LICHAMELIJKE VERSCHIJNSELEN / GEVOLGEN DOOR MIDDELENGEBRUIK

Hans Post, Verslavingsarts KNMG

Maaike Vintges, Verpleegkundig Specialist

ggz

Quiz

• Een patiënt met een ernstige alcoholverslaving klaagt

over pijn in de benen. Wat is bij deze patiënt de meest

waarschijnlijke oorzaak van deze klacht.

• a. Ziekte van Werniecke

• b. Ziekte van Korsakov

• c. Polyneuropathie

• d. Aandoening van cerebellum

2

• Een patiënt vertelt dat hij de afgelopen maanden dagelijks

amfetamine heeft gebruikt en dat hij er mee wil stoppen.

Hij vraagt zich af welke ontwenningsverschijnselen hij kan

verwachten. Hij heeft de meeste kans op.

• a. Somberheid

• b. Een droge mond

• c. Hoge bloeddruk

• d. Epileptische aanvallen

3

• De meeste lichamelijke problemen door gebruik van

cocaïne ontstaan door

• a. Het delen van gebruiksmateriaal

• b. Door cocaïne te combineren met alcohol

• c. Door slecht te eten

• d. Door bloedvatvernauwing

4

• Een overdosis aan opiaten is eenvoudig te behandelen

met een neusspray met naloxone. Iedere gebruiker zou er

gratis een bij zich moeten hebben zodat omstanders dit

bij een overdosis snel kunnen geven.

• a) Mee eens

• b) Niet mee eens

• c) Geen mening

5

Een vrouw van 35 (niet zwanger) komt bij de huisarts en

vraagt hoeveel alcohol zij per week veilig kan drinken. Het

antwoord van de huisarts is

• a) 21

• b) 7

• c) 14

• d) 35

6

• Welk onderstaand middel is lichamelijk gezien het meest

schadelijk

•

• a) Alcohol

• b) Nicotine

• c) Heroïne

• d) Cocaïne

7

• Wijde pupillen zie je bij gebruikers van….

• a) Heroïne

• b) Alcohol

• c) Amfetamine

• d) GHB

Casus

• Man komt binnen in de kliniek is ontremd, heeft een

gestoorde motoriek, stemming is wisselend, misselijk.

Later zakt hij in elkaar en is nauwelijks te wekken.

• Wat ga je doen?

Parameters

• Bloeddruk: iets te hoog

• Hartfrequentie: laag/ soms ook versneld

• Pupillen: normaal

• Temperatuur: hypothermie

• Huid: koud maar soms ook warm

• Bewustzijn : verlaagd

Welke middelen kunnen dit veroorzaken.

1. Alcohol

2. GHB

3. Benzodiazepinen

Promillages en effect

LD-50 dosis, hartstilstand 5 ‰

Respiratoire insufficiëntie 3,4 -4 ‰

Verlies van spraak, ongevoelig voor pijn en temp, depressie ademhaling

3 ‰

Overgeven, ataxie, dubbelzien, black-outs 2 ‰

Waggelen, grens van sociaal aanvaardbare, disartrie, agressie 1 ‰

Legale grens voor deelname aan verkeer, <18 jaar 0.2

0,5 ‰

Vermindering controle coördinatie en reflexen

0,3-0,5‰

Verandering stemming, gedrag, ontspanning 0,2‰

1 EH

Gevolgen voor het lichaam

• Bij de afbraak ontstaat CO2, H2O, azijnzuur,

waterstofionen, en aceetaldehyde

• Alcohol

• gastritis en duodenitis

Lichamelijke aandoeningen

Buikorganen

• slokdarm en maag

misselijk, zuurbranden, soms braken met bloed, weinig eetlust

Vraag altijd naar gebruik van NSAID’s.

