Ruimte Ritme & Tijd. Ruimte Perspectief Vorm Suggestie van ruimte.
LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij...
Transcript of LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij...
LUMION
RuimtevoorLeren
ProcesbeschrijvingLeerling2020
April2017
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 2
Inleiding
‘Alsjevertrouwenhebt,hoefjenietdegeheletraptezienomdeeerstestaptezetten’.MartinLutherKing
Leerlingenvannugroeienopineenkennissamenleving.Eenmaatschappijdiesnelverandertrichtingnetwerksamenleving.Desnelleontwikkelingvantechnologie,mondialiseringendeexplosievegroeivanonlineinformatieversnellenditproces.Dezemaatschappijvandetoekomstvraagtvanleerlingengoedekennis,ophetgebiedvantalenenwiskunde.Maarzevraagtookanderevaardigheden,zoalssamenwerken,kritischdenken,socialevaardighedenenprobleemoplossendvermogen.Indezeprocesbeschrijvingwordtdelezermeegenomenindeboeiendewereldvanleren,lesgevenenonderwijsvanLumion,eenschoolvoorvoortgezetonderwijs(MAVO,HAVOenVWO)inhetstadsdeelNieuw-WestvanAmsterdam.Lumioniseenleergemeenschapmeteennogjongegeschiedenis,deschoolisdaadwerkelijkgestartin2012.Geïnitieerdengebouwdvanuiteenkrachtigevisiewaarinhetkindcentraalstaat.Eentoekomstgerichtevisieopkindgerichtonderwijsengepersonaliseerdleren.Metveeloogvoorhetontwikkelenvantalentenvankinderenengebaseerdopeigenaarschapenver-trouwen.Lumionheefteenonderwijsontwerpgerealiseerddataansluitbijmaatschappelijkeontwikkelingen,detoekomst,maarvooralruimtevoorlerengeeftaandeleerlingenvannu.Lerenenlesgevenwaarindeleerlingcentraalstaatengebaseerdopcoaching,vertrouwenenzelfverantwoordelijkheid.Vanuitdezevisieisdeonderwijsorganisatieingericht,datbiedtookvoordetoekomstvolopkansenvoorlestabellen,hetcurriculum,(online)leermateriaaleneendoordachteinzetvanICT.
Wekunnendanookmetrechtzeggen:‘Onderwijsvolgtonzeleerling’‘Organisatievolgtonzevisie’
Navijfjaarpionierenengroeiwordeneffectenvandeinspanningenzichtbaar.Resultatenvaneentoekomstgerichtevisie,vaninnovatieveambitiesenambitieuzedoelen,vanbevlogenpioniersenvooralvanhard(samen)werken.Wezienkernelementenzoalscoaching,thematiseringvanvakken,eengedeeldeverantwoordelijkheidtussendocent-leerling,eenLumion-academieeneenlessentabel
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 3
indevormvaneen‘blokkenrooster’.Wezienleerlingendiezelfstandigkeuzesmakenindeleerstof,weziendocentendieruimteenvertrouwenschenkenaanleerlingen,metnameinhet‘hoe’vanleren.Kortom,eentoekomstgerichteschooldieeruitstekendinslaagtomdeleerlingcentraaltestellen.Eenleergemeenschapdiegepersonaliseerdlerenrealiseertendaarmeeeen‘koploper’vormtvoorandereVO-scholeninNederland.Dezeprocesbeschrijvingbrengthetontwerpendeontwikkelingdaarvaninbeeldaandehandvandetweedelingonderwijsontwikkelingenorganisatieontwikkeling.Dezeprocesbeschrijvingdientalseeninspiratiebronenalsgoodpractice.DezeprocesbeschrijvingismedetotstandgekomendoorondersteuningvandeVO-Raadenhetproject‘Leerling2020’inhetleerlab‘Docentalsdidactischecoach’.Wewensendelezerveelinspiratietoe.EwaldWeissSufayilDönmezHetteamvanLumion
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 4
InhoudsopgaveInleidingInhoudsopgave1.Eentoekomstgerichtekijkoplerenenonderwijs 1.1LumionenZo.Leer.Ik! 1.2ICTalsacceleratorvangepersonaliseerdleren2.DestartvanLumion
2.1Ontstaan2.2Inspiratievoorhetonderwijsontwerp
3.Visie
3.1Visiebouwstenenvoorlerenenonderwijs3.2Visiebouwstenenvoormedewerkersenprofessionaliteit3.3HetDNAvanLumion3.4Visieontwikkeling3.5Ondersteuningaanvisieontwikkeling
4.Coaching
4.1Watiscoaching,watishetdoel?4.2Hetcoachgesprek4.3Coachinginontwikkeling
5.Deinnovatie-expeditie
5.1Expeditiekaders5.2Kritischesuccesfactoren
6.DeervaringvanLumion
6.1Coaching6.2Digitaalleren&leermateriaal6.3WatonderscheidtLumion?
7.Hoeverder?
7.1Ontwikkelthema’senvragen8.Bronnen 8.1Internebronnen 8.2ExternebronnenColofon
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 5
1.EentoekomstgerichtekijkoplerenenonderwijsLumioniseenjongeschoolvoorvoortgezetonderwijsinAmsterdamNieuw-West.Eenschooldievan-afdestartdoor-en-doorgerichtisopdeleerling.Lumiondocentengevendeleerlingenveelvertrou-wenenvolopruimtevoorhetmakenvaneigenkeuzesinlerenenplanning.Deinrichtingvanhetleer-enonderwijsprocessluithieroptimaalopaan,denkaandegeavanceerdelesroosters(blokken),coachingenkeuzeworkshops.LeerlingenvanLumionvoelen,ervarendeze‘ruimtevoorleren’.Leer-lingenwaarderendezeruimteenautonomiezoalsblijktuitrecenteinterviewsentevredenheidson-derzoeken.VeelNederlandseVO-scholendenkennaoverenmakenstappenrichtinggepersonaliseerdleren.Lu-mioniseenvandeeerstescholendiegepersonaliseerdlereneeneigeninhoudenbetekenisheeftgegevenenditinpraktijkheeftgebracht.Deeerstemavo-eindexamenresultatenvan2016zijnvaneenuitstekendniveau.Ruimtevoortalent-ontwikkelingenzelfverantwoordelijklerenblijktprimasamentegaanmetgoedeleerresultaten.
DeonderwijsdoelenvanLumionsamengevat:• Gepersonaliseerdleren• Talentontwikkelingvanleerlingen• Leerlingenontwikkelenzelfsturing• Primaleerresultaten• Zelfverantwoordelijkleren
LeerlingenvanLumionwordenopdezewijzeuitstekendvoorbereidopdetoekomst.Meteenstevigfundamentvankernvakken:detalenenwiskunde.Lumiondenktdatdeleerlingenvannuindetoe-komstigemaatschappijbehalvekennisanderevaardighedennodighebben.Ditzijnbrede,persoonsgerichtevaardigheden,dievooralgerichtzijnpersoonsontwikkeling.Daarmeewordenvaardighedenbedoeldzoalszelfregulering(bewustekeuzeskunnenmaken),samenwerken,communicerenencreativiteit.Leerlingenwordengedurendehunschoolloopbaandirectenindirectdoordocentenencoachesaangemoedigdomdezevaardighedenteontwikkelen.Incoachgesprekkenlerenleerlingenomhaalbareleerdoelentestelleneneenplanningtemaken.Maarookombijpas-sendeleerstrategieëntebepalenentereflecterenophuneigenstudiegedrag.Deontwikkelingvandezebredevaardig-hedenwordtmedemogelijkgemaaktdoorhetteamvandocentenencoaches.Zijgevenleerlingenruimtevooreigenkeuzes.Bijvoorbeeldhoeleerlingenop-drachtengaanverwerken:alleenofsamenmetandereleerlingen,digitaalofanaloog,opzoekenofonderzoeken,presentatievormen.VoorLumionbetekent‘gepersonaliseerdleren’datdeleerling–metzijntalenten-wordtgezien,her-kendenerkend.Pasdankomendetalentenvanleerlingenoptimaaltotontwikkelingonderbegelei-dingvandedocentenencoaches.PasdankanhetteamvanLumiononderwijsopmaat,passendebegeleidingencoachingvandeleerlingrealiseren.GepersonaliseerdlerenisindevisievanLumion
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 6
sterkverbondenaanderegievandeleerlingvoorheteigenleerproces:zelfverantwoordelijklerenenkeuzeskunnenmaken.Doordezekrachtigefocusoptalentontwikkelingenzelfverantwoordelijkheidisbijdeleerlingenwaar-neembaareenhogemotivatieenbetrokkenheidwaartenemen.Uitrecentegesprekkenmetleer-lingen,docentenencoachesisafteleidendaterbijnaaltijdsprakeisgemotiveerdeleerlingen.Leer-lingendiebetrokkenzijnbijdeleertakenmaarookbetrokkenzijnbijmedeleerlingenendeschool.Lumionwilhetontwerpvanlerenenlesgevenindekomendejarenverderverdiepen,vernieuwenenverfijnen.Hetaankomendeschoolgebouwbiedtweervolopnieuwekansenenmogelijkhedenomderuimtezogoedalsmogelijktelatenaansluitenopeigentijdsengepersonaliseerdleren.Hetnieuweschoolgebouwwordtingerichtwordenvanuithetperspectiefvandeleerling.Bijvoorbeeldmetclus-ters-groepenvanlokalenenleerpleinen-diedooreenbegrensdeomvangdeleerlingenhetgevoelvanveiligheidenvertrouwengeven.Maarookzodanigruimenopenvankarakterzijndatalleleer-lingenerkunnenlerenenwerkenopwijzediehetbestebijhenpast.1.1LumionenZo.Leer.Ik!OmdevisieoplerenenpersoonsontwikkelingterealiserenwerktLumionsamenmethetnetwerkZo.Leer.Ik!DezegroepvanruimtwintigscholenvoorvoortgezetonderwijslaatzichinspirerendoorhetZweedseonderwijsmodel‘Kunskapsskolan’.
Zo.Leer.Ik!werktaantalentenbiedtonderwijswaarmeeelkeleerlinghetbesteuitzichzelfhaalt.Hogeleeropbrengsten,hetoptimaalbenuttenvanonderwijstijdenhettalentvanleer-lingenalsuitgangspuntzijndekernbegrippenvanZo.Leer.Ik!Zo.Leer.Ik!wileenschoolcreërenwaarleerlingenleren,waarzedagelijkswordengestimuleerdomtepresterenenwaarinverschillentussenmensenuitgangspuntzijninplaatsvaneenhin-dernis.Zo.Leer.Ik!zorgtervoordatleerlingengedurendedeopleidingsteedshundoelvoorogenhouden.
