Leertechnologie-afspraken

Op reis door het land van uitwisselbaarheid en hergebruik

Pierre Gorissen – SURF SiX / Fontys

20 oktober 2004

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Programma

• Deel I - Inleiding• De uitdaging• SURF SiX expertisegroep

• Deel II - Leertechnologie-afspraken• Even een stapje terug

• Deel III – Kreten en begrippen• Wat betekenen al die begrippen• Hoe komt een standaard tot stand?

Deze presentatie is te vinden op:http://www.gorissen.info/pierre/pubs.php

Een uitdaging…

het begin….

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Zomaar een paar uitspraken…

• Een student kan zijn/haar competentieontwikkeling in kaart brengen en via het portfolio zelf de verantwoordelijkheid over de ontwikkeling ervan nemen.

• Diagnostische kennistoetsen lenen zich ervoor om afgenomen te worden via de computer. Dit verhoogt de flexibiliteit in tempo en de objectiviteit van de toets en op termijn bespaart het kosten.

• Beschikbaarheid van ICT-hulpmiddelen en digitale leerobjecten waarmee studenten en docenten gericht kunnen experimenteren, online toegankelijk gemaakt

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Wensen

• Digitaal portfolio

• Beschrijving competentieontwikkeling

• Kwalitatief hoogwaardig elektronisch (diagnostisch) toetsmateriaal

• Kwalitatief hoogwaardig elektronisch lesmateriaal (digitale leerobjecten)

• …..

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Problemen / Uitdagingen

• Dit hebben we nog niet allemaal!

• De hoeveelheid informatie waar het hier om gaat past vaak op een paar cm2

• Dezelfde informatie, bevindt zich (deels) in verschillende systemen die niet met elkaar kunnen communiceren;

• Helderheid over structuur, samenhang, inhoud is belangrijk, maar niet eenvoudig.

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Wat betekent dat?

• We hebben afspraken nodig!

• Over:• inhoud• structuur• betekenis• samenhang• …..

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

DocentMETADATA

VDEXLOM

Dublin Core

SamenhangStudent

ELOLeereenhedenAssessments

SIS Toetssysteem

DPF

LCMS Repository Mediatheek

Portfolio

Auteurs-omgeving

QTI CP

LD/SS

LIP

SCORM

EnterpriseDRI

Acc.

CPCP

ePortfolio

CP

CP

LIP

CompetentiesRDCEO

DRI

QTI OAIPMH

Acc.

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Toename complexiteit

Applicatie 1

Applicatie 3

Applicatie 4

Applicatie 2

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Toename complexiteit

Applicatie 1

Applicatie 3

Applicatie 4

Applicatie 2

Applicatie 5

Applicatie 6

Applicatie 8

Applicatie 7

Org. X

Org. Y

Org. Z

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Toename complexiteit

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Vragen!

• Hoe koppelen we de verschillende systemen aan elkaar?

• Hoe zorgen we dat gebruikers kunnen zoeken?• Welke metadata gebruiken we?• Hoe gaan we content herbruikbaar maken?• Welke technische formaten staan we toe?• Welke versie?• Wat ondersteunen de systemen al?• We hebben afspraken nodig!

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Leertechnologie-afspraken

• Afspraken voor bijvoorbeeld:• het uitwisselen van toetsen en vragen• het beschrijven en uitwisselen van resultaten / portfolio’s• het uitwisselen competenties• het vastleggen van onderwijsontwerp• het uitwisselen gegevens gebruikers• het verpakken/uitwisselen van o.a. leermateriaal• het beschrijven van metadata

• Belangrijk kenmerk is dat deze afspraken in principe soft- en hardwareonafhankelijk zijn en op zich niets met technologie te maken hebben.

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Leertechnologie-afspraken

• Tussen systemen of componenten• Inhoud / structuur• Niet alleen technisch,

maar zeker ook onderwijskundig!• Ook:

• specialistisch / complex• groen en rijp(er)• vaak moeizame implementatie• quick win v.s. langere termijn

…. het bleek geen kwaad te kunnen een handje te helpen..

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

SURF SiX expertisegroep

• Doel: kennis over leertechnologie-afspraken in Nederland te vergroten en het gebruik ervan te bevorderen.

• Bemensing:• Frank Benneker (Universiteit van Amsterdam)

• Pierre Gorissen (Fontys Hogescholen)

• Jocelyn Manderveld (Open Universiteit Nederland)

• Website: http://e-learning.surf.nl/SiX/

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Activiteiten in 2004

• Organiseren bijeenkomsten

• Deelname in IMS consortium

• Samenwerking met ….

