tip:integreerhetwaargenomenstukjeDNAvanLumion:behoudenversterkingvandematewaarindeleerlingver-trouweneneigenaarschapwordtgegund.

Visiealgemeen• PiramidevanDaniel

Kim.• ‘GoldenCircle’van

SimonSinek.• Kernwaardenmodel

(OMJS).• Model‘Inhoud-

Houding-Verhouding’(OMJS).

Visieeninhoud• Vaardigheden21e

eeuw,curriculumont-werpfunderendon-derwijs(SLO).

• Executievefuncties.• Metacognitie(leren

leren).• Hetmodel‘Diepleren

(NPDL)’vanMichaelFullan.

• Modelevaluatiestandvanzakenimplementa-tieZo.Leer.Ik!concept(2016).

• ModelgepersonaliseerdlerenKunskapsskolan.

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 29

• Duidelijkheidcreërenindevisieenleerplanontwerpten

aanzienvandehuidigeentoekomstigeverbindingmethetleerplangepersonaliseerdlerenvanZo.Leer.Ik!enKunskapsskolan.WelkeleerplanelementenhebbenmeerwaardevoorLu-mion,welkeelementen(nog)niet?Ditdraagtbijaaneenkrachtigefocusopdejuistedoelen,duidelijkheidentrans-parantienaarhetteam.

• Transfervandevisienaarbetekenisgevinginhetteam,intweefasen:ontwikkelenvankernwaardenenhetbeteke-nisgevenaandekernwaarden.Tip:vertaaldedoorontwikkeldevisieoplerenenonder-wijsmetdeteamledennaareencompactesetvankern-waarden.Opbasisvandekernwaardenkandetransferwordenge-maaktnaarhetladenvanenbetekenisgevenaandevisie,zoveelalsmogelijknaarwaarneembaargedragvandeleerlingen,docentenenschoolleiding.

• Hoelangblijftdevisieactueelenhoudbaarnaardetoe-komst?Hoevaakgaanwevisieherijkenombijvoorbeeldaansluitingtehoudenopmaatschappelijkeentechnolo-gischeontwikkelingen?

• ResultatenvandeLeer-ling2020leerlabs:‘21eeeuwsevaardigheden’.

Leren Coaching:afstemming,verbredingenverdieping.

• AfstemmingrealisereninhetteamoverdeinhoudenreikwijdtevanpersoonlijkeendidactischecoachingbinnenLumion:ontwikkelenvaneendoorgaandelijncoachingwaarindifferentiatieindeverschillendeleerjarenkanwordenaangebracht.Indezecontextwellichtdetheorieensystematiekvan‘feedback,feedupenforward’alskern,katalysatoren/ofvoorwaardevoorcoaching.Tip:steleenstuurteam(tijdelijk)indiezichrichtopde(door)ontwikkelingvancoaching(incl.portefeuillehoudermanagement).

• Verdiepingtenaanzienvancoachingistebezienals‘laag-hangendfruit’eneenlogischevervolgstap:vanpersoonlij-kecoaching(nu)naardidactischcoacheninallelessen.

• Roosteringentijdvanpersoonlijkecoachingperiodiekherijken.Hetvoerenvandepersoonlijkecoachingge-sprekkenbuitenhetroosterwordtdoordecoachesenleerlingennietervarenalsgemakkelijk(organisatieenplaats)enduurzaam.

• ‘Evaluatiewijzerdidac-tischcoachen’.VanLeer-ling2020/SchoolInfo.

• Modelevaluatiestandvanzakenimplementa-tieZo.Leer.Ik!concept(2016).

• DidactischCoachen(hogeverwachtingenconcreetmakenmetbehulpvanfeedback,vragenenaanwijzingen)volgensFransFaberenLiaVoerman.

• Systematiekentheorieoverfeedback,feedupenfeedforwardvanDy-lanWiliam.

