H E T H A A G S E S T A D H U I S

BEZOEK DE SPECTACULAIRE FILM “THE HAGUE IMPRESSIONS“

De plattegrond[01] The Hague Impressions [02] De VVV [03] Handtekening Meier [04] De Ooievaer[05] Maquette stadhuis[06] Loopbrug [07] Het atrium[08] Urban Window (4de verdieping)[09] Plaquette duurzaamheid [10] Lift[11] Palmen (1ste verdieping)[12] Turn-around (keldergarage)[13] Passanten (1ste verdieping)[14] Maquette Joodse buurt[15] De openbare bibliotheek[16] Meubelboulevard Hulshoff[17] Forum[18] De raadzaal (1ste verdieping)[19] The Hague Information ©entre[20] Haags Gemeentearchief[21] The Hague International Centre[22] Trouwzaal (1ste verdieping)

11

02

08

2

03

04 05

06

01

09

03

04

11

07

1801 20

14

06

10

08

15

16

02

[hoofdingang]

Pag445556667888889999

10101011

[ingang]

[ingang]

0712

[infobalie]

[receptie]

05

10

3

Stap eens binnen!Bezoek het Haagse stadhuis en ontdek de veelzijdigheid van dit architectonische icoon! Het elf verdiepingen tellende stadhuis fungeert niet alleen als werkplek voor 2.500 ambtenaren, maar ook als levendig centrum van de stad. Iedereen is van harte welkom in ‘het IJspaleis’. De inwoners van Den Haag gaven hun stadhuis deze bijnaam vanwege zijn witte uiterlijk. Bewonder de wisselende tentoonstelling of bezoek een concert in het atrium, dat behoort tot de grootste atria ter wereld. Bezichtig de verschillende kunstwerken verspreid door het gebouw of bekijk The Hague Impressions, een bijzondere film over verleden, heden en toekomst van de stad. Ga eens met de lift of via de trappen naar boven; zo ziet u het hart van het stadhuis vanuit een heel ander perspectief!

U kunt het stadhuis dagelijks bezoeken. Alleen op zon- en feestdagen is het atrium gesloten. De openingstijden van het atrium zijn:• maandag tot en met vrijdag van 7.00 tot 19.00 uur• donderdag van 7.00 tot 21.30 uur• zaterdag van 9.30 tot 17.00 uur

20

15

18 19

21

14

13

22

16

06

10

21

2213

19

[hoofdingang]

09

[ingang]

[ingang]

BEZOEK

17

12

4

The Hague ImpressionsDe film The Hague Impressions [01] neemt u mee door het verleden, het heden en de toekomst van de stad. Deze korte film draait in een speciale filmzaal op de begane grond: links in de hoek voor wie de ingang aan de kant van de bibliotheek neemt. De film duurt tien minuten en wordt doorlopend vertoond op een halfrond scherm van 18 meter breed. The Hague Impressions is vrij toegankelijk wanneer het stadhuis open is. Kijk voor meer informatie op denhaag.nl/impressions.

“DE KIJKER MAAKT EEN INDRUKWEKKENDE REIS DOOR HET HEDEN EN VERLEDEN VAN DE STAD”

01

Boek een rondleidingWilt u het stadhuis met een gids bezoeken? Dat kan! De gids leidt een groep van maximaal 25 personen in één uur langs alle highlights van het stadhuis. Bovendien ziet u ruimtes die voor andere bezoekers gesloten blijven, zoals de trouwzaal en de raadzaal. U kunt minimaal 14 dagen van te voren een rondleiding bespreken op www.denhaag.nl en met als zoekwoord ‘rondleiding’.

VVVZoekt u meer informatie over toerisme en recreatie? Dan kunt u terecht bij het VVV Informatiepunt [02] in het Haagse stadhuis. Daar krijgt u tips over alle bezienswaardigheden en evenementen in Den Haag. Het informatiepunt verkoopt onder meer wandel- en fietsroutes en toegangskaarten voor attracties of voorstellingen. De VVV is elke dag open op de volgende tijden:

• maandag van 12.00 tot 20.00 uur• dinsdag t/m vrijdag van 10.00 tot 20.00 uur• zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur• zondag van 12.00 tot 17.00 uur