LumionwerktsamenmeteninhetnetwerkZo.Leer.Ik!enlaatzichdaarininspirerendoordeideeënvanhetZweedsemodel‘Kunskapsskolan’opgepersonaliseerdleren.Devolgendeonderwijskundigebouwstenen,zijninmeerofminderemategebaseerdophetconceptenideeënvanZo.Leer.Ik!:• Persoonlijke(didactische)coachingvormteenbelangrijkebasisvoordegewensteontwikkeling
vandeleerlingen.Doorcoachingontwikkelendevaardigheidtotzelfstandigenzelfverantwoorde-lijkleren.
• Digitaalleermateriaal.Lumionverkentin2016-2017hetdigitaleleermateriaalvanZo.Leer.Ik!enKunskapsskolan.Hetdigitaleleermateriaalisinontwikkelingals‘KED-Portal’,eenonlineportaalmetdigitaalleermateriaaldatleerlingeninstaatsteltomeigenleerdoelenenkeuzestebepalen.
• Variatieinonderwijsactiviteiten:eengevarieerdaanbodaanseminars(instructielessen),colleges,onderzoek,workshops,communicatiemomentenenpresentaties.Nadeinvoeringvancoachingis‘variatieinonderwijsactiviteiten’eenbelangrijkontwikkelingsthemavoordekomendejaren.
• Lereninsamenhang.Vakken,vakgebiedenenthema’swordenmetelkaarverbondenennietmeeralseenapartvakkengezien.
• Deinzetvan‘Stroom’,eenonlineplannings-envolgsysteemvoordocentenmaarvooralookvoordeleerlingen.
• Roosteringvanonderwijstijdinblokkeninplaatsvanklokuren.Dezeindelingvandeonderwijstijdbiedtruimtevoorclusteringvanleerinhoudenmaarookmeerruimtevoorzelfstandiglerenenwerkenvandeleerlingen.
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 7
1.2ICTalsacceleratorvangepersonaliseerdlerenElkeleerlingvanLumionbeschiktovereeniPad,datisvooralhetzichtbaredeelvanICTvooroudersenleerlingen.DeaanwezigheidvaneeniPadvoorelkeleerlingiseenvoorwaardeomdigitaleleermiddelenintekunnenzetten.Debredeinzetvandigitaleleermiddelenvormteenbelang-rijkeconditieomgepersonaliseerdlerentekunnenrealise-ren.LumionvindtdatICTentechnologieeenbelangrijkeonder-steuningisvoorlerenenlesgeven.ZelfstandiglerenenverantwoordelijklerenwordtinmedemogelijkgemaaktdoorICT.DenkdaarbijaandeinzetvandeiPadsmaarookdedigitaleleermaterialenenhetonlinesystemenals‘SOM-today’en‘Stroom’.
BehalveeenICT-infrastructuur,zoalsiPads,Wi-Fienglasve-zelinternet,heeftLumioneensterkebehoefteaangoeddigitaalleermateriaalomdeonderwijsdoelentebehalen.Delandelijkeontwikkelingenbeschikbaar-heidvanrijkenkrachtigdigitaalleermateriaalblijftechterintempoachterbijdeontwikkelingsgroeienbehoeftevanLumion.ICT,mediaentechnologiewordtingezetterondersteuningvanleren,lesgevenenindeondersteu-nendeprocessenzoalsadministratie.Inhetprimaireproces,lerenenlesgeven:• Digitaleeducatieveleermaterialendieonderdeelzijnvan
educatievemethodesdieingezetworden.Ditonlineleer-materiaalisveelalafkomstigvanlandelijkeeducatieveuit-geverszoalsNoordhoff,MalmbergenThiemeMeulenhoff.Opvallendisdaterbehoorlijkeverschillenzijninhetont-werp,deuitvoeringenkwaliteitvanhetonlineleermateri-aal.Van‘plat’gedigitaliseerdeleerlingenboekentoteenrij-keonlineleeromgevingmetveeluitdagingeninteractiemetdeleerling.
• ‘Showbie’wordtintoenemendemateingezetbinnendeschool.Showbieis‘app’voordeiPadwaarmeeleerlingenwerkkunneninleverenbijdedocent.DedocentvoorziethetwerkvanfeedbackeneenbeoordelingenplaatshetwerkweerteruginShowbiezodatdeleerlinghetterugziet.
• EenpilotmethetdigitaleleermateriaalvanKunskapsskolan,de‘KED-portal’.Ditiseenonlineleerportaal,noginontwikkeling,waarinvoorleerlingendemeesteinstructies,leermateriaalenopdrachtenvoorallevakkengereedstaat.Alshetleerportaalvergenoegisdoorontwikkeld,ver-vangthetoptermijndigitaleleermaterialenbijmethodesmetstappenplannen,routesenrijkeopdrachten.
• Officetoepassingenvoorhetuitwerkenvanopdrachtenenprojecten.LeerlingenzettenvooralOffice365in:Word,OneNoteenPowerPoint.
IndeondersteunendebedrijfsprocessenvanLumionwordeningezet:• SOMtodayvoorleerlingenadministratieenalsleerlingvolgsysteem.
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 8
• EenpilotmetStroom,hetleerlingplan-enleerlingvolgsysteemvanKunskapsskolanwordtover-wogen.
• Office365:Word,Excel,Outlook,OneNoteenPowerPoint.
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 9
2.DestartvanLumion2.1OntstaanDeontstaansgeschiedenisvanLumionissterkverbondenaandeonderwijsontwikkelinginhetstads-deelAmsterdamNieuw-West.In2008werdteneerstemaaldebehoeftegesignaleerdaaneennieuweschoolvoorvoortgezeton-derwijs.OpdatmomentwaserinAmsterdamsprakevan‘staandbeleid’opbestuurlijkeenstedelijkniveauzoalsdoordeverenigingOSVO(VerenigingvanschoolbestureninhetAmsterdamsevoortge-zet-enmiddelbaarberoepsonderwijs)endegemeentevastgelegdinhet‘RegionaalPlanOnderwijs-voorzieningen(RPO)’.BinnenAmsterdamZuidwesthaddenmeerderebesturendeambitievoorhetoprichtenvaneennieuweschoolvoorvoortgezetonderwijs(Amarantis,CEDERenProgresso).IneerstetermijnwashetdebedoelingdatdetweebesturenAmarantisenCEDERsameneennieuweschoolzoudenoprichten.DitinitiatiefstranddenahetfaillissementvanAmarantis.Innauwebestuurlijkeafstemmingisbeslo-tendathetbestuurProgressodenieuweschoolzouoprichten,onderdenaamCaland2,vanaf2016onderdenaamLumion.VoorProgressowasdebestuurlijkeverantwoordelijkvoordeleerlingeninAmsterdamNieuw-WesteenzwaarwegendedriveromLumioninhoogtempotestarten,erleekeenaanzienlijktekortaanlesplaatseninAmsterdamNieuw-Westteontstaan.DezebestuurlijkeverantwoordinggecombineerdmetdeambitiesvanProgressotenaanzienvanleerlingen(lerenenonderwijs)enmedewerkers(pro-fessioneleontwikkeling)werdgedeelddoordeRaadvanToezicht.DetijdsspannetussenhetdefinitievebesluitvoordeoprichtingvanCaland2enstartvandeschoolin2012wasslechtszesmaanden.Eenbijzonderefactorindezeperiodebleekhetloting-enmatchingsysteemVO-leerlingenAmsterdamtezijn.Ineerstetermijnwarenhonderdleer-lingenuitgelootvoordenieuwopterichtenschoolvanCE-DER/Amarantis.Progressoheeftdezeleerlingenactiefopnieuwuitge-nodigd,hetresultaatdaarvanwasdatheteerstecohortleerlingeneenfeitwas.Caland2gingvanstart!2.2InspiratievoorhetonderwijsontwerpIndevoorbereidingsfasehebbendeLumion-pioniersonderwijsinitiatieveneninnovatieprojectenbe-kekendiemogelijkkoppelvlakhaddenmethunideeënoverpersoonlijk,kind-entoekomstgerichtonderwijs.DeVO-sectorbevondzichin2012ineenovergangsfasevan(langdurig)opbrengstgerichtwerkennaardeeerste,nogprille,vernieuwingsprojectenrichtinggepersonaliseerdleren.Erwasopdatmomentnoggeensprakevaneenlandelijkesectorbredeimpulszoals‘Leerling2020’ende“DoorbraakprojectgepersonaliseerdlerenmeteendoordachteinzetvanICT’.IndezelfdeperiodemaaktehetNederlandsevoortgezetonderwijsvoorheteerstkennismetheton-derwijsconceptgepersonaliseerdlerenKunskapsskolanuitZweden.EenZweedsescholengroepdieeenconceptvanlerenenonderwijsheeftontworpeneningerichtvanuithettoekomstperspectiefvandevanleerlingenvannu.Wathebbendeleerlingenvannuindetoekomstnodigaanbagage,zowelcognitiefalspersoonsgericht?HetonderwijskundigenorganisatieontwerpvanKunskapsskolanissterkgerichtopeenmaximaleta-lentontwikkelingvandeleerlingen,vooraldooreenkrachtigefocusopleerdoelenendiepeonder-steuningvanleerlingendoorpersoonlijkeendidactischecoaching.Dezeideeënslotenaanbijdepio-niersvanLumion.
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 10
MetondersteuningvandestichtingKennisnet(FransSchouwenburg)endeVO-Raad(Leerling2020)ishetNederlandsescholennetwerkZo.Leer.Ik!gestart.HieraannemenVO-scholendeeldieinspiratieputtenuitdeideeënvanKunskapsskolaneninmeerofminderematehunonderwijshieropinrichten.Lumionneemtdaarnavanaf2015deelaanhetLeerling2020leerlab‘Dedocentalsdidactischecoach:hoezietdeveranderenderolvandedocentalsdidactischcoacheruit?’.DeleerlabszijnonderdeelvanhetprojectLeerling2020(VO-Raad)enhet‘Doorbraakprojectgepersonaliseerdlerenmeteendoor-dachteinzetvanICT’(ministerievanEZenOCW).InditleerlabwerktLumionmeteenzestalanderescholensamendiezicheveneensbaserenophetonderwijsconceptvan‘Zo.Leer.Ik!’.Indeleerlabswordendescholenondersteundbijhetversnellenvangepersonaliseerdlerenindeschoolendelendeelnemendescholenervaringenengoodpracticesinhetveranderingsproces.
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 11
3.VisieDehuidigevisieoplerenenonderwijsvanLumionisvooralgebaseerdopvisionaireideeën,vooralafkomstigvandebestuurderendedirecteur.Indithoofdstukwordtdevisievanuithetformeleper-spectiefbeschreven,vooralgebaseerdopvisie-enplandocumenten.Deervaringenbelevingvandevisiewordtinhoofdstuk6beschreven,vooralgebaseerdopinterviewsopallelagen.