• Vanleerpleinnaarleer-

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 30

• HoegaatLumionoudersdiepencontinuinformerenovercoachingenbetrekkenbijdeprocessenvancoaching?

• Eenvisieopdebeoogdeimpactvanpersoonlijkeendidac-tischecoachingontwikkelen.Defocusligtnuvooraloppersoonsontwikkelingenleerstrategieënmaarkanikdetoekomstverlegdwordennaarleerdoelen.HoezietLumiondeverbindingvancoachingmetleerdoe-leneneendoelgerichteorganisatie?WelkebouwstenenvanhetconceptZo.Leer.Ik!zijnhiervoornodig?

• Verdereverdiepingvandeinhoudenambitiestenaanzienvandebeoogdeleerpleinenenunitsindenieuw-bouwsituatie.Tip:deontwikkelingvanleerpleinennaarleergemeen-schappen(‘learningcommunities’)waarleerlingenendo-centensamenlerenensamenwerken.

unit:SlimFit(innovatie-impulsOnderwijs,IIO).

Leren Toetsenenevalueren.

• HoezietLumiondeinhoud,rolenimpactvantoetsenenevaluereninhetvisieperspectiefopkindgerichtengeper-sonaliseerdleren?

• WatzijnvoorLumiondriversvoortoetsenenevalueren?Leerdeleerlingenkennen.Hoekantoetsingenevaluatiebijdragenaananderendiepinzichtvandeleerlingzodatdedocentmaatwerkinlerenkanontwikkelenenaanbie-den.

• Tip:verkenjeideeënvanBarbaraBrayenKathleenMcClaskeyoverderol,inhoudenresultatenvandeinzetvanpersoonsgerichteleerprofieleninleersituatiesvange-personaliseerdleren.

• Systematiekentheorieoverformatieveevalua-tievanDylanWiliam.

• VijfminutenformatiefvanHansvanLeeuwen.

• Werkenmetleerprofie-len.BarbaraBrayenKa-thleenMcClaskey.

Leren

ICT,mediaentechnologie.AlleLumionleerlingenbeschikkenovereeneigentablet(iPad).Erwordtopgroteschaaldigitaalleermateriaalingezet,be-staandeleermaterialenennogbeperktuitdeKED-portal.• OntwikkelenvaneenvisieopdedoordachteinzetvanICT,

mediaentechnologieinlerenenonderwijsvanLumion.Dezekanbestaanuittweesubrubrieken:1.ICTalsleerdoel(ICT-geletterdheid).2.ICTalsondersteuningvandeleerprocessen.Binnendevisieoppersoonsvorming(waarondereenaan-talbredepersoonsgerichtevaardigheden)ishetteover-wegenomeendeelvisieopICT-geletterdheidteontwikke-len,daarwaarICT,technologieenmediaeenleerdoelis.Hierkomenmediawijsheid,informatievaardigheden,ba-sisvaardighedenICTencomputationalthinkingaandeor-de.

• WatisvoornuenindetoekomstvoorLumioneenge-wenstebalanstussendigitaalen‘analoogleren’,waaris‘live’lerengewenst,waarisonlinelerenmogelijk(blendedlearning)?

• Deinhoudenconcept-leerlijnenvanhetSLOtenaanzienvanICT-geletterdheid.

• Hetmodel‘Vierinba-lans’(Kennisnet).

• Modelvandocentvaar-dighedeninICT,mediaentechnologie(Kennis-netenMediawijzer).

• ResultatenvanhetLeerling2020leerlab:‘Digitaledidactiek’.

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 31

Leren Leerstofaanbod.Indevisieenhetleerplanontwerptenaanzienvanhetleer-stofaanbodkunnendevolgendeontwikkelvragenrichtingge-ven:• Verderontwikkelenenaanscherpenvande(deel)visieop

thematiseringenclusteringvanleerinhoudennuenindetoekomst.Indezeoverwegingpasthetinrichtenenorga-nisatievanleergebiedenendeintegratietussenhetcurri-culumenpersoonsvorming.