• Bloedverlies tractus digestivus

Bloedend ulcus

Oesofagitis

Hemorragische gastritis

Oesofagus varices

Complicaties

• Aceetaldehyde en H+

• Hepatomegalie “alcohollever’” – Lang niet altijd door alcoholgebruik

• 80% bij diabetes mellitus type 2

• 20% heeft ontsteking, celverval en fibrose ‘NASH’

– Symptomen

• Geen, zwaar gevoel in de bovenbuik, vermoeidheid

Complicaties

• Hepatitis

• Misselijk, braken

• Pijn in de rechter bovenbuik

• Bloeduitstortingen

• Geelzucht

Complicaties 2

Cirrose

Gevolgen voor het lichaam

• Aceetaldehyde

• Bereikt via het bloed alle weefsels in het lichaam

• Cardiomyopathie

• Vermoeidheid, kortademig

• Onregelmatige hartslag

• Vocht vasthouden

• Zwaarder worden maar niet door eten

• Vaak ‘s nachts moeten plassen

• Niet plat kunnen slapen

Gevolgen voor het lichaam

• Aceetaldehyde

– Myopathie met pijn “na gigantische zuippartijen” • Gezwollen, pijnlijke, krampende spieren

– Complicatie: nierfunctiestoornis

– Myopathie zonder pijn

• Acuut

– Slap gevoel vooral in de benen

» Vaak hypokaliaemie doordat aceetaldehyde (mogelijk ook een foliumzuurgebrek) de villi in de darmen aantast

• Chronisch “1/3 van de alcoholisten” – Slap gevoel met vooral krachtsverlies bovenbeenspieren (moeite met

traplopen, moeite om uit een stoel te komen).

Openbare dronkenschap

• 35 jarige man

• Wordt door buurtbewoners gebracht omdat hij al een paar

dagen verward gedrag vertoont en dronken door de straten

van Amersfoort zwalkt.

• Wat ga je doen?

Onderzoek

• Parameters

• Ademhaling; 16

• Bloeddruk; 130-85

• Hartfrequentie; 72

• Pupillen; normaal “maar kijkt scheel” • Temperatuur; 36.4

• Huid; normaal

• Bewustzijn; Helder, maar praat met dubbele tong

• BAC 0

BAC metingen

• BAC is laag en iemand is toch zichtbaar onder invloed

• Waar denk je aan?

BAC meting

• Benzodiazepinen

• Hypoglycaemie

• Bloeding

• Methanol

• Werniecke

Openbare dronkenschap

• Ziekte van Werniecke

• Oorzaak: acuut thiamine gebrek

• Gevolg bloedingen in de hersenstam

• Behandeling; thiamine im of iv 3 dd 250 mg

• Altijd geven voordat iemand weer gaat eten

• Complicatie: Korsakov

• Chronische alcoholisten 2 dd 50 mg thiamine

Casus GHB

• Een verpleegkundige ziet een patiënt vlak voor de

opname gammahydroxyboterzuur (GHB) innemen. Hij

wordt onrustig, krijgt een versnelde hartslag, ademt snel,

temperatuur iets verhoogd, hoge bloeddruk en tremoren.

De verpleegkundige belt de dienstdoende arts voor

advies over de behandeling van een GHB-intoxicatie.

• Wat denk je dat het advies is?

GHB Ontwenningsklachten

Lichamelijke- Psychiatrische- • Trillen Angst

• Tachycardie Paranoïdie

• Onrust Delirium

• Insomnia Psychose

• Hypertensie Hallucinaties:

• Transpiratie visueel/auditief

• Misselijkheid en/of braken

Verpleegkundige interventies bij ontwenningsklachten

• Angst – Anticipatieangst – Angst voor ontwenning (Red ik het wel?)

• cliënt symptomen leren herkennen • kalme en rustige houding aannemen • Praten over angstervaringen • Bij de cliënt blijven

• Afleiding bieden • De cliënt altijd serieus nemen. De angst is een reëel gevoel. • Altijd vragen waarom en waarvoor iemand bang is • Structuur bieden • Niet teveel druk uitoefenen, zoals een vol therapieprogramma • Prikkelarme omgeving aanbieden

Onthoudingsyndroom

bij dempende middelen

• Overprikkeling CZS: Tremoren, zweten, braakreflex, onrust,

slapeloosheid

Onthoudingsinsult (1-3%)

Delirium tremens (1%)