Hetprocesvanvisieontwikkeling.Hetformulerenenverderontwikkelenvandevi-sievandeschooliseeniteratiefprocesgebleken.IndevoorbereidingsfaseenpioniersfasefasevanLumionzijndeinitiatiefnemersenkwartierma-kersvanuiteensetinformeleideeënenconcep-tenvoorkindgerichtlerenengepersonaliseerdonderwijsaandeslaggegaan.Gaandewegdeeerstevierjarenisdezeconceptvisiealseenpro-cesverderherijkt,bijgestelden(tendele)vastge-legd.DevisievanLumionzalookkomendejarenalseenvoortdurendproceswordenverdieptenbijgesteld.
3.1VisiebouwstenenvoorlerenenonderwijsLumionheeftindevisieoplerenenonderwijseengerichtefocusoptweevisiebouwstenen:devisieopdeleerlingendevisieoplerenenpersoonsontwikkeling.
Visiebouwsteenleren
Lumionstreeftnaarleerprocessendiewordengekenmerktdoor‘zelfstandiglerenenwerken’.
Zelfstandiglerenindebetekenis:
• Deleerlingplantenorganiseertzelf;
• Deleerlingsteltzelfgroepensamen.
Zelfstandigwerkenindebetekenis:
• Eengoedeopdracht;
• Fasenvaneenles;
Visiebouwsteenleren
Lumionbrengtindevakken(hetformelecurriculum)zoveelalsmogelijksamenhangaan.
Visiebouwsteenleren
Lumionstreeftnaar‘adaptiefleren’metdeinhoud:
• Intoenemendematezelfstandiglerenenhandelen;
• Samenmetandereneninsamenhangleren;
• Reflecterenopdeinhoudenproces;
• Lerenindoorlopendeleerlijnen;
• Lereninreëlecontexten.
Visiebouwsteenleerlingprofiel
DeLumionleerling:
• Isonderzoekend;
• Voeltzichthuisenontplooitzijnvaardigheden;
• Wordtgekendengewaardeerd;
• Wilgraagleren;
• Wilgeïnspireerdenuitgedaagdworden;
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 12
• Wilsteedsmeerverantwoordelijkheiddragen;
• Staatopenvooranderen;
• Gaatsteedsbewusterkiezen.
KernwaardenvandeLumionleerling
• Onderzoekend;• Leerlingvoeltzichthuis;• Leerlingontplooitzijnvaardigheden.
Visiebouwsteenleergemeenschap
Lumionstaatvooreenlerendegemeenschapvanleerlingenendocenten,metdezetypischekenmerken:
• Creatiefenambitieus;• Grensverleggendenbetrokken;• Lerendenvrij.
3.2VisiebouwstenenvoormedewerkersenprofessionaliteitDedocentenenhetteamvormengezamenlijkhetsocialekapitaalvanLumion.HetsocialekapitaalisvoorLumionhetkrachtigsteinstrumentariumomdevisieoplerenenonderwijsendaarmeedeorga-nisatiedoelentekunnenrealiseren.Devisieademteenkrachtigefocusopdedocent,hetteamalskritischesuccesfactor.
VisieopdedocentDocentprofiel
Eendocent,medewerker:• Wordtgekendengewaardeerd;• Isgeïnspireerdengedreven;• Iskritischnaarzichzelfenanderen;• Wilonzedoelenbereiken;• Verantwoordelijkvoortakenenafspraken;• Jegaatuitvanhetteambelang;• Jebentbevlogen,trachtanderenenleerlingenteinspire-
ren;• Jegeeftjezelfenanderenruimteomfoutentemaken.
KernwaardenvandeLumion-docent
• Ontdekken;• Vertrouwen;• Ontplooien.
Visie:strategie Destrategieomdevisieopwerkenendedocentterealiseren:
• Alledocentennemenbinnendeschoolderolvanpersoon-lijkendidactischecoach;
• Alledocentenorganiserenenzettenwekelijkseendagdeelinvooroverlegenprofessioneleontwikkeling;
• Deteamscentraalengezamenlijkeverantwoordelijkheid.Docentenwerkeninteamssamen,indevormvangeza-menlijkeverantwoordelijkheid,geleiddooreengroepvanteamleidersdiegezamenlijkverantwoordelijkzijnvoordeteams;
• Professionaliseringwordtbijvoorkeurinterngerealiseerdopbasisvanhetprincipe‘train-de-trainer’.
3.3HetDNAvanLumion
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 13
HetDNAvanLumion(inopbouw) Leerling Docent Manage-ment
Vertrouwen X X X
Respect X X X Eigenaarschap X X X Leerlingen-docentevormeneenle-
rendegemeenschapX X X
Leerling-Docent-Ouders X X Eigenverantwoordelijkheid X X X Gezamenlijkverantwoordelijkheid X X Zelfbewustleraarschap X Werkeninteams X X Gedeeldleiderschap X X Visionaireninnovatiefleiderschap X X
3.4VisieontwikkelingLumiongaatnu(2017)overnaareenontwikkelingsfasewaarindeschoolalsorganisatiesterkgaatgroeien.Dezegroeivereisttenaanzienvandevisieenontwikkelingsdoelen:1. Samenhangenoverzichttenaanzienvandeontwikkelingsdoelen.2. Duidelijkheidentransparantie.Ditdraagtbijaaneencultuurvanwerkendiegebaseerdopeen
herkenbarestipaandehorizonenhelderebeeldenbijderoutedaarnaartoe.3. Voortdurendefocusoprichting,dooreenbeperktesetvanambitieuzedoelen.Omsamenhangen
coherentienuenvooralindetoekomstinhetteamterealiserenenbehoudenishetaanteradenomfocusaantebrengenindeontwikkelingsdoelen.
Dehuidigevisiekanoponderdelenwordenherijkt,uitgebreidenwordenaangescherpt.Ookditisgeengebeurtenismaareencontinuproces.Zoalsindeontwikkelingsvragenvanhoofdstuk7verderwordtuitgewerkt,kunnendevolgendevisiebouwstenenhierinaanbodkomen:
Gepersonaliseerdleren
Dehuidigevisieoplerenenlesgeveninbeddenineenbrederkader,bijvoorbeeldpersoonlijkofgepersonaliseerdleren.Ontwikkelenvandevisiebouwsteengepersonali-seerd/persoonlijkleren.MetdeverbindingennaarZo.Leer.Ik!
Persoonsvorming Ontwikkelenenexpliciterenvaneenvisiebouwsteenpersoons-vormingwaarindehuidigevisie-elemententenaanzienvandeleerlingwordengekaderdineenschooleigensetvanLumion21eeeuwsevaardigheden(hetDNAvandeleerlingenvanLumion).Verbindingmetcoachingalsdiepeondersteuningvandeper-soonsvormingvanleerlingen.
Leerstofaanbod Eenvisiebouwsteengerichtopdewijzewaaropthematiseringenclusteringvanleerinhoudenindetoekomsteruitgaatzien.InverbindingmetZo.Leer.Ik!endebalanstussenanaloogendigitaalleermateriaal.IndezevisiebouwsteenkanrichtingwordengegevenaandewijzewaaropLumiondedidactischeaanpaknaardetoekomstzietengaatontwikkelen:eenrijkevariatieaanlessen,leervor-menendidactischewerkvormen.
Toetsenenevalue-ren
Visieontwikkelingoptoetsenenevaluerenindecontextvandedoelentenaanzienvangepersonaliseerdleren.Dewaardevan
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 14
toetsenenevaluerenherbepalenenexpliciteren.
ICT&technologie OntwikkelenvaneenvisiebouwsteenopeendoordachteinzetvanICT,mediaentechnologie.Hierinkunnentweeelementeneenrolspelen:-ICTalsleerdoel(ICT-geletterdheid)-ICTalsmiddelomleer-enonderwijsprocessenteversterken.
Visieproces Devisievertalennaareensetvankernwaarden.Opbasisvandekernwaardenkandetransferwordengemaaktnaarhetladenvandevisie.Inhoudenbetekenisgeveninwaarneembaarge-drag.Ditleidttoteengezamenlijkestipaandehorizoneneengezamenlijketaalhierbij.
3.5OndersteuningaanvisieontwikkelingHetverderontwikkelenvandevisie,vooraldeaspectendiepersoonlijk/gepersonaliseerdrakenkanwordenondersteunddoordezevisiemodellen:1. PiramidevanDanielKim2. Matrixbetekenisgevinggepersonaliseerdleren(OMJS)3. Negennetwerkpuntennaargepersonaliseerdleren(DavidHargreaves)PiramidevanDanielKimDepiramidevanDanielKim,Amerikaansonder-wijsinspirator,maakthetbelangzichtbaarvaneendoelgerichteorganisatieendoelgerichteveranderingsprocessen(Lumion:groeienop-schaling).Indeontwikkelingvanonderwijsorganisatiesiseenonderscheidtemakentussenverschillendelagen:erissprakevaneenhiërarchievankeu-zes.DanielKimgeeftdezeweerineenpiramide.Eengroei-enveranderprocesnaargepersonali-seerdlerenwordtkansrijkeralsdeinnovatiegestoeldisopeengedeeldevisiedievervolgensweergebaseerdisopdedialoogbinnenhetteam.Dereikwijdtevandeveranderdoelenendeimpactopdeschoolorganisatiebepalenhoebreedendiephetfundamentmoetzijn.Matrixbetekenisgevinggepersonaliseerdleren(OMJS)Indematrixvanbetekenisgevingkomenzesbasisdimensiesvangepersonaliseerdlerenbijelkaar,alsmetelkaarverbondenbouwstenenvooreenschooleigenvisieopenbetekenisvangepersonaliseerdleren.Doordezesdimensiessamenmethetteamteonderzoekenenuittelijnenontstaateenkrach-tigegedeeldebetekenis,inhoudenreikwijdte.Hetspectrumaandimensiesiseenvloeiendmodelenkader.Desetkandoordeschoolaangevuldenuitgebreidwordenmetnieuwedimensiesenaspectendiepassenbijdeschooleigenvisieopgepersonaliseerdleren.
MATRIXVANBETEKENISGEVINGGEPERSONALISEERDLEREN
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 15
Leraarcentraal Leerlingcentraal Leerlinggestuurd
Regie Gepersonaliseerdleren Persoonlijkleren
Waarstaatdeschoolnu?
Waarwildeschoolkomen?
Aandachtspunten
Eigenaarschap Volgtdeleraar Begrijpt Investeert Isautonoom
Waarstaatdeschoolnu?
Waarwildeschoolkomen?
Aandachtspunten
Motivatie Extrinsiek Intrinsiek
Waarstaatdeschoolnu?
Waarwildeschoolkomen?
Aandachtspunten
Betrokkenheid Passief Actief Verbindend Flow
Waarstaatdeschoolnu?
Waarwildeschoolkomen?
Aandachtspunten
Evaluatieentoetsing Summatief Formatief
Waarstaatdeschoolnu?
Waarwildeschoolkomen?