• Opwelkewijzeisereenvisieop(online)leermateriaalindecontextvanhetcurriculum?Isdezegewenstofnood-zakelijk?

• DeinvoeringvandebouwsteenKED-portallijkteenexpe-ditiemetveelimpact:vraagtveelenergieenafstemmingbinnendegeheleschool.Tip:betrekdocenten(stuurteam)inditproces,temeeromdaterbijdeinzetvandeKED-portalingroterberoepwordtgedaanopdidactischevaardighedenvanelkedo-cent.Ishierafstemmingovergewenst?Zijndocentenvoldoen-dedidactischtoegerust?OntwikkelenwealsLumioneensoortvandidactischont-wikkelprofielbijdedigitalecontentvandeKED-portal?

• Onderwijs2032:the-matiserenenleerge-bieden.

• CurriculairspinnenwebSLO(v.d.Akker).

• Matrixontwerpvragengepersonaliseerdleren(OMJS).

• Modelevaluatiestandvanzakenimplementa-tieZo.Leer.Ik!concept(2016).

• PrincipesvanLesson-study.

• ResultatenvandeLeer-ling2020leerlabs:‘Cur-riculumbewustzijn’en‘Verbindingcurriculum,content,platform’en‘Arrangerendigitalecontent’.

Samen-werken

Collegiaalleren.• Vanuitdesterkontwikkeldelerendehoudingenhetprin-

cipevangezamenlijkeverantwoordelijkheid,eendyna-mischroutenaardetoekomstontwikkelenmethetoogopdegroeivandeorganisatieenbehoudvanditstukjeDNA.DitsluitaanbijdeLumionvisiebouwsteentenaanzienvanmedewerkers:ontdekken.

• KandeLumionacademiezichzelfherontwerpen(metbehouddeeigenendegezamenlijkeverantwoordelijk-heid).Mogelijkeingrediënten:informeelleren,leerteams,colle-gialeconsultatie((Evaluatiewijzerdidactischecoaching),intervisie,ontwikkelkringen,netwerkenmetanderekop-loperscholen.

• Kanhetprincipevanlerendleiderschap(MichaelFullan)alsgrondhoudingenrolmodelvoorhetmanagementbij-dragenaandeprincipesvansamenwerkenensamenle-ren?

• Kunnenorganisatie-ensturingsmodellenzoalsontwikkeld

• Werkwijzeenaanpakvandestichting‘Leer-KRACHT’.

• Gedachtengoedvandeuitgave‘VanEilandnaarWijland’vanJanHeij-mans&MartineCree-mers.

• NetwerkengeïnitieerddoordeVO-Raad.

• NetwerkZo.Leer.Ik!• Resultatenvanhet

Leerling2020leerlab:‘Schoolorganisatie.

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 32

doordeStichtingLeerkrachtbijdragenaaninhoudelijkeverdiepingvancollegiaallerenineendoelgerichteschool-organisatie?Onderandere:bordsessies,sprints,eigenwerkdoeleninbeeld,frequentkortencollegiaalafstemmingsoverleg.

• Hoekannetwerkvormingopalleniveausbijdragenaancollegiaalleren:netwerkvormingindeschool(leerteams,ontwikkelteams,stuurteamsetc.)maarookinterscholairbinnendescholengroepvanProgresso.Deelnameaanstedelijkeenlandelijkenetwerken.

Doelge-richteorganisa-tie

Focusopdoelenenhetontwerpvandoelen• Eenoverweginginorganisatie-enonderwijsontwikkeling

ishetontwikkelenvaneendoelgerichtemindsetenbe-wustzijntenaanzieneenfocusopdoelen.Aangevuldmeteenslimdesignvandoelen(simplexiteit)enhetselecterenvaneenkleinaantalambitieuzedoelendiesamenhetverschilmaken.Eenvoortdurendesterkefocusopeenbeperktaantalam-bitieuzeorganisatiedoelen,zowelvoororganisatieontwik-kelingalsvooronderwijsontwikkeling.