VVV Den HaagSpui 682511 BT Den Haag070 - 361 88 60

02

Richard MeierIn 1986 schrijft de gemeente Den Haag een competitie uit voor het ontwerp van een nieuw stadhuis aan het Spui. De Amerikaanse architect Richard Meier wint de wedstrijd. Meier staat bekend om zijn onberispelijke ordening en dat is onmiskenbaar terug te zien in zijn ontwerp. Richard Meier wordt op 12 oktober 1934 in New Jersey geboren. In 1963 begint hij zijn eigen ontwerpbureau in New York: Richard Meier & Partners Architects. Later volgt een tweede vestiging in Los Angeles. Meier werkt met wereldberoemde architecten, zoals Breuer en Le Corbusier. Tegenwoordig ontwerpt hij voor projecten over de hele wereld. Kenmerkend voor Meiers stijl is de kleur wit, die hij ziet als de moeder der kleuren. Het hele stadhuis is gedompeld in een specifieke witte tint; zelfs een aantal brandkranen kreeg een likje witte lak. Toen het stadhuis klaar was zette Meier zijn handtekening [03] onder zijn werk, bovenaan de trap voor de raadzaal. In 1995 opende Koningin Beatrix het nieuwe stadhuis aan het Spui.

Vierkant ontwerpIn het Haagse stadhuis speelt wit de hoofdrol. Meier neemt een vierkant van 45 bij 45 centimeter als basis voor het ontwerp. Hij wil dat alles in de elf verdiepingen van het stadhuis, elke muur, elk raam, elke steen, een verkleining of vergroting is van die basis. Bovendien beoogt Meier met zijn ontwerp de afstand tussen stad (burgers) en overheid te verkleinen. Hij wil graag dat ambtenaren tijdens hun pauzes de stad in gaan en brengt daarom weinig eetgelegenheden in het stadhuis aan. In het atrium, naast brasserie de Ooievaer [04], staat een maquette van het stadhuis [05]; daarop is het gehele ontwerp goed te zien.

*

*

*

“RICHARD MEIER WILDE DE

AFSTAND TUSSEN BURGERS EN

OVERHEID VERKLEINEN”

5

05

03

* Beelden: © Richard Meier & Partners

HET ONTWERP

04

Het atrium: Huiskamer van Den HaagHet idee van een marktplein inspireert Meier om het atrium [07] te ontwerpen. Het atrium is één van de grootste atria ter wereld en is openbaar toegankelijk. Door de enorme open ruimte is deze hal geschikt voor allerlei denkbare toepassingen, zoals evenementen en tentoonstellingen. De Stichting Atrium organiseert regelmatig kunstexposities en culturele evenementen in samenwerking met Haagse culturele instellingen. Voor meer informatie over Stichting Atrium, gaat u naar www.atriumdenhaag.nl.

6

“DE LOOPBRUG WERD INTERNATIONAAL BEKEND DOOR DE FILM OCEAN’S TWELVE”

07

Urban WindowAls u in het atrium staat, ziet u op de vierde verdieping een grote uitsparing in de gevel, dit noemen we het Urban Window [08]. Dit element zat oorspronkelijk niet in het ontwerp, maar is er later aan toegevoegd. Elk stadhuis in Nederland heeft namelijk een balkon van waar de burgemeester ‘het volk’ toe kan spreken. Meier, niet bekend met deze traditie, bedacht daarom in een later stadium op verzoek het Urban Window.

08

Loopbrug als decorLoopbruggen [06] verbinden de twee zijdes van het stadhuis met elkaar. Deze zijn vrij toegankelijk voor het publiek. Loop dus ook eens over de bruggen, dan hebt u een mooi uitzicht op het atrium! In het originele ontwerp zijn deze loopbruggen nog 45 centimeter breed. Omdat ambtenaren met angst en beven tegen deze smalle bruggen opzagen, zijn ze uiteindelijk twee keer zo breed gemaakt. Voor de veiligheid ontwierp Meier ook metalen netten langs de bruggen, die bestaan uit vierkante mazen. De loopbrug en de raadzaal werden internationaal bekend door de film Ocean’s Twelve. Het stadhuis stelt daarin het hoofdkwartier van Europol voor.

06

De Hollandse luchtenKijk vooral ook even naar boven als u in het atrium staat. Meier ontwierp het grote glazen dak in het stadhuis, omdat hij zo onder de indruk was van onze Hollandse luchten. Het uitzicht is altijd streeploos: de permanente bewassing houdt de buitengevel mooi schoon en wit. Aan de binnenkant van het gebouw hangt een rails, zodat ook de ramen aan deze zijde schoon kunnen worden gemaakt.