Aandachtspunten
Houvastdoordieptes(DavidHargreaves)EenbetekenisvolenbelangrijkhouvastophetgeheelvangepersonaliseerdlerenisontwikkelddoorDavidHargreaves(2006).HetkadervanHargreavesopgepersonaliseerdlerenlevertconcreethouvastoptenaanzienvan:
• Hetcurriculumontwerpvangepersonaliseerdleren;• Hetorganisatieontwerpvangepersonaliseerdleren;• Leiderschapdatnodigisvoordeinnovatie.
Hargreavesidentificeertnegen,onderlingmetelkaarverbonden,toegangs-ennetwerkpunten.Denegen‘gateways’totgepersonaliseerdlerenmetalsdoelstellingomhetlerenteverbeteren.Denegennetwerkpunten(gateways)zijn:
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 16
• Curriculum;• ICTennieuwetechnologieën;• Lerenleren;• Toetsingenevaluatie;• Adviesensupport;• Mentoraatencoaching;• Deleerlinginhetontwerpenuitvoering
betrekken;• Herijkingteamencrew;• Ontwerpenorganisatie.DooreenkrachtigevisieenfocusopdezenegennetwerkpuntenteontwikkelenkanLumionvoldoen-de‘diepte’invierkernindicatorenvangepersonaliseerdlerenrealiseren.• Diepleren• Diepeervaringen• Diepleiderschap• DiepeondersteuningOmverbindingentussendenegennetwerkpuntenendevierdiepteszichtbaartemakenheeftDavidHargreavesdenetwerkpuntengeclusterdingroepen.Groepenvanfactoren(netwerkpunten)dieleidentotdevierdieptesvange-personaliseerdleren.Denegennetwerkpuntenenvierdiepteshelpendeschoolomdeschooleigenkritischesuccesfacto-renvangepersonaliseerdlerenteidentificerenenbepalen.Hetka-dergenereertbovendieneenver-dieptoverzichtvandesleutelfacto-renvangepersonaliseerdleren.
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 17
4.Coaching4.1Watiscoaching,watishetdoel?Coachingvormteenbelangrijkonderdeelvandeaanpakenontwikkelingvanleerlingennaarzelfver-antwoordelijkleren.DeinhoudenwijzevancoachingisgebaseerdophetmodeldidactischcoachenvanKunskapsskolan.Lumionkiestindehuidigeontwikkelingsfaseheelduidelijkvoorpersoonlijkecoa-chingvanleerlingen.Inhetgevalvanpersoonlijkecoachingvoertdecoachcoachgesprekkenmetleer-lingeneen-op-eenenmeestalbuitendelessituatie.Lumionverwachtdatleerlingenzichdoordezemaniervancoachenzichkunnenontwikkelentotautonomeenzelfstandigeleerlingen.Leerlingendiestap-voor-stapeigenaarwordtvanhuneigenleren.Coachingdraagtbijaan:• Deontwikkelingvanbredevaardighe-
denenpersoonlijkeontwikkeling,zoalsdoelenkunnenstellen,plannen,reflec-teren,onderzoeken;
• Hetbereikenvangoedeleerresultaten.
Leerlingenvanhettweedeleerjaar(2016)hebbeneenmaalpertweewekeneencoachgesprekenervarencoachingalseenvan‘tops’vanLumion.Decoachgesprekkenzijnaltijdeen-op-eenmetdecoach,zeldeningroepsverbandofineenles.Dezeleerlingenervarendegesprekkenals’eerlijk’en’oprecht’.Deleerlingwordtdoordecoachgeprikkeldenuitgedaagdomoprechtpersoonlijkeeneerlijknaarzichzelftezijn.Leerlingeninleerjaarviergevenaandatdebehoefteaancoachingafneemt,zowelindeloopvandeschoolloopbaanalsindeloopvanhetschooljaar.Zijvoerencoachgesprekkenineenva-riatievaneenmaalpertweewekentoteenmaalpertweemaanden.Opvallendisdatdeleer-lingeninhetvierdejaarkritischerzijnnaarkwaliteitvandecoaches.Zijervarendanverschillenindewijzeenkwaliteitvancoaching.
CoachingbetekentvoordeLumionleerlingmeerruimteomeigenkeuzestemakeninleren,doelstel-lingenvaststellenenstudieplanning.Ditleidttothogeremotivatievandeleerlingenenbevorderthetwelbevinden.Coachingbetekentdatdeleerlingen,onderbegeleidingvanhuncoach,huneigendoe-lenstellen.Vervolgensgaanzijhieraanwerkenmetalsdoelgoedeleerresultatentebehalen.DecoachesvanLumionbegeleidenditproces.Zijvolgenhetleerprocesendemanierwaaropdeleer-lingenhundoelenhalen.Dezerolisduidelijkandersdanderolvaneenmentor.Elkeleerlingheefteenregelmatigeencoachgesprekmetdevastecoach.Gemiddeldhebbencoachenleerlingeenmaalpertweetotdriewekeneencoachgesprek.Hetaantalcoachgesprekkenisperleer-jaarenperperiodeverschillend:• Indeleerjareneenentweeisdebehoefteaancoachinghoog,indehogereleerjarenneemtdeze
behoeftegeleidelijkaf.Hieruitkunnenweafleidendatleerlingenzichverderinhunschoolloop-baanontwikkelentotzelfstandigeenzelfverantwoordelijkeleerlingen.
• Alsderesultatenvandeleerlingachterblijvenleidtditmeestaltotmeercoachgesprekken.BinnenLumionzijnálledocentenopgeleidtotcoach.Elkedocentbegeleidt10tot15leerlingenalscoach.Hetmomentvancoachingisnietgeplandinhetlesroosterenisvrij.Meestalwordencoachge-
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 18
sprekkenbuitendelessengevoerd.DerolvaneenLumiondocentverandertdoorcoaching.Dedocentwordtmeereenbegeleiderinplaatsvankennisexpert.Coacheshebbendevolgendetaken:• Leerlingenhelpenomstructuurinhunleer-
procesaantebrengen.Vooraldoorteon-dersteunenbijhetbepalenvandoelen,leer-strategieëneneenstudieplanning;
• Leerlingenhelpenomterugtekijkenophunleren,eenreflectievehoudingontwikkelen.Bijvoorbeelddoorterugteblikkenopwerkdatdeafgelopenweekisgemaakt,hetresul-taat.Maarookopdemanierwaaropdeleer-lingditheeftaangepakt.Watheeftgewerkt?Watniet?
• Leerlingenhelpenzichbewusttewordenvanzijnsterkeenzwakkekanten;• Leerlingenhelpenomkritischteblijvenophuntaken;• Coachgesprekkenkunnenaanpassenopdebehoeftenvanenhetvermogenvandeleerling.
DocentenvanLumiongevenaandatdoorcoachingduidelijkeengroeiendeigenaarschapbijdeleerlingeniswaartenemen.Eigenaarschapvanleerlingentenaanzienvanleerresultaten,dewijzevanleren(leerstrategieënenleerstijlen)enstudieplanning.Eenandereopbrengstvancoachingisvolgenshendatdeleerlingenzichmeerenmeerbewustzijnhoezijhetbesteleren:studieplanning,leerdoelen,leerstrategieënenreflectie.Totslotgevendocentenaandatcoa-chingpositieveeffectenheeftopdepersoonlijkeontwikkelingvanleerlingen.Zijzijnsteedsbe-terinstaatomzelfstandigkeuzestekunnenmakenenbesluitentenemen.Totslotgevendo-centenaandatcoachingleidttothogerebetrokkenheidvandeleerlingen.
4.2HetcoachgesprekBinnenLumionpassenallecoacheseeneenduidigegespreksstructuurtoe.Eencoachgesprekzieterinopbouwalsvolgtuit:
Vijffasenvaneencoachgesprek
0. Voorbereiding Deleerlingbereidtzichophetcoachgesprekvoordoorterugteblikkenopdeafgelopenperiode,watginggoed,watniet?Hebikmijngesteldeleerdoelenbehaald?Deleerlingbliktvoorafookvooruitnaardeko-mendeperiode;watgaikleren?Hoegaikleren?Wanneergaikleren?Decoachbereidtzichvoordoordeleerresultateninleerlingvolgsys-teemnatelopenenfeedbackvananderedocententebekijken.
1. Introductie Voorbeeldvraag:‘Hoegaathetmetje?’‘Watvoorleukshebjegedaandeafgelopenweek?’Decoachscheptindestartvanhetcoachgesprekeenveiligesfeer.Devragenzijngerichtopzowelfeitenalspersoonlijkeaspecten.Ditkanbetekenendateencoachstartmetpratenover‘ditjesendatjes’omvervolgensverdertegaantotde‘ordevandedag’,hetlerenvandeleerling.
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 19
2. Huidigestatus Voorbeeldvraag:‘Hebjejouwdoelenbehaald?’‘Wathebjedezeweekgeleerd?’Decoachstarthetgesprekmeteenoverzichtvanmetdehuidigestandvanzaken,degesteldedoelenendebehaalderesultaten.Vervolgensgeeftdeleerlingzijn/haarmeninghierover.
3. Doelenstellen Voorbeeldvraag:‘Watzijnjouwdoelenvoordekomendeweek?’‘Watgajeleren(leerdoelen)?Hoegajedatleren(werkdoelen)?”’Decoachendeleerlinggaaninhetcoachgesprekdoelenstellen.BijLumiongaathetdanomconcreteleer-enwerkdoelenvoordekortetermijn.Decoachmaaktdaarbijwelaltijddeverbindingmetdelangetermijndoelenvandeleerling.
4. Strategieënkiezen Voorbeeldvraag:‘Hoeplanjejetijdomjeleerdoelentehalen?’‘Watvoorondersteuningofbegeleidingdenkjijnodigtehebben?”’Indezefasevanhetcoachgesprekbepaaltdeleerling,metondersteu-ningvandecoach,destudieplanningendewijzewaaropdeleerlingdegesteldedoelengaatbehalen.Hoepakikhetaan?Wiehebikdaarbijnodig?
5. Conclusie Voorbeeldvraag:“Watwarendemeestbelangrijkepuntenvanonsgesprek?”Indelaatstefasevanhetcoachgesprekwordendevervolgstappenvandeleerlingbesproken.Decoachendeleerlingkijkenallebeiterugophetverloopendekwaliteitvanhetcoachgesprek.
4.2CoachinginontwikkelingLumionheeftalineenkortetijdeenstevigeenschoolbredebasisvancoachinggerealiseerd.Coachingvooralleleerlingen,enmetelkedocentalscoach.Coachingiseenbelangrijkestapomleerlingenopwegnaarzelfstandiglerenenzelfstandigwerkentebrengen.Hetiseenbewustekeuzeomalledocentenopteleidentotcoach.Alledocentenpassendezelfdewijzevancoachentoe.Ditiseenbelangrijkevoorwaardeomcoachenteverdiepenenteverbreden.
Oudersgevenduidelijkaangeïnformeerdtewillenwordenoverdeaanpak,inhoudenprocesvancoaching.ZijzijnsterkgeïnteresseerdindewijzehoezijalsouderdecoachingvanLumionkunnenondersteunenenverdiepen.Almetalhebbenouderszeerpositieveverwachtingenvancoaching.Zeverwachtendatdepositievebenaderingvancoachinghetkind‘sterker’maakt.