• Website / mailinglijst

• Boek “Leertechnologie in de Lage Landen”

• Presentaties (ALT-C / OWD / Online Educa /…)

• Advisering binnen SURF

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Bijeenkomsten 2004

• 21 oktober: IMS Learning Design workshop

• 16 en 16 november: SURF Onderwijsdagen

• 1-3 december: Online Educa Berlin

• 7 december: EduExchange 2004

• Zie: http://www.surf.nl/bijeenkomsten ofhttp://e-learning.surf.nl/SiX

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

SURF SiX 2005/2006

• Doelen:• Verder vergroten bereik

• bijeenkomsten/website/maillijst• handleidingen• ook management bereiken!

• Verdieping in expertbijeenkomsten• voor ontwikkelaars en leveranciers

• Actievere participatie bij ontwikkeling• adviseren bij projecten• bredere deelname in IMS

• Structuur en overzicht• e-learning infrastructuurmodel

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Meer weten?

• Website: http://e-learning.surf.nl/SiX/

• Mailinglijst (automatisch laatste nieuws)

• en bij mijzelf natuurlijk

Vragen / discussie

Stapje terug…

even rustig beginnen….

Terug naar programma

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Wat willen we?

• Versturen van A naar B (en weer terug)

• Zoeken / vinden / groeperen / indelen

• Structuur / Onderwijsontwerp vastleggen

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Waarom / wat versturen?

• Uitwisseling met anderen / kopen van anderen• Leermaterialen (in de ruime zin van het woord !)

• Competentiebeschrijvingen

• “Leven lang leren” • Studentdossier

• Digitaal Portfolio

• Koppelen met andere systemen• Gegevens gebruikers voor inlogaccounts

• Cijfers van toetsen / beoordelingen

• Voorkomen van “vendor lock-in”

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Wat afspreken? 1/2

• Welke informatie staat er op?• Naam, straat, postcode, plaats, (land?)

• Van ontvanger en afzender?

• Gewicht?

• Beschrijving van de inhoud?

• Hoe staat het er op?• Als streepjescode?

• In het Nederlands?

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Wat afspreken? 2/2

• Wat betekent die informatie?• Welk adres is van ontvanger?

• Wat zijn “kwekerijplantjes”?

• Hoe verpakken?• Is bijvoorbeeld de inhoud weer in kleinere dozen verpakt? (interne

structuur)

• Als de inhoud gemengd is, heeft iedere kleinere doos dan ook weer een informatielabel?

• Technische formaten• PNG/GIF/XHTML/WAV/AVI/MPG/…….

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Problemen bij uitwisselen

• Geen import en/of export functie

• Geen gezamenlijk formaat

• Meerdere leveranciers

• Structuur en inhoud niet afgestemd

• Verschil in betekenis

• Echt moeilijk wordt het als jij de derde partij bent!

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Wat willen we?

• Versturen van A naar B (en weer terug)

• Zoeken / vinden / groeperen / indelen

• Structuur / Onderwijsontwerp vastleggen

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Zoeken / vinden / groeperen / indelen

• Leermateriaal bij het samenstellen van cursussen• Cursussen bij het samenstellen van je studie• Competenties bij het samenstellen van je

persoonlijk actieplan• Studenten bij het samenstellen van groepen• Oefenopdrachten bij het toetsen van je kennis• Vragen bij het samenstellen van een toets• Enz. enz.

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Metadata

• Data over data• Bijvoorbeeld:

• NAW van ontvanger op een brief• Het gewicht van een pakketje• Titel, auteur, ISBN-nummer van een boek• Onderwerp van een stukje leerinhoud• Inlogcode van een gebruiker

• Ook ?• De samenvatting van een stuk leerinhoud ?• De toetsresultaten van een student ?• Het gewicht van een gebruiker ?• De kwaliteit van een stuk leerinhoud ?

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Problemen bij zoeken / vinden etc.

• Ontbreken van Metadata

• Structuur en inhoud niet afgestemd

• Verschil in betekenis

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Wat willen we?

• Versturen van A naar B (en weer terug)

• Zoeken / vinden / groeperen / indelen

• Structuur / Onderwijsontwerp vastleggen

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Waarom?

• Onderlinge samenhang duidelijk

• Standaardisering

• Reproduceerbaar

• Eenvoudiger te organiseren

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Problemen bij vastleggen structuur

• Complex

• Nieuw / Onbekend

• Nog geen implementaties

• Willen we dit wel?

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Wat te doen ?

• Bedenk eerst wat je wilt• Wat uitwisselen en met wie ?

• Hoe wil ik het kunnen zoeken/vinden/ordenen?

• Wat wil ik structureren en vastleggen?

• Kijk wat anderen al gedaan hebben• Afspraken over Metadata structuren

• Afspraken over uitwisselformaten

• Afspraken over structureringsformaten

• Leg de gemaakte keuzes/wensen vast

• Val je leverancier tot vervelens toe lastig !

