Post on 30-Aug-2020
Lerarenopleiders maken de brug tussen neurowetenschappen en
onderwijs
Tinne Van Camp – Lijne Vloeberghs – Pieter Tijtgat
Een klein onderzoek…
1. DVD’s en programma’s die gericht zijn op het extra stimuleren van peuters en kleuters hebben
een duidelijk effect op de ontwikkeling van de hersenen
2. Het regelmatig inoefenen van cognitieve vaardigheden verandert de structuur van de hersenen
3. Verschillen in de dominante hersenhelft (links denkend vs rechts denkend) kunnen verschillen
in prestaties verklaren
Waarom neuro???
• Publieke en maatschappelijke interesse in het “brein”
De nieuwste inzichten uit de neurowetenschappen hebben potentieel grote gevolgen voor de manier
waarop we kijken naar rechtspraak, onderwijs, geestelijke gezondheidszorg, …
Waarom neuro???
• Maar … misbruik en overinterpretatie
Waarom neuro???
• Belang van vorming en opleiding
• Royal society reportTraining and continued professional development should include a component of
neuroscience relevant to educational issues, in particular, but not restricted to
Special Educational Needs
Training providers for Special Education Needs across all ages should consider
including a focus on the neurobiological underpinnings of learning difficulties, such
as dyslexia, dyscalculia and ADHD (p. 20)
Een klein onderzoek…
• DVD’s en programma’s die gericht zijn op het extra stimuleren van peuters en
kleuters hebben een duidelijk effect op de ontwikkeling van de hersenen
Studenten Leerkrachten
Een klein onderzoek…
• Verschillen in de dominante hersenhelft (links denkend vs rechts denkend)
kunnen verschillen in prestaties verklaren
Studenten Leerkrachten
VLOR
• Praktijkgerichte literatuurstudie
• Krachtig leren vanuit een cognitief neurowetenschappelijke bril
Bruggenbouwer
VLOR-PROJECT: traject en partners
Februari 2014: Oproep VLOR tot het schrijven van een literatuurstudie over ‘neuro en onderwijs’
Praktijkgerichte literatuurstudie gericht aan onderwijspractici
Met aandacht voor wetenschappelijke kwaliteit en toegankelijkheid
Uitgangspunt: de leraar als onderzoeker
April 2014: Goedgekeurd projectvoorstel
Titel project: ‘Krachtig leren bekeken vanuit een neurowetenschappelijke bril’
Looptijd: april 2014 – november 2014
Projectpartners: UCll (KHLeuven) - Odisee (HUB KAHO) – KULeuven – Revarte
VLOR-PROJECT: van probleemstelling tot doelstelling
Probleemstelling: neuromythes in onderwijs
• Wat zijn neuromythes?• Hoe komt het dat deze mythes ontstaan?• Waarom komen deze mythes veel voor bij leraren?
Doelstelling: neuromythes uit onderwijs
• Wat is het algemeen doel van het project?• Hoe maken we dit doel operationeel?• Welk resultaten stellen we voorop?• Welke kwaliteitseisen willen we waarborgen?
VLOR-PROJECT: van probleemstelling tot doelstelling
Probleemstelling: neuromythes in onderwijs
• Wat zijn neuromythes?• Hoe komt het dat deze mythes ontstaan?• Waarom komen deze mythes veel voor bij leraren?
Doelstelling: neuromythes uit onderwijs
• Wat is het algemeen doel van het project?• Hoe maken we dit doel operationeel?• Welk resultaten stellen we voorop?• Welke kwaliteitseisen willen we waarborgen?
VLOR-PROJECT: Probleemstelling
Recent onderzoek brengt het probleem van de ‘neuromythe’ in kaart.(Decker, Lee, Howard-Jones & Jolles, 2012; De Smedt, in press)
Neuromythe = een misvatting over wetenschappelijke feiten uit hersenonderzoek die leidt tot het foutief gebruik van deze resultaten in een onderwijscontext.
Neuromythes ontstaan omdat leken een kader missen om neuroresultaten te begrijpen, te situeren en te beoordelen.