Lumionzalcoachingindekomendejarenverderontwikkelenenverdiepen.Lumiongaateenwerkwij-zeonderzoekenenontwikkelenwaarmeeleerlingenzelfstandigcoachnotitiesencoachafsprakenkun-nenvastleggen.Ouderswordenindenabijetoekomstnogmeerbetrokkenbijcoaching,als‘educatiefpartner’.Nietalleendoorinformatietegevenmaarookdoorhenactiefinhetcoachprocestebetrek-ken,bijvoorbeeldineenlange-termijn-doelen-gesprektussencoach,leerlingenouder.
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 20
NuzetLumionpersoonlijkecoachingin.Lumiongaatonderzoekenofinalleleersituaties,dusookinstructielessenenworkshopsbijvakken,coachingingepastkanworden(didactischcoachen).Lumionverkentin2016-2017debruikbaarheidenmogelijkhedenvandeKED-Portal.Datiseenpor-taalmedigitaalleermateriaalinlosseblokken(steps)enmeerdereniveaus(rubrics).Ditleermateriaalbiedtdeleerlingruimteommeereigenkeuzestemakentenaanzienvanleren.Kortom,ruimtevoorleren!
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 21
5.Deinnovatie-expeditieLumionisgestartin2012alseennieuweschool.Datiseenuitgangspuntdatveelruimtegeeftvoornieuweideeëneninnovatiefonderwijs-enorganisatieontwerpinvergelijkingmethetuitgangspuntvoorveranderingenvanbestaandescholen.Indetijdgezienkunnenvijffasesvanorganisatieontwik-kelingvanLumionwordenonderscheiden:
5.1ExpeditiekadersOpbasisvaneenflinkaantalgesprekkenindeschoolenvisie-enplandocumentenzijneenaantalkritischesuccesfactorenteidentificeren.Kritischesuccesfac-torendieinzichtverschaffeninhetprocesvanont-wikkelingvanLumion.Welkebeleidskeuzesenstra-tegieënblekentotteleidentothetonderwijsendeorganisatievanLumion?WaardoorenopwelkewijzewerdhetteamhetsocialekapitaalvanLumion?Wel-kefundamentenvoorhetonderwijsontwerpblekenhetverschiltemaken,waarom?Indittabelhieronderwordendezegeïdentificeerdesuccesfactorenbeschreven.Dezesuccesfactorentegelijkwordengeplaatstinhetframework‘Cohe-rence’vanMichaelFullan.Hiermeewordendesuc-cesfactorenvanLumionverbondenaanresultatenvaninternationaalonderwijsonderzoekenontstaateenmeerdimensionaalinzicht.Inhoofdstuk8wordeneenaantalontwikkelvragenvoorLumionvoorde(nabije)toekomstaangereikt.Dezezijnmedegebaseerdopdekritischesuccesfac-torenenmogelijkeeffectendaarvanvooronderwijs-enorganisatieontwikkeling,voordenabijedetoekomst.InCoherentie-raamwerk,eendynamisch,aanpasbaaractie-framework,onderscheidtMichaelFullanalsvijfbouwstenenvooreensuccesvolleonderwijsorganisatieofveranderingsproces:1. Focusopdegoederichtingomeencollectiefdoeltebereiken;2. Samenwerkingsculturencreërenenindividuelerollenenteamrollenverduidelijken;3. Verdiependlerenomverbeteringenteversnelleneninnovatietecultiveren;4. Verzekerenvanverantwoordelijkheidvanbinnenuit.
• Verander- en verbeter-capaciteit vergroten
Verdiepend leren
Leiderschap
Focus op richting
Cultiveren van de samen-werking
Slim verant-woorden
• Collegiaal leren
• Doelgerichtheid• Doelen met impact• Duidelijke strategie• Leiderschap bij verandering
Als we een effectief verant-woordingsbeleid willen hanteren, dan moeten we voorwaarden ontwikkelen om een “intern verantwoordelijkheidsgevoel” te maximaliseren en interne verantwoording omkaderen en versterken met externe verantwoording.
Focus is niet slechts een kwestie van het formuleren van doelen. Het is een proces dat initiële en voortdurende betrokkenheid behoeft.
Samenwerken gaat niet slechts om het creëren van een plek waar mensen zich goed voelen, maar om het cultiveren van ieders deskundigheid ten behoeve van een collectief doel.
We moeten onze focus
verleggen naar een verdiepend begrip van
het leerproces en hoe we dit kunnen beïnvloeden. Dit
vraagt om kennisopbouwende partnerschappen voor alle betrokkenen.
• Interne verantwoordelijkheid• Externe verantwoording
• Duidelijkheid geven over leerdoelen• Precieze pedagogiek• Praktijk veranderen door het vergroten
van verbeter- en verandercapaciteit
Nooit eerder was het zo belangrijk om je eigen leider te zijn. Zorg voor coherentie in deze chaotische tijd.
Leiderschap• Beheers het Raamwerk • Leiderschapsontwikkeling op alle niveaus
• Groeicultuur• Lerend leiderschap
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 22
5. Dekernvanhetraamwerkwordtgevormddoor‘leiderschaptotcoherentie’,datallevierhoofd-componentenmetelkaarverbindt.Leidersdieinpartnerschappensamenwerken,bepalenhoedeviercomponentengecombineerdhorentewordenomtevoldoenaandeuiteenlopendebehoef-tenbinnendecontext.
5.2KritischesuccesfactorenKritischeSuccesFactoren(KSF) Coherence
Nieuweschool:geenverleden,weltoekomst.Lumionkenthetvoordeelvaneenstartup,eengloednieuweschool.Daarmeeisdeschool,deschoolleidingenhetteameenonbeschrevenboek,zonderhistorischopgebouwdedenk-enwerkcultuur.Maarwelmeteennieuwteamwaarinbewustgezochtisnaarenge-stuurdisopeengrondhoudingvanopenheideneenattitudevanveran-deringsbereidheidindecrewencrewmembers.Erishierstriktgenomengeensprakevaneenveranderings-entransitie-proces.Hetzelfdeontwerpvanonderwijsenorganisatierealiserenineenbestaandeschool,vraagteenveranderingsprocesmetveelimpact.
CultiverensamenwerkingLeiderschap
Bewustewervingendiepeondersteuningvannieuwedocenten.Lumionheeftdocentengeworvenopbasisvaneenprofieldatgebaseerdisopenverbondenisaandeonderwijs-enorganisatievisievanLumion.Gedurendedepioniersjarenishiervooreensoortvandocentprofielont-staan.Tegelijkertijdisvanmeetafaangerichteendiepepersoonsgerichtebe-geleidingvannieuwedocentengerealiseerd,metnamedoordeteamlei-ders.Dezediepeondersteuningisgebaseerdophetideedatdocentendievanuitandere‘bestaande’organisatiesinstromennogweinigervaringhebbenmetdeinnovatievemaniervanonderwijsenorganisatie.Indepraktijkistotnutoegeblekendaternognauwelijksdocentenopbasisvaneenmismatchzijnvertrokkennaareenanderewerkkring.
CultiverensamenwerkingLeiderschap
Bouwenaandeteamcultuur:hetteamalssociaalkapitaal.ZoweldeschoolleidingalshetbestuurProgressohebbengezamenlijkdoelgerichtvanafdestartfasetotenmetdepioniersfasevanLumiongerichtgebouwdaanengestuurdophetteamalssociaalkapitaal.Dezefocusgerealiseerddoorleiderschapheeftgeresulteerdineenteamcul-tuurvanopenheidenveranderingsbereidheid.ProgressoenLumionbenoemenditindevisievanals‘zelfbewustleraarschap’.
CultiverensamenwerkingLeiderschap
Gezamenlijkeverantwoordelijkheid.Hetbasisprincipevangezamenlijkeverantwoordelijkheidopallelagenvandeorganisatie.Drieteamleiderszijngezamenlijkverantwoordelijkvoordeteamsenzijnnietaanéénteamgekoppeld.Alleteamszijnvervolgensgezamenlijkverantwoordelijkvooralleleer-lingen.Hetgeheleteamisgezamenlijkverantwoordelijkvoordewerk-processen,deinhoudvandeLumionacademieendaarmeegezamenlijkverantwoordelijkvoorbelangrijkeaspectenvanonderwijsontwikkelingeninnovatie.
CultiverensamenwerkingSlimverantwoordenLeiderschap
Communitygedachte.AlsfundamentvoordeschoolorganisatieheeftLumioneenlerendege-meenschapvandocentenenleerlingenvoorogen.Metnameindeeer-stetweeádriejarenisbewustenberedeneerdaandezegemeenschap
CultiverensamenwerkingSlimverantwoordenLeiderschap
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 23
gebouwd.Dekleineschaalvandeschoolheefthieraanbijgedragenenheefteenperceptievannabijheidgebracht.Voordetoekomstishetbehoudenvandezenabijheideneenflorerendeleercommunityeenuitdaginginhetgroeiscenario.Indeaankomendenieuwbouwsituatiewordtnabijheidvoorziendoorhetinrichtenvanleerunitsvanmaximaal175leerlingen.
Eenlerendeorganisatiealsaccelerator.Lerenvanenmetelkaariseenvandefundamentenvandewerkproces-senbinnenLumion.VooralgevatindeLumion-academie.Indezeaca-demieligthetaccentnunogopformelevormenvansamenleren,bij-voorbeelddoorkennis,ervaringenaanelkaartepresenteren.Indetoe-komstkaninformeellereneenduurzamedoorontwikkelingvanhetprin-cipelerenvanenmetelkaarvormen.Eentweedesuccesfactorisdatstructureel–wekelijks-eendagdeelwordtingeroosterdvoorteamoverlegendeLumion-academie.
Cultiverensamenwerking
Eigenaarschapengedeeldleiderschap.InhetontwerpvanLumionisvanuithetleiderschapendeorganisatieinrichtinggestreefdnaar’gedeeldleiderschap’opalleniveaus(inclusiefheteigenaarschap).Erisgebouwdaaneen‘plat’organisatieontwerpwaarindeteamleidersderuggengraatvormen.Tegelijkwasdeschoollei-dingenbestuurderzichervanbewustdatditnieuwerollenenvaardig-hedenvraagtvanhetmiddenkader,deteamleiders.Progressokenteenbredeendiepeopvattingovergedeeldleiderschapophetniveauvandedocenten:met,voorenvandocenten.Hierisge-deeldleiderschapindeteamcultuurgevatenwaarneembaar.Gedeeldleiderschapopdocentniveaukenttweedimensies:• Gedeeldleiderschaptenaanzienvanhetproces(organisatie).
Bijvoorbeeldinteamoverlegdatonderroulerendvoorzitterschapvandedocenteninhetteamwordtgevoerd.