7

Veen en ZandBij het ontwerpen van het stadhuis keek Meier heel goed naar de stedenbouwkundige structuur van de omgeving. Daardoor sluit het gebouw gestroomlijnd op alle straten aan. Het uitzicht vanaf de hoogste verdiepingen is prachtig. De ene kant kijkt uit over het ‘veen’ van de Hagenezen. Bij helder weer is aan deze zijde zelfs de skyline van Rotterdam te zien. De andere kant ligt aan het ‘zand’, het chique stadsgedeelte van de Hagenaren.

Constant milieuDe temperatuur in het stadhuis is ‘s zomers en ’s winters altijd gelijk. Grondwater zorgt voor de verwarming of verkoeling tijdens de vier seizoenen. Door het hele gebouw lopen buizen die het water rondpompen. Bovendien is er een constante toevoer van zuurstof. Wilt u weten hoe milieuvriendelijk het stadhuis is? Bekijk dan de plaquette [09] aan de muur vlakbij de trap naar de trouwzaal. Daar kunt u meer lezen over de duurzaamheid en energiezuinigheid van het gebouw.

09

“BIJ HELDER WEER IS ZELFS DE SKYLINE

VAN ROTTERDAM TE ZIEN”

8

Met de liftMeier maakt in het oorspronkelijke ontwerp glazen liftschachten [10]. Voor mensen met hoogtevrees een griezelig vooruitzicht, daarom besluit de gemeente om de liften meer gesloten te maken. Nog steeds gaan sommige ambtenaren liever niet met deze liften; zij mogen met de goederenlift elders in het gebouw naar hun kantoor.

10

Strenge controleDe eerste vijf jaar na opening bezoekt Richard Meier jaarlijks het stadhuis om erop toe te zien dat iedereen zijn regels naleeft. Inmiddels is de controle minder intensief, maar Meier houdt nog steeds vinger aan de pols. Bij hoge uitzondering geeft hij toestemming om van zijn regels af te wijken. De vijf palmen [11] op de eerste verdieping getuigen hiervan. Waar planten in het stadhuis voorheen niet waren toegestaan, gaf Meier op verzoek toestemming voor het plaatsen van deze bomen. Hij koos uitgerekend voor palmen, met open blad, zodat het beeld van de ruimte het minst werd verstoord.

11

Rondom kunstHet stadhuis herbergt diverse kunstwerken. Zo hangt er in de garage een enorm panorama dat herinnert aan het oude Spuigebied. Het is een kunstwerk van Casimir, getiteld Turn-around [12]. Op de eerste verdieping staan marmeren kunstwerken van de hand van Irene Fortuyn. Deze kunstwerken, bestaande uit banken met daarop cilinders, zijn getiteld Passanten (1995) [13]. Het idee is dat passanten die plaatsnemen op de banken onderdeel zijn van het kunstwerk. Neem gerust eens plaats op deze banken en leg uzelf vast op camera! Tot slot staat op de begane grond een bronzen oorlogsmonument [14]. Het is een maquette van de Joodse Buurt en de Nieuwe Kerk, in het jaar 1892. Tot 1942 woonden de Hoogduitse Joden in die wijk, tegenwoordig ligt Chinatown op deze plaats.

14

1312

9

VOORZIENINGENFlexibel in gebruikHet gebouw functioneert niet alleen als stadhuis. Het heeft naast werkplekken voor ambtenaren, ook horecagelegenheden, een openbare ruimte en verhuurbare ruimten. De eerste verdieping was in het eerste ontwerp speciaal bedoeld voor winkeliers. Voor een korte periode zat daar een kapper, maar inmiddels zijn de ruimtes in gebruik als vergaderzaal. Op de negende verdieping van het stadhuis bevindt zich een sportzaal voor medewerkers van de gemeente. Ook de openbare bibliotheek [15] maakt deel uit van het ontwerp van Meier. Behalve voor het lenen en lezen van boeken kunnen bezoekers naar de bibliotheek om tentoonstellingen te bezichtigen en om mee te doen aan diverse activiteiten. Tegenover de bibliotheek zit het Design Center Hulshoff [16]. Bij het stadhuiscomplex hoort ook het Forum [17], het gedeelte dat aan de stationszijde van het stadhuis ligt. Het Forum is eigendom van de ING en biedt ruim 18.000 m2 aan kantoorruimte.

