Het laatste lid en de nieuwste lichting

Paul SchnabelSociaal en Cultureel Planbureau &Universiteit Utrechtwww.scp.nl Hilversum, 05-11-2009

Nederland verenigingsland

16-18e eeuw: rederijkers, schutters, academies, maatschappijen

19e eeuw: politieke partijen, vakbonden, beroepsverenigingen,

muziekgezelschappen, sportverenigingen, vrouwenverenigingen, Rode Kruis

20e eeuw: verzuiling, omroepen, goede doelen organisaties, branche organisaties

Traditionele verenigingsstructuur

• Leden in dienst van een doel• Bundeling van krachten• Hiërarchische structuur, formele regels• Vrijwilligerswerk, contributies• Veel verplichtingen, senioriteit• (Inter)nationale koepels

Lidmaatschap van organisaties, 18 jr. en ouder, 1991 (100), 2003

Ideële organisaties (12%) 67- Politieke partij (4%) 67- Maatschappelijke organisatie (9%) 64Belangenorganisaties (22%) 85- werknemers/-gevers (17%) 94Recreatieve organisaties (39%)- Sport (29%) 94- Zang/muziek/toneel (7%) 78- Hobby (5%) 63- Vrouwenvereniging (4%) 57- Jeugdvereniging, scouting 67• Geen organisatie (46%) 115• Natuur/milieuorganisatie (22%)

Leden die ook vrijwilligerswerk doen, 2003Totaal Nl-se bevolking 37% (2004)

19832003

• Politieke partij 19% 29%

• Werkn./werkg. 13 7

• Sportvereniging 44 38

• Zang, muziek, toneel 51 49

Grote maatschappelijke ontwikkelingen ook in het verenigingsleven merkbaar

• Individualisering – keuzevrijheid

• Informalisering – ‘community light’

• Informatisering – virtual communities

• Internationalisering – nieuwe vormen, nieuwe thema’s

• Intensivering – druk, leuk, enerverend

Het drukke leven en de volle agenda

• ‘Iedereen doet mee’ (Balkenende IV)

• Arbeid (M/V) – huishouden/opvoeding/zorg – vrije tijd/sport – vrijwilligerswerk

• ‘Spitsuur van het leven’ of ‘vitale senioren’?

• Meer contact, minder binding, geen gebondenheid

Grote verliezers

• De kerken

• De politieke partijen

• De omroepen* De verzuiling

• De vrouwen (emancipatie)

Grote winnaars

• De sporten

• De consumenten

• De natuur / het milieu

• De internationale hulp

• De zorg

• De ouderen

Opvallende nieuwkomers

• Lotgenotenorganisaties (patiënten, familieleden)

• Serviceorganisaties (Rotary, Lions,…)

• ‘Shirtreclameclubjes’

• Professionals met leden

• School/straat/buurt

• Meer ‘one issue’ zonder eigen belang

• Meer donateur dan lid Maar ook: uitsluitend direct actief

• Meer autochtoon dan allochtoon

• Meer incidenteel dan structureel

Verenigingen

• Ideëel

• Dienstverlenend

• Organiserend

• Faciliterend

• Servicebiedend

• Belangenbehartigend

De vereniging en

• Sociale cohesie

• Bonding & bridging

• Sociale in- en uitsluiting

• ‘Civil society’

‘De koepel’

• Van wetgever tot dienstverlener

• Van verplicht naar vrijwillig

• Van status tot standaard

Is de stichting de toekomst van de vereniging?