Neuromythes komen veel voor bij leraren omdat zij hopen voor hun dagdagelijkse uitdagingen antwoorden te vinden bij de neurowetenschappen die een groot evidence-based-gehalte hebben (maar is dit wel zo…?).
VLOR-PROJECT: Doelstelling
Doel VLOR-project is het ontsluiten van dit complexe domein zodat er minder neuromythes ontstaan bij leren.
We reiken hiertoe een referentiekader aan waarmee leraren neuroresultaten beter kunnen lezen, begrijpen en interpreteren.
We voeren een praktijkgerichte literatuurstudie uit met het referentiekader als leidraad. Voor 3 kenmerken van effectief leren (leren-op-maat, zelfregulatie, actief leren) onderzoeken we in welke mate neurowetenschappelijke resultaten recente inzichten uit de instructiepsychologie (kunnen) bevestigen, nuanceren of weerleggen.
We stellen hierbij volgende kwaliteitseisen voorop:• Wetenschappelijke kwaliteit en multidisciplinaire benadering • Toegankelijkheid en onderzoeksgerichtheid
VLOR-PROJECT: resultaat
Publicatie: ‘Krachtig leren. Cognitief neurowetenschappelijk benaderd.’• Hoofdstuk 1: Referentiekader• Hoofdstuk 2: Leren-op-maat• Hoofdstuk 3: Zelfregulatie• Hoofdstuk 4: Actief leren• Hoofdstuk 5: Epiloog
Release en voorstelling: studiedag VLOR 29 april
Opbouw netwerk van neurowetenschappers, instructiepsychologen, onderwijskundigen en onderwijspractici.
METHODOLOGIE
Praktijk – theorie
8 stappen in reviewstudie
Expertgroep Resonantiegroep
8 stappen in reviewstudie
1. audit trail
2. onderzoeksvragen
3. literatuur
4. classificatie in overzichtsschema
5. database
6. belangrijke thema’s
7. alternatieve interpretaties zoeken
8. collega’s betrekken als critical friends
8 stappen in reviewstudie
1. audit trail: voortdurende controle EXPERTEN én PRACTICI
2. onderzoeksvragen: FOCUS
3. literatuur: SYSTEMATISCH vs. SNEEUWBAL
4. classificatie in overzichtsschema
5. database
6. belangrijke thema’s: FOCUS
7. alternatieve interpretaties zoeken: NUANCES
8. collega’s betrekken als critical friends: EXPERTEN én PRACTICI
Cyclisch proces
1. audit trail
2. onderzoeksvragen
3. literatuur
4. classificatie in overzichtsschema
5. database
6. belangrijke thema’s
7. alternatieve interpretaties zoeken
8. collega’s betrekken als critical friends
classificatie – database – thema’s
samenwerkend leren
coöperatief leren
Actief lerenTraditioneel leren
Passief leren
Observationeel
leren?
exploratief lerenOnderzoekend
leren
Interactief leren
Probleemgebaseerd
leren
Sociaal
constructivistisch
Cognitief
constructivistisch
classificatie
TAKE HOME
Praktijk – theorie
EVENWICHT!
8 stappen in reviewstudie
strikt vs. organisch (cyclisch)
Onderzoeker
ONDERZOEK
• En dan nu… de resultaten...
• Enkel tipje van de sluier…
WAT WEL:
• Onderzoeksresultaten bevraging werkveld
• Referentiekader
• Toepassing op EF en epiloog
BEVRAGING WERKVELD (n=25)
DOEL:
kennis
vragen vanuit het werkveld
praktijkvoorbeelden: uitdagingen en noden
(sub)thema’s
verwachtingen over de inhoudelijke opbouw en de vormgeving
BEVRAGING WERKVELD
RESULTATEN:
kennis: pedagogie vs. neuro (leerstoornissen?)
