1ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

Hoofdstuk 14:Macro-economische analyse: Wat en Waarom?

Economie, een Inleiding

2ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

Macro-economische analyse: Wat en Waarom?

Micro-economie: Gedragsmodellen van individuele economische agenten

Macro-economie: Grotere geheel van alle output in een economie Ook andere aggregaten

Totale tewerkstelling / werkloosheid Wisselkoers

Aggregaten = optelsom van economische variabelen op individueel niveau van gezinnen en bedrijven Micro-economie volstaat? Geen macro-economie nodig?

3ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

Macro-economische analyse: Wat en Waarom?

De vraag die zich onmiddellijk opdringt is of we schommelingen en veranderingen in die heel grote aggregaten niet kunnen terugbrengen tot veranderingen in de onderliggende delen. Aggregaten zijn toch gewoon een optelsom van economische variabelen op het individuele niveau van gezinnen en bedrijven?

Dus is het verleidelijk te concluderen dat we buiten micro-economie geen bijkomende analyse meer nodig hebben. In dit hoofdstuk gaan we zien dat macro-economie niet zomaar de optelsom is van wat er gebeurt op het micro-economische vlak en dat een macro-economische analyse bijkomende inzichten oplevert. We geven in dit hoofdstuk drie redenen waarom het geheel meer is dan de samenstellende delen.

4ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

Macro-economische analyse: Wat en Waarom?

Macro-economie niet zomaar optelsom van wat er op micro-economisch vlak gebeurt Bijkomende inzichten

Drie redenen: Band tussen markten van finale goederen en markten van

productiefactoren Economische kringloop Wet van Say

Gebruik van geld Ontregeling van geldstroom kan reële goederen- en

dienstenstroom beïnvloeden (financiële crisis) Studie van informatie- en coördinatieproblemen

5ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

Macro-economische analyse: Wat en Waarom? - Inhoudstafel

1. De economische kringloop en de wet van Say2. Het belang van geld3. Informatie- en coördinatieproblemen4. Van Keynes naar de klassieken en terug

6ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

Macro-economische analyse: Wat en Waarom? - Inhoudstafel

1. De economische kringloop en de wet van Say2. Het belang van geld3. Informatie- en coördinatieproblemen4. Van Keynes naar de klassieken en terug

7ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

1. De economische kringloop en de wet van Say

Economische kringloop Onderzijde van kringloop

Bedrijven verkopen hun goederen en diensten in markten van finale goederen en diensten

Totale opbrengst van deze verkopen:

Opbrengst wordt gebruikt om productiefactoren te betalen

8ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

1. De economische kringloop en de wet van Say

Economische kringloop Bovenzijde van kringloop

Bedrijven kopen productiefactoren op factormarkten Arbeiders worden vergoed met loonEigenaars van land worden vergoed met huur of

pachtVerschaffers van kapitaal krijgen interest en/of

dividend

Opbrengst van verkoop van finale goederen en diensten wordt uitbetaald aan Diegenen die aan productieproces hebben bijgedragen Dit zijn consumenten

9ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

10ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

1. De economische kringloop en de wet van Say

Tegenover productiestroom van goederen en diensten (‘de benedenloop’) staat inkomensstroom die terecht komt bij consumenten (‘de bovenloop’)

Gezinnen verkrijgen inkomens, hiermee kan men Consumptiegoederen kopen Inkomen opzij zetten = Sparen

11ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

1. De economische kringloop en de wet van Say

Veronderstel prijsstijging van alle finale goederen en diensten Zal Q dalen? Niet noodzakelijk, gezinnen krijgen nu hoger inkomen

uitbetaald Veel vragen:

Effect op productie? Effect op spaargedrag?

Simultane interactie van alle markten Macro-economie Soms ook in micro-economie: theorie van algemeen

evenwicht

12ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

1. De economische kringloop en de wet van Say

Macro-economisch effect niet gelijk aan som van micro-economische effecten

Wet van Say “Elk aanbod creëert zijn eigen vraag” Indien consumenten niet sparen

Alle inkomen wordt besteed aan consumptie Productiestroom vloeit terug in vorm van vraag naar

goederen en diensten

13ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

1. De economische kringloop en de wet van Say

In werkelijkheid zullen gezinnen ook sparen Deel van inkomen wordt dan aan kringloop van goe-deren

en diensten onttrokken Een ‘lek’

14ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

Macro-economische analyse: Wat en Waarom? - Inhoudstafel

1. De economische kringloop en de wet van Say2. Het belang van geld3. Informatie- en coördinatieproblemen4. Van Keynes naar de klassieken en terug

15ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

2. Het belang van geld

Geld: ons algemeen ruilmiddel

Aan kringloop van goederen en diensten beantwoordt kringloop van geld

Dubbele kringloop wordt weergegeven in Figuur 14.2.

16ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

17ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

2. Het belang van geld

Beide kringlopen geven dezelfde onderliggende eco-nomische realiteiten weer en hebben dezelfde waarde Geld is neutraal? Verstoringen in geldkringloop hebben vaak effecten op

onderliggende reële grootheden

18ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

2. Het belang van geld

Hoeveelheid geld die mensen op bepaald moment aanhouden: M Voorraadvariabele

Geldwaarde van productie: PQ: stroom van goederen en diensten die (gedurende bepaalde periode) worden verhandeld op outputmarkten Stroomvariabele

Omloopsnelheid V: meet aantal keren dat bestaande geldvoorraad wordt gebruikt in transacties van goe-deren en diensten gedurende bepaalde periode

19ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

2. Het belang van geld

Identiteit van Fisher:

Stel: omloopsnelheid van geld (V) daalt Als M ongewijzigd blijft P en/of Q moet dalen Potentieel effect op goederenstroom

20ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

Macro-economische analyse: Wat en Waarom? - Inhoudstafel

1. De economische kringloop en de wet van Say2. Het belang van geld3. Informatie- en coördinatieproblemen4. Van Keynes naar de klassieken en terug

21ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

3. Informatie- en coördinatieproblemen

Volmaakte mededinging Vraagoverschot Prijs zal stijgen Gevraagde hoeveelheid zal afnemen Dus: coördinatie via prijsmechanisme

Macro-economie: dikwijls situaties waarin coördinatie- mechanisme niet goed functioneert Oorzaak: informatieproblemen Inderdaad, realiteit wijkt vaak sterk af van ijkmodel van

perfecte mededinging

22ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

3. Informatie- en coördinatieproblemen

Voorbeeld 1: investeringen Motivatie voor investeringen

Verwachting dat toekomstige vraag zal stijgen Echter: onzekerheid m.b.t. Toekomst

Omwille van onzekerheid zullen bedrijven ‘naar elkaar kijken’ B zet grote investeringen op Blijkbaar ziet B toekomst optimistisch tegemoet Signaal voor bedrijf A om te investeren Investeringsboom met zelfvoedend karakter

Door vele investeringen stijgt totale productie. Optimisme wordt bevestigd

23ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

3. Informatie- en coördinatieproblemen

Voorbeeld 1: investeringen Omwille van onzekerheid zullen bedrijven ‘naar elkaar

kijken’ B schroeft investeringen terug Blijkbaar schat B toekomst pessimistisch in Signaal voor bedrijf A om niet te investeren Investeringsboom met zelfvoedend karakter

Door gebrek aan investeringen daalt totale productie. Negativisme wordt bevestigd

‘Animal spirits’ Informatie vaak gebrekkig Cyclische bewegingen in productie Vlagen van pessimisme en optimisme

24ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

3. Informatie- en coördinatieproblemen

Voorbeeld 2: spaarders Sparen = Niet-consumeren Spaargedrag afhankelijk van verwachting

Pessimisme: sparen Vraag neemt af Productie neemt af Inkomen neemt af (zie kringloop) Neiging om meer te sparen leidt uiteindelijk tot

minder (mogelijkheid tot) sparen Pessimisme wordt bevestigd

Dit is ‘spaarparadox’ van Keynes

25ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

3. Informatie- en coördinatieproblemen

Voorbeeld 2: spaarders Spaarparadox gevolg van falende coördinatie van

gedrag van spaarders Individuele spaarder houdt te weinig rekening met

collectief effect van zijn toegenomen sparen Individuele rationaliteit kan tot collectief ongunstig

resultaat leiden

Opnieuw zelfvoedend mechanisme Pessimisme

minder consumptie daling van productie en inkomen reden tot pessimisme

26ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

Macro-economische analyse: Wat en Waarom? - Inhoudstafel

1. De economische kringloop en de wet van Say2. Het belang van geld3. Informatie- en coördinatieproblemen4. Van Keynes naar de klassieken en terug

27ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

4. Van Keynes naar de klassieken en terug

Klassieke economen: Prijsveranderingen zorgen ervoor dat verschillen tussen

vraag en aanbod verdwijnen en dat evenwicht altijd hersteld wordt

Wet van Say: vermits aanbod zijn eigen vraag creëert kunnen er geen langdurige macro-economische oneven-wichten zijn

28ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

4. Van Keynes naar de klassieken en terug

Keynes: Geheel van fenomenen die evenwichtsherstel kunnen

belemmeren Bij overgang van micro-economische dimensie naar

macro-economische geheel Permanente werkloosheid mogelijk ook in het evenwicht

Context: Grote Depressie in jaren dertig Daling van totale productie met 20% tot 40% Stijging van werkloosheid tot 25% (en meer) van de

actieve bevolking

29ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

4. Van Keynes naar de klassieken en terug

Grote Depressie in jaren dertig Ineenstorting van aandelenprijzen in 1929 Pessimisme bij consumenten Sparen neemt toe Productie en inkomen dalen (‘spaarparadox’)

30ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

4. Van Keynes naar de klassieken en terug

Keynes: vicieuze cirkel van pessimisme doorbreken Met overheidsuitgaven

Consumptiegoederen Investeringsgoederen

Optimisme neemt dan weer over

Invloedrijk na Tweede Wereldoorlog Tijdens recessies

Overheidsuitgaven laten toenemen Belastingen laten dalen

Tijdens hoogconjunctuur Overheidsuitgaven laten afnemen Belastingen laten toenemen (onpopulair)

31ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

4. Van Keynes naar de klassieken en terug

Einde jaren zeventig: Keynesiaanse analyse verworpen Moderne versie van klassieke economische theorie Terugkeer naar micro-economische grondslagen

Individuen zijn rationeel Representatieve economische agent

Jaren negentig Vernieuwde klassieke theorie werkelijkheidsgehalte ge-ven

Loon- en prijsrigiditeiten Nieuw-Keynesiaanse modellen

Dynamic Stochastic General Equilibrium modellen

32ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

4. Van Keynes naar de klassieken en terug

Financiële en economische crisis anno 2007 Moderne macro-economische modellen onder druk

Wereldvreemd Hypothese van rationele individuen??

Vlagen van euforie en pessimisme? Dit zijn ‘animal spirits’

Negeert coördinatieproblemenNiet geloofwaardig

Keynes komt terug