• Gedeeldleiderschaptenaanzienvandeinhoud(vanlerenenon-derwijs).BijvoorbeeldindeLumion-academiewaardocentenkennisenerva-ringmetelkaardoordezebijvoorbeeldaanelkaartepresenteren.
Cultiverensamenwerking
Hetkindcentraal:kindgerichtengepersonaliseerdlerenenonderwijs.HetonderwijsontwerpvanLumionisvanafdevoorbereidinggebouwdophetperspectiefvankindgerichtonderwijsengepersonaliseerdleren.Deperiode2012-2013wasvoorhetNederlandseonderwijshetmomentum
Verdiependleren
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 24
vandeovergangvanopbrengstgerichtnaarkindgerichtengepersonali-seerdonderwijs.Lumionheeftopdatmomentdezeparadigmashiftuitstekendgeïdentifi-ceerd.DoorinspiratieoptedoeninZweden(Kunskapsskolan)enteZo.Leer.Ik!netwerkishetonderwijsontwerpperfectin‘sync’metveran-derendemaatschappelijkeopvattingenoverleren,onderwijs.Lumionheeftoogvoordecognitieveontwikkelingenvoordepersoons-ontwikkelingvandeleerlingen.Onderinvloedvandezevisieenpersoon-lijkecoachingblekenLumionleerlingenalinkortetijdwaarneembaarverantwoordelijkenverantwoordelijkheidvoorhuneigenleerprocesteverwervenentevertonen.Krachtigepersoonsontwikkelingmetalskerndevaardigheidzelfreguleringheefthieraanbijgedragen.
Coachingvooralleleerlingenalsaccelerator.Inhetleer-enonderwijsprocesvanLumionwordteenaanzienlijkdeelvandeverantwoordelijkheidbijdeleerlingenbelegd,hoeweleraltijdsprakeisvan‘shared-control’;dedocentendeschoolzijnaltijdeindver-antwoordelijk.Deschoolbredeinzetvanpersoonlijkeendidactischecoachingvanalleleerlingenheefthieraaninhogemateaanbijgedragen,datwordtonder-schrevendoorvelebetrokkenen.Coachingenhetverleggenvanverant-woordelijkheidrichtingleerlingheeftwaarneembaargeleidtoteensub-stantiëlegroeivanheteigenaarschapbijleerlingen.
Verdiependleren
Foutenmakenmag:iteratieveorganisatieontwikkeling.Hetgeheleprocesvanorganisatieontwikkelingkenmerktzichminofmeerdooreeniteratievemaniervanwerkenenontwikkelen.Verkennen,onderzoeken,testen,invoeren,bijstellen.Erisvoorafeenherkenbarefocusopdeinnovatieveonderwijsdoelenendeambitieuzedoelentenaanzienvanteamontwikkeling,hoewelnietaltijdgeëxpliciteerd.Dewegnaardezedoelenwordtniettevorenplanmatig-alseenblauw-druk-indetailuitgewerkt,maaralwerkendbereikt.Hiermeewordttege-lijkgebouwdaaneencultuurwaarineenonderzoeken,explorerenenverkennenaangemoedigdwordt,waarfoutenmakenmag.
FocusoprichtingCultiverensamenwerking
Vaksectieszijnnietvoorzien.Lumionheeftinhetonderwijs-enorganisatieontwerpvanafdestartervoorgekozenomgeenverticaleorganisatiestructuurindevormvanvaksectiestecreëren.Doorgaandelijnenenverticaleafstemmingwordtgevondenindegerea-liseerdewerkcultuurvanlerenenwerkenmetelkaar,metnameindegeroosterdetijdvooroverlegendeLumion-academie.DegroeivanLu-mionkanleidentotherijkingvandezebeleidskeuzes.
FocusoprichtingCultiverensamenwerkingSlimverantwoorden
Visionairleiderschap.DeschoolleidervanLumion,destijdsCaland2,heeftvandebestuurder(Progresso)eenopenopdrachtenverreikendmandaatgekregentenaanzienvanhetontwerpvanonderwijsenorganisatie.Beidebetrokke-nenwerktenalgeruimetijdmetelkaarsamenindehetCalandlyceum(1)waardoorwederzijdsvertrouweninsterkematevoorhandenwas.Ruimtevoordeschoolleidermeteenzorgvuldigemonitoringvandebestuurderheeftgeleidtoteigenaarschapenpositieveautonomieindeschoolleiding.Ruimtedieisgebaseerdopgezamenlijkevisieenopvattingen:gedeeldleiderschapeneigenaarschapineenteamcultuurvanopenheidenver-anderingsbereidheid.
SlimverantwoordenLeiderschap
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 25
Degoudendriehoek‘kind-docent-ouder’.
Lumionheeftdoormededoordebeperkteomvangindeeerstejarenbewustgebouwdaanderelatiekind-docent-ouder.Ditheeftgeleidtoteensterkeintensebandmetouders,dieookalszodanigdoorouderswordtervaren.Dedriehoek‘kind-docent-ouder’geeftaandatLumionernaarstreeftdatoudersendocentelkaarzienalsgelijkwaardigepartnersdieelkvanuiteeneigenverantwoordelijkheid,hunrolspeleninonderwijsenzorgvoorditkind.Oudersendocentengaansnelengemakkelijkhetgesprekmetelkaaraan,rondomditkind,dezeleerling.Ditheeftnietalleengeleidtoteffectievecommunicatiemaarvooraleenwarmesamenwerking.
CultiverensamenwerkingSlimverantwoorden
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 26
6.DeervaringvanLumionHoeervarenleerlingen,ouders,docenten,schoolleidingenbestuurderonderwijs,lerenenwerkenopLumion?Watenhoezienwedevisie,doelenenambitiesvanLumionterugindeperceptievandege-nendieleren,werkenenbetrokkenzijnbijdeschool?Opbasisvaneenaantalgesprekkeneninter-viewswordenstukjesvanhet‘Lumion-DNA’zichtbaar.Aandegevoerdegesprekkeneninterviewsliggeneensetvanindicatorentengrondslag.Opbasishiervanzijnpergeledingeenaantalgespreksvragenenstellingengeformuleerd.
Indicator
Leer-lin-gen
Ou-ders
Do-cen-ten
School-leiding
Be-stuurder
Coachen(didactischcoachen) X X X X Visie X X X X Digitaalleren&leermateriaal X X X X Lesrooster X X X X Clusteringvanvakken/thematisering X X X X WatonderscheidtLumion? X X X Communicatie X X X X Ruimtevoorleren(zelfstandig,eigenaarschap) X X X Schoolontwikkeling(vanafdestartvandeschool) X X Schoolontwikkeling:parelsenpuzzels X X Lumionendeomgeving(incl.descholengroep) X X Toekomstinhetgroeiperspectief X X
Deresultatenvandezegesprekkenwordenhieronderperophoofdlijnenenrelevantieweergeven.6.1CoachingOuders:zijnbeperkt(inallevariëteiten)opdehoogtevancoachingvankinderen.Afhankelijkvanhetkindendecoachzijnouderswel/nietenmeer/minderopdehoogte.Zijgevenduidelijkaanbehoeftetehebbengeïnformeerdtewordenoverdeaanpak,inhoudenprocesvancoaching.Zijzijngeïnteres-seerdindewijzehoezijalsouder(leerling)coachingkunnenondersteunen.Oudershebbenpositieveverwachtingenvancoaching,zeverwachtendatcoaching,metnamedepositievebenaderinghiervan,hetkind‘sterker’maakt.Leerlingen:gevenaanineenschaalvaneenmaalpertweewekentoteenmaalpertweemaandeneen-op-eencoachingteontvangenindevormvaneencoachgesprek,diealtijdbuitendelesengroepgevoerdworden.Zijervarendegesprekkenalseerlijkenoprecht,eensituatiewaarindeleerlingwordtgeprikkeldenuitgedaagdomoprechtpersoonlijkeeneerlijktezijnnaarzichzelf.Leerlingensignalerenduidelijkeverschilleninkwaliteitenaanpakvandecoaches.Ophoofdlijnenkennenallecoachinggesprekkendezelfdeopbouw,dekeuzevanenreflectieopleerstrategieënwordtniether-kenddoorleerlingen.Docenten:zienalsopbrengsteneenduidelijkgroeiendeigenaarschapvanleerlingenvoorhunleerpro-cesmaarzekerpositieveeffectenopdecognitieveontwikkelingvankinderen,leerstijlenstudieplan-ning.DaarmeeishetvoorheneenbelangrijkfundamentvanLumion.Docentengevenaandatdecoachbehoeftevanleerlingensterkvarieert,zowelinfrequentiealsindeonderwerpen.Aanheteindevanhetschooljaarvermindertdecoachbehoefte,indeloopvandeschoolloopbaanligthetaccentvooralopleerresultaatenveelminderopbetrokkenheidenwelbevin-den.Afstemminginteamisstructureelgewenst,zowelophetprocesmaarookopdeinhoudvancoa-ching:tijd,rooster,coachafspraken,coachingineenlessituatie.
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 27
6.2Digitaalleren&leermateriaalOuders:deinzetvaneen-op-eeniPadsindeschooliséénvandefactorenvooroudersomtekiezenvoorLumion(deervaringvaneeninnovatieveschoolenleerprocessen).Leerlingen:gevenaandatzijveeleigenkeu-zeruimtekrijgenindewijzewaaropzijlesstofverwerken,digitaal,analoogofanderszins.Verderzijnzijtevredenmetdemogelijkhe-denvanhethuidigedigitaleleermateriaal.ZijwaarderendatzedeiPadsnaareigeninzichtmogeninzetten,erzijngeenbeperkingen,leerlingenkrijgenhetvollevertrouwenvandeschoolenervarendatookalszodanig.LeerlingengevenaandatdeICT-vaardighedenvandelerarensterkeverschillenkent.Onlineofdigitaalsamenwerkenvanleerlingenisnognietaandeorde.Docentengevenaandatdekwaliteitendeinzetmogelijkhedenvanhetnubeschikbaredigitaleleer-materiaalzeerwisselendis.6.3WatonderscheidtLumion?Inallegesprekkenkomentelkenstweesleutelbegrippennaarvoren:vertrouwenenautonomieOudersgevenaanalsonderscheidendvermogenvanhetLumion:de(nog)beperkteschaalgrootte,hetblokkenrooster,hetkindervaartenheefteenvertrouwdgevoeldopdeschool,detoekomstge-richtevisievanLumion.Ouderssignalerenmetnamedatdoormiddelvancoachenenhetschenkenvanvertrouwenbereidtdeschoolhetkinduitstekendvoorbereidopdetoekomst.Leerlingengevenaandat(blokken)rooster,deinzetvaniPadsmaarvooralpersoonlijkecoachingbe-langrijkvoorhenzijnendaarmeeonderscheidend.Daarnaastzijnvoorhenhetvertrouwendatzijkrijgenendeautonomie(ruimtevoorzelfstandigheid)belangrijketopsvanLumion.Docentenervarenenduidendeprofessioneleruimtediezijkrijgenenervaren:autonomie,eencul-tuurwaarinjeideeënmaghebbenenuitdragen,eenroosterdatprofessioneleruimtebiedt.Inhetprocesvanonderwijs,lerenenontwikkelingvanleerlingenzienzijcoachingalsbelangrijkesleutelvoordepersoonsontwikkelingvandeleerlingen,metnametenaanzienvandeontwikkelingvanzelfregule-ringenhetreflectievevermogenvandekinderen.