De ronde raadzaalVoor de raadzaal [18] bedacht Meier een ronde vorm, met het wapen van Den Haag in glas en lood. De zwarte stoelen aan de eveneens ronde raadstafel zijn een ontwerp van Charles Eames. Op de publieke tribune staan zwarte stoelen, ontworpen door Marcel Breuer. Meier wil in de raadzaal niets aan de muren bevestigd zien. Het Haagse stadhuis is daarom het enige stadhuis in Nederland waar geen portret van koningin Beatrix in de raadzaal aan de muur hangt. In plaats daarvan siert een borstbeeld van de koningin deze zaal. De gordijnen, die voor de vensters hangen, waren er in het eerste ontwerp niet. Omdat er wel behoefte aan was, werd stad en land afgezocht naar gordijnen in Meier wit, zodat Meier toestemming kon geven voor het ophangen ervan. De raadzaal is toegankelijk tijdens diverse vergaderingen, officiële raadsvergaderingen worden live uitgezonden. Bovenop de raadzaal ligt het ‘politiek terras’.

18

“STAD EN LAND WERD AFGEZOCHT NAAR GORDIJNEN

IN MEIER WIT”16

15

10

The Hague Information ©entreIn het atrium vindt u een grote informatiebalie, The Hague Information ©entre [19]. Daar wordt allerlei informatie over Den Haag verstrekt. Bovendien is bij dit dienstencentrum een ruime ontvangst- en expositieruimte ingericht.

19

Haags GemeentearchiefVlak naast het The Hague Information ©entre bevindt zich de ingang naar het Haags Gemeentearchief [20]. Dit archief omvat ongeveer veertien kilometer archiefmateriaal over de stad Den Haag. U kunt hier honderdduizenden boeken, kranten, tijdschriften, plattegronden, film- en geluidsopnamen raadplegen. Er is een grote letterkundige verzameling, maar u kunt in het archief ook op zoek gaan naar informatie over uw Haagse voorouders.

20

The Hague International CentreDen Haag huisvest zo’n 40.000 expats; vandaar dat de gemeente in samenwerking met de IND en ACCESS in de hal een speciaal informatiecentrum voor hen heeft ingericht [21]. Voor nieuwe expats die in Den Haag komen wonen en werken, fungeert dit centrum als eerste aanspreekpunt. Kijk voor meer informatie op www.thehague.com.

21

“HET HAAGS GEMEENTEARCHIEF OMVAT ONGEVEER VEERTIEN KILOMETER ARCHIEFMATERIAAL OVER DE STAD DEN HAAG”

11

Ja, ik wil!Amerikanen trouwen bijna nooit in een stadhuis, daarom bevatte het oorspronkelijke ontwerp van Meier geen trouwzaal. Een Nederlands stadhuis zonder trouwzaal [22] is natuurlijk ondenkbaar, dus Meier voegde het in een later stadium toe. Vanuit het Atrium leidt een grote trap naar de trouwzaal. Ben van Os ontwierp het interieur van deze zaal. Couperus’ Eline Vere diende daarbij als inspiratiebron. In de trouwzaal staan dezelfde stoelen als in de raadzaal, maar met een andere, veelkleurige bekleding. Het bruidspaar kan plaatsnemen onder een Joodse baldakijn: een ‘choepa’. Voor het raam hangt een doek met trouwfoto’s uit de jaren ’20. Op de omlijsting staan twee spreuken: ‘Trouwen is houden en houden is trouwen’ en ‘Ja, ik wil’. In tegenstelling tot in de raadzaal hangt hier wel een portret van koningin Beatrix. Meier heeft in de trouwzaal overigens een architectonisch grapje uitgehaald. Hij maakte een balkonnetje waar iedereen die bezwaar wil maken op het huwelijk kan plaatsnemen. Tot nog toe is daar geen gebruik van gemaakt!

“COUPERUS’ ELINE VERE DIENDE ALS INSPIRATIEBRON

VOOR HET INTERIEUR VAN DE

TROUWZAAL”

22

12

Uitgave: Gemeente Den Haag, bureau Citymarketing, 2012

Concept, vormgeving, tekst en fotografie:cimon communicatie - www.cimon.nl

Den Haag Nieuw CentrumDe bouw van het nieuwe Stadhuis was eind vorige eeuw het beginpunt voor een grote stedelijke vernieuwingsoperatie in het centrum van Den Haag. Een operatie die de skyline van Den Haag flink ingrijpend heeft veranderd en de stad een enorme kwaliteitsimpuls heeft gegeven. Inmiddels is een groot gebied, van kantorenlocatie Beatrixkwartier tot en met de Grote Markstraat veranderd in een levendig en architectonisch zeer interessant gebied: met nieuwe kantoren, woningbouw, openbaar vervoer verbindingen, winkelgebieden, horeca, etc. En ook de komende jaren vindt er nog veel vernieuwing plaats. Kijk voor meer informatie op de website van Den Haag Nieuw Centrum: www.dhnc.nl.

*