Mijn advies aan “klanten”

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Wat te doen ? 1/2

• Gebruikers weten niet (precies) wat ze willen maar vallen je tot vervelens toe lastig!

• Stel ze de juiste vragen, denk met ze mee:• Wat uitwisselen en met wie ?

• Hoe wil ik het kunnen zoeken/vinden/ordenen?

• Wat wil ik structureren en vastleggen?

• Kijk wat anderen al gedaan hebben:• Afspraken over Metadata structuren

• Afspraken over uitwisselformaten

• Afspraken over structureringsformaten

• Op de korte termijn kost het geld!

Mijn advies aan “leveranciers”

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Wat te doen ? 2/2

• Hoewel gebruikers nog niet weten wat ze willen, zullen ze er steeds meer om vragen!

Mijn advies aan “leveranciers”

Kreten en begrippen…

De betekenis van al die jargon….

Terug naar programma

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Een paar begrippen

• Specificaties

• Applicatieprofielen

• Referentiemodellen

• Normen / Standaarden

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Specificaties

• Set afspraken over hoe iets aan te pakken, bijvoorbeeld hoe metadata structureren

• Iedereen kan een specificatie ontwikkelen• Vaak tamelijk veranderlijk

(moeilijk voor software bouwers)• Vaak veel vrijheidsgraden/keuzemogelijkheden

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

IMS

• Levert veel specificaties af (ongeveer 12 op het moment)

• Leden-organisatie; iedereen kan lid worden; (NL: 2 + 1 leden)

• Bij IMS specificaties steeds (minimaal) drie delen:• Information model• XML binding• Best practices and implementation guide

• Er bestaat niet zoiets als “IMS compliancy”!

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Voorbeeld driedeling

• Information model:• De maker van een document is de auteur

• XML Binding:• Sla dit op als <author></author>

• Best practice:• Een voorbeeld is:

<author>Pierre Gorissen</author>

• Een alternatief is: <author>Gorissen, P.J.B.</author>

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Applicatie profiel

• Een implementatie van een specificatie

• Invullen van vraagtekens en vrijheden

• Vaak met handleidingen, tips, instructies

• Voorbeelden: CanCore, het DU metadataprofiel, het Kennisnet MD toepassingsprofiel

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Referentie model

• Bekendste: ADL SSharable CContent OObject RReference MModel (SCORM)

SCORM• Meta Data• Runtime• Content Package

IMS + ARIADNEMeta-data

AICCRuntime

IMSContentpackaging

Wensen DoD

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Normen en Standaarden

• Norm = de jure Standaard • Duurt lang - consensusmodel• Stabiel• Reikwijdte:

• Lokale / nationale standaarden

• Internationale standaarden

• Bekendste voorbeeld:• IEEE 1484.12.1 LOM data model standaard

• Alleen informatiemodel / aan XML binding wordt nog gewerkt

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Open Standaarden

• Een standaard (de facto of de jure) die voldoet aan de volgende eisen: • de standaarden worden op basis van een open beslissingsprocedure

(consensus of meerderheidsbeslissing, etc.) vastgesteld;

• het beheer van de standaard ligt bij een not-for-profit organisatie die een volledig vrij toetredingsbeleid kent; de standaarden zijn gepubliceerd;

• de kosten voor het gebruik van de standaard zijn laag en vormen geen drempel voor toegang tot de standaard en eventueel aanwezig intellectueel eigendom dat aan een open standaard ten grondslag ligt, wordt royalty-free ter beschikking gesteld;

• er zijn geen beperkende voorwaarden omtrent het hergebruik van een standaard.

(bron: OSOSS)

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

R&D

Bo

diesIMS

AICCARIADNE

ADLCanCore

CETISSURF SiX

IEEECEN/ISSS

NENBIN

Specificaties Referentie modellenApplicatie profielen

Lokale Standaarden

ISO

Het proces…

Internationale Standaarden

OKIOUNL

Commerciëlebedrijven

Leertechnologie-afspraken - SURF SiX

Meer informatie…

• SURF SiX expertisegroep - http://e-learning.surf.nl/SiX/

• NEN Normcommissie Onderwijstechnologieën - http://www.nen.nl/nl/act/spec/leertech/

• IMS - http://www.imsglobal.org/• CETIS - http://www.cetis.ac.uk/• ADL - http://adlnet.org/• IEEE - http://ltsc.ieee.org/wg12/

- http://www.cs.kuleuven.ac.be/~erikd/LOM/• Dubin Core - http://dublincore.org/• CanCore - http://www.cancore.ca/• ISO/IEC - http://jtc1sc36.org/

Leertechnologie-afspraken

Op reis door het land van uitwisselbaarheid en hergebruik

Er is nog een weg te gaan, maar er wordt aan gewerkt!