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 28
7.Hoeverder?Lumionzalindekomendejarensnelgroeien.Hetaantalleerlingengroeit,maarookhetsocialekapitaalvandeschool,hetteamvandocenten.Tegelijkzaleennieuwehuisvestingwordenbetrokken.Datgeeftruimteenkansenmaarvraagteeninspanningvanhetteammaarvooralvanhetmanagement.Eencontinuenduurzamefocusoponderwijsontwik-keling,organisatieontwikkelingenleiderschap.Indithoofdstukzijneenflinkaantalvragen,thema’senonderwerpengeformuleerdwaarvanteverwach-tenisdathetprocesvanbewustwordinghiervanbijdraagtaandeprocessenvanopschaling,onder-wijsontwikkelingenorganisatieontwikkeling.Vragenenonderwerpendieopmeerderelagenvandeschoolorganisatierelevantenactueelkunnengaanworden.Dezevragenenthema’skunnendienenalsfocuspunteninhetprocesvanorganisatieontwikkelingenontwikkelendleiderschap.Bijelkeontwikkelingsthemawordeneenaantalsubvragengesteldenwor-deneenaantalbronnen,modellenenhandvatenvermelddiekunnenondersteunenenverhelderen.7.1Ontwikkelthema’senvragen
Domein Ontwikkelvraag,thema Bronnen Leren Visievorming&afstemming
• Vormen,aanscherpenenexpliciterenvaneenvisieoplerenenonderwijsindecontextvankindge-richt/gepersonaliseerd/persoonlijkleren.Eenbreeddy-namischfundamentonderdevisieopleren,onderwijsenonderwijsontwikkeling.Tip:eendoorlopendeontwikkelingslijnrealiserentenaan-zienvandebalansvan‘sharedcontrol’tussenleerlingendocent.
• Vormen,aanscherpenenexpliciterenvaneendeelvisieoppersoonsontwikkelingvandeLumionleerlingen,alsdrivervoorkindgerichtengepersonaliseerdonderwijs.DitpastbijdeLumionvisiebouwsteen‘deleerlingont-plooitzijnvaardigheden’enhetLumion-visieparadigma‘vankennisviavaardighedennaarcompetenties’.Tip:identificeereensettoekomstgerichtebrede(21eeeuwse)vaardighedenenpersoonsgerichtevaardighedendieLumionleerlingenontwikkelenalsbagagevoordetoe-komst.Tip:integreerhetwaargenomenstukjeDNAvanLumion:behoudenversterkingvandematewaarindeleerlingver-trouweneneigenaarschapwordtgegund.
Visiealgemeen• PiramidevanDaniel
Kim.• ‘GoldenCircle’van
SimonSinek.• Kernwaardenmodel
(OMJS).• Model‘Inhoud-
Houding-Verhouding’(OMJS).
Visieeninhoud• Vaardigheden21e
eeuw,curriculumont-werpfunderendon-derwijs(SLO).
• Executievefuncties.• Metacognitie(leren
leren).• Hetmodel‘Diepleren
(NPDL)’vanMichaelFullan.
• Modelevaluatiestandvanzakenimplementa-tieZo.Leer.Ik!concept(2016).
• ModelgepersonaliseerdlerenKunskapsskolan.
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 29
• Duidelijkheidcreërenindevisieenleerplanontwerpten
aanzienvandehuidigeentoekomstigeverbindingmethetleerplangepersonaliseerdlerenvanZo.Leer.Ik!enKunskapsskolan.WelkeleerplanelementenhebbenmeerwaardevoorLu-mion,welkeelementen(nog)niet?Ditdraagtbijaaneenkrachtigefocusopdejuistedoelen,duidelijkheidentrans-parantienaarhetteam.
• Transfervandevisienaarbetekenisgevinginhetteam,intweefasen:ontwikkelenvankernwaardenenhetbeteke-nisgevenaandekernwaarden.Tip:vertaaldedoorontwikkeldevisieoplerenenonder-wijsmetdeteamledennaareencompactesetvankern-waarden.Opbasisvandekernwaardenkandetransferwordenge-maaktnaarhetladenvanenbetekenisgevenaandevisie,zoveelalsmogelijknaarwaarneembaargedragvandeleerlingen,docentenenschoolleiding.
• Hoelangblijftdevisieactueelenhoudbaarnaardetoe-komst?Hoevaakgaanwevisieherijkenombijvoorbeeldaansluitingtehoudenopmaatschappelijkeentechnolo-gischeontwikkelingen?
• ResultatenvandeLeer-ling2020leerlabs:‘21eeeuwsevaardigheden’.
Leren Coaching:afstemming,verbredingenverdieping.
• AfstemmingrealisereninhetteamoverdeinhoudenreikwijdtevanpersoonlijkeendidactischecoachingbinnenLumion:ontwikkelenvaneendoorgaandelijncoachingwaarindifferentiatieindeverschillendeleerjarenkanwordenaangebracht.Indezecontextwellichtdetheorieensystematiekvan‘feedback,feedupenforward’alskern,katalysatoren/ofvoorwaardevoorcoaching.Tip:steleenstuurteam(tijdelijk)indiezichrichtopde(door)ontwikkelingvancoaching(incl.portefeuillehoudermanagement).
• Verdiepingtenaanzienvancoachingistebezienals‘laag-hangendfruit’eneenlogischevervolgstap:vanpersoonlij-kecoaching(nu)naardidactischcoacheninallelessen.
• Roosteringentijdvanpersoonlijkecoachingperiodiekherijken.Hetvoerenvandepersoonlijkecoachingge-sprekkenbuitenhetroosterwordtdoordecoachesenleerlingennietervarenalsgemakkelijk(organisatieenplaats)enduurzaam.
• ‘Evaluatiewijzerdidac-tischcoachen’.VanLeer-ling2020/SchoolInfo.
• Modelevaluatiestandvanzakenimplementa-tieZo.Leer.Ik!concept(2016).
• DidactischCoachen(hogeverwachtingenconcreetmakenmetbehulpvanfeedback,vragenenaanwijzingen)volgensFransFaberenLiaVoerman.
• Systematiekentheorieoverfeedback,feedupenfeedforwardvanDy-lanWiliam.
• Vanleerpleinnaarleer-
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 30
• HoegaatLumionoudersdiepencontinuinformerenovercoachingenbetrekkenbijdeprocessenvancoaching?
• Eenvisieopdebeoogdeimpactvanpersoonlijkeendidac-tischecoachingontwikkelen.Defocusligtnuvooraloppersoonsontwikkelingenleerstrategieënmaarkanikdetoekomstverlegdwordennaarleerdoelen.HoezietLumiondeverbindingvancoachingmetleerdoe-leneneendoelgerichteorganisatie?WelkebouwstenenvanhetconceptZo.Leer.Ik!zijnhiervoornodig?
• Verdereverdiepingvandeinhoudenambitiestenaanzienvandebeoogdeleerpleinenenunitsindenieuw-bouwsituatie.Tip:deontwikkelingvanleerpleinennaarleergemeen-schappen(‘learningcommunities’)waarleerlingenendo-centensamenlerenensamenwerken.
unit:SlimFit(innovatie-impulsOnderwijs,IIO).
Leren Toetsenenevalueren.
• HoezietLumiondeinhoud,rolenimpactvantoetsenenevaluereninhetvisieperspectiefopkindgerichtengeper-sonaliseerdleren?
• WatzijnvoorLumiondriversvoortoetsenenevalueren?Leerdeleerlingenkennen.Hoekantoetsingenevaluatiebijdragenaananderendiepinzichtvandeleerlingzodatdedocentmaatwerkinlerenkanontwikkelenenaanbie-den.
• Tip:verkenjeideeënvanBarbaraBrayenKathleenMcClaskeyoverderol,inhoudenresultatenvandeinzetvanpersoonsgerichteleerprofieleninleersituatiesvange-personaliseerdleren.
• Systematiekentheorieoverformatieveevalua-tievanDylanWiliam.
• VijfminutenformatiefvanHansvanLeeuwen.
• Werkenmetleerprofie-len.BarbaraBrayenKa-thleenMcClaskey.
Leren
ICT,mediaentechnologie.AlleLumionleerlingenbeschikkenovereeneigentablet(iPad).Erwordtopgroteschaaldigitaalleermateriaalingezet,be-staandeleermaterialenennogbeperktuitdeKED-portal.• OntwikkelenvaneenvisieopdedoordachteinzetvanICT,
mediaentechnologieinlerenenonderwijsvanLumion.Dezekanbestaanuittweesubrubrieken:1.ICTalsleerdoel(ICT-geletterdheid).2.ICTalsondersteuningvandeleerprocessen.Binnendevisieoppersoonsvorming(waarondereenaan-talbredepersoonsgerichtevaardigheden)ishetteover-wegenomeendeelvisieopICT-geletterdheidteontwikke-len,daarwaarICT,technologieenmediaeenleerdoelis.Hierkomenmediawijsheid,informatievaardigheden,ba-sisvaardighedenICTencomputationalthinkingaandeor-de.
• WatisvoornuenindetoekomstvoorLumioneenge-wenstebalanstussendigitaalen‘analoogleren’,waaris‘live’lerengewenst,waarisonlinelerenmogelijk(blendedlearning)?
• Deinhoudenconcept-leerlijnenvanhetSLOtenaanzienvanICT-geletterdheid.
• Hetmodel‘Vierinba-lans’(Kennisnet).
• Modelvandocentvaar-dighedeninICT,mediaentechnologie(Kennis-netenMediawijzer).
• ResultatenvanhetLeerling2020leerlab:‘Digitaledidactiek’.
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 31
Leren Leerstofaanbod.Indevisieenhetleerplanontwerptenaanzienvanhetleer-stofaanbodkunnendevolgendeontwikkelvragenrichtingge-ven:• Verderontwikkelenenaanscherpenvande(deel)visieop
thematiseringenclusteringvanleerinhoudennuenindetoekomst.Indezeoverwegingpasthetinrichtenenorga-nisatievanleergebiedenendeintegratietussenhetcurri-culumenpersoonsvorming.
• Opwelkewijzeisereenvisieop(online)leermateriaalindecontextvanhetcurriculum?Isdezegewenstofnood-zakelijk?
