Post on 21-Aug-2020
HET TIJDPERK VAN DE
VERLICHTING
Despoot & Verlicht
Frederik II 1712 – 1786
Catharina de Grote 1729 - 1796
LEVIATHAN
Or
The Matter, Forme and Power of A Common
Wealth Ecclesiasticall and Civil
De samenstelling, vorm en macht van een
kerkelijke en wereldlijke staat
1588-1679
Jacques Bossuet 1627-1704
bisschop en hofpredikant
Politiek ontleend aan de Heilige Schrift
1679 / 1709 gepubliceerd
‘Ziehier de plichten die een vorst moet nakomen. Om te verzekeren dat hij ze nooit
vergeet, moet hij zich geregeld voorhouden dat hij slechts een mens is, net als zijn
minste onderdaan;
als hij de eerste rechter, de eerste generaal, de eerste minister van de samenleving is,
dan is hij dat niet om zich aan zichzelf over te geven, maar om de daarbij behorende
plichten uit te voeren.
Hij is slechts de eerste dienaar van de staat, verplicht om in eerlijkheid, wijsheid en
met een totaal gebrek aan eigenbelang te handelen, alsof hij ieder moment geroepen
kan worden om zijn rentmeesterschap tegenover zijn medeburgers te verantwoorden.’
DE PRUISISCHE FILOSOOF-KONING
Frederik II van Pruisen
‘Der Alte Fritz’
Frederik de Grote
1712 – 1786
Koning vanaf 1740
Films met Otto Gebühr als Frederik de Grote
1920: Die Tänzerin Barbarina
1921–23: Fridericus Rex
- Sturm und Drang
- Vater und Sohn
- Sanssouci
- Schicksalswende
1926: Die Mühle von Sans Souci
1927: Der Alte Fritz – 1. Teil Friede
1927: Der Alte Fritz – 2. Teil Ausklang
1930: Das Flötenkonzert von Sans-souci
1932: Die Tänzerin von Sans Souci
1933: Der Choral von Leuthen
1936: Heiteres und Ernstes um den großen König
1936: Fridericus
1937: Das schöne Fräulein Schragg
1942: Der große König
Otto Gebühr als Frederik de
Grote (1920)
Sophia Dorothea van Hanover & Frederik Wilhelm I
‘Friedrich’ & Wilhelmine
1935
Hans Hermann von Katte
1704 – 1730
‘Friedrich’ met zijn broers (1737)
Van 1730 tot 1732 opgesloten in Schloss Küstrin
Elisabeth Christine van Brunswijk-Bevern
koningin van Pruisen
1715 - 1797
Huwelijk op 12 juni 1733 in Schloss
Salzdahlum
Eerste verschijning in 1740
Charlottenburg, v.a. 1740 (afgewisseld met Sansouci)
‘s Morgens is hij een groot koning, na de maaltijd een groot schrijver, de hele dag een menselijk
filosoof en ‘s avonds een voortreffelijk gastheer
Honderdvijftigduizend soldaten, opera,
toneel, filosofie, poëzie, grootheid en
gratie, grenadiers en muzen,
trompetten en violen, de maaltijden
van Plato, gezelschap, vrijheid – wie
zou het geloven – en toch is het waar
Hier durft iedereen zijn vermetelste
gedachte te uiten, hier is men vrij
Frederik krabt met één hand, maar
streelt met de andere… Ik word in
niets tegengewerkt. Ik heb een haven
gevonden na vijftig jaar storm. Ik heb
de bescherming van een koning
gevonden, de conversatie van een
filosoof, de bekoring van een
beminnelijk mens (…)
Wanneer er één ding is waarop men
bouwen kan, dan is het het karakter
van de koning der Pruisen
Voltaire bij Frederik II: 1751 - 1753
‘U hebt mij groot onrecht aangedaan ...