• ‘Coherence’.Actiefra-meworkMichaelFullan.

• KernwaardenmodelOMJS.

• ModelInhoud-Houding-Verhouding(OMJS).

• ResultatenvanhetLeerling2020leerlab:‘Schoolorganisatie.

Leider-schap

Leiderschapineengroeiendeorganisatie.Organisatiegroeivraagtvoordelangetermijneenserieuzeinspanningvandeschoolleiding,directeurenteamleiders.Hoekanleiderschaphierinfaciliteren,initiëreneninspireren?• Kangedeeld/gespreidleiderschapbijdragenaaneenorga-

nisatieontwerpgebaseerdopeenlerendehoudingenge-deeldeverantwoordelijkheid,ookbijopschalingvanLu-mion?Tip:ookbinnendeschoolleidingdeonderwijskundigeenorganisatorischehoofdthema’sverdelennaartalentenmetdoelomonderwijs-enorganisatieontwikkelingteprikkelen.Daarbijeengoedebalanstussengezamenlijkeverant-woordelijkheiden(portefeuille)focus.

• Kanhetprincipevanlerendleiderschapbijdragenaanhetverduurzamenvandelerendeattitudevanhetteam?

• Duidelijkfunctie-enwervingsprofielvoorallelagenvanhetmanagement(schooleider,teamleider,..)gebaseerdophetschooleigenDNA.

• Verbindenvandeschoolleider,maarookdeteamleidersvaneen’koploperschool’alsLumionmetsparringpartnersdiezichin(bijna)gelijkeontwikkelingsfaseverkeren.

• Watwerkt?LeiderschapopschoolvanRobertMarzano(21takenvanleiderschap).

• Uitgave‘Deverbinden-deschoolleider’,Mi-chaelFullan.

• Uitgave‘Upliftinglead-ership’,AndyHar-greaves.

• ResultatenvanhetLeerling2020leerlab:‘Schoolorganisatie.

Verant-woording

Kwaliteitsbewustzijnenorganisatieontwikkeling.• Ontwikkelenvaneenschooleigenprocesontwerpkwali-

teitszorgenkwaliteitsbewustzijn.AansluitendopdeLu-mionambitie‘kwaliteitsdenken’.Tip:ditkaderkangebaseerdwordenopeenschooleigensetvanindicatorenvooronderwijskwaliteitenonderwijs-ontwikkeling.Hetkaderkangebaseerdwordenoptweepijlers,dataendialoog.Opbasishiervankunnende(kwali-

• Actieframework‘Cohe-rence’(MichaelFullan).

• Werkwijzeenaanpakvandestichting‘Leer-KRACHT’.

• Hetonderzoekskader2017vandeInspectievanhetOnderwijs.

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 33

teits)metersbepaaldwordenomdekwaliteittemeten.• BalancedScorecard(BSC)blijveninzettenalskwaliteitsme-

ter,metnamehetperspectief‘groeienleren’.• Kande‘stemvandeleerling’inhetkaderwordenopge-

nomenenzichtbaarwordengemaakt?Hoedraagtditbijaaneen(lerende)gemeenschapvanleerlingenendocen-ten?Kunnenweonzeleerlingenandersenmeerbetrekkeninhetgroeiprocesvandeschool,metnamebijalleproces-sengerichtoponderwijsontwerpenonderwijsvernieu-wing,bijvoorbeeldgepersonaliseerdleren,lessentabel,verwerkingvanleren,coaching.

• Lemniscaatvankwali-teitsbewustzijn.Uitgave‘VanEilandnaarWijland’vanJanHeij-mans&MartineCree-mers.

• ResultatenvanhetLeerling2020leerlab:‘Schoolorganisatie.