Monitoren ontwenningsverschijnselen CIWA-AR

Pols: min Tensie / mmhg

Misselijkheid en braken

0 niet misselijk, niet gebraakt 1 2 3 4 intermitterend misselijk, oprispingen 5 6 7constante misselijkheid, frequent braken

Tactiele stoornissen

0 geen 1 geringe jeuk, branderig gevoel 2 3 4 matige jeuk, branden of doofheid 5 6 7extreme gevoelshallucinaties

Angst

0 geen angst, rustig aanwezig 1 lichte spanning 2 3 4 matige angst, matige waakzaamheid 5 6 7 equivalent aan paniekaanval

Oriëntatie

0 goed 1 onzeker over datum 2 desoriëntatie datum > 2 dgn 3 desoriëntatie tijd > 2 dgn 4 desoriëntatie plaats , persoon

Tremor

0 geen 1 2 3 4 matig,zichtbaar bij extensie armen 5 6 7 ernstig, ook in rust

Auditieve stoornissen

0 niet aanwezig 1 2 3 4 matig ernstig hallucineren 5 6 7 continu hallucineren

Agitatie

0 normale activiteit 1 licht verhoogde activiteit 2 3 4 gejaagd, druk, rusteloos 5 6 7 onrust, onvermogen tot zitten

Lijst elke 4 uur afnemen

CIWA 2 x < 8 : stop monitoring

CIWA < 10 : geen benzo’s

CIWA > 10 : behandelen

Zweten

0 niet zichtbaar 1 2 3 4 zweetdruppels op het voorhoofd 5 6 7 druipend van het zweet

Visuele stoornissen

0 niet aanwezig 1 2 3 matige gevoeligheid voor licht 4 5 6 7 voortdurend hallucineren

Hoofdpijn

0 niet aanwezig 1 2 3 4 matige hoofdpijn 5 6 7 extreem

Opgewonden standje

• Een geagiteerde man komt terug op de afdeling, hij kijkt

continu om zich heen, wiebelt op zijn tenen en praat non-

stop.

• Wat ga je doen.

Parameters

• Bloeddruk: hoog

• Hartfrequentie: snel

• Pupillen: wijd

• Temperatuur: hyperthermie

• Huid: zweten

• Bewustzijn: verhoogd

• Waar denk je aan?

Effecten Cocaine

•Stimulatie van het CSZ

•Rusteloos,, verhoogde motorische activiteit

•Versterkt zelfvertrouwen, angst, verlegenheid wordt minder

•Hierna wanhoop, angst, somber en sterke drang om opnieuw te gebruiken

Behandeling

• Breng de patiënt in een rustige omgeving

• Neem de klachten serieus

• Neem prikkels die angst en agressie oproepen weg

• Leid hem/ haar af

• Geruststellen

• Benzodiazepinen

Overdosis

• Zeer onrustig

• Abrupte doelloze bewegingen (tics)

• Erg trillen (voorstadium toeval)

• Stereotype bewegingen

• Agressief

• Moeizame ademhaling

• Hoge bloeddruk, snelle pols

Overdosis

• Snelle, nauwelijks te voelen pols

• Bleke asgrauwe kleur

• Neiging tot flauwvallen, toevallen

• Gefixeerde en wijde pupillen

• Sterk transpireren

• Hoge bloeddruk, onregelmatige pols

• Moeizame, snelle ademhaling

Behandeling

• Benzodiazepinen zijn de eerste keus behandeling

• Antipsychotica vermijden

Warmteafgifte wordt verminderd

Verlagen de drempel tot stuipen

Kunnen een dystone reactie geven

• Hebben ook een goed effect op de cardiovasculaire

problemen

Somatische aandoeningen door cocaïne

Neusaandoeningen

rhinitis,sinusitis,zweertje,perforatie

Longaandoeningen

tracheitis,COPD

Hart en Vaataandoeningen

ritmestoornissen,hypertensie,hersenbloeding,

hartinfarct

ischemische colitis (bolletjes slikkers)

Hersenen

epileptische aanval

Een natte droom

• Patiënt wordt bewusteloos aangetroffen onder douche op

een opvangvoorziening. Hij reageert niet en heeft een

ademfrequentie van 6. Pupillen blijken pinpoint.