• DeinvoeringvandebouwsteenKED-portallijkteenexpe-ditiemetveelimpact:vraagtveelenergieenafstemmingbinnendegeheleschool.Tip:betrekdocenten(stuurteam)inditproces,temeeromdaterbijdeinzetvandeKED-portalingroterberoepwordtgedaanopdidactischevaardighedenvanelkedo-cent.Ishierafstemmingovergewenst?Zijndocentenvoldoen-dedidactischtoegerust?OntwikkelenwealsLumioneensoortvandidactischont-wikkelprofielbijdedigitalecontentvandeKED-portal?
• Onderwijs2032:the-matiserenenleerge-bieden.
• CurriculairspinnenwebSLO(v.d.Akker).
• Matrixontwerpvragengepersonaliseerdleren(OMJS).
• Modelevaluatiestandvanzakenimplementa-tieZo.Leer.Ik!concept(2016).
• PrincipesvanLesson-study.
• ResultatenvandeLeer-ling2020leerlabs:‘Cur-riculumbewustzijn’en‘Verbindingcurriculum,content,platform’en‘Arrangerendigitalecontent’.
Samen-werken
Collegiaalleren.• Vanuitdesterkontwikkeldelerendehoudingenhetprin-
cipevangezamenlijkeverantwoordelijkheid,eendyna-mischroutenaardetoekomstontwikkelenmethetoogopdegroeivandeorganisatieenbehoudvanditstukjeDNA.DitsluitaanbijdeLumionvisiebouwsteentenaanzienvanmedewerkers:ontdekken.
• KandeLumionacademiezichzelfherontwerpen(metbehouddeeigenendegezamenlijkeverantwoordelijk-heid).Mogelijkeingrediënten:informeelleren,leerteams,colle-gialeconsultatie((Evaluatiewijzerdidactischecoaching),intervisie,ontwikkelkringen,netwerkenmetanderekop-loperscholen.
• Kanhetprincipevanlerendleiderschap(MichaelFullan)alsgrondhoudingenrolmodelvoorhetmanagementbij-dragenaandeprincipesvansamenwerkenensamenle-ren?
• Kunnenorganisatie-ensturingsmodellenzoalsontwikkeld
• Werkwijzeenaanpakvandestichting‘Leer-KRACHT’.
• Gedachtengoedvandeuitgave‘VanEilandnaarWijland’vanJanHeij-mans&MartineCree-mers.
• NetwerkengeïnitieerddoordeVO-Raad.
• NetwerkZo.Leer.Ik!• Resultatenvanhet
Leerling2020leerlab:‘Schoolorganisatie.
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 32
doordeStichtingLeerkrachtbijdragenaaninhoudelijkeverdiepingvancollegiaallerenineendoelgerichteschool-organisatie?Onderandere:bordsessies,sprints,eigenwerkdoeleninbeeld,frequentkortencollegiaalafstemmingsoverleg.
• Hoekannetwerkvormingopalleniveausbijdragenaancollegiaalleren:netwerkvormingindeschool(leerteams,ontwikkelteams,stuurteamsetc.)maarookinterscholairbinnendescholengroepvanProgresso.Deelnameaanstedelijkeenlandelijkenetwerken.
Doelge-richteorganisa-tie
Focusopdoelenenhetontwerpvandoelen• Eenoverweginginorganisatie-enonderwijsontwikkeling
ishetontwikkelenvaneendoelgerichtemindsetenbe-wustzijntenaanzieneenfocusopdoelen.Aangevuldmeteenslimdesignvandoelen(simplexiteit)enhetselecterenvaneenkleinaantalambitieuzedoelendiesamenhetverschilmaken.Eenvoortdurendesterkefocusopeenbeperktaantalam-bitieuzeorganisatiedoelen,zowelvoororganisatieontwik-kelingalsvooronderwijsontwikkeling.
• ‘Coherence’.Actiefra-meworkMichaelFullan.
• KernwaardenmodelOMJS.
• ModelInhoud-Houding-Verhouding(OMJS).
• ResultatenvanhetLeerling2020leerlab:‘Schoolorganisatie.
Leider-schap
Leiderschapineengroeiendeorganisatie.Organisatiegroeivraagtvoordelangetermijneenserieuzeinspanningvandeschoolleiding,directeurenteamleiders.Hoekanleiderschaphierinfaciliteren,initiëreneninspireren?• Kangedeeld/gespreidleiderschapbijdragenaaneenorga-
nisatieontwerpgebaseerdopeenlerendehoudingenge-deeldeverantwoordelijkheid,ookbijopschalingvanLu-mion?Tip:ookbinnendeschoolleidingdeonderwijskundigeenorganisatorischehoofdthema’sverdelennaartalentenmetdoelomonderwijs-enorganisatieontwikkelingteprikkelen.Daarbijeengoedebalanstussengezamenlijkeverant-woordelijkheiden(portefeuille)focus.
• Kanhetprincipevanlerendleiderschapbijdragenaanhetverduurzamenvandelerendeattitudevanhetteam?
• Duidelijkfunctie-enwervingsprofielvoorallelagenvanhetmanagement(schooleider,teamleider,..)gebaseerdophetschooleigenDNA.
• Verbindenvandeschoolleider,maarookdeteamleidersvaneen’koploperschool’alsLumionmetsparringpartnersdiezichin(bijna)gelijkeontwikkelingsfaseverkeren.
• Watwerkt?LeiderschapopschoolvanRobertMarzano(21takenvanleiderschap).
• Uitgave‘Deverbinden-deschoolleider’,Mi-chaelFullan.
• Uitgave‘Upliftinglead-ership’,AndyHar-greaves.
• ResultatenvanhetLeerling2020leerlab:‘Schoolorganisatie.
Verant-woording
Kwaliteitsbewustzijnenorganisatieontwikkeling.• Ontwikkelenvaneenschooleigenprocesontwerpkwali-
teitszorgenkwaliteitsbewustzijn.AansluitendopdeLu-mionambitie‘kwaliteitsdenken’.Tip:ditkaderkangebaseerdwordenopeenschooleigensetvanindicatorenvooronderwijskwaliteitenonderwijs-ontwikkeling.Hetkaderkangebaseerdwordenoptweepijlers,dataendialoog.Opbasishiervankunnende(kwali-
• Actieframework‘Cohe-rence’(MichaelFullan).
• Werkwijzeenaanpakvandestichting‘Leer-KRACHT’.
• Hetonderzoekskader2017vandeInspectievanhetOnderwijs.
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 33
teits)metersbepaaldwordenomdekwaliteittemeten.• BalancedScorecard(BSC)blijveninzettenalskwaliteitsme-
ter,metnamehetperspectief‘groeienleren’.• Kande‘stemvandeleerling’inhetkaderwordenopge-
nomenenzichtbaarwordengemaakt?Hoedraagtditbijaaneen(lerende)gemeenschapvanleerlingenendocen-ten?Kunnenweonzeleerlingenandersenmeerbetrekkeninhetgroeiprocesvandeschool,metnamebijalleproces-sengerichtoponderwijsontwerpenonderwijsvernieu-wing,bijvoorbeeldgepersonaliseerdleren,lessentabel,verwerkingvanleren,coaching.
• Lemniscaatvankwali-teitsbewustzijn.Uitgave‘VanEilandnaarWijland’vanJanHeij-mans&MartineCree-mers.
• ResultatenvanhetLeerling2020leerlab:‘Schoolorganisatie.
Teams Teams,teamcultuurenteamontwikkeling• Hetlopendeprocesvangroeivraagtcontinueenkrachtige
focusopdeomvangendesamenstellingvandeteams.Hoeveelteamszijnernodig,watisdeidealeomvangensamenstellingvandeteams.Blijfthetprincipevangeza-menlijkeverantwoordelijktussendeteamshoudbaarbijeengroeivanhetaantalteams?
• Hoerealiserenenbehoudenwevanuitleiderschapeendoelgerichteteam-enwerkcultuur?
• Biedthetprincipevanzelfsturendeteams(bijvoorbeeldSlimFit)ruimteinhetprocesvanopschalingvanLumion?
• Kunnenwedementaletransferindemindsetmakenvangepersonaliseerdlerennaargepersonaliseerdwerken?Bijvoorbeelddoormetdeteamsteonderzoekenwelkekernelementenvankindgericht,gepersonaliseerdlerenpassenindeteam-enwerkcultuurvanLumion.
• HoekaneensterkHR-beleidtenaanzienvandewervingenselectievannieuweteamledenbedragenaanhetbe-houdvanhetLumion-DNAbinnenhetteam?
• Teamontwikkelingvol-gensTicaPeeman.
• Samenstellingvanteams:teamrollenvol-gensMeredithR.Bel-bin.
• HumanDynamics:in-teractietussengedach-te,gevoelenhandeling.
• Werkenmet‘Onder-wijsteams’.(Innovatie-impulsOnderwijs,IIO).
• ModelInhoud-Houding-Verhouding(OMJS)
• Gepersonaliseerdlerenineennotendop.OMJS.
•
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 34
8.Bronnen8.1Internebronnen• ModelevaluatiestandvanzakenimplementatieZo.Leer.Ik!concept(2016).NetwerkZo.Leer.Ik!• PDCASOVOP2016-2017.Amsterdam:Progresso.• RegionaalPlanOnderwijsvoorzieningen(RPO)Amsterdam.• Teamplanteamfase2:Jaarplan2015-2016.Amsterdam:Caland2.• VisieopCaland22016-2017.Amsterdam:Progresso.• Weiss,Ewald.Visieopleren.Amsterdam:Progresso.8.2Externebronnen• Bray,BarbaraenKathleenMcClaskey(2015).MakeLearningPersonal:theWhat,Who,WOW,
Where,andWhy.ThousandOaks:Corwin.• Evaluatiewijzerdidactischcoachen(2016).Utrecht:Schoolinfo.• Fullan,Michael.(2016).Deverbindendeschoolleider:factorenvoorsamenhanginaanpak.Hel-
mond:OnderwijsMaakJeSamen.• Hargreaves,DavidH.(2008).ANewShapeforSchooling.London:SpecialistSchoolsTrust.• Kim,DanielH.IntroductiontoSystemsThinking.PegasusCommunications.• Klaarvoordetoekomst:samenwerkenaandeonderwijskwaliteit:sectorakkoordVO2014-2017
(2014).Utrecht:VO-Raad.• Marquenie,Estheretal(2014).Elktalenteenkans,verkenningvangepersonaliseerdlerenmet
ICT:onderzoeksnotitietenbehoevevanprojectLeerling2020InopdrachtvanSchoolinfovoordeVO-raad.Utrecht:Schoolinfo.
• Ven,Michelvande(2017).Gepersonaliseerdlerenineennotendop.Helmond:OnderwijsMaakJeSamen.
• Leeuwen,Hansvan.Vijfminutenformatief(2016).Helmond:OMJS.• Wiliam,Dylan(2011).Embeddedformativeassessment.Bloomington:SolutionTreePressColofonProcesbeschrijving‘Lumion:ruimtevoorleren’Auteur:MichelvandeVen,leerlabcoach(OnderwijsMaakJeSamen)©Lumion-Progresso-2017