… u zoudt volmaakt zijn, als u geen man was’
TSARINA CATHARINA DE GROTE
Sophia Augusta Frederika,
prinses van Anhalt-Zerbst-
Dornburg
Catharina II
Catharina de Grote
1729 – 1796
Tsarin vanaf 1762
U bent niet de aurora borealis., U bent
de meest schitterende ster van het
noorden, en nog nooit heeft een
hemellichaam zo weldadig geschenen
Catharina was rijkelijk begiftigd met
enorme talenten en een scherpzinnig
intellect. In haar waren op wonderbaarlijke
wijze kwaliteiten verenigd, die je zelden in
één persoon aantreft (…)
Haar eerzucht kende geen grenzen, maar
zij wist die aan te wenden voor
verstandige doeleinden (…)
Ze was een zeer groot monarch en een
lieve dame
Louis-Phillipe de Ségur
Onze Catharina is een weergaloos
huichelaarster! Ze is teder, trots,
majestueus, vriendelijk; maar in haar
hart is ze erg van zichzelf overtuigd
en jaagt ze alleen haar persoonlijke
belangen na, koste wat het kost, om
haar doel te bereiken
Marie-Daniel Bourrée de Corberon
Geboren in 1729 als Sophia Augusta
Frederika, prinses van Anhalt-Zerbst-
Dornburg
1744: naar Rusland om te trouwen
met grootvorst Pjotr Fjodorovitsj,
kleinzoon van Peter de Grote
1745: huwelijk met Pjotr Fjodorovitsj
1761: Tsarina Elisabeth Petrovna
overlijdt
1762: Peter III bestijgt de troon
1762: vlucht en gevangenneming van
Peter III – een week later wordt hij
vermoord
28 juni 1762: Catharina neemt de
troon over
Keizerin van juni 1762 tot haar dood 1796
Keizerin van juni 1762 tot haar dood 1796
Denis Ddiderot (1713 – 1784)
1762
Catharina verzoekt d’Alambert
gouverneur te worden van de
kroonprins
Voltaire wordt uitgenodigd aan het hof
van Catharina
Catharina biedt aan de Encyclopédie in
Rusland te voltooien
1763
Begin briefwisseling Catharina en
Voltaire
1764
Catharina koopt de bibliotheek van
Diderot en stelt hem aan als
bibliothecaris voor het leven
Denis Ddiderot (1713 – 1784)
1764
Catharina onteigent het landbezit van
de Kerk en stelt salarissen voor de
geestelijkheid in
Catharina neemt een abonnement op
het exclusieve Correspondance littéraire
1765/67
Instruction – commissie voor het
instellen van wetten
1772
Catharina verwerft, door bemiddeling
van Diderot, de schilderijencollectie
Crozat
1773
Verblijf van Friedrich Melchior Grimm
en Diderot in Sint-Petersburg
Denis Ddiderot (1713 – 1784)
1778
Na het overlijden van Voltaire verwerft
Catharina zijn bibliotheek
Begin jaren ‘80
Catharina koopt voor Diderot een
appartement aan de Rue Richelieu en
schenkt de weduwe Diderot duizenden
ponden
‘Ik word bekoord door zijn onuitputtelijke
verbeelding maar ook door zijn hartslag.
Ik schaar hem onder de meest
uitzonderlijke mensen die hebben
bestaan’
Wanneer je weet, dat het gebied van deze stad nog geen vijftig jaar geleden
een onbegaanbaar moeras was, dan zou je bij een eerste blik denken, dat zij
door tovenarij is gesticht. De schitterende gebouwen, de brede straten, de
vergulde klokketorens en de dakbedekking van de vele paleizen geven een
beeld, de verrukking waardig
Haar hof was een ontmoetingsplaats van alle heersers en belangrijke
personen van haar eeuw en de troon van de tsaar verhief zich tot de
machtigste en meest vooraanstaande tronen. Daarvóór was St. Petersburg,
dat temidden van kou en ijs was gebouwd, bijna onopgemerkt en het leek
wel of het zich in Azië bevond
De rijkdom en weelderigheid van het Russische hof overtreffen de meest
bombastische beschrijvingen. Sporen van de oude Aziatische pracht is
vermengd met Europese verfijndheid. De weelde en schittering van de aan
het hof gedragen kleding en de overvloed aan edelstenen laat de pracht van
de andere Europese hoven ver achter zich