• Wat ga je doen.

Parameters

• Bloeddruk: laag

• Hartfrequentie: laag

• Pupillen: nauw

• Temperatuur: hypothermie

• Huid: bleek Aan welk

• Bewustzijn : verlaagd

• Aan welk toxidroom denk je.

Heroïne of opiaten bevattende pijnmedicatie ( methadon, fentanyl

etc. )

Heroïne effecten

• Geeft een gevoel van warmte en welbehagen

• Geeft een vlak gevoel door aantasting van de emoties

Overdosis

• Kan niet meer op zijn benen staan

• Neiging tot wegdommelen

• Pupillen zijn zeer nauw

• Gaspende trage ademhaling, Cheyne-Stokes

• Soms schuim op de lippen

• Soms braken

Behandeling

• Aan de praat

• Op de been houden

• Pijnprikkels

• Observeer Bewustzijn

Ademhaling

Bloedsomloop, huidskleur

• Narcan (naloxone) alleen geven in levensbedreigende situaties

Somatische aandoeningen door heroïne

• Maag Darmkanaal

obstipatie

aambeien

• Longaandoeningen

COPD ?

Somatische aandoeningen door intraveneus

gebruik

• Huidaandoeningen

spuitabces, flegmone, lymfangitis

Huidaandoeningen door spuiten

• Spuitabces

Huidaandoeningen door spuiten

• Flegmone

Huidaandoeningen door spuiten

• Verwondingen,

krabwonden,

verkeerd spuiten

(skin-popping).

Somatische aandoeningen door intraveneus gebruik

•Hart en Vaataandoeningen

flebitis, tromboflebitis, septische embolieen, vals aneurysma, endocarditis

•Lever

hepatitis B, 25-60%, hepatitis C, 70-75%

•Afweersysteem

HIV

Een gebroken neus

• 34 jarige man werd bewusteloos aangetroffen op zijn

kamer

• Gebruik cocaïne en alcohol

• Kreeg vervolgens epileptische aanvallen

• Gebroken neus

Parameters

• Parameters

• Ademhaling; 30

• Bloeddruk; 162-100

• Hartfrequentie; 140

• Pupillen; mydriasis (wijde)

• Temperatuur; hyperthermie (38.6)

• Huid; Rode droge huid, droge mond

• Bewustzijn; Coma

Intoxicatie door versnijdingen

• Anticholinergica:

• Antihistaminica, antiparkinson middelen, antipsychotica, antidepressiva, atropine, spierverslappers, scopolamine

• Delirium

• Tachycardie

• Droge rode huid / mucosa

• Mydriasis

• Urine-retentie

• Verminderde peristaltiek

• Convulsies

• Hartritme-stoornissen

Anticholinerg syndroom

• Droog als een bot; droge huid

• Rood als a biet ; door vasodilatie

• Hot as hades; warm, vaak koorts

• Blind als een vleermuis; wijde pupilen

• Knettergek; delirium met visuele hallucinaties

• Geen darmgeluiden; blaas is vaak te palperen door urineretentie

Samenvatting

Conclusie

• Alcohol is een eenvoudig klein molecuul

• Komt overal in het lichaam terecht

• Kan overal schade veroorzaken

• Heeft invloed op alle stofwisselingsprocessen in

het lichaam, die invloed hebben op de energie

productie • NAD/ NADH…steatose, melkzuur, hoog HDL

• Vooral de lever loopt gevaar omdat het daar

afgebroken wordt

Conclusie

Drugs geven bij beperkt en matig gebruik weinig problemen

Lichamelijke aandoeningen worden vooral veroorzaakt door

1.wijze van gebruik

2. levenswijze

Behandelmogelijkheden worden beperkt door

1. geringe therapie trouw

2. negatieve attitude van hulpverleners

Een verslaafde heeft recht op een adequate behandeling van ziekten ongeacht de plaats waar zij verblijven en de conditie waarin zij verkeren.