Teams Teams,teamcultuurenteamontwikkeling• Hetlopendeprocesvangroeivraagtcontinueenkrachtige

focusopdeomvangendesamenstellingvandeteams.Hoeveelteamszijnernodig,watisdeidealeomvangensamenstellingvandeteams.Blijfthetprincipevangeza-menlijkeverantwoordelijktussendeteamshoudbaarbijeengroeivanhetaantalteams?

• Hoerealiserenenbehoudenwevanuitleiderschapeendoelgerichteteam-enwerkcultuur?

• Biedthetprincipevanzelfsturendeteams(bijvoorbeeldSlimFit)ruimteinhetprocesvanopschalingvanLumion?

• Kunnenwedementaletransferindemindsetmakenvangepersonaliseerdlerennaargepersonaliseerdwerken?Bijvoorbeelddoormetdeteamsteonderzoekenwelkekernelementenvankindgericht,gepersonaliseerdlerenpassenindeteam-enwerkcultuurvanLumion.

• HoekaneensterkHR-beleidtenaanzienvandewervingenselectievannieuweteamledenbedragenaanhetbe-houdvanhetLumion-DNAbinnenhetteam?

• Teamontwikkelingvol-gensTicaPeeman.

• Samenstellingvanteams:teamrollenvol-gensMeredithR.Bel-bin.

• HumanDynamics:in-teractietussengedach-te,gevoelenhandeling.

• Werkenmet‘Onder-wijsteams’.(Innovatie-impulsOnderwijs,IIO).

• ModelInhoud-Houding-Verhouding(OMJS)

• Gepersonaliseerdlerenineennotendop.OMJS.

•

Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 34

8.Bronnen8.1Internebronnen• ModelevaluatiestandvanzakenimplementatieZo.Leer.Ik!concept(2016).NetwerkZo.Leer.Ik!• PDCASOVOP2016-2017.Amsterdam:Progresso.• RegionaalPlanOnderwijsvoorzieningen(RPO)Amsterdam.• Teamplanteamfase2:Jaarplan2015-2016.Amsterdam:Caland2.• VisieopCaland22016-2017.Amsterdam:Progresso.• Weiss,Ewald.Visieopleren.Amsterdam:Progresso.8.2Externebronnen• Bray,BarbaraenKathleenMcClaskey(2015).MakeLearningPersonal:theWhat,Who,WOW,

Where,andWhy.ThousandOaks:Corwin.• Evaluatiewijzerdidactischcoachen(2016).Utrecht:Schoolinfo.• Fullan,Michael.(2016).Deverbindendeschoolleider:factorenvoorsamenhanginaanpak.Hel-

mond:OnderwijsMaakJeSamen.• Hargreaves,DavidH.(2008).ANewShapeforSchooling.London:SpecialistSchoolsTrust.• Kim,DanielH.IntroductiontoSystemsThinking.PegasusCommunications.• Klaarvoordetoekomst:samenwerkenaandeonderwijskwaliteit:sectorakkoordVO2014-2017

(2014).Utrecht:VO-Raad.• Marquenie,Estheretal(2014).Elktalenteenkans,verkenningvangepersonaliseerdlerenmet

ICT:onderzoeksnotitietenbehoevevanprojectLeerling2020InopdrachtvanSchoolinfovoordeVO-raad.Utrecht:Schoolinfo.

• Ven,Michelvande(2017).Gepersonaliseerdlerenineennotendop.Helmond:OnderwijsMaakJeSamen.

• Leeuwen,Hansvan.Vijfminutenformatief(2016).Helmond:OMJS.• Wiliam,Dylan(2011).Embeddedformativeassessment.Bloomington:SolutionTreePressColofonProcesbeschrijving‘Lumion:ruimtevoorleren’Auteur:MichelvandeVen,leerlabcoach(OnderwijsMaakJeSamen)©Lumion-Progresso-2017