vragen vanuit het werkveld: nuance
praktijkvoorbeelden: conceptuele verduidelijking / evidence based
(sub)thema’s: bv. ICT heel belangrijk, dikwijls pedagogisch
verwachtingen: praktische tools vs. wetenschappelijke achtergrond
Hersenen zijn plastischVan neuro naar onderwijs
REFERENTIEKADEReen brug met 2 pijlers
Pijler 1 : van neuro naar onderwijs
Pijler 2 : hersenen zijn plastisch
• Het brein verandert als respons op stimulatie uit de omgeving -> net daar ligt de mogelijkheid tot leren (=functionele plasticiteit)
• Onderwijzen = de kunst om het brein te veranderen (Zull, 2002)
REFERENTIEKADER toegepast
zelfregulatie
Executieve functies
Prefrontale cortex
REFERENTIEKADER toegepast
Cognitieve neurowetenschappen
rapporteerden ooit verschillen tussen
hersenhelften voor basale cognitieve taken in
populatie van specifieke patiënten.
Deze resultaten werden ten onrechte
gegeneraliseerd naar complexere vaardigheden.
Er werd een cognitief model ontwikkeld dat
complexe functies toeschrijft aan een
specifieke hersenhelft
Er worden programma's ontwikkeld, interventies
aangeraden binnen onderwijs om een
bepaalde hersenhelft meer te stimuleren.
REFERENTIEKADER toegepast
Cognitieve neurowetenschappen
vinden geen bewijs voor deze theorie. Integendeel,
het wordt duidelijk dat iedereen informatie met
alle modaliteiten verwerkt
Op basis van deze informatie wordt een
cognitieve theorie ontwikkeld die de
verschillen verklaart aan de hand van een
mismatch tussen de manier waarop informatie aangeboden wordt en hoe
een leerling het liefst leert.
het VAK-model
Men merkt dat leerlingen met dezelfde intelligentie
toch verschillen in de manier waarop ze
leerstof verwerken.
EPILOOG
Gesprekken neurowetenschappers
Gesprekken met pedagogen media
Hersengerelateerde‘brain based’
Onderwijstoepassingen
5 vragen die je je best stelt!
Hersengerelateerde‘brain based’
Onderwijstoepassingen
EPILOOG
Leerkracht maakt keuzes
Cognitieve neurowetenschappen
kunnen deze keuzes ondersteunen
Nog belangrijker is dat deze keuzes
gemotiveerd zijn vanuit onderwijskundig
onderzoek
vertaalslag naar concrete
onderwijspraktijk
De leerkracht doet er toe!
Debater
HOE VERDER?
• lerarenopleiding?
• onderwijs?
• onderzoek?
LERARENOPLEIDING?
• Referentiekader (hoe) aanbieden aan toekomstige leraren?
• Zinvol – noodzakelijk – overbodig – enkel voor lerarenopleiders - …
• Integreren binnen curriculum/ OPO – middel om onderzoeksgerichte houding te bevorderen …
ONDERWIJS?
Actief leren met behulp van ICT
• Herhaalkansen
• Samenwerkend leren: team
• Motivatie door onverwachte beloningen
• Competitie
ONDERZOEK?
• Mogelijke onderzoeksprojecten:
• Neuromythes uitfilteren uit aangeboden cursusmateriaal (bv. Leerstijlen)• Onderzoeksgeïnformeerd cursusmateriaal in LO vergroten (met inbegrip van
neurowetenschappelijke resultaten)• Concrete actie-onderzoeken promoten waarbij neurowetenschappelijke
resultaten in een onderwijscontext worden uitgetest (~ zondle team play)• de neuromythe op zich wordt (her)onderzocht: werkt leerstijlen, meervoudige
intelligenties, brain gym (dan toch) echt? Waarom wel/niet?• Waarom slaan neuromythen aan in het onderwijsveld? (hypothesen:
commercieel verspreid, een 'goeroe' volgende, flashy, of schuilt er toch een verborgen waarheid achter?)
• …
studiedag VLOR: 29 april!
Contact:• tinne.vancamp@ucll.be• lijne.vloeberghs@ucll.be• pieter.tijtgat@odisee.be